Η Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων κα Ζέτα
Αιμιλιανίδου έδωσε σήμερα συνέντευξη Τύπου με θέμα τη μεταρρύθμιση του
συστήματος πρόνοιας και κοινωνικής αλληλεγγύης.
Στη εισαγωγική της ομιλία η κα Υπουργός ανέφερε:
Στη εισαγωγική της ομιλία η κα Υπουργός ανέφερε:
«Η συνολική μεταρρύθμιση της πολιτικής κοινωνικής πρόνοιας αποτελεί μια από τις προεκλογικές δεσμεύσεις του Προέδρου, ήταν όμως και μια υποχρέωσή μας με βάση το Μνημόνιο. Η επιδείνωση του οικονομικού περιβάλλοντος και η αύξηση των αναγκών κοινωνικής στήριξης και αλληλεγγύης έχει θέσει τη μεταρρύθμιση αυτή σε άμεση προτεραιότητα.
Ένα εξορθολογισμένο και παραγωγικό σύστημα κοινωνικής πρόνοιας πρέπει να χαρακτηρίζεται από την άμεση και ουσιαστική στήριξη του πολίτη που πραγματικά έχει ανάγκη αυτής της στήριξης για τη διαβίωσή του, ιδιαίτερα μέσα στις συνθήκες αυξημένης ανεργίας και στις δύσκολες οικονομικές συνθήκες που βιώνουμε σήμερα.
Το σύστημα που λειτουργεί αυτή τη στιγμή στην Κύπρο δυστυχώς παρουσιάζει τα ακόλουθα χαρακτηριστικά που δεν του επιτρέπουν να ανταποκριθεί στον στόχο του και να σταθεί αρωγός στους πολίτες που έχουν ανάγκη στήριξης:
- διασπορά στη διαχείριση των επιδομάτων μεταξύ διαφόρων φορέων, - έλλειψη επαρκούς στόχευσης πολλών επιδομάτων, - κάλυψη της ίδιας ανάγκης από πολλά διαφορετικά επιδόματα, - χρονοβόρες διαδικασίες που πρέπει να ακολουθηθούν, - το ύψος των επιδομάτων που παρέχονται που οδηγεί στην παροχή επιδομάτων σε πολίτες που δεν τα έχουν ανάγκη, και σε πολλές περιπτώσεις σε εξάρτηση από αυτά και σε μη παραχώρηση επαρκούς βοήθειας σε αυτούς που πραγματικά την έχουν ανάγκη.
Γι’ αυτό η Κυβέρνηση αποφάσισε να προχωρήσει τάχιστα στην μεταρρύθμιση του συστήματος πρόνοιας και κοινωνικής αλληλεγγύης με στόχο την κατοχύρωση σε κάθε άτομο/οικογένεια ενός ελάχιστου αξιοπρεπούς επιπέδου διαβίωσης στη βάση κριτηρίων που αφορούν το εισόδημα, την περιουσία, τη σύνθεση της οικογένειας και τυχόν εξειδικευμένες ανάγκες.
Στόχοι του νέου συστήματος Οι βασικοί στόχοι του νέου συστήματος είναι: - Να εισαχθεί ένα σύστημα το οποίο θα παρέχει ένα ύστατο δίκτυ προστασίας σε όσους το έχουν πραγματικά ανάγκη. - Να κατοχυρώνει το θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα του κάθε συμπολίτη μας για αξιοπρεπή διαβίωση. - Να εξασφαλίσει ένα ελάχιστο εισόδημα σε κάθε άτομο που δεν διαθέτει επαρκείς πόρους συντήρησης.
Μέθοδοι επιτυχίας των στόχων Αυτό θα επιτευχθεί με: - Τον εξορθολογισμό των επί μέρους επιδομάτων που θα παρέχονται και την ανάθεση της ευθύνης για τον σχεδιασμό και τη διαχείρισή τους σε έναν και μοναδικό φορέα.
