Ομιλία του Υπουργού Εσωτερικών κ. Νίκου Νουρή στην παρουσίαση του «Σχεδίου Δράσης για την ανάπλαση και την αναζωογόνηση της εντός των τειχών Λευκωσίας», στην παρουσία του ΠτΔ
Επιτρέψτε μου να χαρακτηρίσω ξεχωριστή τη σημερινή μέρα. Η παρέμβαση, που σήμερα παρουσιάζεται, στην καρδιά της Λευκωσίας, στον πυρήνα του αστικού κέντρου και της περιτειχισμένης πόλης είναι μια ολιστική, στρατηγική παρέμβαση με συγκεκριμένη στόχευση.
Το Υπουργείο Εσωτερικών, σε συνεργασία με το Υπουργείο Οικονομικών και όλες τις συναρμόδιες υπηρεσίες, ιεράρχησε ευθύς εξ΄αρχής σαν στρατηγικό στόχο ανάπτυξης, την αναζωογόνηση της εντός των τειχών Λευκωσίας. Επεξεργαστήκαμε, λοιπόν, ένα σύνολο δράσεων που όπως θα διαπιστώσετε, αλληλοσυμπληρώνονται, για να αντιμετωπίσουν σφαιρικά τις προκλήσεις της διαδικασίας αναβίωσης του ιστορικού κέντρου.
Προκλήσεις οι οποίες εκτείνονται πέρα από τη συνηθισμένη και τυπική υποβάθμιση των ιστορικών πόλεων και στην αναγκαιότητα αντιμετώπισης και των συνεπειών που προκάλεσε η διαίρεση της πρωτεύουσας λόγω της κατοχής.
Δεν θα σταθώ στις προκλήσεις, γιατί αυτές ήδη τις βιώνουμε. Θα σταθώ στις απαιτούμενες, πρόσθετες με το σχέδιο, δράσεις που απαιτούνται για την διαχείριση του προβλήματος. Δράσεις που απαιτούν συνέχεια στον χρόνο και συνέπεια.
Ο ίδιος ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, η Κυβέρνηση στο σύνολό της, αλλά και το Υπουργείο Εσωτερικών, για χρόνια στηρίζουμε με δραστικές παρεμβάσεις την προσπάθεια του Δήμου Λευκωσίας για ανάπτυξη υποδομών, βελτίωση του δομημένου περιβάλλοντος και αναζωογόνηση της εντός των τειχών Λευκωσίας.
Στην προσπάθεια μας αυτή χρησιμοποιήσαμε εργαλεία όπως κοινοτικούς πόρους, τόσο προηγούμενων όσο και της νέας προγραμματικής περιόδου, αλλά και σωρεία έργων υποδομής μέσα από τον Κρατικό Προϋπολογισμό, προεξάρχοντος του Προγράμματος Αναζωογόνησης της Πράσινης Γραμμής το οποίο και θα αναθεωρηθεί και θα επαναπροκηρυχθεί.
Με τις σημερινές πολιτικές που παρουσιάζουμε επιχειρούμε μια μεσομακροπρόσθεσμη ολιστική παρέμβαση, με ορίζοντα πενταετίας, οι οποίες, όμως, θα ενεργοποιηθούν άμεσα με σκοπό τη μεγιστοποίηση της επίδρασής τους, ιδιαίτερα προς την κατεύθυνση βελτίωσης του δομημένου περιβάλλοντος.
Θεωρώντας ότι η ευθύνη, η υποχρέωση αλλά και η προσπάθεια αναστροφής της αποψίλωσης της πόλης, δεν ανήκει μόνο στο κράτος. Μέσα από τις προτάσεις μας, δίνουμε ρόλο και λόγο, τόσο στον Δήμο, τους πολίτες, αλλά και τους ιδιοκτήτες.
Μαζί λοιπόν με τα προσφερόμενα κίνητρα, που αποτελούν την επιβράβευση της θετικής συνεισφοράς των πολιτών, αναμένουμε ότι ο Δήμος της πρωτεύουσας θα συνεισφέρει και με την ενεργό συμμετοχή του στην επιβολή ελέγχου για άρση και πάταξη των παρανομιών, αλλά και την απομάκρυνση των ασύμβατων χρήσεων.
