Επιμνημόσυνος λόγος του Επιτρόπου Προεδρίας στο μνημόσυνο πεσόντων και δολοφονηθέντων Λυσιωτών

Επιμνημόσυνος λόγος του Επιτρόπου Προεδρίας

στο μνημόσυνο πεσόντων και δολοφονηθέντων Λυσιωτών

κατά την τουρκική εισβολή

Ημέρα μνήμης και τιμής η σημερινή για όσους έπεσαν υπέρ πατρίδος ή αγνοούνται. Ημέρα έκφρασης ευγνωμοσύνης στις μάνες και τους συγγενείς των ηρώων μας αλλά και των αγνοουμένων μας που ακόμα υπομένουν καρτερικά.

Σαράντα ένα χρόνια μετά και λαός μας θυμάται, θρηνεί και μετρά ακόμα τις πληγές του. Πρωταγωνιστές του δράματος οι χιλιάδες νεκροί και αγνοούμενοί μας, οι πρόσφυγες, οι χαροκαμένοι γονείς, οι μαυροφορεμένες σύζυγοι και τα ορφανά. Οι λίγοι και ηρωικοί εγκλωβισμένοι μας που πασχίζουν στη λαβωμένη πατρώα γη. Ο υπερήφανος και υπέροχος κυπριακός Ελληνισμός που αντιστάθηκε και συνεχίζει να αντιπαλεύει τα τετελεσμένα της εισβολής και κατοχής, παρά τις αντιξοότητες. Το μαύρο σκηνικό συμπληρώνουν οι ρημαγμένες εκκλησίες με τα βουβά καμπαναριά, τα γκρεμισμένα πολιτιστικά μνημεία, οι συλημένοι τάφοι και οι φιγούρες των κουβαλητών της Ανατολίας που αποτελούν παραφωνία στο χρυσοπράσινο φόντο της γλυκιάς μας πατρίδας.

Με αισθήματα βαθειάς συγκίνησης συγκεντρωθήκαμε στον Ιερό αυτό Ναό, για να μνημονεύσουμε τους ήρωες και τους μάρτυρες της Λύσης και μαζί να αναπέμψουμε δέηση για τους αγνοουμένους της. Ο κατάλογος είναι μακρύς:

Έξι εθνοφρουροί, κληρωτοί και έφεδροι, πεσόντες στις μάχες, πέντε άλλοι εθνοφρουροί που εκτελέστηκαν από τους Τούρκους εισβολείς ενώ τελούσαν υπό σύλληψη, πέντε πολίτες που είχαν την ίδια μαύρη τύχη, και, ακόμη, οκτώ αγνοούμενοι από τους οποίους τέσσερις ήταν εθνοφρουροί και τέσσερις πολίτες. Σύνολο είκοσι τέσσερις. Είκοσι τέσσερις ήρωες και μάρτυρες.

Δίκαια η Λύση κέρδισε την καθολική αναγνώριση της ως ηρωομάνας. Πρώτος μεταξύ των πρώτων ο Υπαρχηγός του απελευθερωτικού μας αγώνα Γρηγόρης Αυξεντίου. Τον Γρηγόρη που με την ένδοξη θυσία, του τίμησε ολόκληρο τον Ελληνισμό και έγινε παράδειγμα ανυπέρβλητης θυσίας και αγάπης για την ελευθερία και την πατρίδα του. Ταυτόχρονα, η Λύση πρόσφερε και άλλα από τα παιδιά της στον υπέρ πάντων αγώνα του 1955-‘59. Επτά ακόμη ήρωες και τρεις σφαγιασθέντες είναι ο απολογισμός της σε νεκρούς στον απελευθερωτικό αγώνα. Πολλοί άλλοι κλείστηκαν στις φυλακές και τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, ενώ δεκάδες ήταν και οι καταζητούμενοι από τους ξένους δυνάστες.

