Χαιρετισμός του Προέδρου της Δημοκρατίας κ. Νίκου Χριστοδουλίδη στο Cyprus Forum
Eίναι με ιδιαίτερη χαρά που συμμετέχω, με τη βοήθεια της τεχνολογίας, ένεκα άλλων ανειλημμένων υποχρεώσεών μου στο εξωτερικό, στο φετινό Cyprus Forum.
Το Cyprus Forum έχει καταφέρει μέσα σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα να εδραιωθεί, δικαίως θεωρώ, ως ένας σημαντικός θεσμός και μια πρωτοβουλία που προσθέτει γόνιμα και ουσιαστικά στον δημόσιο διάλογο στη χώρα μας. Πέτυχε να φέρει μαζί στον ίδιο χώρο, στο ίδιο τραπέζι, αξιόλογες προσωπικότητες με διαφορετικές αφετηρίες, εμπειρίες και διαδρομές, συμβάλλοντας με αυτό τον τρόπο στον πλουραλισμό και στην ανταλλαγή απόψεων σε μια πλειάδα θεμάτων και ιδιαίτερα την ανάγκη προώθησης εκείνων των μεταρρυθμίσεων προς όφελος του συνόλου, όπως επίσης τη χάραξη σύγχρονων πολιτικών για αξιοποίησή τους από τα κέντρα λήψης αποφάσεων.
Η επιλογή της θεματικής του φετινού συνεδρίου, η οποία αφορά τη «Διαφάνεια», είναι ιδιαίτερα εύστοχη και παραμένει πάντοτε επίκαιρη καθότι η εισαγωγή και θεμελίωση της «Διαφάνειας» στον δημόσιο βίο συνάδει με μια διαχρονική και δίκαιη προσδοκία της κοινωνίας όχι μόνο στην Κύπρο αλλά και διεθνώς. Εξάλλου, η απουσία της ενίοτε συνδέεται με την ύπαρξη διαφθοράς, ζήτημα το οποίο απασχολεί σε μεγάλο βαθμό την κυπριακή κοινωνία και ένα από τα θέματα που αναμένω να προκύψει μέσα από τη συζήτηση που θα γίνει στη συνέχεια είναι η γενικότερη αντίληψη που υπάρχει στην κοινωνία ότι όλοι όσοι εμπλέκονται στη δημόσια ζωή με τον έναν ή τον άλλον τρόπο συμβάλλουν ή δεν αποτρέπουν τη διαφθορά στον τόπο μας. Όσους νόμους και κανονισμούς και αν υιοθετήσουμε, όσες αποφάσεις και αν πάρουμε αν δεν ανατρέψουμε την εν λόγω αντίληψη της κοινωνίας σίγουρα δεν θα έχουμε πετύχει τον στόχο μας.
Υπάρχει και κάτι άλλο που σχετίζεται με την αντίληψη περί διαφθοράς, το οποίο θα ήθελα να αναφέρω. Παρακολουθώντας τους κατά καιρούς δείκτες από το ευρωβαρόμετρο, αν δούμε διαχρονικά τα τελευταία 15-20 χρόνια, η δικαιοσύνη στην Κύπρο ήταν αυτή που ποτέ μα ποτέ δεν αμφισβητείτο, ο θεσμός της δικαιοσύνης ήταν πολύ ψηλά ως αντίδραση της κοινωνίας στους θεσμούς της Κυπριακής Δημοκρατίας γενικότερα. Και, δυστυχώς, τα τελευταία χρόνια ακόμα και ο ίδιος θεσμός της δικαιοσύνης στη χώρα μας αμφισβητείται.
Η καταπολέμηση λοιπόν της διαφθοράς, που είναι άμεσα συνυφασμένη με την επικράτηση της διαφάνειας, αποτελεί μια από τις πιο μεγάλες και σοβαρές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν πολλά κράτη ανά το παγκόσμιο. Στην ΕΕ για παράδειγμα είναι ένα θέμα που συζητούμε συχνά, και επικαλούμαι εδώ και την προηγούμενη μου ιδιότητα ως Υπουργός Εξωτερικών. Υπάρχουν κράτη μέλη της ΕΕ που αντιμετωπίζουν κάποια περισσότερα προβλήματα και δυσκολίες, και κάποια λιγότερα, και είναι κάτι που απασχολεί έντονα την ΕΕ που επιχειρεί να αξιοποιήσει σχετικά εργαλεία για αντιμετώπισή της.
