ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΤΟ ΣΥΝΤΑΞΙΟΔΟΤΙΚΟ ΚΑΙ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΣΥΝΤΑΞΗΣ

ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΤΟ ΣΥΝΤΑΞΙΟΔΟΤΙΚΟ

ΚΑΙ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΣΥΝΤΑΞΗΣ

Toυ Χαράλαμπου Σάββα

Μόνιμου Γραμματέα

Η πιο κάτω παρουσίαση επιβάλλεται να γίνει προς διευκρίνιση αρκετών σημείων για τα οποία γινόμαστε δέκτες παραπόνων και διαφορετικών ερμηνειών που δίδονται από αναρμόδια πρόσωπα και τις πλείστες φορές αλλοιώνουν σε πολύ μεγάλο βαθμό και εσφαλμένα την όλη εικόνα για το συνταξιοδοτικό των δημοσίων υπαλλήλων.

Ιδιαίτερα επισημαίνουμε τα ακόλουθα σημεία:

α. Το υποχρεωτικό όριο αφυπηρέτησης έχει επεκταθεί από το 63ο έτος στο 65ο έτος και όχι στο 67ο ή 69ο.

β. Δεν κατέστη κατορθωτό να επανενταχθούν στο Σχέδιο οι νεοεισερχόμενοι δημόσιοι υπάλληλοι που έχουν λάβει μόνιμο διορισμό μετά την 1.10.2011, παρά την πολύ μεγάλη προσπάθεια που κατέβαλε η Οργάνωση και συμπεριλήφθηκαν στο αρχικό Νομοσχέδιο που εγκρίθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο και κατατέθηκε στη Βουλή και ακολούθως η σχετική πρόνοια αφαιρέθηκε από την Επιτροπή Νομικών της Βουλής, καθ’ υπόδειξη κομμάτων και Τρόικας.

γ. Η αναλογιστική μείωση των συντάξεων εισάγεται τόσο για το Κυβερνητικό Σχέδιο Συντάξεων όσο και για το Σχέδιο Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Ανάλογες επιβαρύνσεις (penalties) ισχύουν στις πλείστες Ευρωπαϊκές και άλλες χώρες. Με βάση στοιχεία της ΕΔΥ οι πρόωρες αφυπηρετήσεις δεν ξεπερνούν το 10% του συνόλου των αφυπηρετήσεων, με εξαίρεση τον τελευταίο χρόνο και τούτο οφείλεται στις πληροφορίες για φορολόγηση του εφάπαξ με ποσοστό 35%.

δ. Δεν ισχύουν επιβαρύνσεις/αναλογιστικές μειώσεις για τις περιπτώσεις θανάτου πριν την αφυπηρέτηση ή αφυπηρέτησης για οποιουσδήποτε άλλους λόγους που προβλέπονται στο Μέρος IV της Νομοθεσίας 97(Ι)/97, όπως:

• Αφυπηρέτηση λόγω ασθένειας
• Αφυπηρέτηση λόγω αναίτιας υπηρεσιακής ανεπάρκειας ή ακαταλληλότητας
• Αφυπηρέτηση για ανάληψη δημοσίου λειτουργήματος.
• Αφυπηρέτηση λόγω επικείμενου διορισμού σε Οργανισμό.

ε. Παραμένουν αναλλοίωτοι οι 400 μήνες υπηρεσίας (33 έτη και 4 μήνες) που απαιτούνται για μέγιστη εργασία, ώστε να κερδίζονται τα μέγιστα συνταξιοδοτικά ωφελήματα.

στ. Δεν διαφοροποιούνται τα άρθρα της Νομοθεσίας για τις κατηγορίες που λογίζονται συντάξιμες, καθώς και για τον υπολογισμό της συντάξιμης υπηρεσίας.

ζ. Δεν υπάρχει φορολόγηση του εφάπαξ για όλους τους εργαζόμενους για την παλαιά τους υπηρεσία που έχουν κερδίσει μέχρι 31.12.2012 ανεξαρτήτως ηλικίας ή πραγματικής υπηρεσίας. Είναι λανθασμένη η εντύπωση ότι φορολογείται το εφάπαξ όλων όσων είναι κάτω των 45 ετών.

