Ομιλία του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας κατά την 74η Σύνοδο της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών, στη Νέα Υόρκη
Κατ’ αρχάς θα ήθελα να εκφράσω τα ειλικρινή μου συγχαρητήρια σε εσάς, κύριε Πρόεδρε, και να σας διαβεβαιώσω για την αμέριστη υποστήριξη της Κυβέρνησής μου καθ’ όλη τη διάρκεια της θητείας σας.
Εξοχότατοι,
Θεωρώ πως το θέμα που επιλέγηκε για τη φετινή Γενική Συνέλευση είναι ιδιαίτερα σημαντικό, καθώς η φτώχεια, η έλλειψη κατάλληλων ευκαιριών για εκπαίδευση, οι κοινωνικοί και οικονομικοί αποκλεισμοί και η κλιματική αλλαγή, αποτελούν τα σοβαρότερα προβλήματα που ταλανίζουν δισεκατομμύρια ανθρώπους ανά το παγκόσμιο.
Άνθρωποι οι οποίοι εναποθέτουν τις ελπίδες τους στη διεθνή κοινότητα για να λάβει αποτελεσματικά μέτρα.
Άνθρωποι οι οποίοι δεν επιθυμούν να είναι απλώς αποδέκτες μιας λεκτικής υποστήριξης ή ενός ευσεβοποθισμού τα οποία θα λήξουν με το πέρας της Γενικής Συνέλευσης.
Δεν πρέπει μόνο να θέσουμε επί τάπητος τις βασικές αιτίες που έχουν οδηγήσει στη δημιουργία αυτών των προκλήσεων, αλλά να αναλογιστούμε κιόλας γιατί δεν τις έχουμε ήδη αντιμετωπίσει.
Εξοχότατοι,
Όντως, δεν μπορεί κανείς να αρνηθεί πως η έλλειψη αποτελεσματικής αντιμετώπισης αυτών των προκλήσεων έχει, κατά συνέπεια, επιδεινώσει ανησυχητικά φαινόμενα όπως: Θρησκευτικός φονταμενταλισμός, βίαιος εξτρεμισμός, σεχταρισμός, καταστροφή της πολιτιστικής κληρονομιάς, εμφύλιοι πόλεμοι και εθνικές συγκρούσεις.
Το πιο ανησυχητικό, ωστόσο, είναι το ότι ο συνδυασμός αυτών των παραγόντων έχει οδηγήσει στη βίαιη εκτόπιση εκατομμυρίων ανθρώπων, με πρωτοφανή κύματα προσφύγων και μεταναστευτικά ρεύματα.
Κύριε Πρόεδρε,
Ανεξάρτητα από τα δυνατά σημεία και τις αδυναμίες, τις επιτυχίες και τις αποτυχίες του ΟΗΕ, δεν πρέπει να αγνοούμε πως αποτελεί το μόνο διεθνές φόρουμ, στο οποίο τα έθνη μπορούν να αλληλοεπιδρούν συλλογικά, να συζητούν και να επιδιώκουν κοινούς στόχους.
Να εργάζονται από κοινού έτσι ώστε να επιλύουν όχι μόνο τις διαφορές τους, αλλά και επείγουσες περιφερειακές και διεθνείς προκλήσεις, οι οποίες δεν αφορούν συγκεκριμένη χώρα και θέτουν τη διεθνή τάξη υπό αμφισβήτηση.
Γι’ αυτό πιστεύουμε ακράδαντα πως προκειμένου να εξαλειφθούν, επιτέλους, οι απειλές που αντιμετωπίζουμε, υπάρχει μόνο μία απάντηση στον ολοένα και περισσότερο αλληλοεξαρτώμενο κόσμο. Πολυμερείς σχέσεις, αποφασιστική συλλογική δράση, διεθνής συνεργασία, μεγαλύτερη αλληλεγγύη και ισχυρότερες συνεργασίες.
