Σκοπός μας σήμερα είναι η ενημέρωση για το Πρόγραμμα της Κυπριακής Προεδρίας για τα θέματα του περιβάλλοντος δυο μόνο μέρες μετά την Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος, που έχει ως σκοπό την ενδυνάμωση της ευαισθητοποίησης για το περιβάλλον, και μερικές μόνο βδομάδες πριν από την ανάληψη της Προεδρίας του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης από την Κύπρο.
Στο Υπουργείο Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος, το οποίο καλείται να διαχειριστεί ένα μεγάλο εύρος θεμάτων για τη γεωργία, την αλιεία και το περιβάλλον, πιστεύουμε ότι είμαστε έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε τη μεγάλη αυτή πρόκληση.
Έρχομαι, τώρα, στο Πρόγραμμά μας για το Περιβάλλον. Αυτό αποτελεί έναν πάρα πολύ σημαντικό πυλώνα της Κυπριακής Προεδρίας του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στην πολιτική της οποίας τα θέματα του περιβάλλοντος έχουν πρωτεύουσα θέση. Αυτό δεν είναι καθόλου τυχαίο. Ένα περιβάλλον υψηλής ποιότητας αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για οικονομική πρόοδο και κρίσιμη παράμετρο για την ανθρώπινη ευημερία. Η περιβαλλοντική πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης διέπεται, ως εκ τούτου, από την αρχή ότι οι θεμιτές προσδοκίες για οικονομική ανάπτυξη μπορούν να επιτευχθούν μέσα στα πλαίσια που θέτουν οι θεμιτές ανησυχίες της κοινωνίας.
Το πλούσιο κοινοτικό κεκτημένο στον τομέα του περιβάλλοντος αποτελεί φάρο καθοδήγησης προς την αειφορία. Ωστόσο, τα θέματα που βρίσκονται στο επίκεντρο της λειτουργίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης κάθε άλλο παρά στατικά είναι. Βρίσκονται υπό διαρκή εξέλιξη, λαμβάνοντας υπόψη τα διδάγματα από την εφαρμογή, τη φωνή της κοινωνίας των πολιτών καθώς και νέα επιστημονικά στοιχεία και την τεχνολογική πρόοδο.
Τώρα αυτή η αλλαγή λαμβάνει χώραν μέσα σε μια παγκόσμια οικονομική κρίση που έχει μετακινήσει και διαφοροποιήσει σημαντικά τις εθνικές προτεραιότητες. Είναι, επομένως, απαραίτητο να διασφαλιστεί ότι η επικέντρωση σε δημοσιονομικά και οικονομικά ζητήματα δεν θα λειτουργήσει σε βάρος των πολιτικών για την προστασία του περιβάλλοντος. Στα πλαίσια του ευρύτερου αυτού στόχου θα κινηθεί και η Κυπριακή Προεδρία του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ιδιαίτερη έμφαση θα δώσουμε στους τομείς της διαφύλαξης των νερών και της κλιματικής αλλαγής. Ταυτόχρονα, θα καταβάλουμε κάθε προσπάθεια για την αποτελεσματική εκπροσώπηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε διεθνείς διασκέψεις, μερικές σε αρκετά υψηλό επίπεδο.
Θα προχωρήσω τώρα στα διάφορα επιμέρους θέματα που αναμένουμε να αντιμετωπίσουμε, με βάση το αρκετά προχωρημένο, αλλά προκαταρκτικό Εξάμηνο Πρόγραμμα Εργασίας. Αυτό θα πάρει επίσημη μορφή στα μέσα αυτού του μήνα.
Τα κύρια θέματα που θα χειριστούμε καλύπτουν ένα μεγάλο φάσμα της περιβαλλοντικής πολιτικής και νομοθεσίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Σχετικά με το νερό, παρά το εντυπωσιακό κεκτημένο της Ευρωπαϊκής Ένωσης στον τομέα αυτό, τα θέματα του αειφόρου τρόπου διαχείρισης των υδάτινων πόρων ποτέ δεν θα φύγουν από την πρώτη γραμμή των προτεραιοτήτων της Ένωσης.