η. Για τερματισμό της εισφοράς του 2% για Χήρες και Τέκνα ο εργαζόμενος διατηρεί το δικαίωμα να ζητήσει τον τερματισμό της καταβολής του πιο πάνω ποσού, όταν συμπληρώσει τη βασική απαίτηση για καταβολή 400 μηνιαίων εισφορών (όχι μηνών υπηρεσίας) στο Σχέδιο.

Σχετική είναι η εγκύκλιος του Γενικού Λογιστηρίου με αρ. 1687, ημερ. 4/1/2012, στην οποία περιλαμβάνεται σχετικό έντυπο αίτησης.

θ. Διατηρείται ο ίδιος τρόπος ένταξης των δημοσίων υπαλλήλων στο Αναλογικό μέρος του Σχεδίου του Ταμείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Για υπηρεσία πέραν των 400 μηνών διπλασιάζεται η εισφορά στο ΤΚΑ και όποια αναλογική σύνταξη κερδίζει ο υπάλληλος από υπηρεσία πέραν των 400 μηνών θα εξακολουθήσει να του καταβάλλεται.

Οι διαφοροποιήσεις που έχουν επιβληθεί στο Σχέδιο Σύνταξης των Κρατικών Υπαλλήλων έχουν νομοθετηθεί με τον περί Συνταξιοδοτικών Ωφελημάτων Κρατικών Υπαλλήλων και Υπαλλήλων του Ευρύτερου Δημόσιου Τομέα και των Αρχών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, Νόμο 216(Ι)/2012 όπως αυτός έχει δημοσιευθεί στην επίσημη εφημερίδα της Δημοκρατίας, με αρ. 4374 στις 28.12.2012.. Έχει εκδοθεί σχετική επεξηγηματική εγκύκλιος από το Υπ. Οικονομικών με αρ.1470 ,ημερ. 24/01/2013.

Με βάση τον πιο πάνω Νόμο, από 1.1.2013 ισχύουν τα ακόλουθα:

1. Επέκταση Ορίων Αφυπηρέτησης

Όλα τα υποχρεωτικά όρια αφυπηρέτησης στον ευρύτερο Δημόσιο Τομέα, συμπεριλαμβανομένων και των Αρχών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, επεκτείνονται σταδιακά κατά δύο ηλικίες, ως ακολούθως:

Α. Για τους δημοσίους υπαλλήλους το όριο αφυπηρέτησης επεκτείνεται σταδιακά από το 63ο στο 65ο ως εξής:

Από 1.1.2013 το 63ο γίνεται 63.5 (δηλαδή όσοι συμπληρώνουν το 63ο έτος της ηλικίας τους στο διάστημα μεταξύ 1.1.2013 έως 31.12.2013 δικαιούνται να εργαστούν ακόμα 6 μήνες).

Από 1.1.2014 το 63ο γίνεται 64.

Από 1.1.2015 το 63ο γίνεται 64.5.

Από 1.1.2016 το 63ο γίνεται 65.

Tα προαιρετικά όρια για οικειοθελή αφυπηρέτηση 45ο, και πρόωρη αφυπηρέτηση 55ο, (48ο και 58ο για όσους διορίστηκαν μετά την 1.1.2005) επεκτείνονται σταδιακά με 6 μήνες ανά έτος και γίνονται 50ό και 60ό αντίστοιχα. Σημειώνεται ότι η πλήρης διαφοροποίηση των ορίων αυτών θα επέλθει με τη σταδιακή επέκταση που θα ολοκληρωθεί μέχρι το 2022.

Β. Αυξάνονται επίσης τα έτη υποχρεωτικής και προαιρετικής αφυπηρέτησης και για τον ευρύτερο δημόσιο τομέα, Δασκάλους, Καθηγητές, τα Σώματα Ασφαλείας (Στρατό, Αστυνομία), τις Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης και Ημικρατικούς Οργανισμούς.

