Τελετή παράδοσης Ευαγγελίου & Πρωτοκόλλου
Ορκωμοσίας
«Επιτροπής Προπαρασκευής Αγώνος Ενώσεως
της Κύπρου μετά της Μητρός Ελλάδος»
Ομιλία του Προέδρου της Βουλής τωνΑντιπροσώπων
κ. Γιαννάκη Λ. Ομήρου
Είναι μεγάλη
ησυγκίνηση, αλλά και η τιμή, να παραδίδω σήμερα το ιερό Ευαγγέλιο, στο οποίο
ορκίστηκε η «Επιτροπή Προπαρασκευής του Αγώνος της Ενώσεως της Κύπρου μετά της
Μητρός Ελλάδος» το 1953. Αυτό το σπάνιο κειμήλιο επαναφέρει στη μνήμη μας τα
ιδανικά των οραματιστών της Ένωσης της μαρτυρικής Κύπρου με το Μητροπολιτικό
Ελληνισμό, τον ίδιο τον αγώνα του 1955-59 με τις χρυσές σελίδες ανδρείας και
θυσίας, που τον χαρακτήρισαν, αλλά και την αταλάντευτη πίστη, με την οποία
πολέμησαν οι Έλληνες της Κύπρου για την ελευθερία τους.
Το σπουδαίο
αυτόιστορικό κειμήλιο προσφέρθηκε με μακροχρόνιο δανεισμό, στην Κύπρο, κατά την
επίσημη επίσκεψή μου στην Αθήνα, τον Ιούνιο του 2015, από την Ιστορική και
Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδος και το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, σε μια σεμνή
τελετή στο Μέγαρο της Παλαιάς Βουλής, στην οδό Σταδίου. Το Διοικητικό Συμβούλιο
της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος και ο γενικός γραμματέας της
Εταιρείας Ιωάννης Μαζαράκης-Αινιάν μου επιφύλαξαν ιδιαίτερη τιμή παραδίδοντάς
μου το ανεπανάληπτο αυτό ιστορικό τεκμήριο και αφήνοντας στην κρίση μου να
προτείνω το ίδρυμα, στο οποίο θα ανατεθεί η επίσης μεγάλη τιμή, αλλά και ευθύνη,
της φύλαξης και της έκθεσης-παρουσίασης στο κοινό. Δεν μπορούσα παρά να επιλέξω,
για τον σκοπό αυτό, το Μουσείο Αγώνος της ΕΟΚΑ 1955-59, στη Λευκωσία. Το Μουσείο
που συντηρεί αλώβητη τη μνήμη εκείνου του ωραίου και αγνού αγώνα, μεταφέροντάς
την στις νέες γενιές.
Το
Ευαγγέλιοτούτο πηγαίνει τη μνήμη πίσω, λίγα χρόνια μετά το Ενωτικό Δημοψήφισμα
του 1950, όταν η βούληση του κυπριακού λαού για ένωση με τη Μητέρα Ελλάδα δεν
έγινε σεβαστή από τη Βρετανία, διαψεύδοντας τις υποσχέσεις που έδινε κατά το Β’
Παγκόσμιο Πόλεμο η μεγάλη αποικιακή αυτοκρατορία, οι «φίλοι του άλλου πολέμου»,
όπως έλεγε και ο Σεφέρης στη «Σαλαμίνα της Κύπρος». Όπως είναι γνωστό, οι πρώτες
επίμονες συζητήσεις για ένοπλη αντίσταση κατά της βρετανικής κατοχής έγιναν
εκείνη την εποχή στους κύκλους των Κυπρίων της Αθήνας, με πρωτεργάτες τους
αδελφούς –εξόριστους των Βρετανών από την Κύπρο- δικηγόρους Σάββα και Σωκράτη
Λοϊζίδη, από το Δίκωμο. Αφού προσεγγίστηκε πρώτος ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου
Εθνάρχης Μακάριος και συμφώνησε με την ιδέα, ακολούθησε η άτυπη μύηση και άλλων
μελών, Κυπρίων και Ελλαδιτών.
Οι
προσπάθειεςαυτές επισημοποιήθηκαν στις 7 Μαρτίου 1953, στην Αθήνα, με την
ορκωμοσία των πρωτεργατών για την ανάληψη αγώνα για την απελευθέρωση της Κύπρου.
