Ομιλία του Υπουργού Εσωτερικών κ. Σωκράτη Χάσικου στην ημερίδα
«Τοπική
Αυτοδιοίκηση: Από την Κρίση στην Πρόκληση»
Κύριε Πρόεδρε της Ένωσης
Δήμων,
Κύριοι Δήμαρχοι,
Εκλεκτοί προσκεκλημένοι,
Ευχαριστώ για την
πρόσκληση και την ευκαιρία που μου δίνετε να μεταφέρω ορισμένα μηνύματα, μέσω
της σημερινής παρέμβασής μου σε αυτήν την ημερίδα, που συνδιοργανώνουν ο Δήμος
Λάρνακας, η Ένωση Δήμων Κύπρου και ο Ευρωπαϊκός Όμιλος Εδαφικής Συνεργασίας (Ε.Ο.Ε.Σ.)
Αμφικτυονία.
Όπως όλοι
αντιλαμβανόμαστε μέσα από τις κρίσιμες συνθήκες που διερχόμαστε, έχουμε να
αντιμετωπίσουμε πολύ σοβαρές προκλήσεις. Πρέπει, ταυτόχρονα, να επισημάνουμε
και τη δυνατότητα που έχουμε (και νομίζω θα συμφωνείτε μαζί μου) να κάνουμε και
τις δικές μας επιλογές, μεταξύ των διαφόρων τρόπων διαχείρισης των
παρουσιαζόμενων ζητημάτων. Εξάλλου, δεν θα μπορούσαμε να αποποιηθούμε των
ευθυνών μας για τις επιλογές που κάνουμε σήμερα, με σκοπό την ανατροπή των αρνητικών δεδομένων που έχουμε ενώπιον μας.
Μια τέτοια επιλογή,
ασφαλώς, αφορά και την πορεία μεταρρύθμισης και εκσυγχρονισμού τόσο της
κεντρικής, όσο και της τοπικής διοίκησης.
Έχω την πεποίθηση ότι,
από τη μια, ο εκσυγχρονισμός του κράτους και της δημόσιας διοίκησης και, από
την άλλη, η αναδιοργάνωση και η ενδυνάμωση του θεσμού της Τοπικής Αυτοδιοίκησης
και κατ’ επέκταση των ίδιων των τοπικών αρχών, εντάσσονται στην ίδια προοπτική,
στην αναζήτηση, δηλαδή, των καταλληλότερων επιλογών, που θα οδηγήσουν στην
καλύτερη εξυπηρέτηση της χώρας μας και των πολιτών της.
Σε μια σύγχρονη
κοινωνία, όπως στην Κύπρο του σήμερα, η τοπική αυτοδιοίκηση θα πρέπει να αποτελεί
την κύρια κοινωνικοοικονομική κινητήρια δύναμη, ενώ το κράτος οφείλει να
διασφαλίσει τις αναγκαίες ισορροπίες και την απαιτούμενη σταθερότητα. Η
σταθερότητα αυτή θα αποτελέσει τη δυναμική για την προσδοκώμενη ανάπτυξη.
Όπως είναι γνωστό, η
χρηματοπιστωτική κρίση και η ύφεση έχουν δημιουργήσει πολλαπλά προβλήματα στον
κοινωνικοοικονομικό ιστό. Για την αντιμετώπισή τους, παράλληλα με τις
προσπάθειες που καταβάλλονται από τις κεντρικές κυβερνήσεις, θα ήταν
καθοριστικής σημασίας η ενεργότερη εμπλοκή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης προς αυτή
την κατεύθυνση, η οποία μπορεί και οφείλει να αναλάβει πρωτοβουλίες για την
προώθηση της τοπικής ανάπτυξης και της απασχόλησης, αλλά και για την ενίσχυση
της κοινωνικής συνοχής.
Δεν είναι τυχαίο που η
κατ΄ εξοχήν Ευρωπαϊκή πολιτική, προφανώς και η μόνη, που απευθύνεται άμεσα στις
Τοπικές Αρχές, η Περιφερειακή Πολιτική, αντιστοιχεί, μέσω της διάθεσης των
Διαρθρωτικών Ταμείων, με τη δεύτερη πιο
μεγάλη δαπάνη, μετά από εκείνη για την Κοινή Αγροτική Πολιτική. Τα Διαρθρωτικά
Ταμεία αποτελούν το κύριο εργαλείο της Περιφερειακής Πολιτικής, που σκοπό έχουν
τη μείωση των ανισοτήτων στην Ευρώπη.
