Είναι με
ιδιαίτερη χαρά που σας καλωσορίζω σήμερα στο Προεδρικό Μέγαρο.
Όπως γνωρίζετε,
κατά την επίσκεψή μου στο Λονδίνο την περασμένη βδομάδα, η Κυπριακή Δημοκρατία
υπέγραψε με το Ηνωμένο Βασίλειο μια ιστορική συμφωνία σε ό,τι αφορά τις Βάσεις.
Πενήντα τρία και πλέον χρόνια από την ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας επιτυγχάνεται
μια γενικευμένη ρύθμιση για την ανάπτυξη των μη στρατιωτικών περιοχών εντός των
Βρετανικών Βάσεων.
Η συμφωνία ανατρέπει
δεδομένα που δημιούργησαν οι Συμφωνίες του 1960 για την Κύπρο και τους
κατοίκους και ιδιοκτήτες περιουσιών στις Βάσεις. Με τη συμφωνία αποκαθίστανται τα
δικαιώματα των κατοίκων των Βάσεων και αντιμετωπίζονται πλέον οι ανάγκες των
κοινοτήτων και του τοπικού πληθυσμού σε σχέση με τη γη και τις περιουσίες τους.
Εκσυγχρονίζει, επίσης, τη γενικότερη κατάσταση εντός των Βάσεων, όπως αυτή
εξελίχθηκε την τελευταία πεντηκονταετία, αναγνωρίζοντας ότι ένα καθεστώς το
οποίο είχε δημιουργηθεί κάτω από πολύ διαφορετικές περιστάσεις και για
διαφορετικές ανάγκες και αριθμούς, δεν μπορoύσε πλέον να
λειτουργήσει ικανοποιητικά ούτε προς το συμφέρον των κατοίκων, αλλά αν θέλετε ούτε
και της βρετανικής Κυβέρνησης.
Στην
πραγματικότητα η συμφωνία αυτή απεγκλωβίζει πάνω από τα τρία τέταρτα τη γης και
περιλαμβάνει το σύνολο της ιδιωτικής ακίνητης περιουσίας στις Βάσεις. Την ίδια
στιγμή ενισχύει σημαντικά τον ρόλο και τον λόγο της Κυπριακής Δημοκρατίας στην
ανάπτυξη της υπό αναφοράς γης.
Η υπογραφή της συμφωνίας
κατέστη δυνατή ύστερα από δέκα συναντήσεις των διαπραγματευτικών ομάδων Κύπρου
και Ηνωμένου Βασιλείου οι οποίες άρχισαν στις 2 Οκτωβρίου 2013 και
ολοκληρώθηκαν πρόσφατα, κατόπιν σκληρής και επίμονης δουλειάς. Θέλω να
ευχαριστήσω και να συγχαρώ θερμά τον Πρέσβη Τάσο Τζιωνή, ο οποίος ηγήθηκε της
διαπραγματευτικής ομάδας, καθώς και όλα τα μέλη της: Το νυν Γενικό Διευθυντή
του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων Ανδρέα Ασσιώτη, τον Ανώτερο
Δικηγόρο της Δημοκρατίας Κωνσταντίνο Λυκούργο, τον Διευθυντή της Διεύθυνσης
Κυπριακού του Υπουργείου Εξωτερικών Ανδρέα Χατζηχρυσάνθου, τον Δικηγόρο της
Δημοκρατίας Νικόλα Κυριάκου και τον διπλωμάτη της Διεύθυνσης Κυπριακού του
Υπουργείου Εξωτερικών, Σόλωνα Σάββα.
Θα ήθελα επίσης να
εκφράσω την ευαρέσκεια μου προς τον Ύπατο Αρμοστή του Ηνωμένου Βασιλείου στην
Κύπρο κ. Matthew Kidd και στη δική του διαπραγματευτική ομάδα, για το
εποικοδομητικό πνεύμα και διάθεση συνεργασίας που επέδειξαν προκειμένου να ολοκληρωθεί και να υπογραφεί η σημαντικότατη
αυτή συμφωνία.
Κυρίες και κύριοι,
Τα οφέλη της συμφωνίας
είναι πολλά και συγκεκριμένα. Με τη συμφωνία:
1.
