Με συγκίνηση και εθνική περηφάνια γιορτάζουμε απόψε τις δυο μεγάλες εθνικές μας επετείους, την 25η Μαρτίου 1821 και την 1η Απριλίου 1955. Τιμούμε τις ηρωικές μορφές του 21΄ και του 55΄, που με τον αγώνα και τη θυσία τους για την ελευθερία της πατρίδας, έγραψαν σελίδες δόξας και μεγαλείου και μας άφησαν πρότυπα αρετής και αξιοπρέπειας.
Η 25η Μαρτίου 1821 παραμένει η κορυφαία στιγμή της νεότερης ιστορίας του ελληνικού έθνους, αφού σήμανε την παλιγγενεσία του.
200 και πλέον χρόνια μετά, ολόκληρος ο ελληνισμός απ’ άκρη σ’ άκρη απευθύνει και πάλι με ευγνωμοσύνη, συγκίνηση και σεβασμό τα δύο δοξασμένα «Χαίρε»: το «Χαίρε Κεχαριτωμένη!» στην Υπεραγία Θεοτόκο που με τον Ευαγγελισμό Της προμηνύθηκε η σωτηρία του ανθρώπου αλλά και το «Χαίρε, ω χαίρε ελευθεριά» για τη λύτρωση των υπόδουλων ραγιάδων από τον τουρκικό ζυγό.
Η Ελληνική Επανάσταση υπήρξε μεγαλειώδης, εντός και εκτός συνόρων, αφενός γιατί σήμανε την κατάλυση της οθωμανικής κυριαρχίας αφετέρου γιατί ενέπνευσε και αφύπνισε τους λαούς της Ευρώπης, στους οποίους κυριαρχούσε το απολυταρχικό δόγμα της Ιεράς Συμμαχίας.
Με σχεδόν ανύπαρκτα μέσα και χωρίς εξωτερική βοήθεια, οι Έλληνες διαλάλησαν σε ολόκληρη την ανθρωπότητα ότι είναι αποφασισμένοι να ζήσουν ελεύθεροι ή να πεθάνουν, αψηφώντας τη λογική και τους αριθμούς και διακηρύττοντας με το μεγαλείο μιας ιερής παραφροσύνης ότι η ελευθερία δεν είναι γέννημα υπολογισμών αλλά ακλόνητης πίστης.
Προηγήθηκαν 400 χρόνια σκλαβιάς, σκληρής καταπίεσης, βίας και διωγμών. Οι σφαγές, ο εξισλαμισμός, το παιδομάζωμα, οι αβάστακτοι φόροι, οι ωμότητες και οι εξευτελισμοί, που υπέφεραν οι σκλαβωμένοι Έλληνες από την άλωση της Κωνσταντινούπολης και μετά, οδήγησαν στην σύσσωμη απόφαση για εθνική εξέγερση.
Τα εθνικοαπελευθερωτικά κηρύγματα των «Μεγάλων Δασκάλων του Γένους», δημιούργησαν εθνική συνείδηση ενώ η στήριξη και οι ευλογίες της Εκκλησίας, η οποία στάθηκε αληθινή κιβωτός του Ελληνισμού, κράτησαν ακεραία την ταυτότητα, τον προσανατολισμό και τις ηθικές δυνάμεις, που οδήγησαν στον ξεσηκωμό του 1821.
Εκείνη την άνοιξη οι λίγοι και ανίσχυροι ραγιάδες, αναμετρήθηκαν με την πανίσχυρη Οθωμανική αυτοκρατορία. Ύψωσαν το λάβαρο της Επανάστασης, βροντοφώναξαν «Ελευθερία ή Θάνατος» κι έγραψαν με κακουχίες, πείνα, θυσίες και ποτάμια αίματος την απαρχή της ιστορίας της νεότερης Ελλάδας.
«Κι αν είμαστε ολίγοι εις το πλήθος του Μπραΐμη», παρατηρεί ο στρατηγός Μακρυγιάννης, «παρηγοριόμαστε μ' ένα τρόπον, ότι η τύχη μας έχει τους Έλληνες πάντοτε ολίγους. Ότι αρχή και τέλος, παλαιόθεν και ως τώρα, όλα τα θερία πολεμούν να μας φάνε και δεν μπορούνε. Τρώνε από μας και μένει και μαγιά. Και όταν οι ολίγοι αποφασίσουν να πεθάνουν λίγες φορές χάνουν και πολλές κερδαίνουν».
