NEWS AGENCY-VOULI.NET-HELLAS AND CYPRUS NEWS
Ομιλία του Προέδρου της Δημοκρατίας κ. Δημήτρη Χριστόφια στο Πολιτικό Μνημόσυνο των Ελευθέριου και Σοφοκλή Βενιζέλου, στον Προφήτη Ηλία Χανιών
21/03/2010Αισθάνομαι ιδιαίτερη χαρά και συγκίνηση που βρίσκομαι σήμερα στα ιερά χώματα της ηρωικής Κρήτης. Ευχαριστώ θερμά το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και Μελετών "Ελευθέριος Βενιζέλος" για την τιμή να με καλέσει να μιλήσω στο ετήσιο μνημόσυνο του Ελευθέριου και του Σοφοκλή Βενιζέλου. Μεταφέρω τους θερμούς και εγκάρδιους χαιρετισμούς της Κυβέρνησης, του πολιτικού κόσμου και σύσσωμου του κυπριακού λαού προς το λαό της Κρήτης και, ευρύτερα, το λαό της Ελλάδας. Εκφράζω, για μια ακόμη φορά, αισθήματα ειλικρινούς ευγνωμοσύνης για την ανιδιοτελή, συνεχή και αμέριστη συμπαράσταση και αλληλεγγύη της Ελλάδας στην αγωνιζόμενη για τη δικαίωσή της Κύπρο.
Η Κρήτη και η Κύπρος συνδέονται από την προϊστορική εποχή μέχρι σήμερα με ισχυρούς δεσμούς. Και τα δυο νησιά μας υπήρξαν κοιτίδες λαμπρού πολιτισμού.
Οι περιπέτειες της ιστορίας μάς επιφύλαξαν παρόμοια οδυνηρή πορεία μέσα στους αιώνες. Γνωρίσαμε τους ίδιους κατακτητές και τα ίδια δεινά. Συμμεριστήκαμε τα ίδια οράματα ελευθερίας. Αγωνιστήκαμε και προσφέραμε μεγάλες θυσίες για να κατακτήσουμε την ελευθερία μας. Ο καθημερινός μας λαϊκός πολιτισμός έχει πολύ περισσότερα ταυτόσημα στοιχεία από οποιαδήποτε άλλα μέρη του ελληνικού χώρου.
Οι τοπικές μας διάλεκτοι είναι δίδυμες αδελφές και εμπλουτίζουν με την ομορφιά τους τη νεοελληνική γλώσσα. Πολύτιμο κομμάτι της Ελλάδας σήμερα η Κρήτη, ανεξάρτητο κράτος η Κύπρος, όμως, στη συνείδηση του ελληνισμού εξακολουθούμε να είμαστε οι δυο μεγαλόνησοι του ευρύτερου ελληνισμού. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος υπήρξε, αδιαμφισβήτητα, η πιο λαμπρή μορφή στο πολιτικό στερέωμα της νεότερης Ελλάδας. Επαναστάτης, οραματιστής, αναμορφωτής, δίκαια καταχωρήθηκε στις δέλτους της ιστορίας, αλλά και στη συνείδηση του ελληνικού έθνους, ως ο μεγάλος Εθνάρχης. Ο Εθνάρχης που έκανε πραγματικότητα το όνειρο της απελευθέρωσης των υπόδουλων Ελλήνων, που υπερδιπλασίασε την έκταση της ελληνικής επικράτειας, αλλά και αναμόρφωσε την ελληνική κοινωνία πάνω σε σύγχρονες, δημοκρατικές βάσεις. Ο Βενιζέλος ξεκίνησε από την Κρήτη την εποχή που ωρίμασαν, πλέον, οι συνθήκες για την επιτυχή επανάσταση της μεγαλονήσου ενάντια στον οθωμανικό ζυγό και την ένωσή της με το ελεύθερο ελληνικό κράτος. Τέθηκε επικεφαλής και καθοδήγησε την επανάσταση των Κρητών. Και έστω, μέσα από περιπέτειες και συμβιβασμούς, τελικά η Κρήτη πέτυχε την ενσωμάτωσή της στην ελληνική επικράτεια. Οι αγώνες του τον κατέστησαν γνωστό και σεβαστό στο πανελλήνιο. Γι΄ αυτό και σε δύσκολες ώρες και πριν ακόμα επιτευχθεί η ένωση της Κρήτης, ο Βενιζέλος κλήθηκε στη μητροπολιτική Ελλάδα για να αναλάβει τις τύχες του έθνους. Ως Πρωθυπουργός της Ελλάδας σε διάφορες ιστορικές στιγμές για τη χώρα, επέδειξε τόλμη, αποφασιστικότητα και ριζοσπαστισμό, αλλά και διορατικότητα και