Έναρξη συζήτησης στη Βουλή του νομοσχεδίου για τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης
Δηλώσεις της Υπουργού Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης
Σήμερα άρχισε στη Βουλή η κατ’ άρθρο συζήτηση ενός πολύ σημαντικού, για την κοινωνία, νομοσχεδίου με τίτλο: «ο περί της πρόληψης και της καταπολέμησης της Βίας κατά των Γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας Νόμος του 2021». Το νομοσχέδιο ενσωματώνει τις πρόνοιες της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης, μια Σύμβαση που αποτελεί διεθνώς το πρώτο νομικά δεσμευτικό κείμενο, το οποίο ετοιμάστηκε από το Συμβούλιο της Ευρώπης σε μια προσπάθεια ολιστικής αντιμετώπισης της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας.
Η προώθηση ενός νομοσχεδίου που να ενσωματώνει τις πρόνοιες της Σύμβασης, ήταν από την αρχή ανάμεσα στις προτεραιότητες του Υπουργείου Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης, αλλά και εμένα προσωπικά και αισθάνομαι ιδιαίτερη ικανοποίηση που το συγκεκριμένο νομοσχέδιο βρίσκεται σήμερα στη Βουλή. Αυτό επιτεύχθηκε μετά από διαβουλεύσεις με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, με γυναικείες οργανώσεις, με Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις και σκληρή εργασία από το Υπουργείο και με τη σημαντική συμβολή από την Επίτροπο Νομοθεσίας και τη Νομική Υπηρεσία.
Σύμφωνα με το νομοσχέδιο, καταδικάζονται όλες οι μορφές έμφυλης και ενδοοικογενειακής βίας, ενώ προστίθενται και νέα αδικήματα όπως είναι η οικονομική και ψυχολογική βία. Επίσης, το νομοσχέδιο περιλαμβάνει επιβαρυντικούς παράγοντες, οι οποίοι θα λαμβάνονται υπόψη κατά την επιμέτρηση των ποινών των δραστών.
Η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης επικεντρώνεται στην έμφυλη διάσταση του ζητήματος της βίας, αναγνωρίζοντας ότι η βία με βάση το φύλο και η ενδοοικογενειακή βία επηρεάζουν τις γυναίκες δυσανάλογα συγκριτικά με τους άντρες. Την ίδια στιγμή, όμως, δεν παραγνωρίζει το γεγονός ότι και οι άντρες μπορεί να είναι θύματα βίας στο πλαίσιο της ενδοοικογενειακής βίας. Ο ισχύων νόμος για την Πρόληψη και Καταπολέμηση της Βίας στην Οικογένεια, καλύπτει και προστατεύει επαρκώς τόσο τις γυναίκες όσο και τους άντρες. Παράλληλα, στο πλαίσιο του Ποινικού Κώδικα και άλλων ειδικών νομοθεσιών τα αδικήματα βίας ποινικοποιούνται ανεξαρτήτως φύλου.
Το Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης είναι στο στάδιο μελέτης για αύξηση των ποινών του Ποινικού Κώδικα στις περιπτώσεις αδικημάτων βίας και κακοποίησης που συχνά εμφανίζουν έμφυλη διάσταση, ώστε να ενισχυθεί ο αποτρεπτικός τους χαρακτήρας. Ανάλογες τροποποιήσεις σε θέματα ποινών προωθούνται και στο πλαίσιο ειδικών νόμων που σχετίζονται με τη βία.
Στην Κύπρο, τα περιστατικά βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας, δυστυχώς, ολοένα και αυξάνονται. Η πανδημία επέφερε αύξηση των περιστατικών βίας κατά των γυναικών, παγκοσμίως, αλλά και στην Κύπρο. Ανησυχητικοί είναι οι αριθμοί και των γυναικοκτονιών. Κάθε μέρα, σε όλο τον κόσμο, δολοφονούνται πέραν των 137 γυναικών, κατά μέσο όρο, από πρώην ή νυν συζύγους ή συντρόφους ή από κάποιο μέλος της οικογένειας τους. Στην Κύπρο, τις τελευταίες δύο δεκαετίες καταγράφηκαν 40 γυναικοκτονίες με περίπου τα ίδια χαρακτηριστικά, δηλαδή τις περισσότερες φορές οι γυναίκες δολοφονούνται από συζύγους ή συντρόφους ή από το οικογενειακό τους περιβάλλον.
Η πιο πρόσφατη τραγική περίπτωση είναι αυτή της περασμένης Τρίτης, όταν γυναίκα βρέθηκε σε χωράφι στην Αθηαίνου, αφού προηγουμένως είχε δολοφονηθεί και πεταχτεί σε φρεάτιο σε άλλη περιοχή της Λευκωσίας. Επίσης, ποιος μπορεί να ξεχάσει με πόσο κλονισμό και αποτροπιασμό παρακολουθήσαμε τις κακοποιήσεις και δολοφονίες των: Κριστίν Κωνσταντινίδου και Οξάνας Λίσνα, της 18χρονης Στάλως Ιωαννίδου, της 46χρονης Αντωνίτσας Ροδοσθένους, της 36χρονης Ντανιέλας Ρόσκα, της 26χρονης Στέλλας Πιερή, των 5 γυναικών και 2 παιδιών από τον κατά συρροή δολοφόνο… και τόσων άλλων γυναικών, οι οποίες λόγω του ότι ήταν γυναίκες και θεωρήθηκαν εύκολη λεία, δολοφονήθηκαν άγρια από άτομα στα οποία είχαν δείξει εμπιστοσύνη.
