Μαζευτήκαμε
σήμερα στον ιστορικό Ναό Παναγίας Φανερωμένης για να μνημονεύσουμε
καθηκόντως και να τιμήσουμε δεόντως μια ξεχωριστή φυσιογνωμία της
πρόσφατης μας ιστορίας: Την Ευφροσύνη Προεστού, την Κυρά της Λαπήθου.
Στην ιστορική πορεία των λαών καταγράφονται άνθρωποι που ταυτίζονται με
τα ιστορικά δρώμενα, που εκφράζουν την ιστορική συγκυρία, που γίνονται
αναπόσπαστο μέρος της ίδιας της ιστορίας και που αναδεικνύονται τελικά
σε σύμβολα.
Μια τέτοια εμβληματική φυσιογνωμία είναι η
Ευφροσύνη Προεστού. Γεννημένη το 1903 και μεγαλωμένη στη Λάπηθο
εγκαθίσταται στον Άγιο Ερμόλαο, όπου και παντρεύεται τον Ιωάννη Φλωρέντζο,
με τον οποίο αποκτά τέσσερα παιδιά, τον Φρίξο, την Έλλη, τον Θέμη και
τη Λυγία. Από τα 28 της χρόνια ασκεί το επάγγελμα της μαίας στα χωριά
της ευρύτερης περιοχής Λαπήθου και Αγίου Ερμολάου. Ιδιαίτερο της
χαρακτηριστικό ήταν η συμπόνοια, η αλληλεγγύη, η βοήθεια στον πάσχοντα
συνάνθρωπο. Έτσι ζούσε, εργαζόταν και μεγάλωνε τα παιδιά της η Ευφροσύνη Προεστού. Με τον τίμιο ιδρώτα, το φιλότιμο, την ανθρωπιά. Ωστόσο το τραγικό καλοκαίρι του 1974 έμελλε να αναδείξει το μεγαλείο, τον πατριωτισμό και τον ηρωϊσμό που έκρυβε μέσα της η Κυρά της Λαπήθου.
Μέσα στη δίνη της βάρβαρης τουρκικής εισβολής που ακολούθησε την προδοσία, δώδεκα από τους άνδρες της Εθνικής Φρουράς,
που είχαν αποκοπεί από τις μονάδες τους, βρήκαν καταφύγιο και φιλοξενία
στο σπίτι της και στη συνέχεια σε ένα λαγούμι που τους υπέδειξε κοντά
στο σπίτι της. Οι δώδεκα εθνοφρουροί, εννέα του 286 Μηχανοκίνητου
Τάγματος Πεζικού,
και τρεις του 256 Τάγματος Πεζικού παραμένουν κρυμμένοι στο υγρό
λαγούμι στο κέντρο της Λαπήθου για τριάντα ημέρες. Έξω παραμονεύει ο
θάνατος. Η Ευφροσύνη τους παίρνει φαγητό στην κρυψώνα, τους εμψυχώνει,
τους δίνει θάρρος και ελπίδα. Είναι η «μάνα κουράγιο» που τους προστατεύει και τους σώζει τη ζωή.
Οι Τούρκοι την υποψιάζονται. Την
συλλαμβάνουν, την υποβάλλουν σε βασανιστήρια και την σέρνουν στους
δρόμους της Λαπήθου. Η ηρωϊκή Ευφροσύνη δεν λυγίζει, δεν μαρτυράει, δεν
προδίδει τα παλληκάρια που έκρυβε στο λαγούμι. Οι Τούρκοι οργισμένοι την
οδηγούν στο εκτελεστικό απόσπασμα, όπου ένας αξιωματικός, από τα τουρκόπουλα που είχε γεννήσει ως μαία, την αναγνωρίζει και την τελευταία στιγμή την γλυτώνει.
Στη συνέχεια την φυλακίζουν στο κάστρο της
Κερύνειας και ύστερα την μεταφέρουν πίσω στην κατεχόμενη Λάπηθο, όπου
παραμένει εγκλωβισμένη ως τον Μάιο του 1975,
οπότε και εκδιώκεται στις ελεύθερες περιοχές. Η Ευφροσύνη Προεστού
εγκαταλείπει τα εγκόσμια στις 17 Απριλίου 1993 πλήρης ημερών, στα
ενενήντα της, με την πίκρα της προσφυγιάς να σημαδεύει το όνειρο της
επιστροφής.
Τιμούμε σήμερα τη μνήμη της Ευφροσύνης της
Λαπήθου και ανακαλούμε το μεγαλείο της προσφοράς και του ηρωϊσμού της
που παραμένουν χωρίς δικαίωση. Τριάντα οκτώ χρόνια μετά την προδοσία και
την τουρκική εισβολή η κυπριακή τραγωδία δεν έχει τέλος. Οι έποικοι
πολλαπλασιάζονται, οι περιουσίες μας γίνονται αντικείμενο σφετερισμού, ο
πολιτισμός μας λεηλατείται, ενώ τα τουρκικά στρατεύματα συνεχίζουν να
κατέχουν το βόρειο τμήμα και να αποτελούν θανάσιμη απειλή για το μέλλον.
