Χαιρετισμός του Υπουργού Εσωτερικών κ. Νεοκλή Συλικιώτη στην εκδήλωση «Κατανοώντας την Ευρωπαϊκή ΄Ενωση - οφέλη και προκλήσεις για την Κύπρο», στη Λευκωσία, χθες
20/09/2011
Ευχαριστώ τους διοργανωτές της εκδήλωσης αυτής για την ευγενή σας πρόσκληση να απευθύνω τον χαιρετισμό αυτό.
Η ένταξη της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Ευρωπαϊκή ΄Ενωση το 2004, σηματοδότησε μια νέα ιστορική αφετηρία για τη χώρα μας, απολαμβάνοντας όλα τα πλεονεκτήματα ενός ισότιμου εταίρου στο παγκοσμίως μοναδικό και πρωτοποριακό εγχείρημα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Η ένταξη στην ΕΕ αλλάζει ουσιωδώς τα γεωπολιτικά και κοινωνικά δεδομένα, αφού συνεπάγεται μια νέα ιστορική πορεία σε ένα περιβάλλον ασφάλειας, ειρήνης, σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αειφόρου ανάπτυξης και κοινωνικής προστασίας. Έτσι, καθίσταται περισσότερο ευοίωνη και η προοπτική μιας οριστικής, δίκαιης και λειτουργικής επίλυσης του Κυπριακού.
Ωστόσο, η συμμετοχή σε αυτό το νέο ευρωπαϊκό περιβάλλον συνεπάγεται και νέες υποχρεώσεις, ευκαιρίες και προκλήσεις, στις οποίες η κυπριακή πολιτεία μπορεί και πρέπει να ανταποκριθεί με επάρκεια και ευρηματικότητα. Βασική προϋπόθεση είναι, μεταξύ άλλων, και η θεσμική ολοκλήρωση της Κυπριακής Δημοκρατίας, η οποία δεν μπορεί παρά να συμπεριλάβει και την αναβάθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, μέσω της οποίας πραγματώνεται η δημοκρατία σε τοπικό επίπεδο, υλοποιείται ένα ευρύ φάσμα δημόσιων πολιτικών και προσφέρονται σημαντικές υπηρεσίες προς τους πολίτες.
Είναι νομίζω σαφές πως η Τοπική Αυτοδιοίκηση είναι η κατ’ εξοχήν εξουσία που βρίσκεται δίπλα στον πολίτη και τα καθημερινά του προβλήματα. Ο πολίτης, δηλαδή, συνθέτει τον πυρήνα δραστηριοτήτων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Συνεπώς και η διαμόρφωση τέτοιων δυνατοτήτων παροχής ποιοτικά αναβαθμισμένων υπηρεσιών στους πολίτες σημαίνει αυτόματα και αναβάθμιση της ποιότητας ζωής των ίδιων των πολιτών.
Κατά δεύτερο λόγο, η Τοπική Αυτοδιοίκηση διαδραματίζει κεντρικό και αποφασιστικό ρόλο στον καθορισμό των όρων και των προϋποθέσεων ανάπτυξης και αναζωογόνησης των τοπικών κοινωνιών, όπως και στην ορθολογική και ισόρροπη ανάπτυξη μεταξύ των αστικών περιοχών και της περιφέρειας. Τέλος, δεν θα πρέπει να μας διαφεύγει ότι, όπως σε όλα τα σύγχρονα κράτη, έτσι και στον τόπο μας, ολοένα και πιο επιτακτικά προβάλλει η ανάγκη για περισσότερη διαφάνεια και διεύρυνση των διαδικασιών συμμετοχικής δημοκρατίας, εξελίξεις που συνεπάγονται την αμεσότερη και ενεργότερη εμπλοκή του πολίτη στη συνδιαχείριση και συνδιαμόρφωση των τοπικών και περιφερειακών υποθέσεων. Είναι γι’ αυτό που η Τοπική Αυτοδιοίκηση αποτελεί έναν από τους θεμελιώδεις πυλώνες της πολιτικής και κοινωνικής δομής όλων των δημοκρατικών πολιτευμάτων.
