Η σημερινή τελετή παράδοσης από τον Πρόεδρο της Βουλής των Ελλήνων στη Βουλή των Αντιπροσώπων της Κυπριακής Δημοκρατίας του υλικού που συγκεντρώθηκε και χρησιμοποιήθηκε από την Εξεταστική Επιτροπή για τον «Φάκελο της Κύπρου» της ελληνικής Βουλής κατά το 1986-1988, αποτελεί για τις σχέσεις της Ελλάδας με την Κυπριακή Δημοκρατία, για τους δεσμούς της Ελλάδας με τον Κυπριακό Ελληνισμό, και ειδικότερα για τα κοινοβουλευτικά μας χρονικά και την αδελφική συνεργασία, ένα ιστορικό γεγονός υψίστης συμβολικής και εθνικής σημασίας.
Υποδεχόμαστε σήμερα στην ημικατεχόμενη Κύπρο τον Πρόεδρο της Βουλής των Ελλήνων κ. Νικόλαο Βούτση, που κομίζει στη Βουλή των Αντιπροσώπων και στους πολίτες της Κυπριακής Δημοκρατίας ένα πολύτιμο ιστορικό υλικό. Τον υποδεχόμαστε στην πατρίδα μας, που εδώ και 43 χρόνια δοκιμάζεται από την κατοχή και την ενάντια στο φυσικό και διεθνές δίκαιο παράνομη διαίρεση του νησιού, στις παραμονές μάλιστα των δύο μαύρων ιουλιανών επετείων, του χουντικού πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου 1974 και της επακόλουθης βαρβαρότητας της τουρκικής εισβολής, που είχε ως αποτέλεσμα να διατηρείται από εκείνο το καλοκαίρι τουρκοκρατούμενο το 38% της επικράτειας της χώρας μας, να δυναμιτίζεται η ειρήνη και η ασφάλεια στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και να κομματιάζονται οι ζωές και να δυναστεύονται τα όνειρα όλων των κατοίκων της Κύπρου, που θρηνούν πεσόντες, αγνοούμενους, πρόσφυγες και χιλιάδες θύματα πολέμου.
Οι φάκελοι με το μαρτυρικό υλικό των καταθέσεων που φέρνει μαζί του ο φίλος Πρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων ο κ. Νικόλαος Βούτσης, δεν πρόκειται βέβαια να θεραπεύσουν τις συνέπειες από τα δεινά που επέφερε στον τόπο μας το πραξικόπημα και η τουρκική εισβολή. Ούτε θα επουλώσουν τις πληγές από την εθνική τραγωδία του 1974, που θυμίζει τόσο έντονα τη Μικρασιατική καταστροφή του 1922. Όμως για την Κυπριακή Δημοκρατία, τους πολίτες της και τη Βουλή των Αντιπροσώπων, η σημερινή τελετή έχει κομβική ιστορική σημασία καθώς η παραχώρηση του υλικού που παραλαμβάνουμε σήμερα και η ειλημμένη απόφαση για την αποστολή και των υπόλοιπων συμπληρωματικών φακέλων στο αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα, είναι ένα βήμα που θα φωτίσει και θα αποκαλύψει σκοτεινές ή ελάχιστα φωτισμένες πτυχές, στο προσκήνιο και παρασκήνιο, της κυπριακής τραγωδίας. Παράλληλα, τερματίζεται έτσι μια εκκρεμότητα πολλών χρόνων και συντελείται μια επιβαλλόμενη οιονεί ηθική και εθνική αποκατάσταση προς τον κυπριακό λαό.