Κωμόπολη καμάρι της Μεσαριάς η Λύση, είχε πριν από την τουρκική εισβολή πεντέμισι χιλιάδες κάτοικους που ζούσαν σε μια κοινότητα με πολύ χαρακτηριστικά και έντονα τα στοιχεία της ανάπτυξης και της προκοπής. Πλήρωσε όμως βαρύ τίμημα και αυτή, όπως όλη η πατρίδα μας, όταν προδόθηκε και σταυρώθηκε το μαύρο καλοκαίρι του 1974.

Δεν ήταν μόνο ο ξεριζωμός και η βίαιη εγκατάλειψη της Λύσης. Ήταν οι νεκροί, οι αγνοούμενοι, οι αιχμάλωτοι, οι μαυροφορεμένοι γονείς και σύζυγοι, τα παιδιά με το κενό βλέμμα και τα δάκρυα στα πρόσωπα τους, η απόγνωση, ο πόνος και η δυστυχία, το απέραντο μαύρο που ξαπλώθηκε παντού.

Οι νέοι της Λύσης, κληρωτοί και έφεδροι, ανταποκρίθηκαν αμέσως στο κάλεσμα της πατρίδας για απόκρουση του Τούρκου εισβολέα και την υπεράσπιση της ελευθερίας και της εδαφικής ακεραιότητας της. Έλαβαν μέρος σε όλες τις μάχες και επέδειξαν απαράμιλλο θάρρος και ανδρεία, γαλουχημένοι από τις αξίες και τα ιδεώδη της ιστορίας μας, καθώς και από τους ακατάπαυστους αγώνες και την αυτοθυσία των προγόνων τους. Είναι την ιστορία, τις αξίες και τα ιδεώδη αυτά που υπερασπίστηκαν τα παλληκάρια της Λύσης όταν κλήθηκαν να αντισταθούν στις ορδές του Αττίλα.

Ο Ανδρέας Προκοπάς που υπηρετούσε τότε τη θητεία του, έπεσε στην περιοχή της Κερύνειας κατά την ημέρα της εισβολής.

Ο Ανδρέας Κουσιάππας, έφεδρος στρατιώτης έπεσε στην περιοχή Αγίου Παύλου στη Λευκωσία στις 17 Αυγούστου 1974, όπως και οι Χριστοφής Ττόφας και Μιχαήλ Μαλλής.

Ο Καλλής Νικολέττης έπεσε στην ίδια περιοχή μια μέρα προηγουμένως, ενώ ο Γιώργος Πελίας, έφεδρος και αυτός, έπεσε νεκρός στην περιοχή Κλαψίδες της Αμμοχώστου, στις 15 Αυγούστου. Και οι έξι έχουν ταφεί στο Στρατιωτικό Κοιμητήριο της Μακαδονίτισσας. «Από τη Λύση», σημειώνεται στην ταφική επιγραφή. «Έπεσαν υπέρ πίστεως και πατρίδος».

Στο κοιμητήριο του Αγίου Γεωργίου στη Λάρνακα, έχουν ταφεί και άλλα παλληκάρια της Λύσης που ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα της πατρίδας και έγιναν θυσία για την υπεράσπιση της. Είναι πέντε ακόμη έφεδροι στρατιώτες, για τους οποίους υπάρχει μαρτυρία ότι δολοφονήθηκαν από τους Τούρκους ενώ τελούσαν υπό σύλληψη και για πολλά χρόνια θεωρούνταν αγνοούμενοι. Είναι οι Αντώνης και Ιωάννης Γερόπαπας, ο Παναγής Σπύρου, ο Χαράλαμπος Αττάς και ο Ξενής Ρούσου.

Μαζί τους στο ίδιο κοιμητήριο και ο Κώστας Αττάς που ήταν παντρεμένος με τέσσερα παιδιά και τα ίχνη του είχαν χαθεί στη Λύση, στις 18 Αυγούστου. Με το πέρασμα του χρόνου, και ως αποτέλεσμα του έργου της Διερευνητικής Επιτροπής για τους αγνοουμένους, εντοπίστηκαν και αυτού τα λείψανα του που παραδόθηκαν στους δικούς του για να ταφεί, όπως και οι άλλοι εκτελεσθέντες συγχωριανοί του σύμφωνα με τη θρησκεία, τα ήθη και τις παραδόσεις μας.

