Ομιλία
του Υπουργού Παιδείας και Πολιτισμού κ. Κώστα Καδή
στο
μνημόσυνο του ήρωα Δημήτρη Χάματσου
Του
ανδρειωμένου ο θάνατος, θάνατος δεν λογιέται.
Πενήντα
δύο χρόνια μετά τον ηρωικό θάνατο του Δημήτρη Χάματσου, βρισκόμαστε εδώ, στον
Ιερό Ναό της Παναγίας Ευαγγελίστριας στο Δάλι, για να τον μνημονεύσουμε και να
τιμήσουμε τη θυσία του. Η ετήσια αυτή σύναξη, όπως και οι άλλες τιμητικές
εκδηλώσεις για τους ήρωές μας, αποτελούν συνάμα ευκαιρίες για αναστοχασμό και
αυτογνωσία.
Η
αναφορά στη θυσία ανθρώπων, που έβαλαν το κοινό καλό πάνω από το ατομικό
συμφέρον και την ίδια τους τη ζωή υπερασπίζοντας την πατρίδα, πρέπει να γίνεται
αφορμή να συνειδητοποιούμε το χρέος μας απέναντί τους, αλλά και απέναντι
στον τόπο και στην ιστορία μας. Η προβολή του ήθους, του ηρωισμού και της
αυτοθυσίας των ηρώων μας ενισχύει και καθοδηγεί τους νεότερους, ώστε να
ακολουθούν το παράδειγμά τους, όταν τους καλεί η πατρίδα να την υπηρετήσουν από
διάφορες θέσεις, όχι μόνο σε καιρούς συγκρούσεων, αλλά και σε περιόδους
ειρήνης.
Ο
Δημήτρης Χάματσος, τη μνήμη του οποίου τιμούμε σήμερα, αναδείχτηκε ένας τέτοιος
νέος κατά τη διάρκεια των δραματικών γεγονότων του 1963-64.
Γεννήθηκε
στο Δάλι στις 28 Μαΐου 1945 και ήταν ένα
από τα έξι παιδιά της αγροτικής οικογένειας του Νικόλα και της Μηλιάς Χάματσου.
Τελειώνοντας το Δημοτικό, φοίτησε στο Κεντρικό Παγκύπριο Γυμνάσιο στην Λευκωσία
και από την Γ’ Τάξη γράφτηκε στη Σχολή Λαμπράκη. Από μικρός στήριζε ακούραστα
και αφοσιωμένα τον πατέρα και τη μητέρα του στις αγροτικές ασχολίες της
πολυμελούς τους οικογένειας. Ξεχώριζε για την εργατικότητα, το θάρρος, την
αποφασιστικότητα και την αγάπη του για τη ζωγραφική, την ποίηση και τα βιβλία.
Ήταν ένας νέος με πολλές ανησυχίες, με αναζητήσεις και με πολλή ζωντάνια. Ήταν
το καμάρι της οικογένειάς του, αλλά και του αθλητικού συλλόγου «ΧΑΛΚΑΝΩΡ
Ιδαλίου», στην ομάδα του οποίου αγωνιζόταν ως αμυντικός με το παρωνύμιο
«Περσέας».
Η
αγωγή που πήρε από το σπίτι του καθόρισε και τη στάση του στο κάλεσμα της
πατρίδας. Όταν στις 6 Φεβρουαρίου του 1964 έφτασε στο χωριό του η πληροφορία ότι
οι Τούρκοι σκότωσαν κοντά στο χωριό Άγιος Σωζόμενος έναν αγροφύλακα και έναν
αστυνομικό, το ηρωικό παλικάρι του Δαλιού, μαθητής τότε της Στ’ Γυμνασίου,
έσπευσε ως εθελοντής και ενώθηκε με τις δυνάμεις της Αστυνομίας και της τοπικής
Εθνοφρουράς, που πήγαν στον Άγιο Σωζόμενο, για να υπερασπίσουν το χωριό και να
επιβάλουν τη νομιμότητα.