Χρειαζόμαστε, κατά
συνέπεια, Τοπικές Αρχές που να είναι σε θέση να αξιοποιήσουν τις δυνατότητες
που προσφέρονται για άντληση κονδυλίων, με την υποβολή, εκπόνηση και εφαρμογή
κατάλληλων προγραμμάτων, η υλοποίηση των οποίων θα επιφέρει και την
προσδοκώμενη αναβάθμιση στη ζωή των πολιτών.
Είναι παραδεκτό ότι οι
επενδύσεις στην ανάπτυξη υποδομών σε τοπικό επίπεδο αποτελούν καθοριστικό
παράγοντα στην ευρύτερη κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη, όταν αυτές συνοδεύονται
με την άμεση και πλήρη εμπλοκή των τοπικών παραγόντων στις διαδικασίες λήψης
αποφάσεων, αλλά και στη διαχείριση και συντήρηση των υποδομών. Πέραν τούτου, η
ίδια η κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη, συμβάλλει στην περαιτέρω ανάπτυξη των
υποδομών. Είναι γι’ αυτό, εξάλλου, που η Ευρωπαϊκή Χάρτα Τοπικής
Αυτοδιοίκησης προβάλλει την ανάγκη
διασφάλισης της αυτονομίας των Τοπικών Αρχών, αφού η απλή αποκέντρωση εξουσιών
δεν θεωρείται ως επαρκής τακτική.
Οι κεντρικές Κυβερνήσεις
δεν έχουν πάντα τη δυνατότητα να αξιολογήσουν πλήρως τις ιδιαιτερότητες των
τοπικών συνθηκών, τις ανάγκες, αλλά και το δυναμικό και τις προοπτικές τους.
Είναι εδώ που οι τοπικές και περιφερειακές αρχές διαθέτουν ένα σαφές
πλεονέκτημα, αφού είναι σε θέση να προσαρμόσουν καλύτερα στις τοπικές
πραγματικότητες τις διάφορες δημόσιες υπηρεσίες που προσφέρουν.
Πέρα από τις υφιστάμενες
οντότητες στο πρωτοβάθμιο επίπεδο, η προταθείσα, στα πλαίσια της προωθούμενης
μεταρρύθμισης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, δημιουργία δευτεροβάθμιου οργάνου, θεωρούμε
ότι θα είναι σε θέση να συμβάλει στις αναγκαίες συνέργειες, διαδραματίζοντας
ρόλο κινητήριας δύναμης στην τοπική οικονομία, προς όφελος όλων.
Όπως είναι γνωστό, με
την εφαρμογή της Συνθήκης της Λισσαβόνας, έχει ενδυναμωθεί ο ρόλος της Τοπικής
Αυτοδιοίκησης στους κόλπους της Ε.Ε., αντιμετωπιζόμενη ως ενδιάμεση δομή,
μεταξύ της Ευρώπης και των ίδιων των πολιτών, αλλά και ως το καταλληλότερο
επίπεδο για την εφαρμογή των Ευρωπαϊκών πολιτικών.
Αυτό δεν σημαίνει ότι η
κεντρική διοίκηση θα αποποιηθεί των ευθυνών της για ανάπτυξη παράλληλων και αντίστοιχων
πρωτοβουλιών. Απεναντίας, ο ρόλος του κράτους, στα πλαίσια και της δικής του ανασύνταξης και εκσυγχρονισμού
γίνεται πιο σημαντικός όταν οι τοπικές αρχές και οι δυνατότητες τους
αναγνωρίζονται στη σωστή τους διάσταση, έτσι και που η μεταξύ τους σχέση να αναπτύσσεται και
ενισχύεται μέσα σ΄ ένα κλίμα αμοιβαίας εμπιστοσύνης.
Το κράτος οφείλει να
διασφαλίσει τη δυνατότητα ανάπτυξης κάθε περιοχής, στα πλαίσια εφαρμογής μιας
πολιτικής που να εξασφαλίζει την κοινωνικοοικονομική και εδαφική συνοχή στο
σύνολο της επικράτειάς του. Συνεπώς, το κράτος έχει ένα ευρύτερο ρόλο να
διαδραματίσει. Οφείλει να διασφαλίσει την ισορροπία των δημόσιων οικονομικών.
Η χαλιναγώγηση των
δημοσίων δαπανών αποτελεί σήμερα μια γενική και επιτακτική απαίτηση απέναντι
στις ευρωπαϊκές μας δεσμεύσεις και στις
δεσμεύσεις μας έναντι της Τρόικα, αλλά και απέναντι στα ίδια τα παιδιά μας.