Θυμίζω ότι το υλικό που παραλαμβάνουμε σήμερα είχε ζητηθεί, χωρίς αποτέλεσμα, από τους προκατόχους μου Προέδρους της Βουλής των Αντιπροσώπων, τους προέδρους των εξεταστικών επιτροπών της Βουλής για τον «Φάκελο της Κύπρου» και υπηρεσιακούς παράγοντες το 1997, το 2006 και το 2010, από διαφορετικές ελληνικές κυβερνήσεις και διαφορετικούς Προέδρους της Βουλής των Ελλήνων. Νοιώθω επομένως υποχρέωση να εκφράσω τις θερμές, προσωπικές μου ευχαριστίες όπως και της ολομέλειας του Σώματος της Βουλής των Αντιπροσώπων, προς τον Πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα και την ελληνική κυβέρνηση, τον Πρόεδρο της Βουλής των Ελλήνων κ. Νικόλαο Βούτση αλλά και όλα τα πολιτικά κόμματα της Ελλάδας, τα οποία ομόφωνα στήριξαν στην προχθεσινή ολομέλεια της Βουλής των Ελλήνων, την απόφαση για την παράδοση από τον Πρόεδρο της Βουλής των Ελλήνων Νικόλαο Βούτση, στη Βουλή των Αντιπροσώπων, του συνόλου του υλικού του «Φακέλου της Κύπρου», το οποίο φυλασσόταν μέχρι σήμερα ως εφτασφράγιστο μυστικό στα αρχεία της Βουλής των Ελλήνων. Η απόφαση αυτή και η σημερινή τελετή επισφραγίζουν με τον πιο επίσημο τρόπο και με το κατάλληλο πολιτικό και νομοθετικό περίβλημα μια ιστορική αναγκαιότητα και κλείνουν ένα εθνικό και ηθικό χρέος.
Επιτρέψτε μου, για λόγους Ιστορίας αλλά και απόδοσης των οφειλόμενων ευσήμων και της πρέπουσας τιμής, να αναφερθώ σε δύο πρόσωπα: στους πρώην Προέδρους των κοινοβουλίων μας, την κα Ζωή Κωνσταντοπούλου και τον κ. Γιαννάκη Ομήρου, που με τη συνεργασία τους έκαναν το πρώτο βήμα για την ικανοποίηση του καθολικού και διαχρονικού αιτήματος της πολιτικής ηγεσίας του τόπου μας και του κυπριακού λαού στο σύνολό του, για παραχώρηση του αρχειακού υλικού στην Κυπριακή Δημοκρατία και την απρόσκοπτη πρόσβαση στα ιστορικά τεκμήρια που αναμένεται να δώσουν απαντήσεις για το τί οδήγησε στην εθνική τραγωδία του 1974.
Ακολούθησαν, τους επόμενους μήνες, μια σειρά ενεργειών και διαβημάτων, σε πολιτικό και τεχνοκρατικό επίπεδο, αλλά και η συστηματική προσπάθεια από πλευράς των Προέδρων των δύο κοινοβουλίων, που είχαν ως αποτέλεσμα τη σύνταξη και την υπογραφή από τους Προέδρους κ. Νικόλαο Βούτση και κ. Γιαννάκη Ομήρου του Πρωτοκόλλου Συνεργασίας μεταξύ της Βουλής των Ελλήνων και της Βουλής των Αντιπροσώπων της Κυπριακής Δημοκρατίας για πρόσβαση στο υλικό του "Φακέλου της Κύπρου", που άνοιξε το δρόμο για το σημερινό αποτέλεσμα.
Το εν λόγω Πρωτόκολλο, το οποίο οδήγησε στον τερματισμό μιας ιστορικής εκκρεμότητας 43 χρόνων, από το πραξικόπημα και την τουρκική εισβολή του 1974, και το οποίο ενισχύει και εμβαθύνει περαιτέρω τους στενούς δεσμούς μεταξύ των δύο κοινοβουλίων, προβλέπει τα ακόλουθα:
• Την πρόσβαση της Βουλής των Αντιπροσώπων της Κυπριακής Δημοκρατίας, σε υλοποίηση του αιτήματός της, στο υλικό που συγκεντρώθηκε ή και χρησιμοποιήθηκε από την Εξεταστική Επιτροπή της Βουλής των Ελλήνων για τον «Φάκελο της Κύπρου» και βρίσκεται κατατεθειμένο στα αρχεία της Βουλής των Ελλήνων από το 1988, έτος περάτωσης των εργασιών της παραπάνω Επιτροπής.
• Τη συγκρότηση δύο Επιτροπών Εμπειρογνωμόνων και Υπηρεσιακών Παραγόντων από τα δύο κοινοβούλια, των οποίων θα προΐστανται αντίστοιχα ο Γενικός Γραμματέας της Βουλής των Ελλήνων και η Γενική Διευθύντρια της Βουλής των Αντιπροσώπων. Οι Επιτροπές θα συνεργαστούν με στόχο την καταγραφή, ταξινόμηση και ψηφιοποίηση του πιο πάνω υλικού, στη βάση επιστημονικών κανόνων, ώστε να καταστεί δυνατή η πρόσβαση της Βουλής των Αντιπροσώπων της Κυπριακής Δημοκρατίας σε αυτό.