Οι
Τούρκοι εξτρεμιστές, που καραδοκούσαν, επιτέθηκαν ενάντια στις νόμιμες δυνάμεις
του κράτους και, στη μάχη που ακολούθησε, ο νεαρός Χάματσος επέδειξε μοναδική
τόλμη και αποφασιστικότητα. Όταν πληγώθηκε ο αστυνομικός που ήταν αρχηγός της
αποστολής, το 18χρονο παλικάρι ανέλαβε να τον μεταφέρει μακριά από το πεδίο της
μάχης, για να του παρασχεθεί η αναγκαία βοήθεια. Όταν επέστρεψε, για να βοηθήσει
και δεύτερο αστυνομικό που είχε τραυματιστεί, καθώς έσκυβε πάνω από τον
πληγωμένο, κτυπήθηκε από τουρκικές σφαίρες στο στήθος και άφησε την τελευταία
του πνοή στο πεδίο της τιμής και της αξιοπρέπειας. Οι εχθρικές σφαίρες δεν
σεβάστηκαν ούτε το δικαίωμα του τραυματία στην περίθαλψη, ούτε την ανθρωπιά και
τον αλτρουισμό του νεαρού Χάματσου, όπως δεν σεβάστηκαν τη νομιμότητα και την
ανεξαρτησία της Κυπριακής Δημοκρατίας. Από τότε ο Δημήτρης Χάματσος έγινε
σύμβολο αλτρουισμού, ηρωισμού και αυτοθυσίας.
Συμπατριώτες
και συμπατριώτισσες,
Στους χαλεπούς καιρούς που ζούμε, πώς μπορούμε να
τιμήσουμε έμπρακτα τον Δημήτρη Χάματσο και γενικότερα τους ήρωές μας; Αν,
μιμούμενοι τον αλτρουισμό και την αυτοθυσία τους, νοιαζόμαστε ο ένας για τον
άλλο κι όλοι μαζί για το κοινό καλό και την πατρίδα, παραμερίζοντας προσωπικές
επιδιώξεις και συμφέροντα. Αν αγωνιζόμαστε για τον τερματισμό της κατοχής, την
ενότητα του κράτους, τη διασφάλιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των βασικών
ελευθεριών του κυπριακού λαού με σωφροσύνη και υπευθυνότητα.
Οφείλουμε
να διδαχθούμε από τα μηνύματα που
εκπέμπουν οι διαχρονικές θυσίες του λαού μας, να τα μεταλαμπαδεύσουμε στους
νέους μας, να στηριχθούμε στις ιερές παρακαταθήκες των ηρώων μας, να
αφουγκραστούμε την ιστορία και τον πολιτισμό μας και να συνεχίσουμε τον
πολύμορφο αγώνα μας για μια δίκαιη και βιώσιμη λύση του εθνικού μας προβλήματος.
Χρέος
μας απέναντι στην Ιστορία, τους αγώνες και τις θυσίες των ηρώων μας, είναι να
αγωνιστούμε με ομοψυχία, με την ελπίδα ότι θα φτάσουμε σε μια λειτουργική και
βιώσιμη λύση του εθνικού μας προβλήματος. Η Κυβέρνηση καταβάλλει κάθε δυνατή
προσπάθεια προς αυτή την κατεύθυνση. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας διαπραγματεύεται
στη βάση αρχών, ώστε να φτάσουμε σε συμφωνία που να είναι στηριγμένη
στις ευρωπαϊκές αξίες,
να διασφαλίζει την ιστορική μας συνέχεια στη γη των πατέρων μας και τα ανθρώπινα
δικαιώματα όλων των νόμιμων κατοίκων της Κύπρου. Θέλουμε και αγωνιζόμαστε για μια ειρηνική και ευημερούσα
πατρίδα, με πολιτική και οικονομική σταθερότητα. Μια Κύπρο που να αξιοποιεί την
ευρωπαϊκή της ταυτότητα και να προωθεί την πρόοδο σε όλους τους τομείς
ανάπτυξης.
Παράλληλα,
εργαζόμαστε μεθοδικά για να αναδείξουμε και να αξιοποιήσουμε προς την κατεύθυνση
λύσης του εθνικού μας προβλήματος, την αναβαθμισμένη γεωπολιτική σημασία της
πατρίδας μας και το γεγονός ότι μπορεί να αποτελέσει παράγοντα σταθερότητας στην
ευαίσθητη, αλλά και ταλαιπωρημένη από τις συνεχείς διαμάχες, ευρύτερη
περιοχή.
Για την
επίτευξη των στόχων μας, πέρα από το διεθνές δίκαιο, έχουμε ως στηρίγματα τις
παρακαταθήκες των ηρώων μας, την ιστορία και την παράδοσή μας με τις διαχρονικές
της αξίες.
Το
καλύτερο μνημόσυνο, λοιπόν, για ήρωες όπως ο Δημήτρης Χάματσος, είναι να
αγωνιστούμε μονιασμένοι στη βάση αυτών των αξιών, για να βαδίσουμε τον δρόμο της
προκοπής και της προόδου, για να βάλουμε τη Κύπρο στη θέση που της αξίζει.
Αιώνια
ας είναι η μνήμη του ήρωα μαθητή μας Δημήτρη Χάματσου.
