Επιμνημόσυνος λόγος του Υπουργού Παιδείας και Πολιτισμού κ. Γιώργου Δημοσθένους στο μνημόσυνο του Λουκή Ακρίτα και των Δημάρχων και Δημοτικών Συμβούλων της Μόρφου
05/02/2012
Με μεγάλη συγκίνηση βρισκόμαστε σήμερα συγκεντρωμένοι στον ιερό αυτό χώρο, για να μνημονεύσουμε τον αείμνηστο Λουκή Ακρίτα και τους αποβιώσαντες δημάρχους και δημοτικούς Συμβούλους του Δήμου Μόρφου. Το θρησκευτικό μνημόσυνο συνανθρώπων μας, επιφανών ή αφανών, ως εκδήλωση θρησκευτικών πεποιθήσεων και μέρος της ορθόδοξης παράδοσης του λαού μας, αποτελούσε ανέκαθεν χριστιανικό καθήκον. Η τέλεσή του, ωστόσο, προς τιμήν και σε ανάμνηση άξιων τέκνων της πατρίδας, με σημαντική προσφορά στο εθνικό, πολιτιστικό και κοινωνικό γίγνεσθαι του τόπου, αποτελεί, επιπλέον, εκπλήρωση ηθικής υποχρέωσης και εκδήλωση οφειλόμενης ευγνωμοσύνης.
Το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού, μέσω ποικίλων εκδηλώσεων και αφιερωμάτων και μέσω του ετήσιου λογοτεχνικού διαγωνισμού που συνδιοργανώνει με την Ιερά Αρχιεπισκοπή Κύπρου, τίμησε και τιμά την προσωπικότητα και το έργο του Λουκή Ακρίτα ως του διανοούμενου, λογοτέχνη, αντιστασιακού και ανθρώπου που, από τη θέση του Υφυπουργού Παιδείας, συνέδεσε το όνομά του με τη μεγάλη εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του 1964 στην Ελλάδα.
Ο Λουκής Ακρίτας γεννήθηκε στη Μόρφου το 1908, έμαθε τα πρώτα γράμματα στη γενέτειρά του και στη συνέχεια αποφοίτησε από το Παγκύπριο Διδασκαλείο και εργάστηκε για μερικά χρόνια ως δάσκαλος στη Μόρφου, στη Σύγκραση και στο Κελλάκι. Το 1930, καθώς συμπληρωνόταν η πρώτη δεκαετία του μεσοπολέμου, μεσούσης της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, μεταβαίνει στην Ελλάδα, η οποία, με ενάμισι εκατομμύριο Μικρασιάτες πρόσφυγες, αγωνίζεται να ορθοποδήσει, μετά την τραγωδία της Μικρασιατικής Καταστροφής του 1922.
Αρχικά εργάζεται ως δημοσιογράφος, στην Αθήνα, σε διάφορες εφημερίδες της εποχής και ως συντάκτης στη Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια. Στη διάρκεια της δικτατορίας του Μεταξά διώκεται από το φασιστικό καθεστώς λόγω της πολιτικής του αρθρογραφίας. Σ’ αυτό το πλαίσιο κάνει εντυπωσιακά τα πρώτα του βήματα στον χώρο των ελληνικών γραμμάτων, εκδίδοντας δύο μυθιστορήματα που τον καταξίωσαν από την πρώτη στιγμή ανάμεσα στους πιο αξιόλογους νεοέλληνες λογοτέχνες στον χώρο της πεζογραφίας.
Το 1935, εκδίδει το μυθιστόρημα «Νέος με καλάς συστάσεις» και το 1936 «Ο κάμπος», το γνωστό μυθιστόρημα, εμπνευσμένο από τη βασανισμένη ζωή των Κυπρίων αγροτών του μεσαρίτικου κάμπου. Στη διάρκεια του ελληνοϊταλικού πολέμου ήταν εθελοντής στο μέτωπο και αποτύπωσε τις πολεμικές του εμπειρίες στο εξαίρετο μυθιστόρημά του «Οι αρματωμένοι», που θεωρείται ένα από τα καλύτερα λογοτεχνικά έργα της σύγχρονης νεοελληνικής πεζογραφίας. Συνεργαζόταν τότε ταυτόχρονα με την εφημερίδα «Εστία», στην οποία έστελλε από το μέτωπο του πολέμου τις περίφημες πολεμικές ανταποκρίσεις του.
Στα χρόνια της γερμανικής κατοχής 1941-1944, επικεφαλής ως ήταν μιας ομάδας δημοσιογράφων και διανοουμένων ανέπτυξε σημαντική αντιστασιακή δράση. Ταυτόχρονα, μαζί με τον αδερφό του Ευριπίδη Ακρίτα εξέδιδε την παράνομη αντιστασιακή εφημερίδα «Καθημερινά Νέα». Είχε ακόμα την τιμή να είναι μέλος της Τριμελούς Επιτροπής Απελευθέρωσης, που διαπραγματεύθηκε με τους Γερμανούς και παρέλαβε την Αθήνα ελεύθερη μετά την αποχώρησή τους στις 12 Οκτωβρίου του 1944.
