 |
| Προσθήκη λεζάντας |
Χαιρετισμός Υπουργού Δικαιοσύνης
και Δημοσίας Τάξεως κ. Ιωνά Νικολάου σε Σεμινάριο στο πλαίσιο των
εργασιών του Ευρωμεσογειακού Δικτύου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων
Αισθάνομαι ιδιαίτερη χαρά και τιμή που παρευρίσκομαι σήμερα μαζί σας, για να αναλύσουμε ζητήματα που άπτονται της Σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Πρόληψη και Καταπολέμηση της Βίας κατά των Γυναικών και της Ενδοοικογενειακής Βίας, στα πλαίσια φιλοξενίας των εργασιών του Ευρωμεσογειακού Δικτύου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων από το Μεσογειακό Ινστιτούτο Μελετών Κοινωνικού Φύλου.
Συγχαίρω θερμά την Πρόεδρο του Μεσογειακού Ινστιτούτου Μελετών Κοινωνικού Φύλου κυρία Σουζάνα Παύλου, για την πρωτοβουλία διοργάνωσης του σημερινού Σεμιναρίου, το οποίο εντάσσεται στο πλαίσιο τριήμερης φιλοξενίας της Ομάδας Εργασίας για θέματα Φύλου του Ευρωμεσογειακού Δικτύου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
Είναι ιδιαίτερα σημαντικό το γεγονός ότι το Συνέδριο αναμένεται να φιλοξενήσει πληθώρα Οργανώσεων, φορέων ισότητας, φορέων της κοινωνίας των πολιτών και άλλων εμπειρογνωμόνων που ασχολούνται με θέματα ισότητας και καταπολέμησης των διακρίσεων τόσο στην Κύπρο, όσο και στο εξωτερικό, προσφέροντας κατ’ αυτό τον τρόπο την ευκαιρία για ανταλλαγή απόψεων, γνώσεων και εμπειριών.
Είμαι βέβαιος ότι η παρουσία στο Συνέδριο διακεκριμένων εισηγητών και εισηγητριών από το Ευρωμεσογειακό Δίκτυο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, ενός δικτύου με προσήλωση στην προαγωγή και διασφάλιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και στην εξάλειψη κάθε μορφής διακρίσεων και ανισοτήτων, θα συμβάλει τα μέγιστα στην επιτυχία του Σεμιναρίου.
Κυρίες και κύριοι,
Η βία συνιστά αναμφίβολα κατάφωρη παραβίαση του θεμελιώδους δικαιώματος στη ζωή και του δικαιώματος για ελευθερία, ασφάλεια, αξιοπρέπεια, μη διακριτική μεταχείριση και για σωματική και ψυχική ακεραιότητα. Αποτελεί έκφραση της ιστορικά διαπιστωμένης ανισότητας στις σχέσεις ισχύος μεταξύ ανδρών και γυναικών, καθώς και αιτία και συνέπεια της ανισότητας των φύλων.
Όπως αποδεικνύεται μέσα από ευρωπαϊκές αλλά και διεθνείς έρευνες, οι γυναίκες και τα κορίτσια αποτελούν τα κυριότερα θύματα της βίας λόγω φύλου. Γι’ αυτό, χρειάζονται συχνά ειδική υποστήριξη και προστασία λόγω του υψηλού κινδύνου δευτερεύουσας και επαναλαμβανόμενης θυματοποίησης, εκφοβισμού και αντεκδίκησης που συνδέεται με τη συγκεκριμένη μορφή βίας.
Σύμφωνα με πρόσφατη παρουσίαση των αποτελεσμάτων του Δείκτη Ισότητας των Φύλων του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Ισότητας των Φύλων σχετικά με το πρόβλημα της έμφυλης βίας σε ευρωπαϊκό επίπεδο, προκύπτει ότι μία στις τρεις γυναίκες στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχει υποστεί σωματική ή σεξουαλική βία από την ηλικία των 15 ετών. Επίσης, όπως καταδεικνύεται μέσα από τα αποτελέσματα της έρευνας του Ευρωβαρομέτρου για το έτος 2016, ποσοστό της τάξης του 15% στην Ευρωπαϊκή Ένωση, θεωρεί τη βία ως «οικογενειακή ή ιδιωτική υπόθεση».