Ειδικότερα για την Αστυνομία, η ηλικία υποχρεωτικής αφυπηρέτησης μέλους της, που έχει το βαθμό του Υπαστυνόμου ή Ανώτερου αυτού, το όριο επεκτείνεται σταδιακά από το 61ο στο 63ο, ως εξής:

Όσοι έχουν το βαθμό Υπαστυνόμου ή Ανώτερου αυτού και συμπληρώνουν το 61ο έτος της ηλικίας τους μεταξύ 1.1.2013 – 31.12.2013, το όριο αφυπηρέτησής του είναι η ηλικία των 61.5.

Όσοι έχουν να συμπληρώσουν το 61ο έτος της ηλικίας τους μεταξύ 1.1.2014 – 31.12.2014, το όριο αφυπηρέτησης είναι το 62 και από 1.1.2015 – 31.12.2015 το όριο αφυπηρέτησης μετατρέπεται σε 62.5 και από 1.1.2016 τίθεται σε ισχύ το 63ο έτος.

Μέλος της Αστυνομίας με βαθμό όχι ανώτερο του Λοχία (Άρθρο 9(2)(β)

Η ηλικία υποχρεωτικής αφυπηρέτησης μέλους της Αστυνομίας με βαθμό όχι ανώτερο του Λοχία, το οποίο συμπληρώνει:

(ι) την ηλικία των πενήντα οκτώ ετών μεταξύ της 11^ης Μαρτίου 2013 και της 10^ης Σεπτεμβρίου 2014, και των δύο ημερομηνιών συμπεριλαμβανομένων, είναι η ηλικία των πενήντα εννέα ετών και έξι μηνών.

(ιι) την ηλικία των πενήντα εννέα ετών μεταξύ της 11^ης Σεπτεμβρίου 2014 και της 10^ης Μαρτίου 2016, και των δύο ημερομηνιών συμπεριλαμβανομένων, είναι η ηλικία των εξήντα ενός ετών.

(ιιι) την ηλικία των εξήντα ετών κατά η μετά την 11^η Μαρτίου 2016, είναι η ηλικία των εξήντα δύο ετών.

Μέλη της Αστυνομίας που βρίσκονται με άδεια λόγω αφυπηρέτησης (Άρθρο 9(2)(γ)

Για τα μέλη της Αστυνομίας τα οποία κατά την ημερομηνία έναρξης ισχύος του παρόντος Νόμου, δηλαδή την 1^η Ιανουαρίου 2013, βρίσκονταν με άδεια λόγω αφυπηρέτησης, η ηλικία υποχρεωτικής αφυπηρέτησης είναι αυτή που καθορίζεται στο κυβερνητικό σχέδιο συντάξεων, δηλαδή το σχέδιο συντάξεων η λειτουργία του οποίου διέπεται από τις διατάξεις των περί Συντάξεων Νόμων του 1997 έως 2012.

Γ. Υπενθυμίζεται ιδιαίτερα ότι σε όλες τις περιπτώσεις η επέκταση των ορίων αφυπηρέτησης είναι πάνω σε εθελοντική βάση, ο υπάλληλος αν επιθυμεί να αποχωρήσει μπορεί να το πράξει τούτο με αίτησή του για πρόωρη αφυπηρέτηση.

Δ. Διασύνδεση με το προσδόκιμο ζωής

Για το Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων θα υπάρξει από το 2018 διασύνδεση και αναπροσαρμογή του ορίου υποχρεωτικής αφυπηρέτησης με το προσδόκιμο ζωής. Με βάση τη διεθνή πρακτική για κάθε δέκα έτη το προσδόκιμο αυξάνεται κατά ένα έτος. Με αυτά τα δεδομένα το όριο του Ταμείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων από το 2023 θα ανέλθει στο 65½ και το 2028 στο 66ό.

Πρόνοια για ανάλογη διασύνδεση και αναπροσαρμογή της ηλικίας υποχρεωτικής αφυπηρέτησης με το προσδόκιμο ζωής υπάρχει και για το Επαγγελματικό Σχέδιο Σύνταξης των Κρατικών Υπαλλήλων. Για περαιτέρω επέκταση του ορίου απαιτείται κατάθεση νομοσχεδίου για τροποποίηση του παρόντος Νόμου.