Ένα πρόσθετο πολεοδομικό εργαλείο που θα ενεργοποιηθεί, αφορά την πρέπουσα συντήρηση των αχρησιμοποίητων ακίνητων ιδιοκτησιών αλλά και των επικίνδυνων οικοδομών.
Κυρίες και Κύριοι,
Η εντός των τειχών Λευκωσία αποτελεί τον πυρήνα του αστικού κέντρου και συνδέεται, χωρικά, λειτουργικά, αλλά και συμβολικά με τις παρυφές του.
Είναι γι΄αυτό τον λόγο που το διοικητικό κέντρο της πρωτεύουσας, πέραν των όσων σήμερα παρουσιάζουμε, θα ενδυναμωθεί περαιτέρω και με την αναβάθμιση της περιοχής της Αρχιγραμματείας με την εκεί κατασκευή των νέων κτηρίων διοίκησης των υπουργείων Εσωτερικών, Δικαιοσύνης και Μεταφορών.
Πρόσθετα, σε αγαστή συνεργασία με τον Δήμο Λευκωσίας, βελτιώνεται η λειτουργικότητα και η σύζευξη του δυτικού με το ανατολικό άκρο της πόλης, με την επέκταση του γραμμικού πάρκου του Πεδιαίου Ποταμού.
Όλα αυτά τα πολεοδομικά εργαλεία, θα πλαισιώσουν και θα θωρακίσουν τις νέες πολιτικές που σήμερα εξαγγέλλουμε.
Ποιες είναι λοιπόν αυτές οι νέες πολιτικές;
- Συμπληρωματικά με το Σχέδιο Χορηγιών για Φοιτητικές Εστίες, που παρουσίασε ο Υπουργός Οικονομικών, έχουμε εκπονήσει «Σχέδιο Χορηγιών για Ενίσχυση της Επιχειρηματικότητας», με στόχο τη δραστηριοποίηση και αναβάθμιση υφιστάμενων και νέων επιχειρήσεων στην περιοχή.
Αντικείμενο του Σχεδίου είναι η παροχή κινήτρων, υπό μορφή κυβερνητικής χορηγίας. Το Σχέδιο αυτό το οποίο θα προκηρυχθεί άμεσα από τον προσεχή Μάιο θα χρηματοδοτηθεί με €10 εκατ. από τον κρατικό προϋπολογισμό, με ενδεικτικό ποσό €2 εκατ. ανά έτος, ή μέχρι την εξάντληση του διαθέσιμου ποσού.
Το ύψος της συνεισφοράς θα είναι 60% της επιλέξιμης δαπάνης και θα καλύπτει οικοδομικές εργασίες, ηλεκτρομηχανολογικά, μελέτες και μέρος του εξοπλισμού, με ανώτατο όριο οικονομικής βοήθειας τα €80,000 ανά έργο.
Δικαιούχες θα είναι επιχειρήσεις οι οποίες είναι, είτε ιδιοκτήτες ή και ενοικιαστές οικοδομών, με την υποχρέωση χρήσης των ανακαινισμένων υποστατικών τους για πέντε τουλάχιστο χρόνια. Το Σχέδιο αυτό θα βρίσκεται σε ισχύ μέχρι το τέλος του 2026.
Πρόσθετα με την οικονομική στήριξη που παρέχει το Σχέδιο Ενίσχυσης της Επιχειρηματικότητας, μέσα από μια δέσμη πολεοδομικών κινήτρων και ρυθμίσεων, δίνονται επίσης σημαντικές δυνατότητες εμπλουτισμού, ενίσχυσης και αναζωογόνησης της Περιοχής του Κέντρου της Λευκωσίας.