Μέσα σε τούτο το πνεύμα κινούνταν οι αγωνιστές του ’21. Ο Κολοκοτρώνης, που κάθε λέξη του ήταν απόφθεγμα και κάθε πράξη του ηρωισμός, ήταν βέβαιος πως η Ελλάδα θα ελευθερωθεί, αφού «ο Θεός υπέγραψε τη λευτεριά της και δεν παίρνει πίσω την υπογραφή του».
Αυτή η βεβαιότητα δίνει φτερά στους οπλαρχηγούς της Πελοποννήσου και οι επιτυχίες τους στα πρώτα χρόνια –Τρίπολη, Βαλτέτσι, Δερβενάκια – στεριώνουν την Επανάσταση. Ο Παπαφλέσσας, που το Μανιάκι έχει να διηγείται την παλικαριά του, την οποία θαύμασε και ο ίδιος ο Ιμπραήμ, ο Μιαούλης κι ο Κανάρης με τα μπουρλότα τους, που έσπερναν την καταστροφή στον εχθρικό στόλο κι ο Καραϊσκάκης με τη σοφή υποθήκη του «εγώ πεθαίνω, όμως εσείς να είστε μονοιασμένοι και να βαστήξετε την πατρίδα».
Με το ίδιο πνεύμα ξεχωρίζουν γυναικείες μορφές, όπως η Μαντώ Μαυρογένους, η Μπουμπουλίνα, η Τζαβέλαινα, που έδωσαν ηρωικό το παρόν τους στη μεγάλη κλήση και δόξασαν τη χώρα που τις γέννησε.
Οι περιφρονημένοι ραγιάδες, επώνυμοι και ανώνυμοι, νικούν την ανθρώπινη φύση τους και γράφουν ιστορία, όπως αυτή που γράφτηκε στο Μεσολόγγι. Πέλαγο η δύναμη του εχθρού, μα η θέλησή τους βράχος, όπως διαπιστώνει ο εθνικός μας ποιητής, Διονύσιος Σολωμός για τους Ελεύθερους Πολιορκημένους του Μεσολογγίου.
Κι όσο οι Έλληνες ήταν μονοιασμένοι, λειτουργούσε το θαύμα. Όταν όμως εμφανίστηκε η διχόνοια, η Επανάσταση διέτρεξε σοβαρό κίνδυνο αποτυχίας, ώστε ο ποιητής να προειδοποιήσει ότι «εάν μισούνται ανάμεσό τους δεν τους πρέπει ελευθεριά».
Είναι μήνυμα διαχρονικό, που οι Έλληνες οφείλουμε να μην ξεχνούμε, αφού η διχόνοια, κατά τον ποιητή, «μαδεί τις δάφνες» των επιτυχιών.
Οι Έλληνες της Κύπρου δεν ήταν δυνατό να απουσιάσουν από τον αγώνα της εθνικής παλιγγενεσίας. Ο Αρχιεπίσκοπος Κυπριανός, ταγμένος να αγωνίζεται «υπέρ πίστεως και πατρίδος», ασπάσθηκε νωρίς τα επαναστατικά κηρύγματα της Φιλικής Εταιρείας και εντάχθηκε σ’ αυτή. Αντιλαμβανόμενος όμως ότι η όποια προσπάθεια για ένοπλη δράση των Κυπρίων στο νησί, θα οδηγούσε σε αποτυχία λόγω ιδιαζουσών συνθηκών και θέλοντας να προστατεύσει το ποίμνιό του από επικίνδυνες περιπέτειες, ανέλαβε να συνδράμει τον αγώνα με αποστολή χρημάτων και τροφίμων. Εξάλλου, αθρόα ήταν η εθελοντική συμμετοχή εκατοντάδων Κυπρίων στην Ελληνική Επανάσταση, που πολέμησαν και μερικοί έπεσαν στα πεδία των μαχών. Μάλιστα, οι Κύπριοι, Μέλη του Κυπριακού Ιερού Λόχου που πήραν μέρος στην Ελληνική Επανάσταση διέθεταν το δικό τους λάβαρο, που έφερε την συγκινητική επιγραφή: ΣΗΜΕΑ – ΕΛΗΝΗΚΙ – ΠΑΤΡΗΣ ΚΗΠΡΟΥ.