Στη συνέχεια, μετά την απελευθέρωση ο Λουκής Ακρίτας διαδραματίζει ενεργό ρόλο ως διανοητής και πολιτευτής στον Κεντρώο κομματικό Χώρο. Το 1950 αναλαμβάνει τη θέση του Γενικού Γραμματέα της ΕΠΕΚ (Εθνική Προοδευτική Ένωση Κέντρου), του Νικόλαου Πλαστήρα, ενώ το 1951 εκλέγεται πρώτος βουλευτής Αθηνών στην Ελληνική Βουλή, στην οποία επανεκλέγεται στην περίοδο 1963-1964. Ως βουλευτής είχε διατυπώσει από τους πρώτους το αίτημα για την αυτοδιάθεση της Κύπρου, ενώ στη συνέχεια αγωνιζόταν με πάθος για τα δίκαια της αγαπημένης του πατρίδας από κάθε θέση που κατείχε.
Με την ίδρυση της Ένωσης Κέντρου του Γεώργιου Παπανδρέου ο Λουκής Ακρίτας εντάσσεται στο Κόμμα και τον Φεβρουάριο του 1964 ορκίζεται ως Υφυπουργός στο Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, το οποίο είχε αναλάβει προσωπικά ο Παπανδρέου. Στην ουσία ο Γεώργιος Παπανδρέου είχε εμπιστευθεί τον Λουκή Ακρίτα ως τον πιο ικανό και άξιο για να υλοποιήσει το όραμά του για μια εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, για την οποία εργάστηκε με ζήλο μαζί με τον Ευάγγελο Παπανούτσο και άλλους φωτισμένους ανθρώπους των γραμμάτων της εποχής εκείνης, αφήνοντας τη δική του σφραγίδα με το πολυσήμαντο έργο που επιτέλεσε.
Πάντοτε όμως στον νου και την ψυχή του βρισκόταν η Κύπρος, η γλυκιά πατρίδα που τόσο πολύ αγάπησε και για την οποία τόσο πολύ αγωνίστηκε. Ήταν πάντα υπέρμαχος του διαλόγου, των δημοκρατικών διαδικασιών και της ειρηνικής επίλυσης των διαφορών, χωρίς όμως εκπτώσεις σε θέματα ελευθερίας και άλλων στοιχειωδών ανθρώπινων δικαιωμάτων.
Το 1964, αμέσως μετά την εκδήλωση των δικοινοτικών ταραχών έσπευσε στην Κύπρο, για να μεταφέρει μήνυμα συμπαράστασης της Ελλάδας στον Εθνάρχη Μακάριο και στον κυπριακό λαό. Αργότερα, όταν κλήθηκε στο Μεσολόγγι, στις 26 Απριλίου 1964, για να εκπροσωπήσει την Ελληνική Κυβέρνηση στους εορτασμούς για την ηρωική Έξοδο του Μεσολογγίου, όντας δεινός ρήτορας και άριστος χειριστής της ελληνικής γλώσσας, εκφώνησε έναν ιστορικό λόγο, σάλπισμα ελευθερίας και αγωνιστικότητας με επίκεντρο την Κύπρο και τους αγώνες της. Στον λόγο του διέπλεξε τους αγώνες του Μεσολογγίου και της Κύπρου και συνέδεσε το νόημα της θυσίας των ελεύθερων πολιορκημένων με εκείνο των ηρώων της Κύπρου.
Αυτός ήταν λοιπόν ο Λουκής Ακρίτας, ο δάσκαλος, ο λογοτέχνης, ο πολιτικός και ο αληθινός πατριώτης από τη Μόρφου, ο οποίος έφυγε πολύ νωρίς από τη ζωή, το 1965, σε ηλικία 57 ετών. Οι οραματισμοί και οι αγώνες του αποκτούν ιδιαίτερη σημασία και αποδεικνύονται εξαιρετικά επίκαιροι και γι’ αυτό χρήσιμοι, από την άποψη ότι σήμερα, στην ιδιαίτερη μας πατρίδα, βρίσκεται σε εξέλιξη η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση.