Τα κίνητρα αυτά μεταξύ άλλων περιλαμβάνουν:
- Τη διατήρηση του εγκεκριμένου συντελεστή δόμησης σε περίπτωση κατεδάφισης και αντικατάστασης ενός μη αξιόλογου γερασμένου κτηρίου με μια επιτρεπόμενη από το Σχέδιο Περιοχής χρήση. Προϋπόθεση, η νέα ανάπτυξη να υλοποιηθεί εντός τεσσάρων ετών από τη χορήγηση της Πολεοδομικής Άδειας, ενώ, γερασμένο κτήριο, θεωρείται αυτό που ανεγέρθηκε πριν το 1980 και του οποίου η συντήρηση ή αποκατάστασή του κρίνεται μη βιώσιμη και οικονομικά ασύμφορη.
- Δεύτερο σημαντικό κίνητρο: η εξαίρεση ή και η μείωση των απαιτήσεων υπόδειξης χώρων στάθμευσης. Αυτό το κίνητρο το οποίο επίσης θα ισχύσει επίσης μέχρι το 2026 προνοεί:
i. Εξαίρεση απαίτησης για υπόδειξη χώρων στάθμευσης για νέες επιτρεπόμενες αναπτύξεις που προέρχονται από αποκατάσταση ή και επαναχρησιμοποίηση οικοδομών, αλλά και νέες οικοδομές στις πεζοδρομοποιημένες περιοχές, ενώ,
ii. Μείωση απαιτήσεων για χώρους στάθμευσης μέχρι και σε ποσοστό 60%, προτείνεται για τις υφιστάμενες οικοδομές.
iii. Τέλος αναφορικά πάντα με τους χώρους στάθμευσης, μειώνουμε το τίμημα της εξαγοράς τους κατά 70%, γεγονός που δίνει μια τεράστια οικονομική βοήθεια σε όσους θα επιλέξουν να επενδύσουν.
- Ένα τρίτο και καθόλου ευκαταφρόνητο κίνητρο αφορά την αύξηση σε ποσοστό 10% του ποσοστού κάλυψης εκεί και όπου συντελείται μια συνολική αποκατάσταση μιας αξιόλογης οικοδομής όταν αυτή, μεταξύ άλλων περιλαμβάνει ένταξη σύγχρονων προνοιών εξοικονόμησης ενέργειας.
Σημειώνω ότι, οι οικοδομές θα κατατάσσονται ως «αξιόλογες» από Τετραμελή Επιτροπή, της οποίας θα προεδρεύει εκπρόσωπος του Δήμου Λευκωσίας με την συμμετοχή εκπροσώπων του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως, του Τμήματος Αρχαιοτήτων και του ΕΤΕΚ.
Κυρίες και Κύριοι,
Πρόθεση μας, πέραν της παραχώρησης γενναιόδωρων παροχών και κινήτρων, είναι και η διευκόλυνση των αιτητών, αλλά και η επίσπευση των διαδικασιών αδειοδότησης, με ένα πιο ευέλικτο πλαίσιο αδειοδότησης, στην περίπτωση επαναχρησιμοποίησης οικοδομών για δημιουργία φοιτητικών εστιών, δημιουργικών επιχειρήσεων, αλλά και προσιτής επαγγελματικής στέγης, ώστε να υπηρετηθεί ο βασικός σκοπός του Σχεδίου.
Επίσης, προωθείται η μεταφορά συντελεστή δόμησης από αξιόλογες οικοδομές που χτίστηκαν πριν το 1960, αλλά και μεταγενέστερα σε περίπτωση αποκατάστασής τους.
Ιδιαίτερα όσον αφορά στους χρόνους αδειοδότησης, πέρα από το Νέο Πλαίσιο Ταχείας Αδειοδότησης, το οποίο ήδη εφαρμόζεται και θα επεκταθεί στους επόμενους μήνες και σε πιο σύνθετες αναπτύξεις, το Υπουργείο Εσωτερικών δημιουργεί ξεχωριστό μηχανισμό ταχείας αδειοδότησης για τις Φοιτητικές Εστίες στο Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως, το οποίο είναι και ο φορέας υλοποίησης του Σχεδίου.
Πρόσθετα εγκαινιάζουμε μια συζήτηση με το Δήμο Λευκωσίας για την επίσπευση των διαδικασιών εξέτασης των πολεοδομικών αιτήσεων που αφορούν ειδικά τις διατηρητέες οικοδομές και οι οποίες ανήκουν στην δικαιοδοσία της Τοπικής Αρχής.