Βαρύς όμως ήταν και ο φόρος αίματος που πλήρωσαν οι Έλληνες της Κύπρου, αφού οι Τούρκοι κατακτητές απαγχόνισαν στα γνωστά γεγονότα της 9ης Ιουλίου 1821 τον Αρχιεπίσκοπό τους, καρατόμησαν τους Μητροπολίτες Πάφου, Κιτίου και Κυρηνείας και εξόντωσαν πολλούς άλλους κληρικούς, προκρίτους και απλούς πολίτες.
Απόψε, τιμούμε ένα ακόμα φωτεινό ορόσημο στη νεότερη Ελληνική ιστορία, το έπος του 1955-59. Ένα σύμβολο αξιοθαύμαστου ηρωισμού και ηθικού μεγαλείου, που θα αποτελεί πάντοτε καθάρια πηγή εθνικού αναβαπτίσματος.
Οι ίδιες αρχές και αξίες αρχαίων προγόνων που τάχθηκαν να φυλάουν Θερμοπύλες, προτάσσοντας στον εχθρό το «Μολών Λαβέ» ενέπνευσαν την Ελληνική Επανάσταση αλλά και τον δικό μας απελευθερωτικό Αγώνα, ο οποίος μπορεί να θεωρηθεί ως προέκταση του μεγάλου ξεσηκωμού του ’21.
Κοινά ήταν τα κίνητρα που ωθούσαν τους αγωνιστές σε πράξεις ηρωισμού και αυτοθυσίας, η αγάπη για την ελευθερία και η διαφύλαξη της αξιοπρέπειας του Έλληνα. Κοινή και η διαπίστωση πως η Ελευθερία δεν προσφέρεται από τους ξένους, αλλά κατακτάται με τη θέληση και τους αγώνες του λαού.
Όταν ο κυπριακός ελληνισμός κατάλαβε ότι δεν είχε άλλη επιλογή παρά να υψώσει το ανάστημά του και να διεκδικήσει τα δίκαιά του, ρίχτηκε αποφασιστικά στον ένοπλο αγώνα για την αποτίναξη του αγγλικού ζυγού. Η γενναία κυπριακή ψυχή τόλμησε να τα βάλει με μια πανίσχυρη αυτοκρατορία. Όνειρο και κρυφός της πόθος η ελευθερία, η αυτοδιάθεση και η ένωση με την Ελλάδα.
Στο κάλεσμα της πατρίδας, με τις ευλογίες του πολιτικού αρχηγού του Αγώνα Αρχιεπισκόπου Μακαρίου και τις προκηρύξεις του Στρατηλάτη Διγενή, έτρεξαν με ενθουσιασμό και δήλωσαν παρόντες νέοι και ηλικιωμένοι, κορίτσια με τη μαθητική ποδιά και γυναίκες, που ήξεραν μόνο το σπιτικό τους ή δούλευαν με τους άντρες τους τη γη.
Έδωσαν τον όρκο της ΕΟΚΑ και αγωνίστηκαν στα βουνά, στα χωριά και στις πόλεις, φυλακίστηκαν, περιορίστηκαν σε κρατητήρια χωρίς δίκη, έγιναν ολοκαυτώματα, απαγχονίστηκαν, ψάλλοντας τον ύμνο στην ελευθερία.
Οι Άγγλοι κατακτητές χρησιμοποίησαν βία και φρικτά βασανιστήρια, για να κάμψουν το φρόνημα των αγωνιστών και του κυπριακού λαού, μα δεν τα κατάφεραν. Πρόσφεραν μεγάλες χρηματικές αμοιβές και επικήρυξαν αγωνιστές, αλλά κι αυτά τα μέτρα αποδείχτηκαν αναποτελεσματικά για την καταστολή του Αγώνα.