• Το υλικό στο οποίο θα δοθεί πρόσβαση στη Βουλή των Αντιπροσώπων της Κυπριακής Δημοκρατίας θα χρησιμοποιηθεί αποκλειστικά για κοινοβουλευτικούς ή επιστημονικούς/ιστορικούς σκοπούς, με την έγκριση των εκάστοτε Προέδρων των δύο κοινοβουλίων.
Στο πλαίσιο υλοποίησης του Πρωτοκόλλου και σύμφωνα με τις σχετικές πρόνοιες της παραγράφου 2 αυτού, συγκροτήθηκαν δύο Επιτροπές Εμπειρογνωμόνων και υπηρεσιακών παραγόντων από τα δύο κοινοβούλια, με επικεφαλής τον Γενικό Γραμματέα της Βουλής των Ελλήνων και τη Γενική Διευθύντρια της Βουλής των Αντιπροσώπων, που εργάστηκαν σκληρά, με στόχο την καταγραφή και ταξινόμηση του εν λόγω υλικού και όχι μόνο.
Σημαντική και καθοριστική για την περαιτέρω υλοποίηση του Πρωτοκόλλου υπήρξε η επίσημη επίσκεψή μου στη Βουλή των Ελλήνων στις 13 και 14 Σεπτεμβρίου 2016, αμέσως μετά από την ανάληψη των καθηκόντων μου ως Προέδρου της Βουλής των Αντιπροσώπων. Και τούτο γιατί ο κ. Βούτσης ανταποκρίθηκε απολύτως και με σωστό προγραμματισμό, επιταχύνοντας με τις οδηγίες του την όλη διαδικασία. Κατά την επίσκεψή μου αυτή, επαναβεβαιώθηκε η βούληση των δύο Προέδρων για πλήρη υλοποίηση της προσπάθειας στο πλαίσιο του Πρωτοκόλλου, με ενεργοποίηση των προνοιών του, ώστε να γίνει εφικτή η κατάληξη στον τελικό στόχο, που ήταν όχι μόνο να δοθεί πρόσβαση στη Βουλή των Αντιπροσώπων της Κυπριακής Δημοκρατίας στο υλικό του Φακέλου της Κύπρου, που βρίσκεται κατατεθειμένο στα αρχεία της Βουλής των Ελλήνων αλλά, προχωρώντας ένα βήμα παραπέρα, στην απόφαση για παράδοση του υλικού αυτού στη Βουλή των Αντιπροσώπων. Η απόφαση αυτή, καθώς και η αποφασιστικότητα του φίλου Προέδρου Νίκου Βούτση για επιτάχυνση της προετοιμασίας ήταν αποφασιστική.
Εδώ θέλω να εξάρω τον ρόλο της επιστημονικής ομάδας, της οποίας ο επαγγελματισμός, η εχεμύθεια και η σοβαρότητα εδραίωσε την εμπιστοσύνη, ώστε η συμφωνία για πρόσβαση να μετεξελιχθεί σε συμφωνία για παράδοση του Φακέλου στην κυπριακή Βουλή.
Φίλε Νίκο,
θέλω να τονίσω εδώ ότι με τις ενέργειές σας μετατρέψατε τα λόγια σε πράξη και την υπόσχεση σε αποτέλεσμα.
Στην πορεία υλοποίησης του όλου θέματος και επεξεργασίας του υλικού από τις Επιτροπές Εμπειρογνωμόνων και υπηρεσιακών παραγόντων εντοπίστηκαν στα αρχεία της Βουλής των Ελλήνων πρόσθετοι φάκελοι, με έγγραφα διαβαθμισμένα ως «απόρρητα» ή «άκρως απόρρητα», που είχαν κατατεθεί στην Εξεταστική Επιτροπή της Βουλής των Ελλήνων από άλλα υπουργεία και φορείς, κυρίως στρατιωτικής προέλευσης. Για το υλικό αυτό κρίθηκε σκόπιμο να συνταχθεί Παράρτημα του Πρωτοκόλλου, το οποίο υπεγράφη στις 15 Φεβρουαρίου 2017, έτσι ώστε αυτό να καταστεί αναπόσπαστο μέρος του υλικού του Φακέλου της Κύπρου. Και αυτή η εξέλιξη στην όλη διαδικασία είναι ουσιαστική και σημαντική και είναι άλλη μια απόδειξη για τη θέλησή σας, κύριε Πρόεδρε, για όσο το δυνατό περισσότερη πληροφόρηση και διαφάνεια.