ρεαλισμό. Συνειδητοποιώντας απόλυτα ότι στον σύγχρονο κόσμο καμιά χώρα δεν πορεύεται μόνη και απομονωμένη, επέλεξε με επιτυχία τις συμμαχίες της Ελλάδας κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους και τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, εξυπηρετώντας μέσω αυτών των συμμαχιών τα εθνικά συμφέροντα. Υπήρξε σύμμαχος των δυνάμεων της Αντάντ, αλλά όχι υποτελής στα κελεύσματά τους. Υπήρξε ο πραγματικός στρατηλάτης των Βαλκανικών Πολέμων που οδήγησαν στη θεαματική διεύρυνση των ελληνικών συνόρων. Διεκδίκησε τα δίκαια του ελληνισμού με αποφασιστικότητα και ρεαλισμό, όχι μόνο στα πεδία των μαχών, αλλά και στις διαπραγματεύσεις της ειρήνης. Ξεδίπλωσε τεράστιες διπλωματικές και διαπραγματευτικές ικανότητες αποδεικνύοντας ότι γνωρίζει να κερδίζει μάχες και στα διπλωματικά παρασκήνια, που πολλές φορές κρύβουν περισσότερους κινδύνους από τα πεδία των μαχών. Αν ο Βενιζέλος βρισκόταν στο πηδάλιο του κράτους στην κρίσιμη περίοδο του Ελληνοτουρκικού Πολέμου, ίσως να είχε αποφευχθεί η τραγωδία του Μικρασιατικού ελληνισμού και η μεγαλύτερη καταστροφή της νεώτερης ελληνικής ιστορίας. Ο Βενιζέλος υπήρξε πρωτεργάτης της διαβαλκανικής συνεννόησης και συνεργασίας. Βρήκε το θάρρος και την πολιτική τόλμη, οκτώ μόλις χρόνια μετά την καταστροφή, να εξομαλύνει τις σχέσεις της Ελλάδας με την Τουρκία. Ο Βενιζέλος ήξερε πότε να είναι επαναστάτης και να επιζητά το ακατόρθωτο, αλλά και πότε να είναι πραγματιστής και να χειρίζεται με ρεαλισμό, ψυχρή λογική και χωρίς συναισθηματισμούς, τις τύχες του λαού του. Προκειμένου να υπηρετήσει αυτό που θεωρούσε σωστό και αναγκαίο προχωρούσε αψηφώντας το όποιο πολιτικό κόστος. Και αυτό είναι μέγα προτέρημα για έναν άνθρωπο που φιλοδοξεί να είναι, όχι απλά ένας πολιτικός, αλλά ένας πραγματικός ηγέτης. Ο Βενιζέλος δεν διακρίθηκε μόνο ως ο άνθρωπος που υπερδιπλασίασε την Ελλάδα, αλλά και ως ο άνθρωπος που την αναμόρφωσε. Επί των ημερών της δεύτερης, κυρίως, περιόδου της ηγεσίας του, προωθήθηκαν βαθιές ριζοσπαστικές μεταρρυθμίσεις στον κοινωνικό, τον οικονομικό και τον πολιτισμικό-εκπαιδευτικό τομέα που είχαν υπογραμμισμένο δημοκρατικό χαρακτήρα. Τέθηκαν οι βάσεις για ένα δημοκρατικό σύγχρονο κράτος. Είναι πεποίθησή μας ότι ένας ηγέτης της εμβέλειας του Ελευθέριου Βενιζέλου, θα έπρεπε μέσα σε αυτό το πλέγμα των δημοκρατικών μεταρρυθμίσεων, να είχε μια πιο θετική προσέγγιση στο εργατικό κίνημα της εποχής. Η αντιπαλότητα βενιζελικών και αντιβενιζελικών που συνεχίστηκε, για πολλά χρόνια, μετά το θάνατο του Βενιζέλου, ήταν σε μεγάλο βαθμό η έκφραση της σύγκρουσης του παλιού με το καινούργιο. Του συντηρητικού με το προοδευτικό. Του ολιγαρχικού με το δημοκρατικό. Και, σαφώς, ο Βενιζέλος και η παράταξή του εκπροσωπούσαν το δημοκρατικό πόλο αυτής της αντιπαράθεσης. Στην ιστορία γίνεται λόγος για τον εθνικό διχασμό και το πόσο κακό προκάλεσε στην Ελλάδα. Οι ακραίες εκφάνσεις εκείνης της αντιπαλότητας έπρεπε σίγουρα να είχαν αποφευχθεί. Αλλά, η ζωή διδάσκει ότι το νέο δεν γεννιέται παρά μέσα από την αντιπαράθεση με το παλιό. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος είχε μια ιδιαίτερη σχέση και με την Κύπρο. Ευρισκόμενη τότε η Κύπρος κάτω από τον βρετανικό αποικιακό ζυγό, έβλεπε τις επιτυχίες της βενιζελικής εποχής ως πρόδρομο της δικής της απελευθέρωσης. Οι επιτυχίες και οι νίκες της Ελλάδας υπό την καθοδήγηση του Βενιζέλου ενέπνεαν και ενθουσίαζαν τον κυπριακό ελληνισμό. Ας μην ξεχνούμε ότι ο Βενιζέλος ήταν ο πρώτος που συζήτησε με τους Βρετανούς το ενδεχόμενο παραχώρησης της Κύπρου στην Ελλάδα. Όπως είναι γνωστό, το 1931 ξέσπασε στην Κύπρο μια αυθόρμητη λαϊκή εξέγερση κατά της βρετανικής αποικιοκρατίας. Μια εξέγερση, την οποία οι αποικιοκράτες κατέστειλαν με τη βία των όπλων. Όπως, επίσης, είναι γνωστό, ο Βενιζέλος αποδοκίμασε εκείνη την εξέγερση θεωρώντας την άκαιρη και άστοχη. Η στάση του προκάλεσε πικρία και είναι αντικείμενο συζήτησης μέχρι σήμερα. Σκοπός μου δεν είναι να εμπλακώ σε αυτή τη συζήτηση και μάλιστα εκφωνώντας ένα επιμνημόσυνο λόγο. Όμως, η πικρή εμπειρία της μετέπειτα κυπριακής ιστορίας νομίζω ότι, σαφώς, μας διδάσκει ότι όποτε λειτουργήσαμε εμείς οι Κύπριοι περισσότερο με το συναίσθημα παρά με την λογική, όποτε λειτουργήσαμε περισσότερο με τον αυθορμητισμό παρά με την αντικειμενική μελέτη των δεδομένων δεν είχαμε και τα καλύτερα αποτελέσματα στην επιδίωξη των στόχων μας. Και από αυτή την άποψη, έχω την πεποίθηση ότι μια δημιουργική μελέτη της κληρονομιάς του Βενιζέλου μπορεί να μας βοηθήσει στην καλύτερη διεξαγωγή του σημερινού αγώνα για δικαίωση της Κύπρου. Μιλώντας για την Κύπρο και τον Ελευθέριο Βενιζέλο, αναπόφευκτα, ο νους πάει στον δικό μας, τον Κύπριο Εθνάρχη. Τον Αρχιεπίσκοπο και πρώτο Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας Μακάριο. Είναι εκπληκτικό πόσα κοινά σημεία παρουσιάζουν η ζωή και η δράση των δυο ηγετών. Ο Μακάριος, όπως και ο Βενιζέλος, ξεκίνησε ως ένας επαναστάτης. Και οι δυο είχαν το ίδιο ιδανικό, το όραμα της ένωσης. Ο Μακάριος, όπως και ο Βενιζέλος, έμαθε να ξεχωρίζει το ευκταίο από το εφικτό. Ήξερε να κάνει συμβιβασμούς όταν οι καταστάσεις άλλαζαν και οι συνθήκες απαιτούσαν συμβιβασμούς. Είναι ο Μακάριος που έκανε τον μεγάλο συμβιβασμό αποδεχόμενος την ιδέα της ανεξαρτησίας της Κύπρου αντί να συνεχίσει να κυνηγά το όραμα της ένωσης, που κάποια ιστορική στιγμή αποδεικνυόταν ανέφικτο. Και είναι ο Μακάριος που, μετά την προδοσία του 1974 και την τουρκική εισβολή και κατοχή, έκανε τον ακόμα μεγαλύτερο και οδυνηρό συμβιβασμό αποδεχόμενος τη λύση ομοσπονδίας προκειμένου να αποφευχθεί η οριστική διχοτόμηση της Κύπρου. Όπως ο Βενιζέλος, έτσι και ο Μακάριος, επικρίθηκε έντονα για τις επιλογές του, που ήταν όμως σωστές και επιβαλλόμενες. Όπως ο Βενιζέλος, έτσι και ο Μακάριος, αγαπήθηκε μέχρι λατρείας από το λαό. Αλλά, ταυτόχρονα, μισήθηκε όπως και ο Βενιζέλος μέχρι θανάτου, ευτυχώς στη δική μας περίπτωση από μια πολύ μικρή μερίδα ανθρώπων. Το μίσος στον Βενιζέλο οδήγησε στην Μικρασιατική καταστροφή. Το μίσος στον Μακάριο οδήγησε στην τουρκική εισβολή