εντάσσεται το μεγαλύτερο μέρος του εδάφους των Βάσεων σε
πολεοδομικές ζώνες με αποτέλεσμα να επιτρέπεται πλέον η ανάπτυξή τους. Πιο
συγκεκριμένα, το 78% του εδάφους των Βρετανικών Βάσεων, εκτάσεως περίπου 200 από
σύνολο 255 περίπου τετραγωνικών χιλιομέτρων, το οποίο περιλαμβάνει και το
σύνολο των ιδιωτικών περιουσιών, εντάσσεται στην συμφωνηθείσα ρύθμιση. Στην
ουσία η συμφωνία αντιστρέφει τη μέχρι σήμερα πολιτική που εφαρμοζόταν στις Βρετανικές
Βάσεις: Αντί της καθολικής απαγόρευσης στην ανάπτυξη με κάποιες εξαιρέσεις,
επιτρέπεται πλέον η καθολική ανάπτυξη με κάποιες εξαιρέσεις. Κι αυτές οι
εξαιρέσεις είναι ρητά καθορισμένες. Με τη συμφωνία όλες οι περιουσίες, στις
Βάσεις, ιδιωτικές και μη, θα ενταχθούν σε πολεοδομικές ζώνες με εξαίρεση μόνο περιουσίες
που χρησιμοποιούνται για τις στρατιωτικές ανάγκες των Βρετανών.
2.
Διασφαλίζει ίσα δικαιώματα στους κατοίκους και ιδιοκτήτες
περιουσίων στις Βρετανικές Βάσεις σε σχέση με τον υπόλοιπο πληθυσμό της Κυπριακής
Δημοκρατίας για την ανάπτυξη των περιουσίων τους.
3.
Κύπριοι και Ευρωπαίοι πολίτες και πολίτες τρίτων χωρών
δικαιούνται να αποκτήσουν ακίνητη περιουσία στην περιοχή των Βάσεων και αυτό
συνεπάγεται την ανεμπόδιστη εκμετάλλευση των ακινήτων από τους σημερινούς
ιδιοκτήτες.
4.
Εξασφαλίζεται η πολεοδομική και οικονομική ανάπτυξη στις
Βάσεις με την Κυπριακή Δημοκρατία να είναι υπεύθυνη για τον καθορισμό ζωνών και
άλλων αναπτύξεων σύμφωνα με τις πρακτικές και την πολιτική που ασκεί η Κυπριακή
Δημοκρατία. Επιπρόσθετα, η συμφωνία ομαλοποιεί τη ζωή των κατοίκων και
ιδιοκτητών γης στις Βάσεις, οι οποίοι θα αποτείνονται πλέον για τα θέματα
ανάπτυξης στις αρμόδιες αρχές της Κυπριακής Δημοκρατίας όπως και ο υπόλοιπος
πληθυσμός, και θα γνωρίζουν ξεκάθαρα και χωρίς εκπλήξεις ή προσκόμματα το πώς
θα μπορούν να αναπτύξουν τις περιουσίες τους, στη βάση των πολεοδομικών ζωνών
και πολιτικών που θα καθοριστούν από την Κυπριακή Κυβέρνηση.
5.
Με την ενισχυμένη εκχώρηση δικαστικών και διοικητικών
εξουσιών στην Κυπριακή Δημοκρατία εξασφαλίζεται ισοτιμία και ισονομία αφού τα
Δικαστήρια μας θα έχουν δικαιοδοσία σε αστικές και ποινικές υποθέσεις και κατ’
αυτό τον τρόπο θα μπορούν να εκτελούνται αποφάσεις και διατάγματα των Δικαστηρίων
της χώρας, εντός των Βάσεων.
6.
Ενισχύει και Επιβεβαιώνει τη διαχρονική θέση της πλευράς
μας ότι οι Βρετανικές Βάσεις στην Κύπρο δεν μπορούν να χρησιμοποιούνται παρά
μόνο για στρατιωτικούς σκοπούς.
7.
Με την ενισχυμένη εκχώρηση διοικητικών εξουσιών στην
Κυπριακή Δημοκρατία διασφαλίζονται γενικότερα εθνικά ζωτικά συμφέροντα.
