Εισαγωγική δήλωση Υπουργού Οικονομικών κ. Χάρη Γεωργιάδη στην Ερευνητική Επιτροπή για τον Συνεργατισμό, στις 22 Νοεμβρίου 2018Θα ήθελα να σας ευχαριστήσω για την ευκαιρία να εμφανιστώ ενώπιον της Επιτροπής σας και να απαντήσω στα όποια ερωτήματά σας.
Ήδη, το Υπουργείο Οικονομικών έχει καταθέσει στην Επιτροπή σας ένα τεράστιο όγκο εγγράφων, το σύνολο των σχετικών εγγράφων που έχουν εντοπιστεί στο ηλεκτρονικό αρχείο του Υπουργείου. Επειδή, αντιλαμβάνομαι, υπάρχει ένα ζήτημα που αφορά στην αλληλογραφία με τον Ενιαίο Εποπτικό Μηχανισμό (SSM) της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, διευκρινίζω ότι και αυτή η αλληλογραφία, δηλαδή η εμπιστευτική αλληλογραφία του Υπουργείου Οικονομικών με τον Ενιαίο Εποπτικό Μηχανισμό όπως και με την Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου, σας έχει διαβιβαστεί, από τις 25 Ιουλίου, με την παράκληση βέβαια όπως η διαβάθμιση των εγγράφων ληφθεί υπόψη κατά τη χρήση τους από την Επιτροπή σας.
Επί της ουσίας, θα ήθελα να προβώ σε κάποιες βασικές επισημάνσεις:
Πρώτο: Έχοντας υπόψη και τα όσα ακούστηκαν στην Επιτροπή σας, το ερώτημα που τίθεται δεν είναι πώς και γιατί οδηγήθηκε ο Συνεργατισμός σε αδιέξοδο το 2013. Το ερώτημα είναι πώς και άντεξε ο Συνεργατισμός μέχρι το 2013; Πώς επιτράπηκε σε έναν τέτοιο Οργανισμό να λειτουργεί και να διαχειρίζεται τις καταθέσεις του κόσμου μέχρι το 2013; Κατ’ ακρίβεια, δεν ήταν καν ένας Οργανισμός. Ήταν ένα χαλαρό δίκτυο πιστωτικών ιδρυμάτων που λειτουργούσαν χωρίς αξιόπιστες διαδικασίες, χωρίς έλεγχο, χωρίς εποπτεία, χωρίς την κατάλληλη στελέχωση. Οι διαδικασίες παραχώρησης δανείων ήταν ιδιαίτερα προβληματικές. Δίδονταν δάνεια αλόγιστα, χωρίς αξιολόγηση της δυνατότητας αποπληρωμής. Δίδονταν ακόμη δάνεια στους ίδιους τους διοικούντες, μέχρι και σε ανύπαρκτα πρόσωπα. Στα δέκα χρόνια πριν από την κορύφωση της κρίσης, από το 2002 μέχρι το 2012, τα δάνεια του Συνεργατισμού υπερ-τριπλασιάστηκαν και από 4,5 δισ. έφτασαν στα 14 δισ. Το χειρότερο, κανείς δεν παρακολουθούσε εάν αυτά τα δάνεια εξυπηρετούνταν ή όχι. Κατ’ ακρίβεια, εάν υπήρχε επαρκής εξασφάλιση από κάποιο ακίνητο, εάν υπήρχε κάποια υποθήκη, το δάνειο θεωρείτο πάντοτε εξυπηρετούμενο, έστω και εάν δεν είχε πληρωθεί ποτέ ούτε και ένα ευρώ. Όπως λέχθηκε στην Επιτροπή σας, η έννοια του μη εξυπηρετούμενου δανείου ήταν άγνωστη. Ο διαγνωστικός έλεγχος που διεξήχθη το 2012/13 απεκάλυψε τα προβλήματα που ως τότε, κάποιοι έκρυβαν κάτω από το χαλί.
Δεύτερο: Η κρατική ενίσχυση του 2013 δεν εξαφάνισε τα προβλήματα του Συνεργατισμού. Απέτρεψε κούρεμα καταθέσεων και στον Συνεργατισμό. Ήταν μια πολιτική απόφαση σε επίπεδο ευρωπαϊκών θεσμών, την οποία ο ίδιος ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας φρόντισε να διασφαλίσει. Μέχρι τότε, ο Συνεργατισμός λειτουργούσε με αρνητικά κεφάλαια. Άρα η κρατική ενίσχυση έκλεισε μια τρύπα, ένα έλλειμμα. Οι διαδικασίες εταιρικής διακυβέρνησης του Συνεργατισμού ήταν εξίσου ανύπαρκτες. Δόθηκε λοιπόν κρατική ενίσχυση, για να μην γίνει κούρεμα, για να εξασφαλιστεί χρόνος, για να αρχίσουν να δημιουργούνται δομές τράπεζας και για να καταστεί τελικά εφικτή, με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο, η ιδιωτικοποίηση του Συνεργατισμού. Αυτή ήταν η προδιαγεγραμμένη και απόλυτα σωστή πορεία.
