Ομιλία
του Υπουργού Παιδείας σχετικά με τις πολιτικές
του
Υπουργείου για
την προώθηση του αειφόρου σχολείου
Ημερίδα
με θέμα «Πολιτικές αποφάσεις, στρατηγικό σχέδιο και δράσεις
προώθησης
του αειφόρου σχολείου: Το παράδειγμα της τηγανοκίνησης»
Εκ
μέρους του Προέδρου της Δημοκρατίας θα ήθελα να σας απευθύνω θερμό και
χαιρετισμό και να ευχηθώ εκ μέρους του κάθε επιτυχία στις εργασίες της σημερινής
Ημερίδας. Θα ήθελα επίσης, πριν προχωρήσω στην ομιλία μου, να σας τονίσω ότι τα
θέματα της αειφόρου ανάπτυξης, είναι ψηλά στις προτεραιότητες της κυβέρνησης,
αναγνωρίζοντας, ότι η αειφόρος ανάπτυξη μπορεί να αποτελέσει την απάντηση σε
ζητήματα κοινωνικά, πολιτικά, οικονομικά και περιβαλλοντικά. Σε αυτό το πλαίσιο,
η κυβέρνηση μας δίδει ιδιαίτερη σημασία στις πρωτοβουλίες που αναπτύσσει το
Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού για τη διαμόρφωση πολιτών που θα διαπνέονται
από το πνεύμα της αειφορίας. Για το σκοπό αυτό, η κυβέρνηση έχει συμπεριλάβει
ολοκληρωμένες προτάσεις στο πρόγραμμά της για την ενίσχυση της Εκπαίδευσης για
το Περιβάλλον και την Αειφόρο Ανάπτυξη.
Κυρίες
και Κύριοι,
Η
Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη (ΕΑΑ) αποτελεί τη δεσπόζουσα τάση παγκόσμια
σε ό,τι αφορά στη βελτίωση του περιβάλλοντος και της υιοθέτησης ενός νέου τρόπου
ζωής προσανατολισμένου στην αειφορία.
Η
UNESCO
, ως ο Οργανισμός που ηγείται παγκόσμια της προσπάθειας αυτής, έθεσε ως στόχο
της να διασφαλισθεί ότι μέχρι το 2030 οι πολίτες θα έχουν αποκτήσει τις γνώσεις
και τις δεξιότητες που απαιτούνται για την αειφορία. Μέσω της εκπαίδευσης θα
υιοθετηθούν μοντέλα συμπεριφοράς, που - μεταξύ άλλων - θα αφορούν στη διασφάλιση
των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, στην ισότητα των φύλων, στην προώθηση της ειρήνης
και του σεβασμού, στην ενεργό πολιτότητα, στην εκτίμηση και τη διατήρηση της
φυσικής και πολιτιστικής κληρονομίας. Βασική συνθήκη για την επίτευξη του πιο
πάνω στόχου, όπως έχει διατυπωθεί και στην Παγκόσμια Συνδιάσκεψη για την
Εκπαίδευση για την αειφόρο ανάπτυξη, στη Ναγκόγια της Ιαπωνίας, είναι η ενίσχυση
των προσπαθειών, σε επίπεδο χωρών, για ουσιαστική ενσωμάτωση της αειφορίας στις
εκπαιδευτικές τους πολιτικές.
Η
Κύπρος δεν είχε την πορεία εξέλιξης που ακολούθησαν οι άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Εντούτοις, κατόρθωσε μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα, με συστηματικότητα και
ένα καλό σχεδιασμό, να αποτελεί παράδειγμα καλής διεθνούς πρακτικής, να
μεταφέρει τεχνογνωσία σε άλλες χώρες [1],
και να προεδρεύει σε επιτροπές εμπειρογνωμόνων για την ΕΑΑ διεθνώς. Επιπλέον, το
Αναλυτικό μας Πρόγραμμα για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση βραβεύτηκε από την
οικονομική επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών ως παράδειγμα ολοκληρωμένου σχεδιασμού
και καινοτομίας. Με βάση τις πιο πάνω επισημάνσεις θα αναφερθώ συνοπτικά στις
πολιτικές που ακολουθήσαμε ως Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού, καθώς και
εκείνες που σχεδιάζουμε να γίνουν, έχοντας ως κεντρική επιδίωξη τη διαμόρφωση
του αειφόρου σχολείου.
Ο
Στρατηγικός Σχεδιασμός για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση με επίκεντρο την
αειφόρο ανάπτυξη, που ανακοινώθηκε το 2007, αποτελεί το επίσημο κείμενο της
Κυπριακής Δημοκρατίας για την Εκπαίδευση για το Περιβάλλον και την Αειφόρο
Ανάπτυξη. Το κείμενο αυτό ήταν αποτέλεσμα δημόσιου διαλόγου, διαβούλευσης και
συνεργασίας όλων των εμπλεκομένων φορέων με το ΥΠΠ, αλλά και εναρμόνισης με τις
διεθνώς αποδεκτές πρακτικές.