Κύριε Πρόεδρε, σας ευχαριστώ, και σας καλωσορίζω στην Κύπρο και στη Βουλή των Αντιπροσώπων. Στην όλη συνεργασία μας είδα από κοντά το ιδιαίτερο ενδιαφέρον σας και τις ευαισθησίες σας. Με ενημερώσατε για το προσωπικό ενδιαφέρον του Πρωθυπουργού κ. Τσίπρα που για άλλη μια φορά θέλω να ευχαριστήσω.
Ευχαριστίες εκφράζω επίσης προς τις δύο Επιτροπές Εμπειρογνωμόνων και Υπηρεσιακών Παραγόντων των δύο κοινοβουλίων, των οποίων προΐσταντο αντίστοιχα ο Γενικός Γραμματέας της Βουλής των Ελλήνων κ. Κώστας Αθανασίου και η Γενική Διευθύντρια της Βουλής των Αντιπροσώπων κ. Βασιλική Αναστασιάδου, που εργάστηκαν με ζήλο και μεθοδικότητα.
Εκ των πραγμάτων, η Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων και Υπηρεσιακών Παραγόντων της Βουλής των Ελλήνων επωμίστηκε το μεγαλύτερο βάρος της όλης εργασίας, αφού το υλικό βρισκόταν στα αρχεία του ελληνικού κοινοβουλίου. Το φορτίο που ανέλαβαν τα μέλη της Επιτροπής που εργάστηκαν για την υλοποίηση των προνοιών του πρωτοκόλλου ήταν μεγάλο και ανταποκρίθηκαν σε αυτό με αίσθημα ευθύνης και με ζήλο. Τους ευχαριστώ ιδιαιτέρως, γιατί κατάφεραν μέσα σε λίγους μήνες και με απόλυτη εχεμύθεια να φέρουν εις πέρας μια κοπιώδη εργασία, δημιουργώντας ουσιαστικά ένα δεύτερο, πανομοιότυπο αρχείο του Φακέλου της Κύπρου, το πρώτο και μεγαλύτερο μέρος του οποίου παραδίδεται σήμερα στη Βουλή των Αντιπροσώπων.
Από την Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων και Υπηρεσιακών Παραγόντων της Βουλής των Αντιπροσώπων, πέραν από τις ευχαριστίες μου προς τους υπηρεσιακούς της Βουλής, επιτρέψτε μου ξεχωριστά να ευχαριστήσω το μέλος της, αναπληρωτή καθηγητή στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κύπρου κ. Πέτρο Παπαπολυβίου, ο οποίος για άλλη μια φορά προσέφερε τις πολύτιμες υπηρεσίες του, τις γνώσεις και την επιστημοσύνη του στο κυπριακό κοινοβούλιο.
Επιτρέψτε μου, με την ευκαιρία αυτή, να ευχαριστήσω τους πρώην Προέδρους των δύο κοινοβουλίων, τον κ. Γιαννάκη Ομήρου αλλά και την κα Ζωή Κωνσταντοπούλου, που έδωσε πρώτη τη συγκατάθεσή της για υλοποίηση του αιτήματος. Φίλε Γιαννάκη, σε ευχαριστώ για την όλη προσπάθεια.