2. Κλείδωμα και διασφάλιση συνταξιοδoτικών ωφελημάτων Επαγγελματικού Σχεδίου Σύνταξης μέχρι την 31.12.2012

Ο νεοεισερχόμενος υπάλληλος που διορίζεται για πρώτη φορά στο Δημόσιο μετά την 1^η Οκτωβρίου 2011 δεν εντάσσεται σε αυτό.

Το Επαγγελματικό Σχέδιο Σύνταξης με την παλαιά του μορφή κλειδώνει την 31.12.2012. Οι διαφοροποιήσεις που γίνονται αφορούν υπηρεσία από την 1.1.2013 και μετά.

Τα όποια συνταξιοδοτικά δικαιώματα (εφάπαξ και σύνταξη) έχει σε πίστη του ο κάθε εργαζόμενος με τα χρόνια υπηρεσίας του μέχρι αυτή την ημερομηνία, διασφαλίζονται και του πιστώνονται. (ΥΠΗΡΕΣΙΑ Α - δηλαδή υπηρεσία μέχρι 31.12.2012).

Για υπηρεσία από την 1.1.2013 και μετά ο υπολογισμός των συνταξιοδοτικών ωφελημάτων (εφάπαξ και σύνταξη) του υπαλλήλου θα υπολογίζεται για την υπηρεσία του αυτή μέχρι την αφυπηρέτησή του (ΥΠΗΡΕΣΙΑ Β - δηλαδή υπηρεσία μετά την 1.1.2013), με βάση το μέσο όρο των απολαβών του για όλην του την υπηρεσία, αντί με βάση τον τελευταίο του μισθό.

3. Υπολογισμός των συνταξιοδοτικών ωφελημάτων

Τα ωφελήματα αφυπηρέτησης του υπαλλήλου θα υπολογίζονται αθροιστικά ως εξής:

Για υπηρεσία μέχρι την 31.12.2012 (ΥΠΗΡΕΣΙΑ Α) το εφάπαξ και η σύνταξη θα υπολογίζονται με βάση τον τελευταίο μισθό του κατά την ημερομηνία της αφυπηρέτησης. Επισημαίνεται ιδιαίτερα ότι αν ο εργαζόμενος στο μέλλον προαχθεί μία ή περισσότερες φορές θα εξακολουθήσει όπως και προηγουμένως στους υπολογισμούς να λαμβάνεται υπόψη ο τελευταίος μισθός κατά την ημερομηνία αφυπηρέτησης.

Για τη νέα του υπηρεσία, δηλαδή υπηρεσία μετά την 1.1.2013 (ΥΠΗΡΕΣΙΑ Β) θα λαμβάνεται υπόψη στη φόρμουλα υπολογισμού ο μέσος όρος των απολαβών του για τη συνολική του υπηρεσία μέχρι την ημερομηνία αφυπηρέτησής του αντί ο τελευταίος μισθός. Για τον πιο πάνω υπολογισμό χρειάζεται να ληφθούν υπόψη στον υπολογισμό όλες οι μισθοδοσίες του υπαλλήλου μήνα ανά μήνα από την ημερομηνία απασχόλησής του στο δημόσιο, μέχρι την ημερομηνία αφυπηρέτησης και ακολούθως να προσδιοριστεί ο μέσος όρος υπηρεσίας.