Η ορκωμοσία έγινε ενώπιον του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου, στο διαμέρισμα του
καθηγητή της Θεολογικής Σχολής Γεράσιμου Κονιδάρη, στον τρίτο όροφο της
πολυκατοικίας της οδού Ασκληπιού 46β, στα Εξάρχεια. Εκτός από τον Αρχιεπίσκοπο
Μακάριο, υπέγραψαν το σχετικό πρακτικό οι Γεώργιος Στράτος, τέως υπουργός, οι
καθηγητές του Πανεπιστημίου Αθηνών Γεράσιμος Κονιδάρης και Δημήτριος Βεζανής, οι
αδελφοί Σάββας και Σωκράτης Λοϊζίδης, ο στρατηγός Νικόλαος Παπαδόπουλος
(παππούς), ο απόστρατος αντισυνταγματάρχης Γεώργιος Γρίβας και οι Αντώνιος
Αυγίκος, Ηλίας Αλεξόπουλος, Δημήτριος Σταυρόπουλος και Ηλίας Τσατσόμοιρος. Από
τους δώδεκα που υπέγραψαν το πρωτόκολλο, ήταν παρόντες στην ορκωμοσία οι επτά,
με προφανές αρχέτυπο του τελετουργικού τη Φιλική Εταιρεία και την επανάσταση του
1821. Όπως γράφει ο Κονιδάρης, η απόφαση για την ορκωμοσία λήφθηκε στα τέλη
Φεβρουαρίου 1953, όταν είχε προχωρήσει η προετοιμασία του αγώνα από άποψης
αποστολής όπλων και οργάνωσης στην Κύπρο. Η ορκωμοσία έγινε μέσα σε έντονο κλίμα
συγκίνησης. Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος έβαλε το χέρι του στο μέρος της καρδιάς και
ανέγνωσε τον όρκο, φράση με φράση, τον οποίο επαναλάμβαναν οι παριστάμενοι που
είχαν θέσει τα χέρια τους στο Ευαγγέλιο, μια Καινή Διαθήκη, που λήφθηκε πρόχειρα
από τη βιβλιοθήκη του Κονιδάρη. Και έλεγε ο όρκος:
«Ορκίζομαι
ειςόνομα της Αγίας και Ομοουσίου και Αδιαιρέτου Τριάδος να φυλάξω θυσιάζων και
την ιδίαν μου ζωήν, υποφέρων και τα πλέον σκληρά βάσανα, μυστικόν παν ότι
γνωρίζω και θέλω ακούση διά την υπόθεσιν της Ενώσεως της Κύπρου. Θα υπακούω δε
τυφλώς εις τας εκάστοτε δεδομένας μοι σχετικάς επιταγάς. Εν Αθήναις τη 7 Μαρτίου
1953.» Και ακολουθούν οι δώδεκα υπογραφές.
Η Καινή
Διαθήκηκαι το ιστορικό έγγραφο της ορκωμοσίας του Μαρτίου 1953 παραδόθηκαν
ύστερα από πολλά χρόνια από τον καθηγητή Γεράσιμο Κονιδάρη στην Ιστορική και
Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδος, από όπου με πρωτοβουλία του κ. Ιωάννη
Μαζαράκη-Αινιάνος και με τη μεσολάβηση του αναπληρωτή καθηγητή του Πανεπιστημίου
Κύπρου Πέτρου Παπαπολυβίου, μου παραδόθηκαν για να τα μεταφέρω στο νησί μας.
Έτσιυποδεχόμαστε σήμερα και επίσημα στην ημικατεχόμενη Κύπρο δύο
τεράστιας σημασίας μοναδικά ιστορικά τεκμήρια για τον εθνικοαπελευθερωτικό
αγώνα, το ιερό Ευαγγέλιο και το πρωτόκολλο της ορκωμοσίας του Μαρτίου 1953.
Μπορεί
ηκατάληξη του αγώνα να μην ήταν η επιδιωκόμενη, αλλά αναμφίβολα η ιστορική
δικαίωση του Έπους του ‘55-‘59 που αναβλύζει από τα λαμπρότερα παραδείγματα
αρετής, τόλμης και ανδρείας, της θυσίας για την ιδέα της ελευθερίας των νέων που
έδωσαν τη ζωή και το αίμα τους για την πατρίδα, αντικατοπτρίζεται στην ιερότητα
αυτών των δύο κειμηλίων.
Χρέος όλων
μαςείναι να μεταφέρουμε στις επόμενες γενιές αυτά τα παραδείγματα και τις
άφθαρτες διαχρονικές αρετές που σε κάθε εποχή μπορούν να βρουν τη δική τους
θέση.
Είμαι
βέβαιοςότι ο Ελληνισμός της Κύπρου θα υποδεχθεί με μεγάλη θέρμη και συγκίνηση τα
ιστορικά αυτά κειμήλια, σύμβολα πίστης και αγώνα, ως πηγή έμπνευσης και ψυχικής
ανάτασης στις δύσκολες και άγονες συνθήκες που σήμερα διανύουμε. Τα μετέφερα από
την Αθήνα με δέος, περηφάνια και σεβασμό, αλλά και ως ένα συμβολικό δώρο, σε
εποχές δύσκολες για τον Ελληνισμό, των ακατάλυτων δεσμών Κύπρου και Ελλάδας που
σφυρηλατήθηκαν στους κοινούς πόθους και αγώνες για την ελευθερία.
Τα παραδίδω
καιεγώ με τη σειρά μου στον Υπουργό Παιδείας και Πολιτισμού κ. Κώστα Καδή όπως
εκτεθούν σε ειδική προθήκη στο Μουσείο Αγώνος ΕΟΚΑ 1955-59, δίπλα από τα άλλα
ιστορικά τεκμήρια του αγώνα των Ελλήνων της Κύπρου για ελευθερία και
αυτοδιάθεση-ένωση με την Ελλάδα, του 1955-1959. Ενός Αγώνα, όπως τον
οραματίστηκαν οι πρωτεργάτες του και δίδοντας όρκο βαρύ σε αυτό εδώ το ιερό
σύμβολο της πίστης.