Η Κυβέρνηση αποφάσισε όπως την αρμοδιότητα για την εφαρμογή της πολιτικής πρόνοιας του κράτους αναλάβει το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Με τον τρόπο αυτό στοχεύεται η βελτίωση στον προγραμματισμό, συντονισμό, παρακολούθηση και έλεγχο του όλου συστήματος.
Μόνο για δύο κατηγορίες υφιστάμενων επιδομάτων- αυτών που αφορούν την εκπαίδευση και τους εκτοπισμένους- η διαχείριση παραμένει υπό την ευθύνη του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού και του Υπουργείου Εσωτερικών αντίστοιχα. - Τη βελτίωση της στόχευσης των επιδομάτων με αντικειμενικά κριτήρια και στη βάση επιστημονικών μελετών και τεκμηριωμένων στοιχείων. - Τη διαμόρφωση του όλου συστήματος με τρόπο ώστε να αποφεύγεται η εξάρτηση από τα επιδόματα, με την παράλληλη παροχή κινήτρων για ένταξη ή επανένταξη στην αγορά εργασίας.
Δράσεις υλοποίησης του νέου συστήματος - Υπολογισμός του ελάχιστου καλαθιού του νοικοκυριού και κοστολόγηση του προγράμματος του Εγγυημένου Ελάχιστου Εισοδήματος (μέχρι τον Οκτώβριο 2013) - Διαμόρφωση μηχανισμού ελέγχου των εισοδηματικών και περιουσιακών κριτηρίων (μέχρι τον Ιανουάριο 2014) - Διαβούλευση με ενδιαφερόμενα μέρη: κοινωνικούς εταίρους, οργανωμένους φορείς κλπ (συνεχής διαδικασία) - Δημιουργία των απαραίτητων βάσεων δεδομένων και εγκατάσταση και λειτουργία μηχανογραφικού συστήματος (μέχρι τον Ιούνιο 2014) - Δημιουργία ενιαίας Νομοθεσίας για έγκριση από τη Βουλή των Αντιπροσώπων (μέχρι τον Μάιο 2014) - Ενημέρωση των πολιτών και των εμπλεκομένων φορέων (συνεχής διαδικασία) - Οργανωτικές αλλαγές: Υποστατικά, μεταφορά και εκπαίδευση προσωπικού, σχεδιασμός διαδικασιών και εντύπων (μέχρι τον Ιούνιο 2014)
Το νέο σύστημα θα εφαρμοστεί από την 1η Ιουλίου 2014.
Τα στοιχεία του νέου συστήματος Ακρογωνιαίο λίθο της νέας πολιτικής προνοίας αποτελεί το Εγγυημένο Ελάχιστο Εισόδημα, το οποίο θα εγγυάται την αξιοπρεπή διαβίωση των πολιτών του κράτους όταν οι ίδιοι αδυνατούν να παρέχουν στον εαυτό τους και στην οικογένειά τους τα απαραίτητα προς το ζην.
Θα παρέχει το αναγκαίο ποσόν για αξιοπρεπή διαβίωση σε όσους το έχουν ανάγκη. Το ποσόν αυτό θα υπολογίζεται αφού ληφθούν υπόψη οι βασικές ανάγκες όπως θα προκύψουν από την μελέτη που διεξάγει η Στατιστική Υπηρεσία για το ελάχιστο καλάθι ενός νοικοκυριού, όπου θα αντικατοπτρίζονται τα ελάχιστα αναγκαία ποσά διαβίωσης.
Ταυτόχρονα, εάν ο αιτητής ενοικιάζει ή πληρώνει δόσεις για την οικία του, αυτό θα περιλαμβάνεται στο Εγγυημένο Ελάχιστο Εισόδημα καθώς και οι δημοτικοί και άλλοι παρόμοιοι φόροι που το κάθε πρόσωπο ή η κάθε οικογένεια καλείται να καταβάλει.
Επίσης, το Εγγυημένο Ελάχιστο Εισόδημα θα καλύπτει και τυχόν έκτακτες ανάγκες που δεν μπορούν να προβλεφθούν, όπως για παράδειγμα την ανάγκη για επείγουσες επιδιορθώσεις στην κατοικία του δικαιούχου.