Στη Λύση, στις 20 Αυγούστου, οι Τούρκοι σκότωσαν άλλους δυο πολύτεκνους πατέρες που μνημονεύουμε σήμερα και ήταν αμφότεροι ηλικίας 57 χρόνων, τον Χριστόδουλο Ξέναρο και τον Χριστοφή Σιάφκο. Την ίδια μαύρη τύχη είχε και ο επίσης 57χρονος τότε και πολύτεκνος πατέρας Ανδρέας Λάρκου, καθώς και ο Χρίστος Χατζηκωνσταντούρας.

Στον κατάλογο των αγνοουμένων εξακολουθούν να περιλαμβάνονται, από τη Λύση, οι κληρωτοί στρατιώτες Παναγιώτης Νικολέττης που χάθηκε στη Μια Μηλιά, ο Ανδρέας Μακαρίτης που χάθηκε στην περιοχή Τράχωνα, ο Τάκης Μούσκου που χάθηκε στην Κερύνεια και ο Κυριάκος Γιάννου που χάθηκε στη Λάπηθο. Αγνοούμενοι από τη Λύση είναι ακόμη οι Δημήτρης Στρούθου, Φραντζέσκος Καγκάρης, Ξενής Ττόφα και Δημήτρης Κολάνης, πολύτεκνοι και αυτοί ή με τρία παιδιά.

Το μνημόσυνο και οι προσευχές μας προς τον Ύψιστο να κατατάξει αυτούς εν σκηνές δικαίων και να έρθει επιτέλους η μέρα που θα ησυχάσουν οι ψυχές των συγγενών που δεν πήραν ακόμη απαντήσεις για την τύχη των αγαπημένων τους προσώπων, είναι ταυτόχρονα και υπόμνηση του χρέους μας να σταθούμε αντάξιοι της θυσίας τους και να προσπαθήσουμε να την δικαιώσουμε.

Υποκλινόμαστε ευλαβικά στα παλληκάρια που θυσίασαν τη ζωή τους στους αγώνες για ελευθερία και εθνική αξιοπρέπεια. Η απόδοση τιμής δεν πρέπει να είναι μια τυπική υποχρέωση της Πολιτείας, ούτε μια επιφανειακή πράξη υποτίμησης της θυσίας τους. Είναι μια ουσιαστική εκπλήρωσης χρέους και μέγιστη ευθύνη διατήρησης της μνήμης τους.

Είναι ένα χρέος που το φέρουμε πάντα βαρύ στις συνειδήσεις μας, ένα χρέος που δεν μπορεί να μετριαστεί με τίποτα, όσο διαρκεί η κατοχή, όσο εξακολουθούν να παραβιάζονται τα δίκαια μας, όσο συνεχίζουν να καταπατούνται τα ιερά και τα όσια μας, όσο παραμένει μακριά από τις πατρογονικές του εστίες το ένα τρίτο του πληθυσμού μας, όσο εμείς όλοι, πρόσφυγες και μη πρόσφυγες, εξακολουθούμε να πονάμε από τις καταστροφικές συνέπειες του δίδυμου εγκλήματος κατά της Κύπρου.

Σαράντα ένα χρόνια πέρασαν από τότε και η Λύση, έχοντας ως σύμβολό της την περίφημη της εκκλησία της Παναγιάς της Χρυσολυσιώτισσας, συνεχίζει να καρτερεί τους κατοίκους της. Η σκέψη τους είναι πάντα στραμμένη σε αυτήν, στα ιερά και τα όσια τους, στους βωμούς των πατέρων τους, στα σπίτια και τις περιουσίες τους, σε ολόκληρη τους τη ζωή.

Αλίμονο αν αφήσουμε το χρόνο να συνθλίψει τις μνήμες μας και να επιφέρει τη συμφιλίωση μας με την κατοχή της πατρίδας μας, τον σφετερισμό των πατρογονικών μας εστιών και την καταπάτηση των δικαιωμάτων μας. Αλίμονο αν αφήσουμε να μετριαστεί η πίστη μας για το δίκαιο των θέσεων μας, αλίμονο αν καταντήσουμε να αποδεχθούμε μοιρολατρικά όσα διά της βίας επέβαλε ο εισβολέας και κατακτητής.