Για κάποιους, οι εναλλακτικές των πολυμερών σχέσεων ίσως φαντάζουν ελκυστικές. Μερικά κράτη ενδέχεται να θέλουν να εξυπηρετήσουν τα κοντόφθαλμα συμφέροντά τους εις βάρος καθολικών αρχών.
Ωστόσο, η ιστορία μάς έχει διδάξει επανειλημμένα τις καταστροφικές συνέπειες της μη τήρησης των αρχών, κανόνων και συνεργιών που έχουμε αναπτύξει από κοινού μέσα στο πλαίσιο του ΟΗΕ.
Αυτός είναι ακριβώς ο λόγος, για τον οποίο δίδουμε την αμέριστη συμπαράστασή μας στις μεταρρυθμιστικές προτεραιότητες του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ κ. Αντόνιο Γκουτέρρες.
Μεταρρυθμίσεις οι οποίες στοχεύουν στην ενίσχυση της αποτελεσματικότητας του Οργανισμού και στην περαιτέρω προώθηση των πολυμερών σχέσεων, της διατήρησης και οικοδόμησης της ειρήνης, της ανθρωπιστικής βοήθειας και της μακροχρόνιας ανάπτυξης.
Παρά τις αποκλίνουσες φιλοδοξίες ή τα αντικρουόμενα συμφέροντα, θα πρέπει να ανταποκριθούμε στην κοινή μας ευθύνη και να ενισχύσουμε συλλογικά την υποστήριξη και τη δέσμευσή μας προς τον ΟΗΕ.
Εξοχότατοι, κυρίες και κύριοι,
Μίλησα για τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε και την ανθρωπιστική κρίση των προσφυγικών και μεταναστευτικών ροών. Ταυτόχρονα, πρέπει να αντιληφθούμε ότι βρισκόμαστε σε μια καθοριστική στιγμή όσον αφορά την κλιματική αλλαγή.
Και με συγκίνησε ιδιαίτερα η μαζική παρουσία της νεολαίας στη Σύνοδο Κορυφής για την Κλιματική Αλλαγή και οι ειλικρινείς της εκκλήσεις ανησυχίας και έγνοιας σε σχέση με τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.
Με συγκίνησαν ιδιαίτερα τα λόγια της 16χρονης Γκρέτα Τούνμπεργκ, η οποία είπε ότι: «Τα μάτια όλων των μελλοντικών γενεών είναι στραμμένα προς εσάς.»
Πράγματι, έχουμε όλοι την υποχρέωση να παρέχουμε στις μελλοντικές γενιές ένα καλύτερο μέλλον, ένα πιο πράσινο πλανήτη.
Φανταστείτε πως θα επηρεάσει τον κόσμο μας η κλιματική αλλαγή, αν δεν δράσουμε αποφασιστικά σήμερα.
Οι υψηλές θερμοκρασίες ρεκόρ και τα παρατεταμένα κύματα καύσωνα, οι καταστροφικές πυρκαγιές και η καταστροφή των δασών, το λιώσιμο των πάγων και η άνοδος της στάθμης της θάλασσας, η ανομβρία, οι πλημμύρες και ακραία καιρικά φαινόμενα, μαρτυρούν την κρίσιμη κατάσταση που αντιμετωπίζουμε.
Η Κύπρος, λαμβάνοντας υπόψη ανησυχητικές προβλέψεις που αφορούν την επίδραση της κλιματικής αλλαγής στην άμεση περιοχή μας – συγκεκριμένα την Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή – ανέλαβε πρόσφατα πρωτοβουλία για συντονισμό των δράσεων της περιοχής για την κλιματική αλλαγή.
Συγκεκριμένα, η πρωτοβουλία έχει στόχο να φέρει κοντά τους κορυφαίους επιστήμονες και φορείς λήψης αποφάσεων της περιοχής μας, με σκοπό την ανάπτυξη πρακτικών και εφικτών λύσεων που θα έχουν διαρκή οφέλη για τους πολίτες μας.