Τους τελευταίους μήνες, πολλές είναι οι καταγγελίες και για σεξουαλική παρενόχληση ή κακοποίηση, με κυρίως, γυναίκες θύματα. Το συγκεκριμένο νομοσχέδιο, το οποίο εναρμονίζεται πλήρως με τις πρόνοιες της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης, έρχεται να δώσει μια νομική ομπρέλα προστασίας στα θύματα. Πριν από αυτό, όμως, έρχεται να δώσει ενημέρωση, πρόληψη, προστασία στα θύματα και στη συνέχεια να αποδώσει δικαιοσύνη με καταδίκες των θυτών και με αυστηρές ποινές να τιμωρήσει παραδειγματικά τους θύτες. Κύριος στόχος όλων θα πρέπει να είναι και αυτό αναμένεται να επιτευχθεί σε μεγάλο βαθμό μέσα από την εφαρμογή του νομοσχεδίου, η πρόληψη για να μειωθεί ή ακόμα και να εξαλειφθεί η βία κατά των γυναικών, οι βιασμοί, οι κακοποιήσεις, οι γυναικοκτονίες. Να μειωθεί σε μεγάλο βαθμό ο αριθμός των θυτών που ίσως να θεωρούν ότι δεν θα καταγγελθούν και δεν θα τιμωρηθούν. Να μετατραπεί η ιδιωτικότητα και η σιωπή πίσω από τις κλειστές πόρτες σε δημόσια κατακραυγή και καταγγελία του θύτη. Να αντιμετωπιστεί η βία κατά των γυναικών με ένα ολιστικό τρόπο από τις αρχές, τις οργανώσεις, τους αρμόδιους φορείς. Να εκπαιδευτούν, να καταρτιστούν και να ευαισθητοποιηθούν όλοι οι επαγγελματίες που ασχολούνται με την αντιμετώπιση της βίας κατά των γυναικών. Να εξαλειφθούν τα βαθιά εμπεδωμένα κοινωνικά στερεότυπα που αφορούν τους ρόλους των φύλων στην κοινωνία. Να ανατραπούν οι εξουσιαστικές σχέσεις ισχύος μεταξύ ανδρών και γυναικών και να δημιουργήσουμε τις συνθήκες για ένα μέλλον με λιγότερη βία, λιγότερες ανισότητες, λιγότερους αποκλεισμούς.
Απαντώντας στη συνέχεια σε ερωτήσεις δημοσιογράφων και ερωτηθείσα εάν υπάρχουν στοιχεία για βία κατά των ανδρών, η Υπουργός Δικαιοσύνης απάντησε καταφατικά, προσθέτοντας ότι είναι πολύ λιγότερες οι περιπτώσεις και ειδικά στην Κύπρο από ότι είναι παγκοσμίως, όμως, είπε, υπάρχουν τέτοια περιστατικά. Όμως, πρόσθεσε, στη συντριπτική τους πλειοψηφία τα θύματα βίας είναι γυναίκες.
Ερωτηθείσα για την πρόθεση για αύξηση των ποινών, η κα Γιολίτη είπε πως οι ποινές θα αυξηθούν εκεί όπου θεωρείται ότι είναι χαμηλές, προσθέτοντας ότι αυτό μελετάται τώρα από το Υπουργείο Δικαιοσύνης, η αύξηση δηλαδή των ποινών στον ποινικό κώδικα. Δίνοντας παράδειγμα, η Υπουργός είπε ότι τώρα στον ποινικό κώδικα η παρενόχληση γυναίκας με νοητική στέρηση είναι 3 χρόνια και θα αυξηθεί στα 14.
Σε ερώτηση για την οικονομική και ψυχολογική βία και πώς αυτές θα καθορίζονται ή θα αποδεικνύονται, η Υπουργός Δικαιοσύνης απάντησε πως είναι εδώ ακριβώς που θα χρειαστεί εκπαίδευση των εμπλεκόμενων φορέων, προσθέτοντας ότι όταν ένας σύζυγος αποστερεί τα βασικά προς το ζην της συζύγου του και την εξαναγκάζει με αυτό τον τρόπο να μένει μαζί του, αυτό συνιστά οικονομική βία. Η Υπουργός Δικαιοσύνης διευκρίνισε ότι οι καταγγελίες θα γίνονται στην Αστυνομία, τα μέλη της οποίας θα είναι κατάλληλα καταρτισμένα, για να γνωρίζουν ποια είναι τα στοιχεία αυτά, που συνθέτουν την οικονομική βία.
Σε άλλη ερώτηση για την πρόληψη, η κα Γιολίτη αναφέρθηκε στον Συντονιστικό Φορέα, ο οποίος εγκαθιδρύεται στο νομοσχέδιο και ρόλος του θα είναι η πρόληψη, η ενημέρωση και ο συντονισμός όλων των εμπλεκομένων φορέων είτε αυτά αφορούν το Υπουργείο Υγείας, είτε αφορούν το Υπουργείο Δικαιοσύνης, είτε αφορούν την Αστυνομία, είτε άλλους φορείς, έτσι ώστε αυτά τα περιστατικά να εντοπίζονται, να υπάρχει και διακρατική συνεργασία, ούτως ώστε να υπάρχουν όλα τα στοιχεία, διεθνώς, για να μπορούμε να ανταποκριθούμε και εδώ στην Κύπρο με τον καλύτερο τρόπο.