Από τη συμφωνία
θα επωφεληθούν 17 κοινότητες και 3 δήμοι. Πιο συγκεκριμένα, θα επωφεληθούν οι δήμοι
Δερύνειας, Κάτω Πολεμιδιών και Ύψωνα και οι Κοινότητες Ακρωτηρίου, Ασώματου, Αυδήμου,
Ερήμης, Επισκοπής, Κολοσσίου, Τραχωνίου, Σωτήρας και Παραμαλίου στην Επαρχία
Λεμεσού, Αυγόρου, Αχερίτου, Άχνας και Φρενάρους στην Επαρχία Αμμοχώστου και
Ξυλοτύμπου, Ξυλοφάγου, Ορμήδειας και Πύλας στην Επαρχία Λάρνακας. Συνολικά, η συμφωνία
επηρεάζει άμεσα χιλιάδες κατοίκους στους συγκεκριμένους δήμους και κοινότητες, ο
συνολικός πληθυσμός των οποίων ξεπερνά τις 83 χιλιάδες. Να σημειωθεί ότι μεγάλη
μερίδα συμπολιτών μας οι οποίοι δεν κατοικούν, αλλά κατέχουν περιουσίες εντός
των Βάσεων, θα μπορούν τώρα να τις αξιοποιήσουν.
Από τα συνολικά οφέλη
που προκύπτουν από τη συμφωνία γίνεται άμεσα αντιληπτό - και αυτό αποδεικνύεται
και από ίδιο το περιεχόμενο της συμφωνίας - ότι η Κυβέρνηση πέτυχε πλήρως τον
διττό στόχο που έθεσε εξαρχής: Από τη μια να ικανοποιήσει το δίκαιο, πάγιο και
διαχρονικό αίτημα των κατοίκων των Βρετανικών Βάσεων και όσων διαθέτουν
περιουσίες εντός των Βάσεων να δικαιούνται να τις αναπτύξουν, και από την άλλη
να διασφαλίσει και να προστατεύσει πλήρως τα ευρύτερα συμφέροντα της Κυπριακής
Δημοκρατίας, όπως εξάλλου ήταν και το ομόφωνο, πάγιο αίτημα της Βουλής των
Αντιπροσώπων.
Είναι με ικανοποίηση που
έχω σημειώσει το γεγονός ότι σύσσωμη η πολιτική ηγεσία έχει χαιρετίσει τη
συμφωνία. Οι μεμονωμένες ανησυχίες που έχουν εκφρασθεί περί της λεγόμενης
«Γιβραλταροποίησης» είναι αβάσιμες, όπως θα διαπιστώσετε από το κείμενο της
συμφωνίας.
Η Συμφωνία πετυχαίνει κατ’ ουσία την τροποποίηση, για πρώτη φορά από
την ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας, του γνωστού Παραρτήματος Ο για τη
Διοίκηση των Βάσεων στην Κύπρο, το οποίο αποτελεί μέρος της δέσμης των
Συμφωνιών του 1960.
Αυτό που προκύπτει σαφέστατα
από τη συμφωνία είναι πως οι Βρετανοί ενδιαφέρονται να διασφαλίσουν την
στρατιωτική χρήση των Βάσεων και όχι την οποιαδήποτε εκμετάλλευση τους για μη
στρατιωτικούς σκοπούς. Στη συμφωνία γίνεται ξεκάθαρο ότι το Ηνωμένο Βασίλειο δεν
μπορεί να δημιουργήσει το ίδιο εμπορικές και βιομηχανικές επιχειρήσεις εντός
των Βάσεων, ενώ διατηρείται και ενισχύεται η δέσμευση του να μην τις εποικίσει,
όπως άλλωστε προνοείται από το Παράρτημα Ο.
Η γενικότερη δομή και
διατάξεις της συμφωνίας παρέχουν επαρκείς εγγυήσεις για τη διασφάλιση της
αποτροπής ενός αναλόγου φαινομένου, ενώ διασφαλίζουν ταυτόχρονα τα ζωτικά
συμφέροντα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Πιο συγκεκριμένα,
- Ενισχύονται οι διοικητικές και δικαστικές εξουσίες της Κυπριακής Δημοκρατίας επί των προσώπων που έχουν ή θα αποκτούν γη, διαμένουν ή θα εγκαθίστανται στις Βάσεις,
- Κανένας δεν αποκτά δικαίωμα διαμονής στις Βάσεις παρά μόνο αν έχει δικαίωμα διαμονής στη Δημοκρατία το οποίο θα του έχει παραχωρηθεί από τις αρμόδιες Αρχές της Κυπριακής Δημοκρατίας,
- η διατήρηση του πολεοδομικού σχεδιασμού και των εξουσιών εξέτασης των αιτήσεων για ανάπτυξη στις Βάσεις μεταφέρεται και ανατίθεται στις αρμόδιες αρχές της Κυπριακής Δημοκρατίας,
- το σημαντικότερο όμως είναι πως με βάση τις πρόνοιες της συμφωνίας τα πολιτικά, εκλογικά ή άλλα δικαιώματα έκφρασης λαϊκής βούλησης όσων διαμένουν ή θα εγκατασταθούν στις περιοχές των Βάσεων, τυγχάνουν ρύθμισης ως εάν να ασκούνται στο έδαφος της Κυπριακής Δημοκρατίας. Συνεπώς οι εκφρασθείσες ανησυχίες δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα, αλλά στους φόβους εκείνων που τις εκφράζουν.