και κατοχή. Στην αντιπαλότητα μακαριακών και αντιμακαριακών ούτε τότε ούτε και τώρα που αξιολογούμε την ιστορία μας, δικαιούται κάποιος να έχει ουδέτερη στάση. Αντιθέτως, εμείς τοποθετούμαστε μαζί με τον Μακάριο, τη δημοκρατία και τον απελευθερωμένο από τον εθνικισμό, πατριωτισμό. Η Κύπρος εξακολουθεί να βιώνει τα αποτελέσματα του δίδυμου εγκλήματος του 1974, του πραξικοπήματος της χούντας και της ΕΟΚΑ Β΄ και της τουρκικής εισβολής και κατοχής. Το πέρασμα του χρόνου παγιώνει την επί του εδάφους διχοτόμηση. Δημιουργεί, όμως, και στα μυαλά των ανθρώπων διαχωριστικά τείχη, που, ίσως, είναι πιο δύσκολο να κατεδαφιστούν απ' ό,τι η διαχωριστική γραμμή που χάραξε στο κορμί της Κύπρου ο Αττίλας. Επειγόμαστε για λύση του Κυπριακού και παλεύουμε για να ανοίξει ο δρόμος προς τη λύση το συντομότερο. Βέβαια, σε καμιά περίπτωση δεν θα θυσιάσουμε το περιεχόμενο της λύσης χάριν του χρόνου. Από την άλλη, δεν μπορούμε, στο όνομα μιας ιδεατής και ιδεώδους λύσης που δεν λαμβάνει υπόψη τα δεδομένα της εποχής, αλλά και την όλη ιστορική εξέλιξη του κυπριακού προβλήματος, να αφήνουμε να περνά ανεκμετάλλευτος ο χρόνος. Από το 1977 έχουμε αποφασίσει και έχουμε συμφωνήσει με τη διεθνή κοινότητα, αλλά και με την τουρκοκυπριακή κοινότητα ότι η λύση του Κυπριακού θα επιδιωχθεί στη βάση της διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας. Τα Ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών, οι Συμφωνίες Υψηλού Επιπέδου, το διεθνές και το ευρωπαϊκό δίκαιο παρέχουν το πλαίσιο της επιδιωκόμενης λύσης. Με τον Τουρκοκύπριο ηγέτη κ. Ταλάτ έχουμε συγκεκριμενοποιήσει, ακόμα περισσότερο, το πλαίσιο της λύσης υπογραμμίζοντας ότι στόχος μας είναι λύση διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας με πολιτική ισότητα όπως αυτή καθορίζεται στα Ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών. Στόχος μας είναι ένα κράτος με μια και μόνη κυριαρχία, μια διεθνή προσωπικότητα και μια ιθαγένεια. Εργαζόμαστε σκληρά για να μετατρέψουμε αυτό το πλαίσιο σε ολοκληρωμένη και περιεκτική λύση του Κυπριακού, η οποία θα τεθεί οπωσδήποτε στην κρίση του λαού μέσω δημοψηφίσματος. Στην προσπάθεια που καταβάλλουμε ως ηγέτες των δυο κοινοτήτων, έχουμε επιτύχει συγκλίσεις σε διάφορες πτυχές που συνθέτουν το Κυπριακό. Εξακολουθούν, όμως, να παραμένουν και σημαντικές αποκλίσεις τις οποίες συζητούμε. Δεν είναι σωστό ούτε να μηδενίζουμε την πρόοδο που έχει επιτευχθεί χάριν πολιτικών σκοπιμοτήτων, ούτε και βέβαια να ωραιοποιούμε την κατάσταση προς εξυπηρέτηση συμφερόντων αλλότριων εκείνων του κυπριακού λαού στο σύνολό του. Απαραίτητη προϋπόθεση για να ανοίξει ο δρόμος προς τη λύση του Κυπριακού είναι η αλλαγή στη φιλοσοφία και τη στάση της Τουρκίας. Συμφέρει και στην ίδια την Τουρκία η λύση του προβλήματος και, όσο πιο γρήγορα γίνει αυτό αντιληπτό στην Άγκυρα, τόσο πιο γρήγορα θα φτάσουμε σε λύση. Καλούμε, για μια ακόμη φορά, τη διεθνή κοινότητα και την Ευρωπαϊκή Ένωση να ασκήσουν πιο αποτελεσματικά την επιρροή τους στην Τουρκία ώστε να αλλάξει τη στάση