Πώς υπολογίζεται το Εγγυημένο Ελάχιστο Εισόδημα
Το όριο αξιοπρεπούς διαβίωσης, και κατά συνέπεια το ύψος του Εγγυημένου Ελάχιστου Εισοδήματος, θα υπολογίζεται στη βάση του ελάχιστου καλαθιού του νοικοκυριού. Η μελέτη για προσδιορισμό θα γίνει, βάσει διεθνών καλών πρακτικών, από τη Στατιστική Υπηρεσία αλλά και με τη βοήθεια του Διεθνούς Γραφείου Εργασίας. Το ύψος του ελάχιστου καλαθιού του νοικοκυριού θα αναθεωρείται τουλάχιστον μια φορά τον χρόνο, εκτός αν υπάρχουν κάποιες ιδιαίτερες άλλες συνθήκες που να αιτιολογούν την αναθεώρηση του.
Ποιοι θα δικαιούνται το Εγγυημένο Ελάχιστο Εισόδημα
Δικαιούχοι για το νέο Εγγυημένο Ελάχιστο Εισόδημα θα είναι όλοι όσων τα εισοδήματα βρίσκονται κάτω από το όριο της αξιοπρεπούς διαβίωσης, ανεξαρτήτως εάν τα εισοδήματα αυτά προέρχονται από την εργασία ή αν είναι άνεργοι ή συνταξιούχοι ή αυτοεργοδοτούμενοι.
Το κοινωνικό δίκτυ προστασίας θα καλύπτει εξίσου όσους δεν έχουν κανένα εισόδημα αλλά και όσους, παρ’ όλες τις προσπάθειες τους, δεν κερδίζουν ικανοποιητικό εισόδημα από τη εργασία τους για αξιοπρεπή διαβίωση.
Για το πρόγραμμα Εγγυημένο Ελάχιστο Εισόδημα θα μπορούν να κάνουν αίτηση λήπτες ανεργιακού επιδόματος το ύψος του οποίου δεν καλύπτει τις βασικές τους ανάγκες, συνταξιούχοι με σύνταξη κάτω του ορίου των βασικών αναγκών, αλλά και εργαζόμενοι με εισοδήματα που δεν είναι ικανά να τους εξασφαλίσουν αξιοπρεπή διαβίωση.
Θα υπάρχουν ταυτόχρονα και συγκεκριμένα κριτήρια ως προς το ύψος της κινητής, ακίνητης αλλά και χρηματικής περιουσίας των αιτητών.
Θα διενεργούνται επίσης αυστηροί έλεγχοι για εντοπισμό τυχόν περιπτώσεων εκμετάλλευσης του συστήματος, ενώ παράλληλα οι πολίτες που θα στηρίζονται από το Εγγυημένο Ελάχιστο Εισόδημα θα πρέπει ενεργά και αποδεδειγμένα να επιδιώκουν βελτίωση της οικονομικής τους κατάστασης με συνεχή συμμετοχή σε προγράμματα κατάρτισης, εκπαίδευσης και κοινωνικής εργασίας.
Το ύψος του Εγγυημένου Ελάχιστου Εισοδήματος
Το ποσόν που θα παρέχεται ως Εγγυημένο Ελάχιστο Εισόδημα εξαρτάται από το μέγεθος του νοικοκυριού. Διαφορετικό θα είναι το ποσόν αυτό για μονομελές νοικοκυριό, για νοικοκυριό με τέκνα κάτω των 14 ετών και για νοικοκυριό με τέκνα άνω των 14 ετών. Θα καθοριστεί πρώτα το αναγκαίο ελάχιστο ποσόν για ένα μονομελές νοικοκυριό και ακολούθως, με διεθνή αναγνωρισμένα πρότυπα, θα υπολογίζονται για κάθε μέλος του νοικοκυριού τα επιπρόσθετα ποσά τα οποία είναι αναγκαία.