Σύνταξη = Ετήσια σύνταξη για Υπηρεσία Α + Ετήσια σύνταξη για Υπηρεσία Β

π.χ. Για εργαζόμενο που υπηρετεί στην Κλ. Α7 με 350 μήνες υπηρεσία κατά την 31.12.2012 και αφυπηρετεί από την Κλ. Α9, τα συνταξιοδοτικά του ωφελήματα στο μέλλον θα υπολογιστούν ως εξής:

Σύνταξη = (Τελευταίος μισθός Αφ/σης Χ 12) Χ 350) + (Μέσος όρος υπηρεσίας Χ 12) Χ 50)

800 800

Εφάπαξ = (Ετήσια Σύνταξη Α Χ 14) + (Ετήσια Σύνταξη Β Χ 14)

3 3

Όσοι μέχρι 31.12.2012 έχουν συμπληρώσει 400 μήνες υπηρεσίας, είναι αχρείαστοι οι πιο πάνω υπολογισμοί διότι οι υπάλληλοι αυτοί έχουν ήδη εκπληρώσει προ πολλού την απαίτηση για μέγιστη εργασία 400 μηνών ώστε να έχουν τα μέγιστα συνταξιοδοτικά ωφελήματα. Αν έχουν κατά την 1.1.2013 συμπληρώσει συντάξιμη υπηρεσία 412, 424 και 436 μηνών και συμπληρώσει όμως κατά την υπό αναφορά ημερομηνία το 61ο, 62ο και 63ο έτος της ηλικίας τους, τους διασφαλίζεται ο υπολογισμός του εφάπαξ με συντελεστή 14.5, 15 και 15.5, αντίστοιχα.

Το πρόσθετο εφάπαξ δεν θα παραχωρείται πλέον στο μέλλον.

Υπολογισμός των συνταξιοδοτικών ωφελημάτων των μελών της Αστυνομίας (Άρθρο 7(4))

Κατά τον υπολογισμό των συνταξιοδοτικών ωφελημάτων μέλους της Αστυνομίας που θα κερδηθούν με την υπηρεσία του από 1^η Ιανουαρίου 2013 και μετά, δεν θα λαμβάνεται υπόψη οποιαδήποτε πλασματική υπηρεσία ή οποιεσδήποτε πρόσθετες προσαυξήσεις, όπως αυτές προνοούνται στο κυβερνητικό σχέδιο συντάξεων, δηλαδή στο σχέδιο συντάξεων η λειτουργία του οποίου διέπεται από τις διατάξεις των περί Συντάξεων Νόμων του 1997 έως 2012, όπως αυτοί εκάστοτε τροποποιούνται ή αντικαθίστανται.

Επισημαίνεται, ωστόσο, ότι, κατά τον υπολογισμό των συνταξιοδοτικών ωφελημάτων μέλους της Αστυνομίας που κερδήθηκαν με υπηρεσία πριν την 1^η Ιανουαρίου 2013, δεδομένου ότι πληρούνται οι σχετικές προϋποθέσεις που τίθενται από τους περί Συντάξεων Νόμους του 1997 έως 2012, θα εξακολουθούν να εφαρμόζονται οι διατάξεις του κυβερνητικού σχεδίου συντάξεων, σ’ ό,τι αφορά τη δυνατότητα συμπερίληψης πλασματικής υπηρεσίας στη συντάξιμη υπηρεσία του ή πρόσθετων προσαυξήσεων στις συντάξιμες απολαβές του.

4. Φορολόγηση Εφάπαξ που κερδίζεται για υπηρεσία μετά την 1.1.2013

Δεν υπάρχει φορολόγηση εφάπαξ για την παλαιά Υπηρεσία Α για όλους τους υπηρετούντες υπαλλήλους, ανεξαρτήτως ηλικίας και υπηρεσίας. Το εφάπαξ που θα κερδηθεί από την Υπηρεσία Β, δηλαδή με υπηρεσία μετά την 1.1.2013, υπόκειται στην επιβολή φόρου εισοδήματος, σύμφωνα με τις διατάξεις του περί της φορολογίας του εισοδήματος Νόμου.

Ο υπάλληλος θα έχει το δικαίωμα επιλογής σε κάποιο στάδιο πριν την αποχώρησή του για να αποφύγει ή να μειώσει αισθητά την πιο πάνω φορολόγηση με ανέκκλητη δήλωση να το επιμερίσει στη σύνταξή του, δηλαδή να του παραχωρείται τμηματικά στη σύνταξή του, κάθε χρόνο. Ο επιμερισμός μπορεί να γίνεται είτε σε ποσοστό 25%, 50% , 75% ή 100% (Πίνακας 1 της Νομοθεσίας).