Στο στάδιο αυτό βρίσκεται υπό διαμόρφωση το Σχέδιο για τη Διαφύλαξη των Υδάτινων Πόρων στην Ευρωπαϊκή Ένωση (το «Blueprint», όπως αποκαλείται). Θα επιδιώξει, μεταξύ άλλων, να διασφαλίσει την εφαρμογή της ευρωπαϊκής πολιτικής για τα νερά και να εντάξει στην πολιτική διαχείρισης των νερών και την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή.
Η Κυπριακή Προεδρία θα παρουσιάσει στο Συμβούλιο Υπουργών Περιβάλλοντος του ερχόμενου Δεκεμβρίου πρόταση για Συμπεράσματα, αφού προηγηθεί διάλογος στο Άτυπο Συμβούλιο Υπουργών Περιβάλλοντος του Ιουλίου και συγκληθεί, τον Νοέμβριο, συνέδριο για να παρουσιαστεί και συζητηθεί το Σχέδιο.
Όσον αφορά την κλιματική αλλαγή, οι ορατές απειλές από την οποία πιθανό να πάρουν έκταση την οποία ποτέ προηγουμένως δεν αντιμετώπισε η ανθρωπότητα στη σύγχρονη, τουλάχιστον, ιστορία, θα βρίσκονται σε διάφορα στάδια εξέλιξης μερικά πολύ σημαντικά κείμενα.
Ειδικά για το θέμα της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή καταρτίζεται ήδη μια συνολική στρατηγική, με στόχο να αξιολογηθούν οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και να αποφασιστούν τα μέτρα που θα ληφθούν για την κατάλληλη προσαρμογή σ΄ αυτές.
Σχετικά με τις διαπραγματεύσεις για ένα διεθνές καθεστώς για την αλλαγή του κλίματος μετά το 2012, αυτές θα κορυφωθούν στη Διάσκεψη της Σύμβασης για την Κλιματική Αλλαγή, που θα γίνει στο Κατάρ τον ερχόμενο Νοέμβριο και Δεκέμβριο. Τον Οκτώβριο το Συμβούλιο Υπουργών Περιβάλλοντος θα εγκρίνει Συμπεράσματα σχετικά με τις διαπραγματευτικές θέσεις της Ένωσης στη Διάσκεψη. Η Κύπρος θα ηγηθεί της αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Ένωσης τόσο στις προπαρασκευαστικές συναντήσεις όσο και τις τελικές διαπραγματεύσεις σε υπουργικό επίπεδο.
Παράλληλα, η Προεδρία θα προωθήσει τους ακόλουθους φακέλους:
• αναθεώρηση του συστήματος παρακολούθησης εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου ώστε, μεταξύ άλλων, να αντικατοπτρίζει τις μέχρι τώρα εμπειρίες και
• συμπερίληψη του τομέα των εκπομπών και απορροφήσεων αερίων από τη χρήση γης, την αλλαγή χρήσης γης και τη δασοκομία στις δεσμεύσεις για μείωση των ολικών εκπομπών.
Σχετικά με την αειφόρο ανάπτυξη, πολύ σημαντική είναι η Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την Αειφόρο Ανάπτυξη που θα γίνει τον Ιούνιο στο Ρίο ντε Τζανέιρο. Η Διάσκεψη αυτή προσφέρει στην ανθρωπότητα μια νέα ευκαιρία για να επιβεβαιωθεί και αναζωογονηθεί η παγκόσμια σημασία της αειφόρου ανάπτυξης. Για το θέμα αυτό θα επιδιώξουμε την έγκριση Συμπερασμάτων του Συμβουλίου τόσο για τα αποτελέσματα της Διάσκεψης όσο και για τον δρόμο μετά από αυτήν.