Από
το 2007 μέχρι σήμερα, έχουν γίνει πολλά βήματα προόδου, τα οποία καλύπτουν
συνολικά και οριζόντια την προώθηση πολλών από τις δράσεις του συγκεκριμένου
Στρατηγικού Σχεδιασμού.
Πολύ
σημαντική καινοτομία στις πολιτικές που ακολουθήθηκαν μέχρι τώρα, είναι η
διασύνδεση της τυπικής με την μη-τυπική εκπαίδευση, μέσω της Δημιουργίας του
Κρατικού Δικτύου Κέντρων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, με τη λειτουργία τεσσάρων
τέτοιων Κέντρων στις Κοινότητες Πεδουλά, Σαλαμιούς, Ακρωτηρίου και Αθαλάσσας. Τα
συγκεκριμένα Κέντρα, ως συμπληρωματικές υποστηρικτικές υποδομές στην εργασία που
υλοποιούν τα σχολεία για την αειφόρο ανάπτυξη, είναι επίσημα ενταγμένα στην
επίσημη εκπαιδευτική πολιτική του κράτους. Επιδιώκουν μέσα από μια σειρά
ποικίλων περιβαλλοντικών προγραμμάτων, με την αξιοποίηση των τοπικών πληθυσμών
και άλλων φορέων και οργανισμών, να δώσουν τη δυνατότητα σε μαθητές και
εκπαιδευτικούς να προσεγγίσουν τα ζητήματα του περιβάλλοντος εμπειρικά,
βιωματικά και σε αλληλεπίδραση με το χώρο.
Παράλληλα,
το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού έχει προχωρήσει στην ενθάρρυνση της
αξιοποίησης των ευρωπαϊκών πόρων για την ποιοτική αναβάθμιση της παιδείας μας
προς την κατεύθυνση της αειφόρου ανάπτυξης. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε που από το
2009 μέχρι και σήμερα, το Υπουργείο μας, μέσω της Ομάδας Περιβαλλοντικής
Εκπαίδευσης του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, έχει εξασφαλίσει πέραν των 4
εκατομμυρίων ευρώ, μέσω της υποβολής ανταγωνιστικών προτάσεων σε διάφορα
προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Κυρίες
και Κύριοι,
τα
επιτεύγματα στο συγκεκριμένο αντικείμενο είναι πολλά και απτά. Η διασφάλιση της
ποιότητας και της αλλαγής στηρίζεται στη συνέργεια και στην οικοδόμηση πολιτικών
που θα αξιοποιούν την εμπειρία του παρελθόντος. Εκτιμώντας τις ανάγκες και τις
ιδιαιτερότητες της κυπριακής εκπαίδευσης, μέλημά μας είναι η χάραξη και
υλοποίηση πολιτικών που θα ενισχύσουν τις περιβαλλοντικές δράσεις, έτσι ώστε να
μην αποτελούν αντικείμενο περιθωριακής ενασχόλησης.
Όραμά
μας είναι η εφαρμογή
μιας συνολικής εκπαιδευτικής πολιτικής στα θέματα της ΕΑΑ, με στόχο τη
διαμόρφωση περιβαλλοντικά εγγράμματων και δημοκρατικών πολιτών, οι οποίοι θα
είναι υπεύθυνοι για τις επιλογές τους, θα αναζητούν εναλλακτικές λύσεις, θα
συμμετέχουν σε δράσεις, θα διαβουλεύονται και θα συμπράττουν για τη βελτίωση της
ποιότητας ζωής τους και τη διασφάλιση ενός κόσμου που θα στηρίζεται στις αρχές
και αξίες της αειφόρου ανάπτυξης.
Η
φετινή χρονιά είναι το έτος Ανάπτυξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση και το αειφόρο
σχολείο είναι η απάντηση στο ζητούμενο των σημερινών προκλήσεων. Δική μας
πρόκληση είναι η επιτυχημένη διαμόρφωσή του.
Για
το σκοπό αυτό θα ενισχύσουμε και θα επεκτείνουμε την εφαρμογή του Αναλυτικού
Προγράμματος της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, ΕΑΑ, όπως αυτό εφαρμόζεται στη
Δημοτική Εκπαίδευση, τόσο στην Προδημοτική όσο και στη Μέση Γενική και Μέση
Τεχνική Επαγγελματική Εκπαίδευση. Σε επίπεδο σχολικών μονάδων και προκειμένου τα
σχολεία να καταστούν μακροπρόθεσμα αειφόρα, μέσα από τη δημιουργία ανάλογων
υποδομών και παρεμβάσεων, θα ενισχυθεί η υποβολή και η περαιτέρω άντληση
ευρωπαϊκών πόρων για την προώθηση αλλαγών σε αυτά, όπως εγκατάσταση συστημάτων
εξοικονόμησης νερού, ενέργειας, διαχείρισης απορριμμάτων κ.λπ. Αυτό, σχεδιάζεται
να προωθηθεί και μέσω της ανάπτυξης ενός ολοκληρωμένου πλάνου από το ΥΠΠ, στη
βάση της συνέργιας με όλους εκείνους τους φορείς της κοινωνίας που μπορούν να
συμβάλουν ουσιαστικά και ενεργά στην ποιοτική αναβάθμιση των σχολικών μονάδων.