Κυρίες και Κύριοι,
Γνωρίζω ότι αρκετοί
συμπολίτες μας, που δεν είναι κάτοικοι ή δεν έχουν επαφή με τις περιοχές των
Βάσεων, διερωτούνται ποια ανταλλάγματα έχουν δοθεί για να επιτευχθεί μια τόσο
ευνοϊκή για την Κύπρο συμφωνία. Επιθυμώ να καταστήσω σαφές πως οι διακρατικές
σχέσεις δεν οικοδομούνται κατ’ ανάγκη με ανταλλάγματα, αλλά με τη λήψη ανάλογων
μέτρων που βελτιώνουν τις σχέσεις τους. Η συμφωνία αυτή δεν έχει νικητές και
ηττημένους. Πρόκειται για μια συμφωνία από την οποία κερδίζουν και οι δύο
πλευρές αφού αφαιρεί ένα αγκάθι μισού αιώνα στις σχέσεις μας με τη Βρετανία.
Από την πλευρά τους, με
αυτή τη συμφωνία οι Βρετανοί επικεντρώνονται στον στρατιωτικό ρόλο των Βάσεων.
Ταυτόχρονα απαλλάσσονται σε μεγάλο βαθμό από τη διοίκηση των μη στρατιωτικών
περιοχών και την αντιμετώπιση των προβλημάτων που το προηγούμενο status quo δημιουργούσε στις
σχέσεις τους με τους κατοίκους, εξοικονομώντας την ίδια ώρα διοικητικούς και
οικονομικούς πόρους.
Θέλω να τονίσω
ότι η συμφωνία δημιουργεί πλέον νέα δεδομένα για τους κατοίκους στις περιοχές των
Βάσεων και για όσους έχουν περιουσίες εκεί, αλλά και για την Κυπριακή οικονομία
ευρύτερα. Διανοίγονται σημαντικές προοπτικές ανάπτυξης και δραστηριότητας σε
μια ιδιαίτερα δύσκολη οικονομικά περίοδο για τη χώρα μας. Η συμφωνία αποτελεί υλοποίηση
του μέρους της δέσμης των μέτρων επανεκκίνησης της οικονομίας που είχα
εξαγγείλει στις 19 Απριλίου 2013 και περιελάμβανε, μεταξύ άλλων, την επίτευξη
συμφωνίας με τους Βρετανούς για την ανάπτυξη των μη στρατιωτικών περιοχών στις
Βρετανικές Βάσεις.
Κυρίες και
Κύριοι,
Ως Πρόεδρος της
Δημοκρατίας αναγνωρίζω και σέβομαι τον πόθο του λαού μας να δούμε τον τόπο μας
εντελώς ελεύθερο από άδικες διεθνείς νομικές δεσμεύσεις του παρελθόντος οι
οποίες τον εμποδίζουν να ασκήσει πλήρως την κυριαρχία του σε ολόκληρο το νησί
μας. Μπορώ να κατανοήσω έστω και αν δεν συμμερίζομαι τις ελάχιστες έστω
ανησυχίες για την Συμφωνία που υπογράψαμε στο Λονδίνο. Δεν έχω καμιά αμφιβολία ότι η Συμφωνία
συνιστά ποιοτικό άλμα στις σχέσεις μας με τη Μεγάλη Βρετανία σε ό,τι αφορά τις
Βάσεις, προς όφελος της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Δεν γνωρίζω
κανένα Κύπριο ο οποίος να θεωρεί ότι το καθεστώς των περιοχών των Βάσεων που
συμφωνήθηκε το 1960 ήταν δίκαιο και αποτέλεσμα ελεύθερης βούλησης του Κυπριακού
λαού. Δεν ήταν. Όμως αποτελεί γεγονός το οποίο παράγει πολιτικά και νομικά
αποτελέσματα. Θεωρώ καθήκον μου να αγωνιστούμε για όσο καιρό απαιτείται ώστε
αυτά τα αποτελέσματα να είναι λιγότερο επαχθή για τον Κυπριακό λαό ως σύνολο. Αυτό
πράξαμε και αυτό επιτύχαμε με τη Συμφωνία που υπεγράφη.