Ένα άλλο θέμα που παρουσιάζει ιδιαίτερες προκλήσεις είναι αυτό της προστασίας και διαχείρισης της βιολογικής ποικιλότητας. Δυστυχώς, συνεχίζουμε να συμπεριφερόμαστε ως εάν το περιβάλλον να κατέχει μια απεριόριστη ικανότητα να προσαρμόζεται στις μη αειφόρες μας συνήθειες και να δέχεται τα απόβλητά μας.
Σ΄ αυτόν τον σημαντικό τομέα θα αντιμετωπιστούν μεγάλα διεθνή θέματα, ιδιαίτερα κατά τις διαπραγματεύσεις στη Διάσκεψη της Σύμβασης για τη Βιοποικιλότητα που θα γίνει στην Ινδία τον Οκτώβριο. Η Προεδρία της Κύπρου θα μετάσχει ενεργά στην όλη διαδικασία και θα προετοιμάσει Συμπεράσματα για το Συμβούλιο Υπουργών Περιβάλλοντος.
Προχωρώντας στη διαχείριση των αποβλήτων, δυστυχώς η αποσύνδεση της χρήσης των πόρων και της παραγωγής αποβλήτων από την οικονομική ανάπτυξη εξακολουθεί να είναι μια από τις πιο σημαντικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε.
Στον τομέα αυτό ήδη συζητείται πρόταση για τη διάλυση των πλοίων η οποία αποσκοπεί να αναπτύξει κανόνες ώστε τα πλοία που συνδέονται με την Ευρωπαϊκή Ένωση να διαλύονται σε ασφαλείς και περιβαλλοντικά ενδεδειγμένες εγκαταστάσεις. Εδώ στοχεύουμε σε συζήτηση προσανατολισμού στο Συμβούλιο Υπουργών Περιβάλλοντος του Οκτωβρίου.
Επίσης, η Κυπριακή Προεδρία θα χειριστεί και την πρόταση να τεθεί τέρμα στην εξαίρεση από την απαγόρευση του καδμίου στις μπαταρίες και τους συσσωρευτές για χρήση σε ασύρματα ηλεκτρικά εργαλεία. Και για το θέμα αυτό θα επιδιώξουμε συμφωνία σε πρώτη ανάγνωση.
Η Προεδρία θα χειριστεί, επίσης, και μερικά άλλα σημαντικά θέματα που αφορούν εργαλεία στήριξης της εφαρμογής της περιβαλλοντικής πολιτικής, ένα θέμα το οποίο συνήθως παραμελείται.
Από τα θέματα αυτά, εξέχουσα θέση έχει η πρόταση για τον νέο Κανονισμό LIFE. Με την πρόταση, το Πρόγραμμα προβλέπεται να παραταθεί για την περίοδο 2014 - 2020, με προτεινόμενο προϋπολογισμό €3,2 δισ. Η Κυπριακή Προεδρία θα προωθήσει το θέμα όσον το δυνατόν περισσότερο, όπως και μια άλλη σημαντική πρωτοβουλία που είναι η αναθεώρηση της Οδηγίας για την εκτίμηση των επιπτώσεων στο περιβάλλον, με στόχο να βελτιωθούν οι διαδικασίες και η ποιότητα των μελετών.
Κατά τη διάρκεια του 2012 θα διαμορφωθεί, επίσης, το 7ο Πρόγραμμα Δράσης για το Περιβάλλον, που προγραμματίζεται να παρουσιαστεί στο Συμβούλιο Υπουργών Περιβάλλοντος του Δεκεμβρίου.
Η Προεδρία θα χειριστεί, επίσης και μερικά άλλα σημαντικά θέματα, όπως οι ουσίες προτεραιότητας στα νερά, η εφαρμογή της περιβαλλοντικής νομοθεσίας, οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από πλοία, οι έμμεσες εκπομπές από την αλλαγή χρήσης γης, τα πλαστικά απόβλητα, η μεταφορά αποβλήτων κ.ά.