Στον τόπο μας, είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικό το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια αυξητική τάση των καταγγελιών όλων των μορφών βίας κατά των γυναικών, κάτι που υποδηλοί ότι οι γυναίκες αισθάνονται περισσότερο έτοιμες, ενημερωμένες και ενθαρρυμένες να δώσουν ένα τέλος στο πρόβλημα που βιώνουν. Πρέπει στο σημείο αυτό να καταστεί ξεκάθαρο ότι η ενδοοικογενειακή βία δεν αποτελεί κατ’ ουδένα τρόπο ιδιωτική ή οικογενειακή υπόθεση. Αποτελεί υπόθεση κάθε ενεργά κοινωνικού πολίτη, γι’ αυτό και χρειάζεται συντονισμένα και από κοινού η οικογένεια και η κοινωνία να αντιδράσουν, να βρουν τη δύναμη να καταγγείλουν το θύτη και να ενδυναμώσουν το θύμα με όλα τα δυνατά μέσα.
Όπως γνωρίζετε, η Κυβέρνηση καταδικάζει απερίφραστα κάθε μορφή βίας, στηρίζει με θέρμη και προωθεί κάθε δράση για την εξάλειψη του θλιβερού φαινομένου της ατιμωρησίας των δραστών και προωθεί μέτρα για την αποτελεσματική προστασία των θυμάτων. Στο πλαίσιο αυτό, προχώρησε στη λήψη σειράς μέτρων, με σημαντικότερο την απόφασή της να υπογράψει και να κυρώσει το Νοέμβριο του 2017 τη Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Πρόληψη και Καταπολέμηση της Βίας κατά των Γυναικών και της Ενδοοικογενειακής Βίας, γνωστή και ως Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης.
Παρά τις οικονομικές δυσκολίες και παρά τις κατά καιρούς αντιστάσεις που πρόβαλλαν τα συναρμόδια Υπουργεία και Υπηρεσίες από το 2011 που άνοιξε για υπογραφή η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης στην ομώνυμη πόλη, η Κυβέρνηση προχώρησε στην υπογραφή και κύρωση της Σύμβασης, στοχεύοντας στην ενίσχυση των πολιτικών και μέτρων πρόληψης, καταστολής και προστασίας των θυμάτων όλων των μορφών βίας, παράλληλα με τον εκσυγχρονισμό της νομοθεσίας, προκειμένου ν’ ανταποκρίνεται στις υποχρεώσεις που απορρέουν από τη Σύμβαση.
Θα ήθελα στο σημείο αυτό να τονίσω ότι η απόφαση της Κυβέρνησης για υπογραφή και κύρωση της Σύμβασης ήταν αποτέλεσμα ενδελεχούς μελέτης που έγινε από Τεχνική Επιτροπή το 2013, η οποία συγκροτήθηκε μετά από απόφαση της Υπουργικής Επιτροπής που συνήλθε με δική μου πρωτοβουλία, αφού όπως ανέφερα εκφράζονταν πανταχόθεν επιφυλάξεις για τις συνεπαγόμενες υποχρεώσεις και το οικονομικό κόστος της Σύμβασης.
H Τεχνική Επιτροπή, υπό το συντονισμό του Υπουργείου Δικαιοσύνης, κατέγραψε με κάθε λεπτομέρεια και κοστολόγησε τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τη Σύμβαση ανά Υπουργείο, και μετά από οδηγίες της Υπουργικής Επιτροπής μελέτησε τις επιφυλάξεις, οι οποίες τέθηκαν από την Κυπριακή Δημοκρατία κατά την υπογραφή της Σύμβασης. Οι επιφυλάξεις αυτές, οι οποίες τέθηκαν από την πλειοψηφία των κρατών-μελών που έχουν υπογράψει τη Σύμβαση, αφορούν στην κρατική αποζημίωση στα θύματα, θέματα δικαιοδοσίας και στο καθεστώς διαμονής. Αξίζει δε να σημειωθεί ότι αριθμός χωρών, περιλαμβανομένης της Ελβετίας, της Σλοβενίας, της Πολωνίας και της Ρουμανίας έθεσαν μεγαλύτερο αριθμό επιφυλάξεων από την Κύπρο.
Όπως όλες και όλοι γνωρίζετε, η Σύμβαση αποτελεί ένα ιδιαίτερα σημαντικό, δεσμευτικό, διεθνές εργαλείο, το πρώτο στο είδος του, το οποίο μπορεί να συμβάλει ουσιαστικά στη διαμόρφωση ενός ολοκληρωμένου νομικού πλαισίου και μιας σειράς πολιτικών για την προστασία και ενδυνάμωση των θυμάτων βίας, την προαγωγή της διεθνούς συνεργασίας και την αποτελεσματική καταπολέμηση και τιμωρία των δραστών.