Γι’ αυτό και σήμερα που μνημονεύουμε τους νεκρούς μας, οφείλουμε να ανανεώσουμε την πίστη μας και να ενδυναμώσουμε τη θέληση μας να πετύχουμε μια λειτουργική και βιώσιμη λύση, η οποία να διασφαλίζει την επανένωση της πατρίδας μας, την ακύρωση των τετελεσμένων της εισβολής, τη διασφάλιση του δικαιώματος επιστροφής και την εφαρμογή των βασικών ελευθεριών και των άλλων ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Δεν έχουμε δικαίωμα να απομακρυνθούμε από αυτό τον στόχο.

Μια βιώσιμη και λειτουργική λύση βασισμένη στον Καταστατικό Χάρτη και τα ψηφίσματα και τις αποφάσεις του ΟΗΕ, όπως και στις αρχές και τις αξίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είναι βέβαιο πως μπορεί, ως αποτέλεσμα κοινής πολιτικής βούλησης και συνεργασίας με την άλλη πλευρά, να μετατρέψει την Κύπρο σε τόπο ειρήνης, ασφάλειας και ευημερίας για όλους ανεξαίρετα τους νόμιμους κατοίκους της: Ελληνοκύπριους, Τουρκοκύπριους, Μαρωνίτες, Αρμένιους και Λατίνους.

Η δική μας πλευρά έχει όλη την καλή βούληση και θέληση να επιτύχουν οι διεξαγόμενες συνομιλίες. Εξαρτάται όμως και από την άλλη πλευρά, ειδικά την Τουρκία, να συμβάλει με τον ίδιο ουσιαστικό και καθοριστικό τρόπο, παίρνοντας αποφάσεις που θα βοηθήσουν και τους Τουρκοκύπριους και τους Ελληνοκύπριους να περάσουν σε μια νέα εποχή, με καλύτερη προοπτική και ελπίδα για το μέλλον.

Σε ό,τι αφορά εμάς, δεν έχουμε άλλη επιλογή παρά να εργαστούμε όλοι μαζί, ενωμένοι και συστρατευμένοι για τον ίδιο σκοπό, υπερβαίνοντας κάθε πικρό συναίσθημα. Να αναγνωρίσουμε πως οι διχόνοιες ποτέ δεν μας βοήθησαν και πως οι εμμονές και οι ιδεοληψίες δεν έχουν πια θέση μεταξύ μας. Και ότι, ναι, κάναμε λάθη που δεν πρέπει να επαναληφθούν.

Ο κυπριακός Ελληνισμός πρέπει να επιβιώσει στη γη των πατέρων του. Έχουμε υποχρέωση να ενισχύσουμε την πίστη στο δίκαιο του αγώνα μας, να διαφυλάξουμε την ιστορική μας ταυτότητα, τις παραδόσεις και τον πολιτισμό μας, εμπνέοντας ταυτόχρονα αισιοδοξία στους πολίτες, κυρίως στους νέους που είναι το μέλλον αυτής της χώρας.

Αυτό είναι το χρέος που οφείλουμε να εκπληρώσουμε απέναντι στους αγωνιστές της ελευθερίας και της δημοκρατίας, στην πατρίδα μας και στις επερχόμενες γενιές.

Στη μνήμη των ηρώων της Λύσης, αλλά και στους υπερήφανους συγγενείς και δικούς τους ανθρώπους, υποσχόμαστε συνέχιση του αγώνα τους για τελική δικαίωση, μέσα από κοινή συμπόρευση και ενότητα.

Για να γαληνέψουν οι κουρασμένες ψυχές τους που ακόμα αγωνιούν και προφυλάσσουν από το πάνθεον της αθανασίας, την εθνική μας πορεία από επικίνδυνες ατραπούς.

Αιωνία τους η μνήμη.

_____________