Όσα προανάφερα θα προωθηθούν μέσω των δύο Συμβουλίων Υπουργών Περιβάλλοντος, που θα γίνουν τον Οκτώβρη και το Δεκέμβρη, και 90 περίπου συναντήσεων των Ομάδων Εργασίας του Συμβουλίου για το Περιβάλλον και για τα Διεθνή Περιβαλλοντικά Θέματα.
Ο οδικός μας χάρτης είναι το Εξάμηνο Πρόγραμμα Εργασίας καθώς και το Πρόγραμμα Συναντήσεων τα οποία, επειδή η άσκηση της Προεδρίας αποτελεί μια ζωντανή διαδικασία, θα διαφοροποιούνται ανάλογα με τις εξελίξεις.
Από τις εκδηλώσεις στην Κύπρο σημειώνω το Άτυπο Συμβούλιο Υπουργών Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής, το οποίο θα πραγματοποιηθεί στη Λευκωσία στις 7 και 8 Ιουλίου, σηματοδοτώντας και την έναρξη της Προεδρίας μας σε θέματα περιβάλλοντος. Το Συμβούλιο θα ασχοληθεί με τα θέματα των νερών και της κλιματικής αλλαγής.
Ιδιαίτερο βάρος δίνουμε στις σχέσεις μας με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το οποίο έχει συναρμοδιότητα με το Συμβούλιο σε θέματα περιβάλλοντος. Στις αρχές Ιουλίου, μαζί με άλλους συναδέλφους μου, θα παρουσιάσουμε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο το Πρόγραμμα της Κυπριακής Προεδρίας. Τον προσεχή Δεκέμβριο θα γίνει, επίσης, παρουσίαση των αποτελεσμάτων της Προεδρίας μας. Ήδη είχα συναντήσεις με τον Πρόεδρο της Επιτροπής Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων του Κοινοβουλίου, με μέλη της ίδιας επιτροπής καθώς και με την ομάδα του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος που βρισκόταν στην Κύπρο πριν λίγες μέρες.
Οι συναντήσεις αυτές μας επέτρεψαν να διαπιστώσουμε την κοινή μας πίστη σε έναν διάλογο της συναίνεσης, με στόχο την επίτευξη συμφωνίας στα μεγάλα ζητήματα που θα μας απασχολήσουν.
Όπως αντιλαμβάνεστε, η Προεδρία του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποτελεί μια μεγάλη πρόκληση για την Κύπρο. Ειδικά για το περιβάλλον αποτελεί, θα έλεγα, μια πρωτόγνωρη πρόκληση, αφού τα θέματα του περιβάλλοντος άρχισαν ουσιαστικά να αντιμετωπίζονται από το κράτος και την κοινωνία μας μόλις τα τελευταία 20 χρόνια.
Γνωρίζοντας τις προκλήσεις, πήραμε μια σειρά από μέτρα για να μπορέσουμε να ανταποκριθούμε με επιτυχία. Μεταξύ άλλων, εξασφαλίστηκαν οι υπηρεσίες συμβούλων και εμπειρογνωμόνων και ενδυναμώθηκε η ομάδα περιβάλλοντος στις Βρυξέλλες. Σε θέματα διεθνών συνόδων μας στηρίζουν η Δανία και η Ελλάδα. Περισσότερες λεπτομέρειες θα σας δώσει σε λίγο η Γενική Διευθύντρια του Υπουργείου κα Αίγλη Παντελάκη.
Οι προκλήσεις που θα αντιμετωπίσουμε δεν μπορεί παρά να ιδωθούν με τον φακό του τωρινού έντονα ασταθούς οικονομικού περιβάλλοντος, μέσα από τις δραματικές συνέπειες του οποίου αναδείχθηκε και η ανάγκη για νέες, στοχευμένες προσεγγίσεις και πολιτικές που να διέπονται από τις μεγάλες ανθρώπινες, κοινωνικές, περιβαλλοντικές και οικονομικές διαστάσεις της ανάπτυξης.