Η απάντηση του Κυριάκου Μάτση στον κυβερνήτη Χάρτινγκ «ου περί χρημάτων τον αγώνα ποιούμεθα, αλλά περί αρετής», όταν του πρόσφερε αμύθητο χρηματικό ποσό, για να δώσει πληροφορίες για την ΕΟΚΑ, εκφράζει ακριβώς το πώς οι μαχητές της ελευθερίας έβλεπαν τον Αγώνα.
Μελετώντας τη δράση, τη συμπεριφορά και το ήθος των ηρώων μας συμπεραίνουμε πως κατάφεραν να υπερβούν την ανθρώπινη φύση με τις όποιες αδυναμίες της, να υψωθούν πάνω από τα κοινά μέτρα και εκούσια να φτάσουν στη θυσία της ζωής τους. Τους θυμούμαστε όλους και τους τιμούμε.
Τιμούμε τον Γρηγόρη Αυξεντίου, που μόνος πολεμούσε από το κρησφύγετό του για δέκα ώρες τους Άγγλους και, αν και ήξερε πως θα πεθάνει, δεν παραδόθηκε. Έγινε ολοκαύτωμα και δίδαξε τους αγωνιστές όχι μόνο πώς να αγωνίζονται, αλλά και πώς να πεθαίνουν.
Τιμούμε τον Κυριάκο Μάτση, που, όταν προδομένος στο κρησφύγετό του κλήθηκε από τους κατακτητές να παραδοθεί, αρνήθηκε δηλώνοντας πως αν θα βγει, θα βγει πυροβολώντας. Κι έγινε κι αυτός ολοκαύτωμα.
Τιμούμε τους τέσσερεις ήρωες του Λιοπετρίου, που με το ολοκαύτωμά τους μετέτρεψαν έναν ταπεινό αχυρώνα σε προσκύνημα της λευτεριάς.
Δεν ξεχνούμε τους αμέτρητους γνωστούς και άγνωστους μαχητές της ελευθερίας, κληρικούς και λαϊκούς, τους μαθητές και τις μαθήτριες, τους εκπαιδευτικούς, τις γυναίκες, τους αγρότες και γενικά το σύνολο του απλού λαού, που στήριξε τον Αγώνα για τέσσερα χρόνια, γνωρίζοντας πως η ζωή καταξιώνεται μόνο μέσα σε συνθήκες ελευθερίας.
Τιμούμε τους εννιά ήρωες, Παναγίδη, Κουτσόφτα, Μαυρομμάτη, Καραολή, Ζάκο, Δημητρίου, Μιχαήλ, Πατάτσο, Παλληκαρίδη, που οδηγήθηκαν στην αγχόνη, ψάλλοντας τον ύμνο στην ελευθερία και με τη θυσία τους την καθαγίασαν, ενώ τα φυλακισμένα τους μνήματα έγιναν βωμός ελευθερίας και τα άγια των αγίων του απελευθερωτικού Αγώνα.
Ανάμεσα στους ηρωομάρτυρες της αγχόνης, δύο εμβληματικές μορφές συγχωριανών σας, που υπηρέτησαν την πατρίδα με όλη τη δύναμη της ψυχής τους και που έτρεφαν μεταξύ τους μία υποδειγματική και στενή φιλία, η οποία αποδεικνύεται σε όλες τις εκφάνσεις του βίου τους και ειδικότερα σε δύο τουλάχιστον περιπτώσεις όπου ο Μιχαήλ Κουτσόφτας περιφρόνησε τον θάνατο, προκειμένου να γλυτώσει τον φίλο και συναγωνιστή του Ανδρέα Παναγίδη.
Δύο αδαμάντινοι χαρακτήρες, σεμνά, φιλήσυχα και εργατικά παιδιά, που με το θάρρος και την απρόσμενη λεβέντικη στάση τους εξέπληξαν και εξευτέλισαν τους Άγγλους κατακτητές.
Η λαχτάρα τους για ελευθερία άφησε δυνατά τα ιερά της ίχνη στα κείμενα και στις τελευταίες λέξεις των μελλοθανάτων, που αντίκρυσαν τον βρόχο του δήμιου κατακτητή με υπερκόσμια ηρεμία και γαλήνη. Γράφει ο Ανδρέας Παναγίδης στον αδελφό του: «Περιμένουμε την ημέρα της εκτελέσεως, σαν την Άγια ώρα της Ελευθερίας. Γλυκαίνουμε τον πόνο και το δάκρυ. Αυτά τα σκοτεινά κελιά, που άλλοτε ήσαν κελιά της φρίκης και του τρόμου, είναι τώρα κελιά λαμπερά χαράς και υπερηφάνειας.»
