Ομιλία του Υπουργού Παιδείας και Πολιτισμού κ. Κώστα Καδή
σε εκδήλωση μνήμης στον Μάριο Τόκα
Μαζευτήκαμε σήμερα εδώ, επτά χρόνια από τον πρόωρο
θάνατο του αγαπημένου μας μουσικοσυνθέτη Μάριου Τόκα, για να τιμήσουμε τη μνήμη
του και να απολαύσουμε τα τραγούδια του. Το μουσικό αυτό συναπάντημα που
αποτελεί πλέον ετήσιο φόρο τιμής στον καταξιωμένο καλλιτέχνη της Κύπρου και
ολόκληρου του Ελληνισμού, συνδιοργανώνουν η οικογένειά του και η Εφορεία
Ελληνικών Εκπαιδευτηρίων Λεμεσού.
Στο Λανίτειο Λύκειο που μας φιλοξενεί απόψε, ο Μάριος
Τόκας, ως έφηβος μαθητής, παρουσίασε τα πρώτα του τραγούδια που έγραφε για τις
σχολικές παραστάσεις και για τους φίλους του. Τραυματική εμπειρία, αλλά και
ορόσημο για τη μουσική πορεία του εικοσάχρονου νέου υπήρξε η τουρκική εισβολή
του 1974, την οποία έζησε υπηρετώντας τη στρατιωτική του θητεία. Το 1975,
ξεκίνησε τις σπουδές του στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και στο
Εθνικό Ωδείο, ενώ τρία χρόνια αργότερα έκανε την είσοδό του στη δισκογραφία με
«Τα τραγούδια της παρέας».
Έκτοτε, οι συνθέσεις του διαδέχονταν η μια την άλλη, οι
περισσότερες σε στίχους μερικών από τους μεγαλύτερους Έλληνες ποιητές του
20 ου αιώνα, ανάμεσα στους οποίους και πολλών Κυπρίων. Γιάννης
Ρίτσος, Κώστας Βάρναλη
ς,
Κώστας Καρυωτάκη ς, Κώστας Μόντης, Θεοδόσης Πιερίδης, Τεύκρος Ανθίας, Κυριάκος
Χαραλαμπίδης, Μιχάλης Πασιαρδής, είναι μόνο μερικοί από τους σπουδαίους
δημιουργούς, των οποίων το έργο θα παραμείνει εσαεί γνωστό στο ευρύ κοινό
εξαιτίας και του μουσικού
ταλέντου του Μάριου Τόκα. Το ίδιο μεγάλοι είναι και οι ερμηνευτές που απέδωσαν
τη μουσική του, στους οποίους συγκαταλέγονται τα σπουδαιότερα ονόματα της
ελληνικής μουσικής. Πολλά είναι επίσης και τα θεατρικά και κινηματογραφικά έργα
που επένδυσε με τη μουσική του στη μακρόχρονη καριέρα του.
Παρά την πολύχρονη παραμονή του στην Αθήνα, στενότατο
παρέμεινε το δέσιμο του συνθέτη με την ιδιαίτερή του πατρίδα. Οι καημοί της
Κύπρου έδωσαν πολλές φορές ώθηση στο μεγάλο ταλέντο και στην ευαίσθητη ψυχή του,
και τραγουδήθηκαν χάρη στη μουσική του. Τα τραγούδια του, σε στίχους
απαγχονισθέντων αγωνιστών της ΕΟΚΑ, συγκλονίζουν, αναδεύοντας στη μνήμη μας το
έπος των ηρώων της κυπριακής νεότητας, ενώ η «Αμμόχωστος Βασιλεύουσα» ζωντανεύει
μπροστά μας την τραγική πόλη του Ευαγόρα και τον καημό όλης της Κύπρου μετά την
τραγωδία του 1974.
