Μήνυμα του Υπουργού Παιδείας και Πολιτισμού κ. Γιώργου Δημοσθένους για τη Ημέρα Μνήμης και Τιμής για τον Ελληνισμό της Μικράς Ασίας και τη Μικρασιατική καταστροφή - 14η Σεπτεμβρίου
14/09/2011
Αγαπητοί εκπαιδευτικοί, φοιτήτριες και φοιτητές, μαθήτριες και μαθητές
Η 14η Σεπτεμβρίου έχει οριστεί ως η επίσημη Ημέρα Μνήμης και Τιμής για τον Ελληνισμό της Μικράς Ασίας και τη Μικρασιατική καταστροφή. Η σημερινή μέρα είναι μια επώδυνη μέρα ιστορικού προβληματισμού. Μέρα έντονης νοσταλγίας και θύμησης της Κωνσταντινούπολης και της Σμύρνης, του Πόντου και της Καππαδοκίας, περιοχές με ισχυρό ελληνικό πληθυσμό και με ξεχωριστές επιδόσεις σ’ όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας. Με την εξόντωση και την αναγκαστική μετοικεσία, ο ελληνισμός της Μικράς Ασίας ξεριζώθηκε από τις πατρογονικές εστίες του.
Με τη λήξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου είχαν υπογραφεί μεταξύ των δυνάμεων της Αντάντ μυστικές συμφωνίες για τον καθορισμό των ζωνών επιρροής στη Μέση Ανατολή. Η καθεμιά από τις μεγάλες δυνάμεις διεκδικούσε το μερίδιο που της αναλογούσε και επεδίωκε τον έλεγχο της εξασθενημένης από τον πόλεμο Τουρκίας, η οποία υποχρεώθηκε να υπογράψει την ταπεινωτική ανακωχή του Μούδρου τον Οκτώβριο του 1918. Την ίδια περίοδο οι συμμαχικές δυνάμεις ανέθεταν στην Ελλάδα την προσωρινή διοίκηση της περιοχής της Σμύρνης και έτσι τον Μάιο του 1919 ελληνικά στρατεύματα αποβιβάζονται στη Σμύρνη και γίνονται δεκτά με εθνική συγκίνηση και ενθουσιασμό από τους Έλληνες επειδή θεωρήθηκε επιστέγασμα των αλύτρωτων προσπαθειών πολλών δεκαετιών. Παράλληλα, όμως, σήμανε και την αρχή μιας πρωτοφανούς εθνικής τραγωδίας. Ο τότε Πρωθυπουργός της Ελλάδας Ελευθέριος Βενιζέλος ένιωθε ιδιαίτερη ικανοποίηση για την επιτυχία του, παρ’ όλα αυτά δέχτηκε απόπειρα δολοφονίας στη Γαλλία και στις εκλογές του 1920 ηττήθηκε από τους πολιτικούς του αντιπάλους.
Παρά την προεκλογική υπόσχεση της τότε Ελληνικής Κυβέρνησης για τερματισμό της προέλασης των ελληνικών στρατευμάτων στο εσωτερικό της Τουρκίας, η πολεμική προσπάθεια κλιμακώθηκε. Οι αλλαγές που συντελέστηκαν στην Τουρκία με την έντονη δράση του εθνικιστικού κινήματος των Νεοτούρκων με ηγέτη τον Κεμάλ Ατατούρκ, στόχευαν στην εθνική εκκαθάριση της Τουρκίας με την εκδίωξη όλων των μη τουρκικών πληθυσμών. Τόσο η νέα πολιτική της Τουρκίας με την ενίσχυση του τουρκικού στρατού, αλλά και ο τερματισμός της στήριξης των προσπαθειών της Ελλάδας από τις ξένες δυνάμεις είχαν ως αποτέλεσμα την κατάρρευση του ελληνικού μετώπου.
Στις 27 Αυγούστου του 1922 μπαίνουν στη Σμύρνη τα πρώτα τουρκικά στρατιωτικά τμήματα. Η πόλη παραδίδεται στις φλόγες και ο στοιβαγμένος ελληνικός και αρμενικός πληθυσμός στη σφαγή. Απίστευτες σκηνές βαρβαρότητας εκτυλίσσονται στην προκυμαία της Σμύρνης κάτω από τα απαθή βλέμματα των Αγγλογάλλων και άλλων ευρωπαϊκών δυνάμεων. Οι διωγμοί και οι σφαγές του ελληνικού πληθυσμού επεκτείνονται σ’ όλη τη Μικρά Ασία δίνοντας στην ήττα τις διαστάσεις της πιο τραγικής καταστροφής στην ιστορία του ελληνισμού. Πάνω από 50.000 οι νεκροί και πολύ περισσότερες χιλιάδες οι τραυματίες. Σχεδόν 1,5 εκατομμύριο οι πρόσφυγες που ξεριζώθηκαν και έφτασαν στα ελληνικά νησιά και την κυρίως Ελλάδα. Η μακραίωνη ελληνική ιστορία, ο πολιτισμός και οι παραδόσεις της Μικράς Ασίας σβήνουν και χάνονται, θυσία στον βωμό των πολιτικών λαθών και της εξυπηρέτησης των συμφερόντων των Μεγάλων Δυνάμεων.
Τιμώντας σήμερα τη μνήμη του ελληνισμού της Μικράς Ασίας, αναλογιζόμαστε την ευθύνη μας έναντι του τόπου και του λαού μας. Τα σφάλματα και οι παραλείψεις των τότε πολιτικών ηγεσιών αλλά και οι παρεμβάσεις των ξένων πρέπει να μας προβληματίζουν αλλά και να μας νουθετούν.
Σήμερα, που η μικρή μας πατρίδα βρίσκεται προ του φάσματος της διχοτόμησης, χρειαζόμαστε τη συλλογικότητα και την ενότητα όσο ποτέ άλλοτε. Μακριά από μισαλλοδοξίες και εθνικισμούς οφείλουμε να αναζητήσουμε μια λύση βιώσιμη και λειτουργική για το κυπριακό πρόβλημα. Μια λύση που θα διασφαλίζει την επανένωση της πατρίδας μας και θα εξασφαλίζει στις επερχόμενες γενιές ένα μέλλον ειρηνικό και δημιουργικό.
Έχοντας ως φάρο καθοδήγησης τα παθήματα του ελληνισμού της Μικράς Ασίας, τον οποίο τιμούμε σήμερα, ας εργαστούμε όλοι για μια επανενωμένη και ειρηνική Κύπρο, πατρίδα όλων.