Ενώ σε άλλο γράμμα, απευθυνόμενος στον κουνιάδο του τονίζει για την αμείλικτη απόφαση των Δικαστών: «Αν και είμεθα σε δύσκολη θέση, πάλιν ο θαυματουργός Χριστός μας μας δίδει ελπίδας και κουράγιον. Για μένα δεν έχει καμιά θέση η λύπη. Αλλά λυπούμαι τους δύστυχους γονείς μου και τα μικρά μου παιδιά. Δεν ζητούμε ελεημοσύνη. Ζητήσαμε δικαιοσύνη αλλά δυστυχώς, όχι. Ας δεχθούμε αυτό το μοιραίον χτύπημα με ψηλά το κεφάλι.»
Αντίστοιχα, ο επιστήθιος φίλος και συγκατάδικός του, Μιχαήλ Κουτσόφτας γράφει: «Το θάρρος και η ψυχραιμία να είσθε βέβαιοι ότι δεν θα μας λείψουν ποτέ. Μπορούν να πάρουν το πτώμα μας μονάχα. Η ψυχή μας ανήκει στον Θεό και το όνομά μας σε σας. Μονάχα ο Θεός είναι ο μόνος αρμόδιος για τη δική μας σωτηρία.» Στον δε στερνό του αποχαιρετισμό αναφέρει: «… Δεν λυπούμαι γιατί θα εκτελεστώ εν ονόματι της Ελευθερίας… Δεν υπάρχει λόγος να λυπηθώ τώρα που πεθαίνω για χάρη ενός υψηλού ιδανικού.» Και απευθυνόμενος στη μητέρα του δηλώνει αποφασιστικά: «Μάνα, αν είσαι Ελληνίδα, μην κλάψεις για μένα, ο γιος σου δεν είναι για κλάματα…».
Οι όπου γης Έλληνες περήφανοι για τα ηρωικά τους τέκνα τα θυμούνται και τα τιμούν με απεριόριστο σεβασμό και ευγνωμοσύνη. Το Παλαιομέτοχο, ως ηρωοτόκος κοινότητα, αναδεικνύει τις δικές της μορφές, που αναμφίβολα αποτελούν πρότυπα και άξια παραδείγματα προς μίμηση.
Το μνημείο με τις προτομές των δύο ηρώων σε περίοπτη θέση στην πλατεία του χωριού καθώς και η ονοματοδοσία του Λυκείου Παλαιομετόχου, που φέρει τη σφραγίδα της αθανασίας τους, υποδηλοί σε όλους μας και κυρίως στα νέα παιδιά ένα άφθαρτο ηθικό κώδικα αξιών, πίστης, υψηλού ψυχικού φρονήματος και αγωνιστικότητας, που πρέπει να χαρακτηρίζει την πορεία του καθενός μας μέσα στη ζωή.
Ελληνίδες και Έλληνες,
Η επανάσταση του 1821 και ο Αγώνας του 1955 έχουν κοινά χαρακτηριστικά, μεταξύ των οποίων η αγάπη για την ελευθερία, ο αγώνας για την αποτίναξη του ξενικού ζυγού, η ανιδιοτέλεια, το παραμέρισμα του όποιου προσωπικού συμφέροντος για χάρη του κοινού καλού, η ετοιμότητα για την όποια θυσία. Πρωτίστως όμως είχαν μεγάλη πίστη στον Θεό, την παρουσία του οποίου αισθάνονταν σε κάθε δοκιμασία. Στον Χριστό και στην Παναγία εναπόθεταν τις ελπίδες τους για να αντλούν δύναμη και κουράγιο και να συνεχίζουν απτόητοι. Το πνεύμα, το ήθος και η αρετή των αγωνιστών παραμένουν ζωντανά στην Ιστορία, εμπνέουν και καθοδηγούν.