Έχει εδραιωθεί στον ευρύτερο ευρωπαϊκό χώρο, είτε αυτός αφορά το Συμβούλιο της Ευρώπης είτε την Ευρωπαϊκή Ένωση, πως το μοντέλο της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας διέρχεται σοβαρή κρίση. Τη θέση του πρέπει να πάρουν εξελιγμένες μορφές αμεσότερης δημοκρατίας.
Και φυσικά, ένα μοντέλο άμεσης και συμμετοχικής δημοκρατίας, πρώτα και κύρια, εδραιώνεται σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο. Αυτές οι κυρίαρχες τάσεις, σε πολύ μεγάλο βαθμό, εκφράζονται πλέον και στη Συνθήκη της Λισαβόνας μέσω της αναβάθμισης της θέσης των Δήμων και Περιφερειών στο πολιτικό σύστημα της ΕΕ και της ενίσχυσης του θεσμικού ρόλου του αντιπροσωπευτικού τους οργάνου, της Επιτροπής των Περιφερειών. Με βάση τη Συνθήκη της Λισαβόνας, η Επιτροπή των Περιφερειών μετατρέπεται σε θεματοφύλακα του θεσμού της επικουρικότητας, παρέχοντάς της το δικαίωμα προσφυγής στο Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων με αίτηση για ακύρωση κάθε νέας νομοθετικής πράξης που κρίνει ότι παραβιάζει την αρχή της επικουρικότητας σε τομείς όπου προβλέπεται η διαβούλευση με την Επιτροπή.
Η παρούσα μορφή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην Κύπρο σίγουρα ήταν δημοκρατικός και αποτελεσματικός θεσμός εξυπηρέτησης του πολίτη μιας άλλης εποχής. Σήμερα, στην εποχή όπου κυριαρχεί η τεχνολογία, η γνώση και η ενωμένη Ευρώπη ως μια πολιτεία, ο υφιστάμενος θεσμός δεν μπορεί να διαδραματίσει τον αναπτυξιακό ρόλο που ο Κύπριος Ευρωπαίος πολίτης προσδοκά να έχει, ενώ ταυτόχρονα, καθίσταται ανεπαρκής να διαδραματίσει ακόμη και τον παραδοσιακό του ρόλο στην εξυπηρέτηση των πολιτών. Ο σημερινός ρόλος και οργάνωση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης κρίνεται ανεπαρκής, λόγω περιορισμένων αρμοδιοτήτων και οικονομικών πόρων, καθώς και ελλιπούς διάρθρωσης, στελέχωσης και δομής.
Η Κυβέρνηση και το Υπουργείο Εσωτερικών ειδικότερα, έχοντας διαπιστώσει όλες αυτές τις αδυναμίες που προανέφερα και με όραμα τη δημιουργία ενός θεσμού που θα ενισχύει τη δημοκρατία, αλλά και την άμεση και αποτελεσματική εξυπηρέτηση του πολίτη, προωθεί έμπρακτα, συστηματικά και με στρατηγικό σχεδιασμό τη ριζική μεταρρύθμιση του θεσμού της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Αυτό θα γίνει με ουσιαστικές αλλαγές στις δομές και τα λειτουργικά χαρακτηριστικά της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, που στοχεύουν στην αντιμετώπιση των εγγενών αδυναμιών, όπως το μικρό μέγεθος, η αδυναμία ανάληψης αναπτυξιακών πρωτοβουλιών, η αναποτελεσματικότητα στην παροχή ποιοτικών υπηρεσιών προς τους πολίτες, αλλά και ελλείμματα διαφάνειας και λογοδοσίας.