Το παράδειγμα της τηγανοκίνησης αποτελεί καλό παράδειγμα τέτοιας πρακτικής.
Παράλληλα,
αναμένεται η αξιολόγηση όλων των περιβαλλοντικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων,
έτσι ώστε να επικαιροποιηθούν και να εναρμονισθούν με τις επίσημες εκπαιδευτικές
πολιτικές του κράτους για την αειφόρο ανάπτυξη.
Σε
επίπεδο μη-τυπικής εκπαίδευσης, σχεδιάζεται η ολοκλήρωση του Δικτύου Κέντρων
Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, με τη δημιουργία Κέντρων στην Παναγιά, στο Κοιλανί
και στο Κάβο-Γκρέκο. Θα ήθελα να ευχαριστήσω τα Κοινοτικά Συμβούλια όλων των
Κοινοτήτων, όπου έχουν δημιουργηθεί Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, γιατί
χωρίς τη δική τους συνεργασία και ενεργό συμμετοχή η επιτυχία τους δεν θα
μπορούσε να είναι εφικτή. Θα ήθελα επίσης να ευχαριστήσω το Τμήμα Δασών, με τη
συνεργασία του οποίου λειτουργεί το Κέντρο στην Αθαλάσσα.
Τέλος,
θα ήθελα να επισημάνω ότι η επιτυχής εφαρμογή πολιτικών προϋποθέτει την ύπαρξη
δομών και θεσμών που θα συμβάλουν στη χάραξη και υλοποίηση πολιτικών στα σχετικά
θέματα. Για το σκοπό αυτό το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού, στο πλαίσιο της
αναδιάρθρωσης των δομών του και των προγραμμάτων του και σύμφωνα με τις
προτεραιότητες του προγράμματος διακυβέρνησης του Προέδρου της Δημοκρατίας, θα
συστήσει και θα θεσμοθετήσει τη Μονάδα Εκπαίδευσης για το Περιβάλλον και την
Αειφόρο Ανάπτυξη, η οποία ως οριζόντια δομή θα λειτουργεί ενιαία σε όλες τις
εκπαιδευτικές βαθμίδες και θα συντονίζει τους εκπαιδευτικούς σχεδιασμούς
διαθεματικά. Επιπλέον, θα συντονίζει τις σχετικές δράσεις που θα σχεδιάζονται
από τα άλλα υπουργεία, τα τμήματα και όλους τους φορείς και τις υπηρεσίες.
Κλείνοντας
θα ήθελα να συγχαρώ το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο και τον Περιβαλλοντικό Οργανισμό
ΑΚΤΗ για τη διοργάνωση της συγκεκριμένης ημερίδας.
Ευχαριστώ
επίσης όλα τα οργανωμένα σύνολα και φορείς, τους εκπροσώπους της τοπικής
αυτοδιοίκησης, που με την παρουσία τους φανερώνουν τη διάθεσή τους να σταθούν
αρωγοί στην προσπάθεια μας.
Τέλος,
συγχαίρω τους μαθητές μας αλλά και τους γονείς τους, οι οποίοι μέσα από την
ενεργό εμπλοκή τους στην προστασία του περιβάλλοντος και της αειφόρου ανάπτυξης
μάς δείχνουν το δρόμο της αλλαγής και μας κάνουν αισιόδοξους για το μέλλον.
Στο
σημείο αυτό, θα ήθελα να μεταφέρω τους θερμούς χαιρετισμούς του Υπουργού
Οικονομικών κ. Χάρη Γεωργιάδη, ανακοινώνοντας σας παράλληλα ότι το Υπουργείο
Οικονομικών, για τα σχολεία που συμμετέχουν στο πρόγραμμα της τηγανοκίνησης, θα
παραχωρεί πρόσθετη πίστωση από το αποθεματικό του, το οποίο θα καταβάλλεται σε
σχετικό άρθρο του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου και θα αποδίδεται στα σχολεία,
ανάλογα με την ποσότητα τηγανελαίων που συγκεντρώνουν ετησίως. Το ποσό αυτό θα
έχει τη μορφή χορηγίας, η οποία θα χρησιμοποιείται αποκλειστικά για δράσεις και
παρεμβάσεις στα σχολεία, ώστε αυτά μακροπρόθεσμα και συστηματικά να καταστούν
αειφόρα.
Σας
ευχαριστώ πολύ.