Τα θέματα, όμως, αυτά δεν τα αντιμετωπίζουμε μόνο από την ευρωπαϊκή τους διάσταση. Αντίθετα, στοχεύουμε, θέλουμε, να αξιοποιήσουμε την Προεδρία και το ενδιαφέρον που προσελκύει για να επανατοποθετήσουμε στο προσκήνιο των τοπικών προτεραιοτήτων τις ανησυχίες για το περιβάλλον, πάντα στα πλαίσια της ευρωπαϊκής ατζέντας. Ήδη είχαμε μια σειρά παρουσιάσεων και συζητήσεων με την κοινωνία των πολιτών και θα τις συνεχίσουμε.
Για το θέμα αυτό δεν θα κομίσω «γλαύκαν εις Αθήνας» υπερθεματίζοντας τον καταλυτικό ρόλο των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης στην επιτυχία του μεγάλου εγχειρήματος το οποίο αναλάβαμε να κάνουμε, δηλαδή μια αξιοπρεπή Προεδρία, που να έχει, όμως, και προστιθέμενη αξία και για τον τόπο μας. Από την άλλη, όμως, δεν θέλω, όσο και αν αυτό είναι αυτονόητο, να παραλείψω να τονίσω και τη σημασία που έχει η δική σας υπεύθυνη παρέμβαση για την προβολή ενός έργου το οποίο θα διεκπεραιώσουμε με υψηλό αίσθημα δημόσιας ευθύνης.
Γνωρίζουμε ότι η αλλαγή θα αργήσει αν δεν στοχεύσουμε τις αποφάσεις πολιτικής και τον τρόπο μεταφοράς τους στο να επηρεάσουμε την ανθρώπινη συμπεριφορά. Εδώ υπάρχουν πολλά ακόμη να γίνουν και στην Κύπρο. Είναι ο τρόπος με τον οποίο συμπεριφέρονται τα άτομα, οι εταιρείες, οι οργανισμοί, που συνιστά μια από τις σημαντικότερες αιτίες των περισσότερων από τις κρίσεις της εποχής μας. Και στην προσπάθεια μας αυτή αναμένω να συμβάλετε στη μεταφορά των μηνυμάτων και της πληροφόρησης στους παραλήπτες.
Θα ήθελα να τονίσω με έμφαση ότι έχουμε πλήρη επίγνωση των ευθυνών μας αλλά και των δυνατοτήτων μας. Οι τελευταίες δοκιμάζονται από την όχι συνήθη στον ευρωπαϊκό χώρο ανάγκη να καλύψουμε και να ισοζυγίσουμε τους περιορισμένους μας πόρους και τον δεδομένο χρόνο μας μεταξύ των περίπλοκων θεμάτων της γεωργίας, της αλιείας και του περιβάλλοντος. Όμως, είμαι αισιόδοξος ότι θα ανταποκριθούμε στις προκλήσεις και στον τομέα του περιβάλλοντος. Έχω επανειλημμένα διαπιστώσει την αποφασιστικότητα του προσωπικού που εμπλέκεται να δώσει τον καλύτερο του εαυτό. Ταυτόχρονα, έχω εντυπωσιαστεί από την προθυμία για συνεργασία και στήριξη καθώς και το πνεύμα συναντίληψης και σεβασμού που διέπει τις σχέσεις μεταξύ των κρατών μελών και των θεσμικών σωμάτων του οικοδομήματος αξιών και αρχών που ονομάζεται Ευρωπαϊκή Ένωση.
Ευελπιστώ ότι η ενημέρωση αυτή ήταν χρήσιμη και ανυπομονώ για τις αντιδράσεις σας, ιδιαίτερα για τα τόσο σημαντικά θέματα της προστασίας των νερών και της αντιμετώπισης των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής.