Κορυφαία στιγμή στη διαδρομή του, ο Μάριος Τόκας
θεωρούσε το συμφωνικό του έργο «Θεογεννήτωρ Μαρία», το οποίο εμπνεύστηκε στο
Άγιο Όρος, το 1996, και παρουσίασε στον Καθεδρικό Ναό του Αγίου Στεφάνου της
Βιέννης, το 2002, στις εκδηλώσεις για την ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή
Ένωση. Ο μεγάλος Μίκης Θεοδωράκης έγραψε για το έργο αυτό ότι «στηρίζεται στις
ρίζες της ελληνικής μας παράδοσης», ενώ «οι μελωδίες του έχουν κάτι από τον
ουρανό, τη θάλασσα, τον ίδιο το βράχο του Άθω».
Ανάμεσα στις πολλές διακρίσεις που έλαβε ο Μάριος Τόκας
ήταν και το «Μετάλλιο Εξαιρετικής Προσφοράς στην Πατρίδα» που του απένειμε το
2001 ο τότε Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Γλαύκος Κληρίδης. Το έργο του που
έδωσε έκφραση σε όλα τα ανθρώπινα συναισθήματα κι έφερε στην επιφάνεια την
αγνότητα της ανθρώπινης ψυχής, που η στυγνή καθημερινότητα άφησε στο περιθώριο,
αποτυπώνει το θείο χάρισμα του δημιουργού του και αποτελεί πλέον πολύτιμη
παρακαταθήκη για τη μουσική μας κληρονομιά.
Το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού, μέσα στο πλαίσιο
των δράσεών του για γνωριμία των μαθητών μας με τους δημιουργούς μας, έδωσε στο
Μουσικό Λύκειο της Λεμεσού το όνομα του Μάριου Τόκα, ενώ πραγματοποιεί, με
μεγάλη επιτυχία τα τελευταία επτά χρόνια, Παγκύπριο Διαγωνισμό Σύνθεσης
Τραγουδιού εις μνήμην του. Τα ταλέντα που γεννά η πατρίδα μας, μας κάνουν
περήφανους, αλλά και εναποθέτουν στους ώμους μας μεγαλύτερη την ευθύνη για τη
μόρφωσή τους.
Γι’ αυτό, ανάμεσα στις ευρύτερες μεταρρυθμίσεις στην
εκπαίδευσή μας, στις οποίες προβαίνουμε ως Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού,
εξαγγέλλουμε απόψε την επέκταση του θεσμού των Μουσικών Λυκείων και στον
γυμνασιακό κύκλο, με την ίδρυση, σε πρώτη φάση, τριών Μουσικών Γυμνασίων, από τα
οποία το ένα, εδώ, στο Λανίτειο Γυμνάσιο, στο σχολείο του Μάριου Τόκα. Είμαστε
σίγουροι ότι η σοβαρή ενασχόληση των μαθητών μας με τη μουσική και η καλλιέργεια
των ταλέντων τους από μικρή ηλικία θα αναβαθμίσει τη μουσική μας παιδεία και θα
δικαιώσει περισσότερο τους μεγάλους δημιουργούς μας.
Φίλες και φίλοι,
Η Κύπρος ολόκληρη που τόσο αγάπησε, και ιδιαίτερα η πόλη
του Λεμεσός, αναγνωρίζουν και τιμούν απόψε τον σπουδαίο άνθρωπο, δημιουργό και
οικογενειάρχη, Μάριο Τόκα.
Συγχαίρω θερμά τους διοργανωτές της βραδιάς για την
πρωτοβουλία τους κι ευχαριστώ τους καλλιτέχνες που θα μας χαρίσουν την εξαίρετη
ερμηνεία τους: τον Μανώλη Μητσιά, τον Κώστα Χατζηχριστοδούλου, τη Χριστιάνα
Παύλου, το Μουσικό Σχήμα Άδμητου Πιτσιλλίδη, τη Χορωδία του Λανιτείου Λυκείου με
τη μαέστρο Ελένη Κυπριανού, τη μαντολινάτα Μοντέρνοι Καιροί του Νίκου Βήχα και
τη Χορωδία Αργοναύτες Ερήμης υπό την Ανδρονίκη Αθανάση. Η αποψινή εκδήλωση, υπό
τη μουσική διεύθυνση του Γιώργου Παγιάτη, αποδεικνύει περίτρανα ότι η μνήμη
τρέφει το παρόν και αναπληρώνει το κενό.
Καλή ακρόαση σε όλους!