Για να κατανοηθεί
το νέο καθεστώτος που δημιουργείται αρκεί να αναφερθούν μερικές των ρυθμίσεων
που ίσχυαν με βάση το Παράρτημα Ο και το
Πρωτόκολλο 3 της Συμφωνίας Προσχώρησης της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Ευρωπαϊκή
Ένωση τις οποίες, η παρούσα συμφωνία, βελτιώνει σημαντικά, ενισχύοντας
ουσιαστικά τις εξουσίες της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Πιο Συγκεκριμένα,
Το έδαφος των Βάσεων συνιστά ενιαίο έδαφος με εκείνο της Δημοκρατίας σε
ό,τι αφορά την επιβολή και τη συλλογή φόρων από τις αρχές της Δημοκρατίας επί όλων που
κατοικούν ή έχουν περιουσία ή εργάζονται στις Βάσεις, εκτός από το προσωπικό
των Βάσεων και τους εξαρτωμένους τους που δεν είναι Κύπριοι πολίτες.
Το έδαφος των
Βάσεων συνιστά στην πράξη ενιαίο έδαφος με εκείνο της Δημοκρατίας σε ό,τι αφορά
το νόμισμα. Να σημειώσω, ότι το χρησιμοποιούμενο νόμισμα στις Βάσεις είναι το
ευρώ ενώ στην Βρετανία είναι η στερλίνα.
Το έδαφος των
Βάσεων συνιστά ενιαίο τελωνειακό έδαφος με εκείνο της Δημοκρατίας.
Την ίδια ώρα το
έδαφος των Βάσεων συνιστά ενιαίο έδαφος με εκείνο της Δημοκρατίας σε ό,τι αφορά
σε τη διακίνηση προσώπων.
Όπως επίσης
συνιστά ενιαίο έδαφος με εκείνο της Δημοκρατίας σε ό,τι αφορά την εκμετάλλευση
του ορυκτού πλούτου στις Βάσεις και στην παρακείμενη θάλασσα. Το σύνολο του φυσικού πλούτου συνεπώς
αναγνωρίζεται ότι ανήκει στη Δημοκρατία.
Με την Συμφωνία,
το έδαφος των Βάσεων γίνεται ενιαίο με εκείνο της Δημοκρατίας σε ό,τι αφορά (α)
την άσκηση των περιουσιακών δικαιωμάτων, καθώς και (β) την εγκατάσταση και
διαμονή προσώπων, Κυπρίων και μη Κυπρίων (πάντα μέσω των Αρχών της Δημοκρατίας)
και (γ) την άσκηση πολιτικών δικαιωμάτων.
Ολοκληρώνοντας,
επιθυμώ να σας πληροφορήσω πως και οι δυο πλευρές είναι αποφασισμένες να προχωρήσουν
ταχύτατα στην υλοποίηση της συμφωνίας και προς ενημέρωση σας αναφέρω πως η πρώτη συνάντηση της εγκαθιδρυόμενης από τη
Συμφωνία Κοινής (Κυπρο-Βρετανικής) Επιτροπής Συνεργασίας, θα συνέλθει την
προσεχή βδομάδα και συγκεκριμένα στις 29 του τρέχοντος.
Θα ήθελα, τώρα,
να δώσω τον λόγο στον επικεφαλής της διαπραγματευτικής ομάδας της Δημοκρατίας
για τη Συμφωνία, Πρέσβη κ. Τάσο Τζιωνή, για να παρουσιάσει στατιστικά στοιχεία
και χάρτες, και ακολούθως να απαντήσουμε σε τυχόν ερωτήσεις που μπορεί να
έχετε.
Σας ευχαριστώ.
___________________