Η μεταρρυθμιστική αναδιάρθρωση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στοχεύει στην ανασυγκρότηση και ενδυνάμωσή της με τη διασφάλιση της διοικητικής και οικονομικής αυτοτέλειας, την ενίσχυση της υλικοτεχνικής υποδομής, την αποκέντρωση εξουσιών και λειτουργιών με τη σταδιακή μεταφορά συγκροτημένων δομών στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, στη βελτίωση του νομικού πλαισίου, της επιτελικής υποστήριξης και του ελέγχου της νομιμότητας, στη συγκρότηση Συμπλεγμάτων και Επαρχιακών Συμβουλίων, ως δεύτερου βαθμού Τοπικής Αυτοδιοίκησης και με βασική αποστολή τη συμμετοχή τους στον αναπτυξιακό προγραμματισμό, το συντονισμό των ζητημάτων υπερτοπικής σημασίας, και άλλα.
Μετά από δύο χρόνια περίπου σημαντικής προεργασίας και στη βάση όσων συμφωνήσαμε στο πλαίσιο του συστηματικού και δομημένου διαλόγου που αναπτύξαμε με τα κοινοβουλευτικά κόμματα και τις Ενώσεις Δήμων και Κοινοτήτων, καταθέσαμε στη Βουλή των Αντιπροσώπων τα δύο σχετικά νομοσχέδια που θα αποτελούν το νέο, ενοποιημένο νομοθετικό πλαίσιο το οποίο θα κωδικοποιεί τις πρόνοιες για τη σύσταση και λειτουργία των νέων θεσμικών δομών της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Ήδη, από την περασμένη Παρασκευή άρχισε στην αρμόδια Κοινοβουλευτική Επιτροπή Εσωτερικών η κατ’ άρθρο συζήτηση των νομοσχεδίων.
Είναι γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση αποδίδει τεράστια σημασία στην Τοπική Αυτοδιοίκηση και την Περιφερειακή Ανάπτυξη. Γι’ αυτό, έχει εκπονήσει σειρά προγραμμάτων, που προάγουν και ενισχύουν αυτό τον τομέα. Το Υπουργείο Εσωτερικών, εντείνει τη στήριξη της Τοπικής Αυτοδιοίκησης ώστε να αξιοποιηθούν πλήρως όλα τα προγράμματα και όλα τα διαθέσιμα κονδύλια της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Κύπρο.
Η προωθούμενη μεταρρύθμιση με τη δημιουργία περιφερειακών δομών με αυξημένη διοικητική, επιστημονική και τεχνική επάρκεια, τη συμπλεγματοποίηση υπηρεσιών, τις συνενώσεις και τις κοινές δράσεις, θα δώσουν τη δυνατότητα στις Τοπικές Αρχές να αξιοποιήσουν στον μέγιστο δυνατό βαθμό τα διάφορα προγράμματα και πρωτοβουλίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και να υλοποιήσουν μεγάλα έργα υποδομής υπερτοπικής σημασίας.
Η ευρωπαϊκή πρόκληση δεν μας φοβίζει. Αντίθετα, αποτελεί μια μεγάλη ευκαιρία, την οποία έχουμε τόσο τη βούληση όσο και τις δυνατότητες να αδράξουμε και να αξιοποιήσουμε προς όφελος του κυπριακού λαού στο σύνολό του. Μας παρέχεται μια εξαιρετική ευκαιρία να εκσυγχρονίσουμε και να μεταρρυθμίσουμε τις δομές του κράτους, να αναζητήσουμε και νέες επιλογές στην αναπτυξιακή μας πορεία, έτσι ώστε η Κύπρος του μέλλοντος να μπορεί να ακολουθήσει τους σύγχρονους ευρωπαϊκούς βηματισμούς και ισότιμα να συμμετέχει στο ευρωπαϊκό, αλλά και στο παγκόσμιο γίγνεσθαι.
Σας ευχαριστώ. Εύχομαι κάθε επιτυχία στην εκδήλωσή σας.