Οι διατηρητέες και αξιόλογες οικοδομές αποτελούν αναντίλεκτα την αρχιτεκτονική κληρονομιά του δομημένου περιβάλλοντος της εντός των τειχών Λευκωσίας και είναι αυτές που διαμορφώνουν τον ξεχωριστό χαρακτήρα της παλιάς πόλης. Παρά το γεγονός ότι τα σχέδια Διατηρητέων Οικοδομών που μέχρι σήμερα λειτουργούν είναι εξαιρετικά γενναιόδωρα, εντούτοις είναι η διαπίστωση μας ότι οι πλείστοι των ιδιοκτητών δεν τα αξιοποιούν και δεν προχωρούν στην αποκατάσταση αυτών των οικοδομών.
Μελετώντας το θέμα και μέσα από σχετική συγκριτική ανάλυση, διαπιστώθηκε ότι η αξία της γης στην εντός των τειχών Λευκωσία, εμφανίζεται σημαντικά χαμηλότερη, από ότι στα αντίστοιχα ιστορικά κέντρα των άλλων πόλεων. Σαν αποτέλεσμα, οι ιδιοκτήτες των διατηρητέων οικοδομών στο Κέντρο της παλιάς πόλης της Λευκωσίας επωφελούνται λιγότερο από ότι στις αντίστοιχες περιοχές των άλλων πόλεων, σε σχέση με την δυνατότητα πώλησης χαρισμένου και υπολειπόμενου συντελεστή δόμησης.
Για να αντιμετωπίσουμε λοιπόν το συγκεκριμένο φαινόμενο προχωρήσαμε στην διαμόρφωση ενός πρόσθετου κινήτρου που προνοεί, αύξηση του μέγιστου χαρισμένου συντελεστή για διατηρητέες οικοδομές από 50% σε 70%, αλλά και αύξηση κατά 0,40:1 του ανώτατου επιτρεπόμενου συντελεστή δόμησης για όλες τις διατηρητέες οικοδομές. Οι παροχές αυτές θα μπορούν να μεταφέρονται προς όφελος των ιδιοκτητών σε περιοχές δέκτες. Το συγκεκριμένο κίνητρο θα ισχύει επίσης μέχρι το τέλος του 2026.
Θεωρούμε ότι τα κίνητρα αυτά, τα οποία θα αξιολογούνται σε συνεχή βάση ώστε να αποτραπούν ενδεχόμενες στρεβλώσεις στην αγορά, αθροιστικά με τα όσα προαναφέρθηκαν, θα καταστήσουν ακόμη πιο ελκυστικό το πακέτο κινήτρων.
Το Υπουργείο Εσωτερικών θέλει να δώσει τη δυνατότητα να επωφεληθεί ο μεγαλύτερος δυνατός αριθμός ιδιοκτητών αξιόλογων οικοδομών. Είναι γι΄ αυτό τον λόγο που άμεσα θα προχωρήσουμε στην κήρυξη όλων των αξιόλογων οικοδομών σε διατηρητέες, συμπεριλαμβανομένων και νεότερων. Με αυτό τον τρόπο υπολογίζεται ότι πρόσθετα με τις 800 περίπου υφιστάμενες διατηρητέες οικοδομές, θα κηρυχθούν ακόμα 500 πρόσθετες οικοδομές.
Επίσης, το Υπουργείο Εσωτερικών απόλυτα προσηλωμένο στην πολιτική διατήρησης, θα προωθήσει στο Υπουργικό Συμβούλιο, πρόταση για αναθεώρηση του Σχεδίου Κινήτρων για την αποκατάσταση των Διατηρητέων Οικοδομών, που μεταξύ άλλων θα περιλαμβάνει αύξηση του ποσού χορηγίας, τόσο για τις εργασίες άμεσης επέμβασης, όσο και για τη συνολική αποκατάσταση καθώς και αύξηση του αναγνωρισμένου κόστους ανά τετραγωνικό μέτρο.