Κύριε Πρόεδρε,
Η Κύπρος βρίσκεται επίσης στην πρώτη γραμμή άλλων πρωτοβουλιών με στόχο την εδραίωση συνθηκών ειρήνης και σταθερότητας στην περιοχή μας, μέσω, μεταξύ άλλων, της εδραίωσης συνεργιών και της αναβάθμισης των σχέσεων μας με τις γειτονικές χώρες.
Αυτή η προηγμένη συνεργασία, βασίζεται στη φιλοσοφία των πολυμερών σχέσεων και των θετικών πολιτικών, χωρίς αποκλεισμούς. Αποτελεί ένα υποσχόμενο βήμα προς τη θεσμοθέτηση συνεργασιών στην Ανατολική Μεσόγειο.
Εξοχότητες, κυρίες και κύριοι,
Τα τελευταία 45 χρόνια αναλαμβάνουμε τις ίδιες θετικές πρωτοβουλίες με σκοπό να τερματίσουμε το απαράδεκτο στάτους κβο και να επιτύχουμε μια διαρκή ειρήνη και σταθερότητα στην πατρίδα μου.
Ένα στάτους κβο που είναι αποτέλεσμα της παράνομης τουρκικής εισβολής του 1974, της παραβίασης της κυριαρχίας της Κυπριακής Δημοκρατίας, της επακόλουθης στρατιωτικής κατοχής περισσότερου του ενός τρίτου της χώρας και του βίαιου εκτοπισμού του 40% του πληθυσμού της.
Από τότε, παρά τις ειλικρινείς προσπάθειες και την εποικοδομητική εμπλοκή και εμού και των προκατόχων μου προς μια λύση, η Κύπρος παραμένει η τελευταία ευρωπαϊκή διαιρεμένη χώρα.
Αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε στο μέσο μιας νέας προσπάθειας, που δίνει μια λάμψη ελπίδας.
Επιθυμώ να τονίσω με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο την πλήρη αφοσίωση και στήριξή μου σε αυτή τη νέα προσπάθεια του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, για συνέχιση της διαδικασίας από το σημείο που σταμάτησε στο Κραν Μοντάνα.
Σε αυτό το πλαίσιο και σε συνέχεια έκκλησης από τον Γενικό Γραμματέα για μια συμφωνημένη βάση για τη επανέναρξη των διαπραγματεύσεων, υπάρχει μία συναντίληψη από τους ηγέτες των δύο κοινοτήτων ότι οι σχετικοί «Όροι Αναφοράς» πρέπει να περιλαμβάνουν τα ακόλουθα στοιχεία:
(i) Την Κοινή Διακήρυξη της 11ης Φεβρουάριου 2014, η οποία καθορίζει τις βασικές κατευθυντήριες γραμμές και αρχές για το πλαίσιο της επιδιωκόμενης λύσης, καθώς και τη μεθοδολογία της διαπραγματευτικής διαδικασίας,
(ii) Τις συγκλίσεις που επιτεύχθηκαν, οι οποίες είχαν οδηγήσει στη σύγκληση της Διάσκεψης για την Κύπρο στο Κρανς Μοντάνα, και
(iii) Το πλαίσιο των έξι σημείων του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ για την Ασφάλεια και τις Εγγυήσεις, τα Στρατεύματα, την Αποτελεσματική Συμμετοχή, τις Εδαφικές Αναπροσαρμογές, την Ακίνητη Περιουσία και την Ισομερή Μεταχείριση, όπως παρουσιάστηκε στις 30 Ιουνίου 2017 στο Κρανς Μοντάνα.
Μια τέτοια κατανόηση θα μπορούσε να ανοίξει το δρόμο για την επανέναρξη των συνομιλιών με μοναδικό στόχο την επίτευξη συνολικής διευθέτησης βάσει των όσων έχουν συμφωνηθεί ως ένας ιστορικός συμβιβασμός από την πλευρά μας:
Η μετεξέλιξη της Κυπριακής Δημοκρατίας σε μια διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία με πολιτική ισότητα, όπως ορίζεται στα σχετικά Ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας και στις Συμφωνίες Υψηλού Επιπέδου, με μια και μόνη κυριαρχία, μια και μόνη διεθνή νομική προσωπικότητα και μια και μόνη ιθαγένεια.