Στα πλαίσια της πολιτικής μας για σταδιακή υιοθέτηση των υποχρεώσεων που απορρέουν από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, το Υπουργείο προέβη, σε συνεργασία με εξωτερικό συνεργάτη, στην ετοιμασία μελέτης σχετικά με τις τροποποιήσεις που χρειάζεται να επέλθουν στο νομοθετικό πλαίσιο της Κύπρου, προκειμένου να συνάδουν με τις πρόνοιες της Σύμβασης, καθώς και σε μελέτη σχετικά με την αξιολόγηση και διαχείριση του κινδύνου.
Στο πλαίσιο αξιοποίησης των αποτελεσμάτων της έρευνας για Αξιολόγηση και Διαχείριση του Κινδύνου, το Υπουργείο προχωρεί στο παρόν στάδιο στο σχεδιασμό και τη δημιουργία των Τοπικών Συμβουλίων Πρόληψης της Παραβατικότητας, τα οποία θα συνδέονται με το δίκτυο της κοινοτικής αστυνόμευσης που είναι καλά ανεπτυγμένο και εδραιωμένο στο τόπο μας, για πιο άμεσο και αποτελεσματικό χειρισμό των επικίνδυνων περιστατικών βίας και άλλων εγκληματικών ενεργειών.
Παράλληλα, προχωρήσαμε στην ετοιμασία και κατάθεση στη Βουλή των Αντιπροσώπων για ψήφιση, νομοσχεδίου που ποινικοποιεί την παρενόχληση και την παρενοχλητική παρακολούθηση, όπως ορίζει το άρθρο 34 της Σύμβασης.
Η όσο το δυνατό ταχύτερη ψήφιση του νομοσχεδίου εκτιμούμε ότι θα συμβάλει σημαντικά στην αποτελεσματική αντιμετώπιση των κρουσμάτων τέτοιου είδους βίας, αφού τα φαινόμενα παρενόχλησης και παρενοχλητικής παρακολούθησης είναι δυστυχώς υπαρκτά και ιδιαίτερης σοβαρότητας και στον τόπο μας. Παράλληλα, ετοιμάστηκε ξεχωριστό νομοσχέδιο για ποινικοποίηση της βίας κατά των γυναικών, κάτι που απουσίαζε μέχρι σήμερα από το υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο. Το νομοσχέδιο έχει ολοκληρωθεί και αναμένεται να τεθεί πολύ σύντομα σε ευρεία δημόσια διαβούλευση.
Η προτεινόμενη νομοθεσία αποτελεί μια ουσιαστική αλλαγή για προστασία των γυναικών, εγκαθιδρύοντας ένα νέο και ολοκληρωμένο πλαίσιο για την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών. Περιέχει ρυθμίσεις για ορισμό, ταυτοποίηση και στοιχειοθέτηση νέων ποινικών αδικημάτων, ενώ προβλέπει και επιβαρυντικές περιστάσεις για επαύξηση ποινών σε σοβαρές περιπτώσεις. Διαλαμβάνει επίσης πρόνοιες για λήψη άμεσων και αποτελεσματικών μέτρων, τόσο προληπτικού χαρακτήρα για προστασία των θυμάτων έμφυλης βίας όσο και κατασταλτικού χαρακτήρα, για δίωξη των δραστών και προώθηση της διεθνούς συνεργασίας.
Επιπρόσθετα, στο νομοσχέδιο προβλέπεται μία κλίμακα ποινών που είναι ανάλογες της βαρύτητας και σοβαρότητας των αδικημάτων που διαπράττονται και συμπληρώνει υφιστάμενες, πλην όμως ανεπαρκείς ρυθμίσεις του Ποινικού Κώδικα. Επιπλέον, αναβαθμίζεται ο ρόλος της Αστυνομίας, ώστε αυτή να καταστεί αποτελεσματικότερη στην πρόληψη και στην άμεση ανταπόκρισή της στα περιστατικά βίας, καθώς και στην αξιολόγηση και διαχείριση της επικινδυνότητας των περιστατικών που καταγγέλλονται.