Την ίδια στιγμή, η διαφθορά συνιστά απειλή για τα θεμέλια της Δημοκρατίας και είναι μάστιγα που επηρεάζει δυσμενώς κάθε έκφανση της δημόσιας ζωής με οικονομικές, κοινωνικές, και πολιτικές επιπτώσεις. Ταυτόχρονα, προκαλεί αβεβαιότητα, και πλήττει, ανάμεσα σε άλλα, ανεπανόρθωτα το επιχειρηματικό περιβάλλον, υπονομεύοντας την ανταγωνιστικότητα της χώρας. Πέραν των όσων προανέφερα – και για μένα αυτή είναι η μεγαλύτερη απειλή, ο μεγαλύτερος κίνδυνος και η μεγαλύτερη πρόκληση που έχουμε να αντιμετωπίσουμε – οδηγεί στην άρση της εμπιστοσύνης των πολιτών και του συνόλου της κοινωνίας προς τους θεσμούς και το κράτος, ενισχύοντας την καχυποψία και την αμφισβήτηση και απομακρύνοντας τους πολίτες από τις εκλογικές διαδικασίες και, κατ’ επέκταση, την πολιτική ζωή του τόπου.
Όλα όσα έχω αναφέρει, καθιστούν αδήριτη την ανάγκη για καταπολέμηση της διαφθοράς που, στην ουσία, ακυρώνει τις αρχές και αξίες ενός ευνομούμενου κράτους. Στο ίδιο πλαίσιο, αναγκαία είναι και η επικράτηση στην κοινωνία της αντίληψης ότι τέτοια φαινόμενα όχι μόνο δεν είναι αποδεκτά, αλλά και ότι τιμωρούνται αμέσως και υποδειγματικά.
Η ανάληψη, λοιπόν, συγκεκριμένων πρωτοβουλιών προς την κατεύθυνση της διαφάνειας και της καταπολέμησης της διαφθοράς αποτελεί δικαίως απαίτηση της κοινωνίας και προτεραιότητα για τη διακυβέρνησή μας. Πρόκειται για ένα μεγάλο στοίχημα το οποίο ελπίζω να κερδίσουμε και θα κριθούμε στο τέλος της Διακυβέρνησής μας.
Προς τούτο, το πρόγραμμα διακυβέρνησής μας προβλέπει στο πλαίσιο των πολιτικών του για την ανασύνταξη του κράτους συγκεκριμένα μέτρα και ειδικές θεσμικές μεταρρυθμίσεις έχοντας λάβει υπόψη ότι για την επίτευξη του πιο πάνω σκοπού απαιτείται η εφαρμογή κανόνων ελέγχου και αποτελεσματικότητας καθώς και η εισαγωγή συναφών πολιτικών και δράσεων που προάγουν την αξιοκρατία, την ακεραιότητα και τη διαμόρφωση ενός γενικού κλίματος πολιτικής λογοδοσίας.
Εργαζόμαστε λοιπόν στη βάση συγκεκριμένου πλάνου και σχεδιασμού. Ήδη αρκετές από τις σχετικές δράσεις που προβλέπονται στο πρόγραμμα διακυβέρνησης έχουν υλοποιηθεί ενώ άλλες έχουν δρομολογηθεί. Ενδεικτικά αναφέρω, μεταξύ άλλων, τη σύσταση και λειτουργία για πρώτη φορά, πρότυπης μονάδας εσωτερικού ελέγχου στην Προεδρία, εξέλιξη για την οποία γίνεται θετική μνεία στην πρόσφατη Έκθεση Αξιολόγησης της Επιτροπής GRECO για την Κύπρο η οποία περιλαμβάνει χρήσιμες συστάσεις για την πρόληψη της διαφθοράς και την προώθηση της ακεραιότητας.
Πρόθεση της Κυβέρνησής μας είναι να αξιοποιηθούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τόσο οι συστάσεις της Επιτροπής Greco όσο και οι συστάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το κράτος δικαίου στην Κύπρο. Έχω την έντονη πεποίθηση ότι η υλοποίηση των συστάσεων προάγει και διασυνδέει το όνομα της Κύπρου με τις καλύτερες πρακτικές που ακολουθούνται διεθνώς.
Ένα άλλο σημαντικό, αποφασιστικό βήμα προς την κατεύθυνση της «Διαφάνειας» αποτελούν και οι προβλεπόμενες πλέον ανοικτές διαδικασίες στη βάση αξιοκρατικών κριτηρίων για τον διορισμό Διοικητικών Συμβουλίων Νομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου (οι γνωστοί Ημικρατικοί Οργανισμοί) μέσω της λειτουργίας του νεοσυσταθέντος Γνωμοδοτικού Συμβουλίου.