5. Πρόωρες αφυπηρετήσεις/Αναλογιστική μείωση συντάξεων

Όσοι υπάλληλοι επιλέγουν οι ίδιοι να αφυπηρετήσουν πρόωρα, θα έχουν αναλογιστική μείωση (penalties) στη σύνταξη και το εφάπαξ, με βάση συγκεκριμένους αναλογιστικούς πίνακες (Πίνακες 3-12) που περιλαμβάνονται στη Νομοθεσία, (περίπου μείον 6% στη σύνταξη και 3% στο εφάπαξ) για κάθε χρόνο νωρίτερης αφυπηρέτησης από το υποχρεωτικό όριο αφυπηρέτησης, που ισχύει κατά το χρόνο που επιλέγουν να αποχωρήσουν:

Όσοι έχουν κατά την 1.1.2013 ηλικία μεγαλύτερη ή ίση των 45 ετών και επιλέγουν στο μέλλον να αφυπηρετήσουν πρόωρα, για μεν την Υπηρεσία Α δεν θα έχουν καμία επιβάρυνση (penalty). Θα έχουν επιβάρυνση (penalty) για τα συνταξιοδοτικά ωφελήματά τους (εφάπαξ και σύνταξη) που απορρέουν από την Υπηρεσία Β, με βάση αναλογιστικούς πίνακες.

Παραδείγματα:

α. Στην περίπτωση κατά την οποία ο υπάλληλος κατά την 31.12.2012 έχει ήδη συμπληρώσει την απαιτούμενη μέγιστη υπηρεσία δεν θα υπόκειται σε penalties.

β. Εάν κατά την 31.12.2012 έχει 360 μήνες υπηρεσίας και υπολείπεται ακόμη 40 μήνες υπηρεσίας για συμπλήρωση των απαιτούμενων 400 μηνών, τότε το penalty που ισχύει αφορά τη σύνταξη και εφάπαξ που πηγάζουν από αυτούς τους 40 μήνες υπηρεσίας.

Όσοι σήμερα έχουν ηλικία μικρότερη των 45 ετών η αναλογιστική μείωση (penalty) θα ισχύει για τη συνολική υπηρεσία.

Το 45ο έτος είναι το έτος με βάση το οποίο ο υπάλληλος μπορούσε να αποχωρήσει από το δημόσιο εξαργυρώνοντας τα δεδουλευμένα συνταξιοδοτικά του ωφελήματα, σε αντίθετη περίπτωση για να αποχωρούσε κάποιος από το δημόσιο σε ηλικία κάτω των 45 ετών έπρεπε να υποβάλει παραίτηση και όχι αφυπηρέτηση, απεμπολώντας το δικαίωμα σε εφάπαξ και σύνταξη.

Αναλογιστικές μειώσεις (Penalties) θα ισχύσουν κατ΄ ανάλογο τρόπο και στον ιδιωτικό τομέα για όσους λαμβάνουν σύνταξη από το Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων νωρίτερα από το 65ο έτος της ηλικίας τους, δηλαδή αρχίζει η καταβολή της σύνταξης του ΤΚΑ μεταξύ του 63^ου και 65^ου έτος της ηλικίας τους.

6. Κατάργηση Επιστροφής Περιοδικών Εισφορών

Καταργείται η επιστροφή των εισφορών του 2% για χήρες και τέκνα για όσους είναι άγαμοι/διαζευγμένοι ή χήροι κατά την αφυπηρέτηση. Η πιο πάνω εισφορά μέχρι 1.10.2011 ήταν 0.75% για υπηρεσία κάτω των 400 μηνών και 1.75% για υπηρεσία πέραν των 400 μηνών.

7. Κατάργηση μεταβίβασης σύνταξης χηρείας αν ξαναπατρευτεί συνταξιούχος

Καταργείται το δικαίωμα αν ξαναπαντρευτεί συνταξιούχος ο/η δεύτερος/η σύζυγος να λαμβάνει σύνταξη χηρείας (Άρθρο 37 Ν97(1)/97).