Σήμερα, μεγάλο μέρος της πατρίδας μας εξακολουθεί να βρίσκεται υπό το βάρος της τουρκικής κατοχής. Νιώθουμε να μας βαραίνουν οι θυσίες των ηρώων μας και του λαού μας. Χρέος μας είναι να συνεχίσουμε τον αγώνα για την ελευθερία και την ευημερία του τόπου μας.
Η Κυβέρνηση δεν έπαψε στιγμή να επιδιώκει την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων και του διαλόγου, προκειμένου να επιτύχουμε μια δίκαιη και βιώσιμη λύση στο εθνικό μας πρόβλημα.
Η ουσιαστική εμπλοκή της ΕΕ και η αποδοχή από όλες τις πλευρές ότι η λύση πρέπει να εδράζεται στις Ευρωπαϊκές Αρχές και Αξίες, καθώς και η αναβαθμισμένη γεωπολιτική σημασία της πατρίδας μας, αποτελούν παράγοντες που μπορούν να συμβάλουν θετικά στην προσπάθειά μας να φτάσουμε σε μια σωστή λύση. Επιπρόσθετα, η κυβέρνηση συνάπτει στρατηγικές συμμαχίες σε διάφορους τομείς, αναδεικνύοντας τον αναβαθμισμένο ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει η Κύπρος και το γεγονός ότι μπορεί να αποτελέσει παράγοντα σταθερότητας και ανάπτυξης στην κομβικής σημασίας περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.
Μέσα από αυτές μας τις στοχευμένες ενέργειες, καθώς και τις προσπάθειες που καταβάλλουμε για εκσυγχρονισμό του κράτους μας επιδιώκουμε να εξασφαλίσουμε το μέλλον των παιδιών μας και των επόμενων γενεών σε συνθήκες ειρήνης, ασφάλειας, ευημερίας και προόδου. Είμαστε αποφασισμένοι να μην αποδεχθούμε ούτε και να υπογράψουμε τις απαράδεκτες θέσεις της τ/κ πλευράς που αξιώνει προκλητικά και με διάφορες μεθοδεύσεις τη λύση δύο κρατών.
Σήμερα που τα σύννεφα του πολέμου απλώνονται διάχυτα στην Ευρώπη, καταδικάζουμε απερίφραστα τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και την παραβίαση της κυριαρχίας και της εδαφικής της ακεραιότητας καθώς και των αρχών που διέπουν το Διεθνές Δίκαιο. Οι σκοτεινές εικόνες πόνου, απώλειας και καταστροφής που παρακολουθούμε καθημερινά με μια νέα προσφυγική κρίση να βρίσκεται σε εξέλιξη μέσα στην καρδιά της Ευρώπης, με την οικονομική ανασφάλεια του πολέμου να προστίθεται στις δυσμενείς επιπτώσεις που προκάλεσε η πανδημία σε ολόκληρη την ανθρωπότητα, το μήνυμα της αλληλεγγύης και της ειρηνικής συνύπαρξης είναι πιο επιτακτικό από ποτέ.
Αφουγκραζόμενοι τα μηνύματα των επετείων που τιμούμε, έχουμε χρέος κι εμείς να θέσουμε το συμφέρον του τόπου μας πάνω από προσωπικά οφέλη και να προχωρήσουμε μονοιασμένοι, για να πετύχουμε τον στόχο για μια ελεύθερη και επανενωμένη πατρίδα. Μόνο έτσι θα φανούμε αντάξιοι των ηρώων μας.
Συγχαίρω θερμά το Σωματείο «Δόξα» Παλαιομετόχου, την Τ.Ε. ΔΗ.ΣΥ, την ΓΟ.ΔΗ.ΣΥ. και την ΝΕ.ΔΗ.ΣΥ Παλαιομετόχου, που μας έδωσαν την ευκαιρία με την αποψινή εκδήλωση να νιώσουμε εθνική ανάταση και να επαναβεβαιώσουμε το οφειλόμενο χρέος προς την πατρίδα.
Δόξα και τιμή σε όσους πολέμησαν, βασανίστηκαν, θυσιάστηκαν για τη λευτεριά.
Αιωνία ας είναι η μνήμη όλων όσοι θυσιάστηκαν στους αθάνατους εθνικούς αγώνες του 1821 και του 1955-59.
Ζήτω η 25η Μαρτίου 1821.
Ζήτω η 1η Απριλίου 1955-59.