Παράλληλα, στο πλαίσιο της ζητούμενης λογοδοσίας εξίσου σημαντική εξέλιξη είναι και η θεσμοθέτηση από πλευράς μας της ετήσιας παρουσίασης των Σχεδίων Δράσης και του απολογισμού των Υπουργείων/Υφυπουργείων, διασφαλίζοντας έτσι ότι τα λόγια και οι αποφάσεις θα γίνονται πράξη. Η σύσταση και η λειτουργία της Γραμματείας Συντονισμού και Υποστήριξης του Κυβερνητικού Έργου δύναται, μέσα από τον καθαρά υποστηρικτικό της ρόλο, να συμβάλει σημαντικά σε αυτό. Ευκαιρίας δοθείσης, θα ήθελα να αναφέρω ότι ανάλογες πρακτικές ακολουθούνται διεθνώς και εφαρμόζονται στα πλείστα ευρωπαϊκά κράτη όπως και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τονίζοντας παράλληλα ότι η λειτουργία της εν λόγω Γραμματείας δεν θα επικαλύψει καθ’ οιονδήποτε τρόπο την αυτονομία του κάθε Υπουργείου/Υφυπουργείου. Η βασική αποστολή της είναι να διευκολύνει τις συνέργειες και να συμβάλει στην προώθηση των απαραίτητων μεταρρυθμίσεων και δράσεων που προβλέπονται στο Πρόγραμμα Διακυβέρνησης, πάντοτε σε πλήρη συνεργασία με τα αρμόδια Υπουργεία/Υφυπουργεία που έχουν και την ευθύνη υλοποίησης.
Επιπρόσθετα, το αμέσως επόμενο διάστημα στο πλαίσιο της ευρύτερης εφαρμογής των αρχών της καλής διακυβέρνησης αναμένεται η υιοθέτηση, για πρώτη φορά, ενός ολοκληρωμένου Κώδικα Δεοντολογίας για τα μέλη της Κυβέρνησης. Ο εν λόγω Κώδικας, ο οποίος έχει ήδη συνταχθεί με τη βοήθεια της Επιτρόπου Νομοθεσίας, αποτελεί τον οδικό χάρτη βάσει του οποίου κάθε μέλος της Κυβέρνησης οφείλει να ενεργεί και να πολιτεύεται καθ’ όλη τη διάρκεια της θητείας του, ενώ την ίδια στιγμή προνοεί ένα σύστημα επαρκούς παρακολούθησης και αποτελεσματικής εφαρμογής του σε περίπτωση μη συμμόρφωσης. Η έκδοση και η εφαρμογή του Κώδικα Δεοντολογίας θα αποτελεί όχι μόνο υλοποίηση συγκεκριμένης δράσης του Προγράμματος Διακυβέρνησης αλλά και άμεση ικανοποίηση της ειδικής σύστασης της Επιτροπής Greco ως αυτή προέκυψε στο πλαίσιο του πέμπτου γύρου αξιολόγησης.
Με αφορμή τη σημερινή μου παρουσία εδώ θα ήθελα να σας διαβεβαιώσω ότι η δική μας πολιτική βούληση είναι δεδομένη και βρίσκεται σε πλήρη ευθυγράμμιση με τα όσα οι πολίτες δικαίως αναμένουν από εμάς. Έχω προαναφέρει ότι για μας το θέμα αυτό είναι ένα εθνικό στοίχημα. Γνωρίζουμε πολύ καλά ότι απομένουν να γίνουν ακόμη περισσότερα προς την κατεύθυνση της διαφάνειας και της αποκατάστασης της εμπιστοσύνης των πολιτών στους θεσμούς. Για τον σκοπό αυτό, προβαίνουμε στα δέοντα ενώ, όπου απαιτείται, θα επιδιώκουμε τον συντονισμό και τη συνεργασία με τη νομοθετική εξουσία αλλά και με άλλους ανεξάρτητους φορείς.
Καταλήγοντας, θα ήθελα να εκφράσω ξανά τη χαρά μου για την ευκαιρία να συμμετέχω στο Cyprus Forum και να ευχηθώ κάθε επιτυχία στις εργασίες του, όντας σίγουρος για την προστιθέμενή του αξία στον δημόσιο διάλογο και τη δυνατότητά του να προσφέρει εποικοδομητικά και παραγωγικά συμπεράσματα και εισηγήσεις προς αξιοποίηση από την εκτελεστική εξουσία.