Μια διευθέτηση, η οποία θα δημιουργήσει ένα βιώσιμο, λειτουργικό και μόνιμο ομοσπονδιακό Κράτος, απαλλαγμένο από ξένες εξαρτήσεις, ξένα στρατεύματα και δικαιώματα επέμβασης από τρίτες χώρες.
Μια διευθέτηση, η οποία δεν θα αποκλίνει από τα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας και τις αξίες και τις αρχές της ΕΕ.
Και θέλω να στείλω ένα σαφές μήνυμα: Τα Ηνωμένα Έθνη και η Αποστολή Καλών Υπηρεσιών του Γενικού Γραμματέα είναι για μας ο μόνος δρόμος προς τα εμπρός.
Εξοχότατοι, Κυρίες και Κύριοι,
Δυστυχώς, ενώ οι προσπάθειες επανέναρξης της διαπραγματευτικής διαδικασίας βρίσκονται σε εξέλιξη, πρόσφατες ενέργειες της Τουρκίας όχι μόνο παραβιάζουν το διεθνές δίκαιο, αλλά υπονομεύουν σοβαρά τον στόχο ύπαρξης ενός ευνοϊκού περιβάλλοντος για ουσιαστικές διαπραγματεύσεις.
Αν και δεν προτίθεμαι να ξεκινήσω ένα παιχνίδι επίρριψης ευθυνών, δεν μου επιτρέπεται - και η αξιοπρέπεια του λαού μας υπαγορεύει να μην το κάνω - να δεχθώ τη διπλωματία των κανονιοφόρων, τις τακτικές εκβιασμού και τις προσπάθειες εξαναγκασμού της πλευράς μας να διαπραγματευτεί υπό πίεση.
Είναι δυνατόν οι προσπάθειες του Γενικού Γραμματέα να επιτύχουν, ενώ η Τουρκία παραβιάζει τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας στη διεθνώς αναγνωρισμένη Αποκλειστική Οικονομική της Ζώνη και στην υφαλοκρηπίδα;
Ή όταν η Τουρκία απειλεί την Κύπρο ότι θα υπάρξουν σοβαρές συνέπειες αν προχωρήσουμε με το ενεργειακό μας πρόγραμμα;
Ή όταν η Τουρκία απειλεί τα γειτονικά κράτη και τις ενεργειακές εταιρείες, με τις οποίες συνεργαζόμαστε και έχουμε δημιουργήσει συμβατικές υποχρεώσεις;
Είναι δυνατόν οι προσπάθειες του Γενικού Γραμματέα να επιτύχουν, όταν πρόσφατες δημόσιες δηλώσεις και πράξεις Τούρκων αξιωματούχων σηματοδοτούν σχέδια για τον εποικισμό της περίκλειστης περιοχής των Βαρωσίων, το ακατοίκητο τμήμα της Αμμοχώστου, που βρίσκεται υπό την παράνομη τουρκική στρατιωτική κατοχή;
Όσον αφορά τα Βαρώσια, θα ήθελα να τονίσω ότι το ξεχωριστό τους καθεστώς αναγνωρίστηκε σε όλες τις εκθέσεις του Γενικού Γραμματέα και τις επιχειρήσεις του ΟΗΕ στην Κύπρο.
Πιο συγκεκριμένα, το πλαίσιο για την επανεγκατάσταση των νόμιμων κατοίκων των Βαρωσίων στην περιοχή υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, καθορίστηκε ως προτεραιότητα τόσο στη συμφωνία υψηλού επιπέδου του 1979 μεταξύ των ηγετών των δύο κοινοτήτων όσο και στα ψηφίσματα 550 και 789 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ.
Από αυτή την άποψη, εκτιμούμε βαθύτατα την πρόσφατη επιβεβαίωση από τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ ότι η θέση των Ηνωμένων Εθνών επί του θέματος παραμένει αμετάβλητη και καθοδηγείται από τα εν λόγω ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας.