Κυρίες και Κύριοι,
To Σχέδιο Δράσης που σήμερα παρουσιάζουμε, πέραν της λειτουργικής, οικονομικής και περιβαλλοντικής αναβάθμισης την οποία προσφέρει, διακρίνεται και για την κοινωνική του διάσταση.
Σε συνέχεια των εξαγγελιών των Σχεδίων μας για απόκτηση ιδιόκτητης στέγης για μόνιμη ιδιοκατοίκηση, επεκτείνουμε το Σχέδιο Αναζωογόνησης Ορεινών, Ακριτικών και Μειονεκτικών περιοχών και σε όλη την εντός των τειχών Λευκωσία.
Το Σχέδιο αυτό θα χρηματοδοτηθεί με €5 εκατ. από τον κρατικό προϋπολογισμό και αναμένεται να λειτουργήσει για την περίοδο 2023 έως και το 2025. Το ύψος της συνεισφοράς και τα κριτήρια επιλογής θα είναι τα ίδια, με το ισχύον Στεγαστικό Σχέδιο.
Εξοχότατε Πρόεδρε, κυρίες και κύριοι,
Το Σχέδιο Δράσης που παρουσιάσαμε με τον συνάδελφό μου Υπουργό Οικονομικών, δεν είναι στατικό. Είναι δυναμικό και διαχρονικό. Είναι ακόμα ολιστικό και θα εξελίσσεται, θα αναβαθμίζεται και θα εμπλουτίζεται συνεχώς, ώστε να αντιμετωπιστεί η μεγάλη πρόκληση που ονομάζεται αναζωογόνηση της εντός των τειχών Λευκωσίας.
Σήμερα είμαστε στην αφετηρία της υλοποίησης ενός οραματισμού και ενός μεγαλεπήβολου στόχου δεκαετιών. Την άρση της αποψίλωσης του ιστορικού κέντρου της Λευκωσίας.
Στην αφετηρία αυτή, συναθροίζονται όλοι όσοι πίστεψαν στην αναγκαιότητα και την σπουδαιότητα του εγχειρήματος. Με πρώτο τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας που υιοθέτησε και στήριξε την προσπάθεια μας, τον συνάδελφο Υπουργό Οικονομικών, όλους τους συνεργάτες μας στα Υπουργεία Οικονομικών και Εσωτερικών, τον Δήμαρχο και τα μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου Λευκωσίας, το ΕΤΕΚ, αλλά και το Πολεοδομικό Συμβούλιο.
Επιτρέψτε μου όμως ξεχωριστά να ευχαριστήσω τον Διευθυντή του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως κ. Κυριάκο Κούνδουρο και τις Ανώτερες Λειτουργούς Πολεοδομίας κυρίες Ειρήνη Χατζησάββα και Γιόλα Κούρου, που μαζί με την κα Πατρίνα Ταραμίδου και την Έλενα Πάτσαλου εκ μέρους του Υπουργείου Εσωτερικών, επιτέλεσαν μια καθόλα εξαιρετική δουλειά.
Η ομάδα του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως θα είναι στη διάθεση όλων, για πρόσθετη ενημέρωση μέσω της δημιουργίας Γραφείου Πληροφόρησης, αλλά και ενός εξειδικευμένου ισοτόπου, ενώ αναλαμβάνει και την εκπαίδευση των μελετητών για τη σωστή αποκατάσταση των οικοδομών και την εκπόνηση ειδικών κατευθυντήριων οδηγιών.
Τους ευχαριστώ όλους και τον κάθε ένα ξεχωριστά.
Φίλε Δήμαρχε, η κυβέρνηση του Προέδρου Αναστασιάδη, έμπρακτα, όχι απλά στέκεται δίπλα στην πόλη της Λευκωσίας, αλλά μετουσιώνει στην πράξη αυτό που για δεκαετίες παρέμενε όνειρο θερινής νυκτός.
Αναμορφώνουμε και αναζωογονούμε το ιστορικό κέντρο και επανασυστήνουμε τη πόλη που όλοι οραματιζόμαστε.
Σας ευχαριστώ.