Η κατεχόμενη κωμόπολη της Μόρφου, από την πρώτη στιγμή της ανακήρυξής της σε Δήμο το έτος 1883 και μέχρι την κατάληψή της το 1974, υπήρξε φυτώριο ανθρώπων της εκπαίδευσης, της τέχνης και του πολιτισμού και δημιούργησε μια αξιοζήλευτη πολιτισμική φυσιογνωμία, την οποία αγωνίζεται να διατηρήσει και να προβάλει στους δύσκολους καιρούς της προσφυγιάς. Αναμφισβήτητα, η μορφή του άξιου τέκνου της Λουκή Ακρίτα, με το πανελλήνιας εμβέλειας λογοτεχνικό, πολιτικό και κοινωνικό της εκτόπισμα, με το συγγραφικό έργο και την εθνική της δράση, δεσπόζει σ’ αυτή την πολιτιστική διαδρομή. Άξιοι, ωστόσο, σκαπανείς της παιδείας και του πολιτισμού, είτε μέσω προσωπικής γραπτής παραγωγής, είτε μέσω άμεσης και ουσιαστικής εμπλοκής στον προγραμματισμό, την προώθηση και εκτέλεση έργων εκπαιδευτικού, πολιτισμικού και κοινωνικού χαρακτήρα, αναδείχθηκαν και οι κατά καιρούς διατελέσαντες Δήμαρχοι, των οποίων το μνημόσυνο τελείται σήμερα. Οι αείμνηστοι Χριστοφής Λυμπουρής, Ιωάννης Κυριακίδης, Κωστής Γεωργιάδης, Ερατοσθένης Ιερείδης, Ιωσήφ Χειμωνίδης, Πολύκαρπος Νικολόπουλος και Πολύκλειτος Ιακωβίδης, οι οποίοι, με την άγρυπνη συμπαράσταση, ασφαλώς, των μελών των Δημοτικών Συμβουλίων της Μόρφου, δημιούργησαν μια παράδοση, για την οποία οι δημότες της κωμόπολης δικαιούνται να είναι υπερήφανοι.
Αφήνοντας σήμερα τη μνήμη μας να ταξιδέψει στην κατεχόμενη πόλη της Μόρφου, με βαθιά πίκρα κι ανείπωτο πόνο βιώνουμε 37 και πλέον χρόνια τη συνεχιζόμενη τουρκική κατοχή της Μόρφου, και όλων των άλλων κατεχόμενων περιοχών της μαρτυρικής μας πατρίδας. Η μνήμη μας όμως παραμένει άσβεστη και ζωντανή και τονώνεται ακόμα περισσότερο κάθε φορά που διοργανώνονται παρόμοιες εκδηλώσεις, όπως το σημερινό μνημόσυνο, που είναι ταυτόχρονα και μια εκδήλωση μνήμης και τιμής για την κατεχόμενη Μόρφου.
Ο λαός της πατρίδας μας δεν ξεχνά την κατεχόμενη γη του, ούτε και μπορεί να απεμπολήσει τα στοιχειώδη ανθρώπινα δικαιώματά. Η Κυβέρνηση συνεχίζει με την ίδια βούληση την προσπάθεια για μια συνολική βιώσιμη και λειτουργική λύση του Κυπριακού. Λύση διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας με πολιτική ισότητα όπως αυτή καθορίζεται στα αντίστοιχα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Ένα κράτος με μια κυριαρχία, μια διεθνή προσωπικότητα και μια ιθαγένεια. Λύση που να σέβεται το διεθνές και ευρωπαϊκό δίκαιο, τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις βασικές ελευθερίες όλων των Κυπρίων πολιτών.
Όραμά μας είναι μια πραγματικά ελεύθερη και επανενωμένη Κύπρος χωρίς κατοχικά και άλλα στρατεύματα, χωρίς έποικους και συρματοπλέγματα μίσους και διαχωρισμού. Μια ειρηνική και ευημερούσα πατρίδα, όπου θα μπορούν να ζουν αρμονικά όλοι οι κάτοικοί της, μέσα σε συνθήκες ασφάλειας, και κοινωνικής δικαιοσύνης. Ούτε μπορούμε ούτε και έχουμε δικαίωμα να συμβιβαστούμε με τη διχοτόμηση και το στάτους κβο ως τη λύση του Κυπριακού. Ούτε μπορούμε ούτε και έχουμε δικαίωμα να συναινέσουμε στην οριστική απώλεια της μισής μας πατρίδας και στη δημιουργία ακόμη περισσοτέρων κινδύνων για τις επερχόμενες γενεές.
Η ειρηνική επίλυση του Κυπριακού και η δικαίωση των αγώνων του λαού μας θα είναι το καλύτερο μνημόσυνο για τον αείμνηστο Λουκή Ακρίτα και όλα τα άλλα εκλεκτά τέκνα της Μόρφου που τιμούμε και μνημονεύουμε σήμερα, με την ευχή και την ελπίδα το επόμενο μνημόσυνό τους να τελεστεί σε μια ελεύθερη Μόρφου, στην εκκλησία του Αγίου Μάμα. Η μνήμη του Λουκή Ακρίτα και των λοιπών άξιων τέκνων της Μόρφου, ας είναι για όλους εμάς αφορμή περισυλλογής, ευκαιρία αναστοχασμού και πρόκληση για μίμησή τους.
Αιωνία ας είναι η μνήμη τους.