Εξοχότατοι, κυρίες και κύριοι,
Ενόσω μιλάμε, είμαστε επίσης αντιμέτωποι με μια ολοένα και πιο επιθετική στάση του τουρκικού στρατού και μια κλιμάκωση παραβιάσεων στη νεκρή ζώνη.
Όλες αυτές οι εξελίξεις καθιστούν τον ρόλο της ειρηνευτικής δύναμης των Ηνωμένων Εθνών στην Κύπρο και την εκπλήρωση της εντολής της, πιο απαραίτητη από ποτέ.
Κύριε Πρόεδρε,
Και σαν να μην αρκεί το γεγονός ότι είμαστε αντιμέτωποι με τις προαναφερθείσες προκλήσεις, ο Πρόεδρος της Τουρκίας, κ. Ερντογάν πριν από δύο ημέρες σε αυτή τη σεβαστή Συνέλευση κατέφυγε σε παραπλανητικούς ισχυρισμούς.
Αναφέρθηκε, μεταξύ άλλων, σε μια αδιάλλακτη θέση της ελληνοκυπριακής πλευράς και ότι όσοι ισχυρίζονται ότι θα λύσουν το κυπριακό πρόβλημα με την προϋπόθεση «μηδενική ασφάλεια, μηδενικές εγγυήσεις» έχουν κακές προθέσεις εξ’ αρχής.
Και αναρωτιέμαι:
(i) Είναι ένδειξη αδιαλλαξίας και κακών προθέσεων η επιδίωξη να δημιουργηθεί ένα ανεξάρτητο και κυρίαρχο κράτος, ελεύθερο από την παρουσία στρατευμάτων κατοχής;
(ii) Είναι ένδειξη αδιαλλαξίας και κακών προθέσεων να οραματίζεσαι τον τερματισμό μιας αναχρονιστικής Συνθήκης Εγγυήσεων και την εγκαθίδρυση ενός ισχυρού συστήματος ασφάλειας, βασισμένο στον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών και στις Συνθήκες της ΕΕ;
(iii) Ποιο άλλο από τα 193 κράτη μέλη του ΟΗΕ υπόκεινται σε εγγυήσεις από τρίτη χώρα;
(iv) Είναι ένδειξη αδιαλλαξίας και κακών προθέσεων η επιδίωξη να εγκαθιδρυθεί ένα κανονικό κράτος, στο οποίο όλες οι αποφάσεις θα λαμβάνονται μόνο από τους Κύπριους, χωρίς εξωτερικές εξαρτήσεις;
Ισχυρίστηκε επίσης ότι η ελληνοκυπριακή πλευρά αρνείται να μοιραστεί την πολιτική δύναμη και την ευημερία με τους Τουρκοκύπριους.
Αρνούμαστε να μοιραστούμε την πολιτική εξουσία και την ευημερία με τους Τουρκοκύπριους, όταν:
(i) Έχουμε αποδεχθεί την πολιτική ισότητα, όπως ορίζεται από τον Γενικό Γραμματέα και επιβεβαιώθηκε από τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας;
(ii) Η ελληνοκυπριακή και η τουρκοκυπριακή κοινότητα, στο πλαίσιο της διαπραγματευτικής διαδικασίας, κατέληξαν σε συμφωνία για το θέμα των φυσικών πόρων, σύμφωνα με τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας;
(iii) Έχουμε επίσης διαβιβάσει την ετοιμότητά μας, πάντα στο πλαίσιο ουσιαστικών διαπραγματεύσεων, να καταθέσουμε έσοδα από την εκμετάλλευση υδρογονανθράκων σε ανοιχτό καταπιστευτικό λογαριασμό για την τουρκοκυπριακή κοινότητα;
Έναν ανοιχτό καταπιστευτικό λογαριασμό, μέσω του οποίου προστατεύουμε το νόμιμο μερίδιο της τουρκοκυπριακής κοινότητας, σύμφωνα με την αναλογία πληθυσμού των μελλοντικών συνιστωσών πολιτειών.