Ένα άλλο σημαντικό βήμα ήταν η συνεργασία με τη Συμβουλευτική Επιτροπή για την Πρόληψη και Καταπολέμηση της Βίας στην Οικογένεια για τροποποίηση του περί Βίας στην Οικογένεια Νόμου, προκειμένου να επιτευχθεί διεύρυνση των αρμοδιοτήτων της Επιτροπής και να είναι σε θέση ν’ αναλάβει το ρόλο του συντονιστικού φορέα για εφαρμογή της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης.
Στα πλαίσια συμμόρφωσης με τη Σύμβαση, προχωρήσαμε επίσης στη διοργάνωση σειράς διαφωτιστικών σεμιναρίων, σύμφωνα και με το Στρατηγικό Σχέδιο Δράσης για την Ισότητα μεταξύ Ανδρών και Γυναικών, ενώ η Αστυνομία ανέλαβε τη διενέργεια δράσεων ευαισθητοποίησης και επιμόρφωσης αστυνομικών γύρω από το πρόβλημα της έμφυλης βίας, μέσω ευρωπαϊκού χρηματοδοτικού προγράμματος.
Επιπρόσθετα, συνεχίζουμε ως Υπουργείο να ενισχύουμε οικονομικά Γυναικείες Οργανώσεις, Μη-Κυβερνητικές Οργανώσεις και άλλους φορείς για υλοποίηση δράσεων, προγραμμάτων και εκστρατειών ευαισθητοποίησης του κοινού, καθώς και ενθάρρυνσης των θυμάτων να προσφεύγουν στις υπηρεσίες για βοήθεια, καθώς και στη Δικαιοσύνη. Μέσα σε αυτά τα πλαίσια αποφασίστηκε από το Υπουργείο η οικονομική στήριξη Μη-Κυβερνητικής Οργάνωσης για επέκταση της λειτουργίας της τηλεφωνικής γραμμής βοήθειας για τα θύματα σε 24ωρη βάση, όπως ακριβώς προβλέπει η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης.
Κυρίες και κύριοι,
Παρά τις θετικές εξελίξεις που ομολογουμένως έχουν σημειωθεί τα τελευταία χρόνια στον τομέα της καταπολέμησης της βίας στον τόπο μας, ιδιαίτερα μετά την υπογραφή και κύρωση της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης, πολλά ακόμη απομένουν να γίνουν, με απώτερο στόχο την όσο το δυνατό αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση του προβλήματος.
Οι επιπτώσεις της ενδοοικογενειακής βίας και της βίας κατά των γυναικών είναι ανυπολόγιστες, καθότι αυτή μπορεί να προκαλέσει μόνιμες σωματικές, ψυχολογικές ή συναισθηματικές βλάβες στις γυναίκες που τις υφίστανται. Δημιουργεί τεράστια τραύματα στον άμεσο και έμμεσο περίγυρο και στα παιδιά που γίνονται αυτόπτες μάρτυρες. Διαιωνίζει την ανισότητα των φύλων, καθώς η βία κατά των γυναικών επηρεάζει συνολικά τη θέση τους στην κοινωνία και έχει, πέραν των άλλων, σοβαρές οικονομικές επιπτώσεις.
Κλείνοντας, θα ήθελα να σας διαβεβαιώσω ότι για την Κυβέρνηση, το ζήτημα της βίας αποτελεί ύψιστη προτεραιότητα και είναι γι’ αυτό το λόγο που θα συνεχίσει και θα εντατικοποιήσει τις προσπάθειές της για αποτελεσματική πρόληψη, καταστολή και παραδειγματική τιμωρία των δραστών, οποιασδήποτε μορφής βίας, ενισχύοντας παράλληλα τις προσπάθειες για προστασία και ενδυνάμωση των θυμάτων.
Η δημιουργία συντονιστικού φορέα για εφαρμογή της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης, η διεξαγωγή παγκύπριας έρευνας για το ετήσιο οικονομικό κόστος της βίας κατά των γυναικών, η δημιουργία ενιαίου αρχείου για τη συλλογή και ανάλυση στατιστικών στοιχείων για την έμφυλη και ενδοοικογενειακή βία και η δημιουργία Μονάδας στήριξης κακοποιημένων γυναικών είναι μόνο μερικές από τις δράσεις που έχει ως στόχο να προωθήσει η Κυβέρνηση στο άμεσο μέλλον για αντιμετώπιση και καταπολέμηση του προβλήματος της βίας.
Με τις σκέψεις αυτές σας εύχομαι καλή και εποικοδομητική συζήτηση και κάθε επιτυχία στις εργασίες του Συνεδρίου σας.