Τρίτο: Η πρόοδος στον Συνεργατισμό κατά την τετραετή περίοδο, από το τέλος του 2013 μέχρι το τέλος του 2017, ήταν σημαντική. Εξάλλου, ήταν βασικό ζήτημα αξιολόγησης από την Τρόικα, στο πλαίσιο του Μνημονίου. Άρχισε ο Συνεργατισμός να παίρνει τη μορφή και να καθιερώνει διαδικασίες κανονικής τράπεζας. Υπήρξε οργανική κερδοφορία 750 εκ. ευρώ. Δόθηκαν, κυρίως από το 2016 και μετά, καινούργια δάνεια ύψους σχεδόν 1 δισ., πολύ καλής ποιότητας, με το ποσοστό αθέτησης να περιορίζεται στο 1%. Τα παλαιά μη εξυπηρετούμενα δάνεια, που στην πρώτη καταγραφή που έγινε το 2014 με βάση τους νέους ορισμούς, ανήλθαν στα 7,5 δισ. και τα οποία κορυφώθηκαν στο τέλος του 2015 στα 7,7 δισ., άρχισαν να περιορίζονται από τις αρχές του 2016 και μέχρι το τέλος του 2017 περιορίστηκαν στα 6,4 δισ., πιο κάτω δηλαδή από τον στόχο που είχε θέσει η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου για μείωση στα 6.5 δισ. Παρ’ όλα αυτά, τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια παρέμειναν ως ο βασικός επιβαρυντικός παράγοντας για τον Συνεργατισμό, που εξακολουθούσε, παρά την πρόοδο, να αποτελεί τον αδύναμο κρίκο για το τραπεζικό μας σύστημα.
Τέταρτο: Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, το ρυθμιστικό πλαίσιο δεν παρέμεινε στατικό. Δεν πρέπει να κάνουμε το λάθος και να περιορίζουμε τη θεώρησή μας στον δικό μας μικρόκοσμο. Από το 2014,ξεκίνησε η λειτουργία της Ευρωπαϊκής Τραπεζικής Ένωσης. Η Τραπεζική Ένωση αποτελεί την κοινή απάντηση των κρατών μελών στις διαπιστωμένες αστοχίες της εποπτείας και της τραπεζικής λειτουργίας σε εθνικό επίπεδο. Το κοινό ρυθμιστικό πλαίσιο έχει γίνει πολύ πιο αυστηρό και η εποπτεία, που έχει μεταφερθεί στο επίπεδο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, είναι πολύ πιο απαιτητική. Η συμμετοχή στην Τραπεζική Ένωση δεν είναι εύκολη. Συνεπάγεται αυξημένες υποχρεώσεις και είναι, το λέω ξανά, ιδιαίτερα απαιτητική. Υπάρχει ένα συνεχές ανέβασμα του εποπτικού πήχη. Όμως, είναι ένα εγχείρημα το οποίο θεωρώ εξαιρετικά σημαντικό και ως Υπουργός το έχω υποστηρίξει στο Eurogroup και στο ECOFIN, γιατί έτσι είναι που θα δημιουργήσουμε πιο ισχυρά και θωρακισμένα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα.
Είναι σε αυτό ακριβώς το πλαίσιο που η Κυβέρνηση έλαβε πρόσφατα καθοριστικές αποφάσεις σε σχέση με τον Συνεργατισμό. Αποφάσεις, που όπως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δηλώνει, αποτελούν συνέχεια και ολοκληρώνουν τα μέτρα στήριξης του 2013. Ο διαχωρισμός της Συνεργατικής, μέσα από την αποδοχή της πρότασης από την Ελληνική Τράπεζα, δεν ήταν αρνητική εξέλιξη, ούτε και ήταν λύση ανάγκης. Ήταν κίνηση πολιτικά δύσκολη, αλλά επωφελής, που διασφάλισε την εμπιστοσύνη και τη σταθερότητα. Και να υπήρχε και διαφορετική άποψη, ήταν η κίνηση που προέκριναν οι ευρωπαϊκές εποπτικές Αρχές.
Ήταν κίνηση που μας επιτρέπει να έχουμε στη χώρα μας τραπεζικά ιδρύματα που θα στηρίζονται σε στέρεα θεμέλια και θα είναι απαλλαγμένα από τις παθογένειες και τα λάθη του παρελθόντος, όπως ακριβώς είχα δηλώσει δημοσίως, εκ μέρους της Κυβέρνησης, στις 15 Ιουνίου, αμέσως μετά τις Αποφάσεις του Υπουργικού Συμβουλίου.
Σας ευχαριστώ.