της. Θεωρούμε θετική πρόσφατη δήλωση του Τούρκου Πρωθυπουργού κ. Ερτογάν για αποδοχή λύσης διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας. Απομένει τα λόγια αυτά να γίνουν ζωή και πράξη. Έχουμε την πεποίθηση ότι στην πολιτική και την τακτική μας διδασκόμαστε και εφαρμόζουμε πολλά από τη διαχρονική κληρονομιά του Βενιζέλου. Παλεύουμε με αποφασιστικότητα διεκδικώντας τα δίκαιά μας. Αγωνιζόμαστε για λύση που να στηρίζεται σε αρχές και να σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα. Μελετούμε και λαμβάνουμε υπόψη τα δεδομένα στο σύγχρονο κόσμο και στην περιοχή μας. Αναζητούμε και επιτυγχάνουμε συμμαχίες στο διεθνή και τον ευρωπαϊκό χώρο, κινούμενοι με αξιοπρέπεια και εμπνέοντας αξιοπιστία και σεβασμό. Ακολουθούμε ευέλικτη τακτική και προβάλλουμε δημιουργικές προτάσεις που, ενώ σέβονται την άλλη κοινότητα, δεν ξεπουλούν αρχές. Είμαστε έτοιμοι για ένα έντιμο συμβιβασμό με τους συμπατριώτες μας Τουρκοκύπριους, που θα διασφαλίσει τα συμφέροντα και των δυο κοινοτήτων, αλλά και την ενότητα της κοινής μας πατρίδας και θα την απαλλάξει από την τουρκική κατοχή και τον εποικισμό. Δεν κυνηγούμε ιδεώδεις πλην όμως ανέφικτες λύσεις. Απορρίπτουμε τα μεγάλα λόγια και τις εθνικιστικές εξάρσεις που μπορεί να χαϊδεύουν τα αυτιά, αλλά δημιουργούν επικίνδυνες αυταπάτες. Εργαζόμαστε για την ενότητα στο εσωτερικό μας μέτωπο συνειδητοποιώντας πλήρως τη σημασία της για την επιτυχή έκβαση του αγώνα μας. Ο διχασμός και οι εθνικιστικές αυταπάτες έδωσαν την ευκαιρία στην κεμαλική Τουρκία να ξεριζώσει τον μικρασιατικό ελληνισμό μέσα από τη μικρασιατική καταστροφή. Εμείς παλεύουμε έτσι που η Κύπρος και ο λαός μας να έχουν μια διαφορετική και καλύτερη μοίρα. Θα διασφαλίσουμε την παραμονή του κυπριακού ελληνισμού στη γη του, αν κατορθώσουμε να οικοδομήσουμε ένα κράτος συνεργασίας, εμπιστοσύνης και συνεννόησης μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων. Στο σημερινό μνημόσυνο μνημονεύουμε και τον Σοφοκλή Βενιζέλο. Μεγάλο, επίσης, τέκνο της Κρήτης. Η αίγλη του Ελευθέριου Βενιζέλου επισκιάζει, φυσιολογικά, το έργο και τη ζωή του Σοφοκλή Βενιζέλου. Όμως, σε καμιά περίπτωση δεν δικαιολογούμαστε να υποτιμούμε την προσφορά του. Ο Σοφοκλής Βενιζέλος έδωσε το παρών του σε όλες τις κρίσιμες στιγμές της ιστορίας. Πολιτεύθηκε με βάση το εθνικό συμφέρον και όχι τις κομματικές ανάγκες και σκοπιμότητες. Πρόσφερε με ρεαλισμό και ορθολογισμό τις υπηρεσίες του. Πολιτεύθηκε με σεμνότητα και χαμηλούς τόνους. Η Κρήτη δικαιολογημένα περηφανεύεται για τους Βενιζέλους. Ο Βενιζέλοι και η ιστορία τους αποτελούν σημαντικό μέρος της κρητικής κληρονομιάς. Σημαντικό μέρος της δημοκρατικής και πατριωτικής κληρονομιάς του κρητικού λαού. Τιμώντας σήμερα τη μνήμη του Ελευθέριου και του Σοφοκλή Βενιζέλου τιμούμε, ταυτόχρονα, τον αγέρωχο ηρωικό κρητικό λαό. Ευχόμαστε ό,τι καλύτερο. Ευχόμαστε στον ελληνικό λαό να ξεπεράσει όσο γίνεται πιο γρήγορα τις σημερινές δυσκολίες και να βαδίσει ξανά στο δρόμο της ευημερίας, της ανάπτυξης και του πολιτισμού.
