Χαιρετισμός του Υπουργού Παιδείας και Πολιτισμού κ. Γιώργου Δημοσθένους στην εκδήλωση για τα αποκαλυπτήρια της προτομής της Μάγδας Κιτρομηλίδου, στο προαύλιο του Λυκείου Παλλουριώτισσας
08/12/2011
Χαιρετίζω τη σεμνή αυτή τελετή για τα αποκαλυπτήρια της προτομής της «Μεγάλης Δέσποινας των Γραμμάτων» Μάγδας Μ. Κιτρομηλίδου (1919-2004). Η εκδήλωση αυτή διοργανώνεται ως ένδειξη τιμής και σεβασμού προς έναν πολύ σημαντικό άνθρωπο, μια γυναίκα με το δικό της πρόσωπο και φωνή, που ενέπνευσε σεβασμό, μια γυναίκα προικισμένη, που έδωσε πολλά στον τόπο της, χωρίς υπολογισμούς και ιδιοτέλεια. Η Μάγδα Μ. Κιτρομηλίδου ήταν εμπνευσμένη παιδαγωγός και εκπαιδευτικός με υπεύθυνο προβληματισμό. Εργάστηκε αθόρυβα με αφοσίωση, αυταπάρνηση, υπομονή και πραότητα. Ήταν εξαιρετικά υπεύθυνο άτομο, με λογική, αποφασιστικότητα, προγραμματισμό και με μεγάλη ψυχική δύναμη και γενναιότητα. Δίδασκε και εφάρμοζε το σωστό, το ηθικό, το μέτρο. Ήταν γνήσιος πνευματικός άνθρωπος με πλούσιο ερευνητικό έργο και σημαντική προσφορά. Η Παιδεία και η ιστορική και λαογραφική επιστήμη στον τόπο μας της οφείλουν πολλά.
Η Μάγδα Μ. Κιτρομηλίδου γεννήθηκε στην Πάφο το 1919, από πατέρα Μικρασιάτη, τον φιλόλογο Πασχάλη Δ. Πασχαλίδη από τη Βιθυνία. Μαζί με τον πατέρα της «βίωναν τον πόνο της χαμένης μικρασιάτικης πατρίδας» ως μια άλλη Σεφερική παραλλαγή. Ήταν επίσης και οι δύο βαθιά προσηλωμένοι στις αρχές του χριστιανισμού και της ηθικής.
Η Μάγδα Μ. Κιτρομηλίδου διαπνεόταν από προχωρημένες κοινωνικές και δημοκρατικές αντιλήψεις και υποστήριζε τη χειραφέτηση της γυναίκας και τη μόρφωση της, μέσα στο πλαίσιο αξιοποίησης των δυνατοτήτων της, ενισχύοντας έτσι την αξιοπρέπεια της. Η εκπαιδευτική της δράση διακατέχεται από αντιστασιακό χαρακτήρα έναντι των προσπαθειών των Άγγλων να θέσουν σε δοκιμασία το Γυμνάσιο της Πάφου και αποδεικνύεται από το γεγονός ότι υπηρέτησε την κυπριακή εκπαίδευση σε δύσκολες ιστορικές περιόδους (1955-59, 1967-1981) κυρίως στις ακριτικές περιοχές (παράρτημα Παγκυπρίου Γυμνασίου στον Άγιο Κασσιανό, Παγκύπριο Γυμνάσιο Θηλέων Παλλουριωτίσσης, 1967-1981). Η Μάγδα Κιτρομηλίδου θεωρούσε ως τα πιο μεστά χρόνια της τριανταεπτάχρονης εκπαιδευτικής της σταδιοδρομίας, τα χρόνια μετά τη δοκιμασία του 1974, που ως Διευθύντρια του Γυμνασίου Παλλουριώτισσας, πίστευε ότι το «ακριτικό αυτό σχολείο δεν έπρεπε να μείνει κλειστό και παρά τις δυσκολίες, τις πολύ επικίνδυνες καταστάσεις, έπρεπε να λειτουργήσει για να μην ερημώσει ο τόπος».
Όταν το 1936 φεύγει για σπουδές στην Αθήνα δεν μένει αδιάφορη σε αυτά που συμβαίνουν γύρω της, αλλά κρατά μέσα της τις δημοκρατικές πεποιθήσεις της. Για τον λόγο αυτό γράφτηκε συνειδητά στην ΕΟΝ και έδειξε την αντίθεση της στο Μεταξικό καθεστώς. Στα χρόνια της γερμανικής κατοχής έμεινε όρθια, παρά τις δυσκολίες των καιρών. Επιβίωσε από την πείνα και τελείωσε τις σπουδές της στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Η στάση της ως εκπαιδευτικού και ως υπεύθυνου και ενεργού πολίτη φαίνεται στα κρίσιμα χρόνια της γερμανικής κατοχής στην Ελλάδα, και της μετά την απελευθέρωση περιόδου, όταν εργάστηκε στο Αναμορφωτικό Σχολείο Θηλέων Αθηνών, στη γραμμή αντιπαράταξης των Αμπελοκήπων. Η Μάγδα Μ. Κιτρομηλίδη μιλάει για «τον ηρωικό αλλά και ματωμένο δρόμο του ΕΑΜ», για τους προδότες, τους μαυραγορίτες και τους βιομήχανους που πουλούσαν την παραγωγή τους στους κατακτητές τον καιρό της κατοχής και της πείνας του λαού.