Ο Πρόεδρος Ερντογάν ισχυρίστηκε, επίσης, ότι η Τουρκία έχει μια λογική προσέγγιση στο ζήτημα των ενεργειακών πόρων και ότι θα προστατεύσει τα νόμιμα δικαιώματα των Τουρκοκυπρίων μέχρι τέλους.
(i) Είναι λογική προσέγγιση η μονομερής και παράνομη διεξαγωγή γεωτρήσεων εξερεύνησης υδρογονανθράκων στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη άλλης χώρας μέσω της απειλής χρήσης βίας;
Και αναρωτιέμαι:
Ποιου τα δικαιώματα προστατεύει η Τουρκία όταν οι αξιώσεις της περιορίζουν, προς όφελός της, την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της Κύπρου κατά 44% εις βάρος των δικαιωμάτων και των συμφερόντων τόσο των Ελληνοκυπρίων όσο και των Τουρκοκυπρίων;
Εξοχότητες, κυρίες και κύριοι,
Όπως έχω δηλώσει, δεν ήταν και δεν είναι πρόθεσή μου να ξεκινήσω μια αντιπαράθεση. Αντίθετα, ταυτίζομαι πλήρως με τα συναισθηματικά καταληκτικά σχόλια του κ. Ερντογάν, καθώς εμπερικλείουν την ουσία αυτού που προσπαθούμε να επιτύχουμε στην Κύπρο: «Ελευθερία, ειρήνη, ευημερία, δικαιοσύνη και ένα ειρηνικό και ασφαλές μέλλον για όλους».
Αυτό είναι το όραμά μου. Αυτό είναι το όραμα του λαού της Κύπρου. Ο τερματισμός του απαράδεκτου στάτους κβο με ένα κράτος το οποίο θα εξασφαλίσει ένα κοινό μέλλον ευημερίας για τις επόμενες γενιές Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων.
Ένα μέλλον το όποιο θα τους επιτρέψει να ζουν ελεύθερα μαζί και να συνεργάζονται από κοινού, υπό συνθήκες σταθερότητας, ασφάλειας και ειρηνικής συνύπαρξης.
Μόνο τότε θα μπορέσουμε να αξιοποιήσουμε τις ανεκπλήρωτες ακόμα προοπτικές και δυνατότητες της χώρας μας.
Δεν θα παρεκκλίνω από την επιδίωξη αυτού του οράματος και επικαλούμαι την αλληλεγγύη σας στην υποστήριξη των προσπαθειών για επίλυση του κυπριακού προβλήματος.
Αυτό δεν είναι μόνο προς το συμφέρον του λαού της Κύπρου, αλλά και προς το συμφέρον της Τουρκίας, της περιοχής και της διεθνούς κοινότητας.
Κύριε Πρόεδρε,
Μπορεί να έχω αφιερώσει μεγάλο μέρος της ομιλίας μου στο κυπριακό πρόβλημα. Δεν παραγνωρίζω, ωστόσο, ούτε και παραβλέπω την τεράστια σημασία των παγκόσμιων προκλήσεων, ιδιαίτερα της φτώχειας, της κλιματικής αλλαγής και της αειφόρου ανάπτυξης.
Η μόνη λύση για την αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων, έγκειται στην αποφασιστικότητα των κρατών μελών του ΟΗΕ να αφήσουν επιτέλους στην άκρη βραχυπρόθεσμα συμφέροντα και σκοπιμότητες και να φθάσουν σε μια κοινή κατανόηση της ανάγκης πλήρους συμμόρφωσης με τον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, τα ψηφίσματα και τις αποφάσεις της κοινής μας οικογένειας .
Μόνο τότε θα εκπληρώσουμε τους συλλογικούς σκοπούς και στόχους και θα προσφέρουμε ένα καλύτερο μέλλον στα παιδιά μας, στα εγγόνια μας και στις επόμενες γενιές.
Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας.