Κυρίες και κύριοι,
Με πλήρη συναίσθηση της βαριάς ιστορικής ευθύνης που προκύπτει μετά και από τη σημερινή ημέρα, θέλω να σας διαβεβαιώσω ότι η Βουλή των Αντιπροσώπων, σε αγαστή πάντοτε συνεργασία με τη Βουλή των Ελλήνων, αλλά και ξεχωριστά, στο πλαίσιο που ορίζουν το Σύνταγμα και οι νόμοι, θα πράξει ό,τι είναι δυνατόν, για να διαφυλάξει και να παραδώσει στους πολίτες της χώρας την ιστορική αλήθεια, που αποτελεί θεμελιώδες και αναφαίρετο δικαίωμα κάθε λαού. Είμαι βέβαιος ότι η περισσότερη πληροφόρηση όχι μόνο δεν θα βλάψει, αλλά αντίθετα θα μας ενώσει περισσότερο και σε αυτά που πρέπει να αποφύγουμε και σε αυτά που πρέπει να επιδιώξουμε. Η αλήθεια, η πληροφόρηση, η γνώση και η διαφάνεια δεν έβλαψαν ποτέ. Είναι τα σκοτεινά παρασκήνια που βλάπτουν και αυτά θέλουμε να φωτίσουμε.
Παράλληλα, εκφράζω και δημόσια τη δέσμευσή μου, που απορρέει από το ίδιο το Πρωτόκολλο και το Παράρτημά του, ότι οποιαδήποτε χρήση του υλικού αυτού που έχει παραδοθεί στη Βουλή των Αντιπροσώπων από τη Βουλή των Ελλήνων, θα γίνεται με συμφωνία των Προέδρων των δύο κοινοβουλίων, όπως καθορίζεται στο σχετικό Πρωτόκολλο, για τους σκοπούς που καθορίζονται σ’ αυτό και με πλήρη σεβασμό προς αυτό.
Σήμερα είναι μια ιστορική μέρα για την Κυπριακή Δημοκρατία, τη Βουλή των Αντιπροσώπων και κάθε πολίτη της χώρας μας: είναι προφανές ότι το αρχειακό υλικό που θα παραλάβουμε επισήμως σε λίγο δεν αποτελεί την ιστορία του χουντικού πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου 1974 και της τουρκικής εισβολής. Κλείνει όμως μια εθνική εκκρεμότητα και μια οφειλή 29 χρονών από την πλευρά της Ελλάδας προς την Κύπρο, επιβεβαιώνει ότι τα δημοκρατικά πολιτεύματα δεν έχουν να φοβηθούν και να αποκρύψουν τίποτε και αποτελεί τη συνέχεια των προσπαθειών για τη συγκέντρωση και του υπόλοιπου αρχειακού ιστορικού υλικού, που βρίσκεται διάσπαρτο στην Κύπρο και την Ελλάδα για την εθνική τραγωδία του 1974. Το υλικό αυτό θα προστεθεί στα αρχεία της Βουλής των Αντιπροσώπων, όπου ήδη φυλάσσεται ένας όγκος αρχειακού υλικού που έχει συγκεντρώσει η Εξεταστική Επιτροπή της Βουλής για τον Φάκελο της Κύπρου, κατά το 2006-2011. Για να προχωρήσουμε σε δεύτερη φάση, στην επιστημονική αξιοποίηση αυτού του υλικού και την πρόσβαση των πολιτών σε αυτό, πάντοτε με το αρμόζον κύρος και την πρέπουσα βαρύτητα των δύο κοινοβουλίων. Γιατί τελικά στόχος μας αλλά και εξόφληση ενός ηθικού και ιστορικού χρέους προς τον λαό μας είναι να φτάσουν οι πληροφορίες του Φακέλου στον κάθε πολίτη αυτού του τόπου.
Αγαπητές και αγαπητοί συνάδελφοι,
Κυρίες και κύριοι,
Ο κ. Βούτσης μιλώντας προχθές στη Βουλή των Ελλήνων τόνισε ότι η γενιά μας μεγάλωσε με το σύνθημα «Δεν ξεχνώ», ένα σύνθημα που όπως είπε, «ενδεχομένως να υπήρξε ένα άλλοθι συλλογικό για τη λήθη, ηθελημένη ή αθέλητη μιας ολόκληρης κοινωνίας, μιας ολόκληρης χώρας». Εύχομαι το ιστορικό υλικό που παραλαμβάνουμε σήμερα με συγκίνηση, να μας βοηθήσει όλους, στην Ελλάδα και στην Κύπρο, να φτάσουμε στην ιστορική αυτογνωσία που είναι απαραίτητη για την εθνική μας επιβίωση, προσδοκώντας και αναμένοντας την ημέρα της ελευθερίας και της δικαιοσύνης στην Κύπρο.
Σας ευχαριστώ πολύ.