Σε όσους δεν έχουν ιδιόκτητη κατοικία ή καταβάλλουν τόκους στεγαστικού δανείου για απόκτηση ιδιόκτητης κατοικίας θα παρέχεται πρόσθετο ποσόν για κάλυψη των αναγκών στέγασης, καθώς επίσης και ποσά για κάλυψη έκτακτων αναγκών.
Πώς θα αποφευχθεί η παγίδευση στα επιδόματα (Προγράμματα Ενεργούς Απασχόλησης)
Όταν οποιοσδήποτε πολίτης εντάσσεται στο πρόγραμμα Εγγυημένου Ελάχιστου Εισοδήματος, αμέσως θα αυξάνεται και η ένταση των προσπαθειών του κράτους για ενεργοποίηση και επανένταξη ή ένταξή του στην αγορά εργασίας. Η στήριξη του κράτους μέσα από προγράμματα κατάρτισης, παροχής ευκαιριών εργοδότησης και κοινωνικής ενσωμάτωσης θα είναι συνεχής και εντατική στο πλαίσιο της νέας πολιτικής κοινωνικής πρόνοιας.
Ο πρωταρχικός στόχος του κράτους είναι να επανεντάσσει με ενεργό τρόπο τους πολίτες του στην αγορά εργασίας και όχι να δημιουργεί συνθήκες παγίδευσής τους σε επιδόματα. Προς αυτή την κατεύθυνση θα μετατοπιστεί και σημαντικό βάρος της νέας πολιτικής κοινωνικής πρόνοιας, δημιουργώντας και εντάσσοντας στο πλαίσιο της κοινωνικής πολιτικής προγράμματα κατάρτισης, τοποθέτησης σε εργασία αλλά και κοινωνικής εργασίας, ειδικότερα για τους πολίτες που θα τυγχάνουν στήριξης από το πρόγραμμα Εγγυημένου Ελάχιστου Εισοδήματος.
Επιδόματα πέραν του Εγγυημένου Ελάχιστου Εισοδήματος
Με το πρόγραμμα Εγγυημένου Ελάχιστου Εισοδήματος θα συνυπάρχουν και τα κοινωνικά προγράμματα που παρέχουν στήριξη για πρόσθετες ανάγκες των πολιτών που δεν θα καλύπτονται από το Εγγυημένο Ελάχιστο Εισόδημα, όπως προγράμματα για στήριξη των προσφύγων, των φοιτητών, των οικογενειών με παιδιά και των ατόμων με αναπηρίες. Τα προγράμματα στήριξης που αφορούν τους πρόσφυγες παραμένουν στο Υπουργείο Εσωτερικών και τα προγράμματα των φοιτητών παραμένουν στο Υπουργείο Παιδείας.
Παράλληλα, το ανεργιακό επίδομα για το εξάμηνο θα συνεχίσει να ισχύει στο ίδιο ύψος και μέχρι κάποιος να βρει εργασία η οποία θα του αποφέρει ικανοποιητικά εισοδήματα για να ζει αξιοπρεπώς θα παίρνει το Εγγυημένο Ελάχιστο Εισόδημα. Στόχος είναι η αφαίρεση ή έστω η μείωση στο ελάχιστο της διακριτικής εξουσίας οποιουδήποτε στην απόφαση για παροχή ή μη κάποιου επιδόματος.
Σας έχω παρουσιάσει το περίγραμμα της νέας μεταρρύθμισης. Πιστεύουμε ότι πριν την έναρξη του κοινωνικού διαλόγου θα ήταν άστοχο να καταλήξουμε σε λεπτομερή απεικόνιση και του τελευταίου στοιχείου της μεταρρύθμισης, εφόσον στόχος μας είναι ένα κράτος πρόνοιας που θα αφουγκράζεται τα προβλήματα των συμπατριωτών μας που έχουν πραγματική ανάγκη, πάντοτε όμως, μέσα στα πλαίσια των οικονομικών μας δυνατοτήτων και των υποχρεώσεων μας.
Η κοινωνική αλληλεγγύη και πρόνοια γίνονται πράξη.