Οι συνομιλίες υπό την αιγίδα των Ηνωμένων
Εθνών καρκινοβατούν και αποτελματώνονται. Η διχοτομική αδιαλλαξία και οι
υπαναχωρήσεις της τουρκικής πλευράς δεν επιτρέπουν καμία αισιοδοξία. Ο
παράγοντας κλειδί για τη λύση του Κυπριακού είναι η Τουρκία, η στάση της
οποίας όχι μόνο δεν είναι υποβοηθητική, αλλά υπονομεύει και τη διαδικασία με την προκλητική συμπεριφορά και τις απειλές για «σχέδιο Β» εν όψει
της ανάληψης της Προεδρίας από την Κύπρο. Η καλή θέληση και η πολιτική
βούληση της ελληνοκυπριακής πλευράς δεν είναι από μόνη της αρκετή για να
φτάσουμε σε βιώσιμη λύση στη βάση των ψηφισμάτων των Ηνωμένων Εθνών, του διεθνούς και ευρωπαϊκού δικαίου και των Συμφωνιών Υψηλού Επιπέδου.
Στις απειλές και τις προκλήσεις της Τουρκίας
απαντούμε με μια μεγάλη πρόκληση: Να συνεργαστεί ουσιαστικά, να λύσουμε
το κυπριακό πρόβλημα, να γίνει η Κύπρος νησί της ελευθερίας, της
ειρήνης, της συνύπαρξης και της προόδου, να μπορέσουμε όλοι οι νόμιμοι
πολίτες αυτού του τόπου να δημιουργήσουμε ένα καλύτερο μέλλον για την
κοινή μας πατρίδα. Εδώ είναι που πρέπει να απαντήσει η Τουρκία.
Ωστόσο,
οι ώρες που έρχονται προβλέπονται δύσκολες και πρέπει να τις
αντιμετωπίσουμε ενωμένοι. Γιατί αλίμονο αν είμαστε μικροί, μονίμως
διασπασμένοι και συνεχώς διαπληκτιζόμενοι μεταξύ μας. Ποιο θα είναι στο
τέλος το αποτέλεσμα και ποια η κατάληξη;
Πρέπει να αφήσουμε τον διχασμό στο παρελθόν μια για πάντα.
Πρέπει να ενώσουμε δυνάμεις. Η ενότητα είναι όρος επιβίωσης. Η
συνεργασία είναι απαραίτητη και η αξιοποίηση όλων των δυνατοτήτων που
διαθέτουμε είναι αναγκαία. Εάν δεν μπορούμε να συνεννοηθούμε μεταξύ μας
πως θα πείσουμε τους ξένους;
Οι σύγχρονες κοινωνίες δεν αντιμετωπίζουν τα
μεγάλα προβλήματα με συνεχείς αντιπαραθέσεις και ατελείωτες αντιδικίες.
Προχωρούν μπροστά μέσα από το διάλογο, τη μετριοπάθεια, τη συναίνεση.
Και εμείς δεν έχουμε άλλο τρόπο να αντιμετωπίσουμε τα κρίσιμα προβλήματα
εξόν από τη συνεννόηση και την ενότητα.
Οι συνθήκες μπορεί να είναι δύσκολες, αλλά θα συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε με θέληση και συνέπεια να ανατρέψουμε την κατοχή, να ανακόψουμε τον εποικισμό, να αποτρέψουμε την κατάρα και τον εφιάλτη της διχοτόμησης.
Δεν είναι η ώρα για τα εύκολα τα λόγια τα
μεγάλα. Είναι η ώρα της ευθύνης, της συνολικής και συλλογικής
προσπάθειας. Με σοβαρότητα, με εργατικότητα και αξιοπιστία μπορούμε να
φέρουμε καλύτερες μέρες για τον τόπο μας και μήνυμα αισιοδοξίας στο λαό
μας.
Τιμούμε την Ευφροσύνη Προεστού, το
σύμβολο της Κυπρίας γυναίκας, την υπερήφανη Κυρά της Λαπήθου και
μνημονεύουμε το ήθος, το θάρρος, τον πατριωτισμό, τον ηρωϊσμό και το
μεγαλείο της. Μνημονεύουμε και τιμούμε την αδικαίωτη προσφορά και την
πικρή προσφυγιά της.
Η εμβληματική της φυσιογνωμία λειτουργεί ως
εθνική συνείδηση και καταμαρτυρεί την ευθύνη μας να συνεχίσουμε τον
αγώνα για μια ελεύθερη και επανενωμένη Κύπρο, μια πατρίδα της ειρήνης,
της συνεργασίας και της προόδου για όλους τους ανθρώπους της, για μας
και τα παιδιά μας και τις γενιές που μας έρχονται.
| 