Η πατριωτική και δημοκρατική στάση της Μάγδας Κιτρομηλίδου φαίνεται μέσα από το εκπαιδευτικό της έργο όπως αποτυπώνεται στο βιβλίο της Γυμνάσιο Παλλουριώτισσας, 1974-1981. Η ιστορία ενός Ακριτικού Γυμνασίου μέσα από τις λογοδοσίες της διευθύντριας κυρίας Μάγδας Κιτρομηλίδου, Λευκωσία 1981. Στο βιβλίο αυτό αντανακλώνται οι ηθικές και πνευματικές αρχές της, οι επιστημονικές της προσεγγίσεις και οι διοικητικές ικανότητες της, η συμπυκνωμένη παιδαγωγική σοφία της, οι συστηματικές εμπνευσμένες πράξεις της οι οποίες χαρακτηρίζονται από ένα ανεξάντλητο αγωνιστικό φρόνημα για επιβίωση της μικρής πατρίδας. Απευθυνόμενη προς τα παιδιά που αποφοιτούσαν το 1981 τους έλεγε: «Σεις να γίνετε άνθρωποι σωστοί, που παραδέχονται το δίκαιο του άλλου, Άνθρωποι δημοκρατικοί, ελεύθεροι, που θα ταχθείτε με όσους αγωνίζονται για την ελευθερία, γιατί ο αγώνας τούτος του ανθρώπου είναι το μέτρο της αξίας της ζωής».
Οι θετικές αντιδράσεις της στην επισημοποίηση της δημοτικής γλώσσας στα πλαίσια των εκπαιδευτικών αλλαγών των δημοκρατικών κυβερνήσεων της Ελλάδας καθώς και οι πειραματισμοί και οι εφαρμογές νέων προγραμμάτων, νέων μεθόδων επεξεργασίας της διδακτέας ύλης ήταν πρωτοποριακές. Η ίδια προσέδιδε τεράστια σημασία στην παράδοση, στην αγωγή του νέου ανθρώπου αλλά και στην επιβίωση του Ελληνισμού, τη συνεργασία σχολείου και οικογένειας, στην ευθύνη των γονιών για την παρακολούθηση των παιδιών τους, στην εξασφάλιση ίσων ευκαιριών μόρφωσης και προόδου για τον καθένα, στη δημοκρατική εκπαίδευση και την έμπρακτη εφαρμογή της, τα διδακτικά εγχειρίδια, την εξατομικευμένη διδασκαλία, τα μαθητικά συμβούλια, την εξωσχολική ζωή των νέων, καθώς και την επαγγελματική αποκατάσταση των αποφοίτων των σχολείων μας.
Μετά το τέλος της εκπαιδευτικής της σταδιοδρομίας ετοίμασε μια δεύτερη σταδιοδρομία. Το έργο της αναγνωρίστηκε με βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών το 1998 και το Αριστείο των Γραμμάτων, Τεχνών και Επιστημών της Κυπριακής Δημοκρατίας το 2004. Ο ερευνητής της σύγχρονης κυπριακής ιστορίας, λαογραφίας και ιστορίας της εκπαίδευσης έχει στα χέρια του ένα σοβαρό έργο, τελειωμένο και δημοσιευμένο, που το διακρίνει η επιμέλεια και η επιστημοσύνη.
Σήμερα, η κυπριακή πολιτεία, στο πλαίσιο της Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης, στοχεύει στη διαμόρφωση του δημοκρατικού και ανθρώπινου σχολείου με ένα κοινό σχολικό περιβάλλον για όλα τα παιδιά, για να επιτύχουν όλα τα παιδιά όλους τους στόχους της εκπαίδευσης, με σεβασμό στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια, το δικαίωμα στην παιδική ηλικία και στη νεότητα. Ενισχύεται η ανθρωπιστική διάσταση της εκπαίδευσης, η απόκτηση γνώσεων και η ανάπτυξη στάσεων και συμπεριφορών που απαρτίζουν τη σύγχρονη δημοκρατική πολιτότητα. Καλλιεργούνται επίσης όλες οι ιδιότητες, ικανότητες και δεξιότητες που απαιτούνται στην κοινωνία του 21ου αιώνα («ικανότητες-κλειδιά» για την ανάπτυξη του δημιουργικού ανθρώπου) καθώς και η εφαρμογή των θεμελιωδών παιδαγωγικών αρχών.
Με αυτές τις σκέψεις χαιρετίζω τη σημερινή εκδήλωση με την οποία τιμούμε τη Μάγδα Κιτρομηλίδου, την κόρη, τη γυναίκα, τη σύζυγο, τη μητέρα, τη δασκάλα, την ερευνήτρια, τη συγγραφέα, τον άνθρωπο. Παράλληλα συγχαίρω θερμά όλους τους συντελεστές της σημερινής εκδήλωσης, την Εφορεία Ελληνικών Εκπαιδευτηρίων Λευκωσίας, τη Διεύθυνση του Λυκείου Παλλουριώτισσας και την οικογένεια της Μάγδας Κιτρομηλίδου.