Κατά συνέπεια, είναι αναγκαία επί του θέματος η καταβολή μιας συλλογικής
συντονισμένης από το κράτος προσπάθειας η οποία θα επιληφθεί, επίσης, του
προγραμματισμού για το μέλλον, σε εθνικό επίπεδο. Θα πρέπει να συντονίσει το
σύνολο των εμπλεκομένων φορέων οι οποίοι θα εργαστούν για το κοινό όφελος.
Η υποκίνηση και ο
συντονισμός από μέρους του κράτους συνδυάζονται αρμονικά με τις τοπικές
πρωτοβουλίες, στις οποίες φιλοδοξούμε να δώσουμε μια νέα πνοή και να
ενισχύσουμε στα πλαίσια της προωθούμενης μεταρρύθμισης. Στα πλαίσια της νέας
τάξης πραγμάτων καλούμαστε χωρίς φόβο και πάθος να συμφωνήσουμε τη νέα
αρχιτεκτονική και κατανομή των δημόσιων αρμοδιοτήτων, μεταξύ κεντρικής και
τοπικής διοίκησης. Θα πρέπει να δώσουμε στον καθένα και για κάθε τομέα τον
πλέον κατάλληλο ρόλο, να δώσουμε στον καθένα το ρόλο που μπορεί να φέρει σε
πέρας πιο αποτελεσματικά.
Η αντιμετώπιση των
σημερινών αλλά και αυριανών προκλήσεων συνεπάγεται την ανάγκη άμεσης
διασφάλισης των απαραίτητων προς τούτο προϋποθέσεων.
Πλείστες από τις
παρουσιαζόμενες προκλήσεις δεν περιορίζονται ασφαλώς στα δικά μας σύνορα.
Ορισμένες αφορούν ολόκληρο τον πλανήτη. Τέτοιες είναι για παράδειγμα η διασφάλιση
της αειφόρου ανάπτυξης, μια αναγκαιότητα που αναγνωρίζεται σήμερα από όλους.
Θέλουμε ενισχυμένες τις τοπικές αρχές που θα προκύψουν από τη μεταρρύθμιση,
έτσι ώστε να είναι σε θέση να αναλάβουν αναβαθμισμένες αρμοδιότητες σε σχέση με
τη διαχείριση του περιβάλλοντος. Αρμοδιότητες, που, όπως είναι γνωστό, το ίδιο
το κράτος πρότεινε να παραχωρήσει προς την Τοπική Αυτοδιοίκηση.
Η επιβεβαίωση της
Ευρωπαϊκής μας προοπτικής, ρόλου και ταυτότητας, αποτελεί επίσης μια σημαντική
πρόκληση. Η θέση και ο ρόλος που η Τοπική Αυτοδιοίκηση θα μπορούσε να
διαδραματίσει, τόσο σε πρωτοβάθμιο όσο και σε δευτεροβάθμιο επίπεδο, είναι
καθοριστικής σημασίας σ’ αυτή την
πορεία. Κάθε δράση της κεντρικής ή της τοπικής διοίκησης οφείλει να λαμβάνει
πολύ σοβαρά υπόψη την ευρωπαϊκή διάσταση.
Οι τοπικές αρχές
αναγνωρίζονται ως πραγματικοί εταίροι του κράτους. Μαζί θα πρέπει να
καθορίζουμε τις δημόσιες πολιτικές που αφορούν όλους μας.
Η φορολογική μεταρρύθμιση
αποτελεί επίσης μια απαίτηση, έτσι ώστε οι τοπικές αρχές να διαθέτουν τα μέσα
για να αντιμετωπίσουν τις επερχόμενες προκλήσεις. Τα έσοδα των τοπικών αρχών,
όπως είναι γνωστό εξαρτώνται σήμερα, σε μεγάλο βαθμό από την κρατική χορηγία. Ο
πολίτης αναμένει από μας τον καθορισμό μιας πολιτικής φορολόγησης υπεύθυνης,
διάφανης, δίκαιης, τόσο σε κεντρικό, όσο και σε τοπικό επίπεδο για τις
υπηρεσίες που του προσφέρονται.
Είμαι βέβαιος ότι η νέα
ισορροπία που θα επιτευχθεί με την προωθούμενη μεταρρύθμιση θα αποτελέσει το
εφαλτήριο για μια δημοκρατία ανανεωμένη, εκσυγχρονιστική, δυναμική και
φιλόδοξη, τόσο σε κεντρικό όσο και σε τοπικό επίπεδο.
Σας ευχαριστώ και εύχομαι κάθε επιτυχία στην ημερίδα σας.
---------------------
