Για τη συζήτηση επί της Τουρκίας, που διεξήχθη στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο που έγινε την Πέμπτη 19 Οκτωβρίου 2017, στις Βρυξέλλες, μίλησε ο Κυβερνητικός Εκπρόσωπος κ. Νίκος Χριστοδουλίδης στη διάρκεια σημερινών δηλώσεών του, στην εκπομπή «Πρωινό Δρομολόγιο» του Τρίτου Προγράμματος ΡΙΚ.
Το πλήρες κείμενο των ερωτωαπαντήσεων ακολουθεί:
«Ερώτηση: To θέμα της ανεξαρτητοποίησης της Καταλονίας σε τί επίπεδο συζητήθηκε;
Απάντηση: Το θέμα δεν συζητήθηκε σε επίπεδο Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, αλλά στο Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα. Εκείνο που προκύπτει ξεκάθαρα είναι το ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει κοινή και ενιαία γραμμή στο συγκεκριμένο θέμα σε σχέση με την Καταλονία. Αυτή η γραμμή συνοψίζεται και στη θέση της Κυπριακής Δημοκρατίας: Δεν υπάρχει κανένας στην Ευρωπαϊκή Ένωση που να προσεγγίζει θετικά τις επιδιώξεις της εκεί τοπικής κυβέρνησης. Επομένως, η θέση όλων των Ευρωπαίων ηγετών είναι κοινή για τη διαχείριση του θέματος ως εσωτερικού θέματος της Ισπανίας και πάντοτε με σεβασμό προς το Σύνταγμα της χώρας και τις σχετικές με το θέμα διατάξεις.
Ερώτηση: Συμφωνείτε ότι λόγω της κατάστασης στην Κύπρο η Κυπριακή Δημοκρατία έχει επιπρόσθετο λόγο να μην υποστηρίξει οποιαδήποτε αποσχιστική ενέργεια;
Απάντηση: Σίγουρα. Επαναλαμβάνω όμως και θεωρώ σημαντικό το ότι υπάρχει ενιαία φωνή των 28 κρατών μελών της ΕΕ. Θεωρούμε αυτή την εξέλιξη ιδιαιτέρως σημαντική, λαμβάνοντας υπόψη και το θέμα της Καταλονίας.
Ερώτηση: Ποιές ήταν οι αντιδράσεις των Ευρωπαίων εταίρων μετά από τις τοποθετήσεις του Προέδρου της Δημοκρατίας;
Απάντηση: Χθες [σ.σ. 19 Οκτωβρίου 2017] έγιναν σημαντικές συζητήσεις για την Τουρκία σε δύο επίπεδα: στο Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, κατά τη διάρκεια του οποίου ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας ενημέρωσε για την κατάσταση πραγμάτων στο Κυπριακό. Ήταν η πρώτη σύνοδος του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου μετά από το Κραν Μοντανά.
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας ενημέρωσε για το τί έγινε στο Κραν Μοντανά και γιατί δεν φθάσαμε σε θετικό αποτέλεσμα. Ακολούθως, επικεντρώθηκε στο θέμα των πρόσφατων αποφάσεων των κατοχικών αρχών της Τουρκίας σε σχέση με τους εγκλωβισμένους, κάτι που και στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο προσεγγίστηκε μέσα στο πλαίσιο της παραβίασης των ανθρώπινων δικαιωμάτων που βιώνουμε από πλευράς Τουρκίας, είτε στο εσωτερικό της χώρας είτε στις κατεχόμενες περιοχές τις οποίες ελέγχει απόλυτα. Γενικότερα, ήταν κοινή προσέγγιση όλων των Ευρωπαίων ηγετών ότι οι σχέσεις με την Τουρκία δεν είναι ούτε οι επιθυμητές ούτε βρίσκονται σε επίπεδο στο οποίο θα μπορούσε να συνεχίσει πολιτικός διάλογος με την Τουρκία.
Αναγνωρίζεται την ίδια στιγμή η σημασία της χώρας στο θέμα της τρομοκρατίας και στην αντιμετώπιση του προσφυγικού. Υπάρχει και η γνωστή συμφωνία όπως γνωρίζετε πολύ καλά. Η συμπεριφορά της Τουρκίας όμως δεν επιτρέπει στην Ευρωπαϊκή Ένωση να προχωρήσει σε ενίσχυση των σχέσεών της. Όλοι οι Ευρωπαίοι ηγέτες, ειδικότερα στο Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα αλλά και στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, έχουν την ίδια προσέγγιση σε σχέση με την Τουρκία.
Ερώτηση: Τα διάφορα που έχουν λεχθεί για την Τουρκία μπορεί να την επηρεάσουν όσον αφορά στα διάφορα που κάνει και ειδικά το πρόσφατο πρόβλημα με τους ‘δασμούς’;
Απάντηση: Κατ’ αρχάς να αναφέρω ότι δεν ήταν εφικτό στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου να έχουμε επίσημα συμπεράσματα σε σχέση με την Τουρκία. Εκεί που υπήρχε συζήτηση με συμπεράσματα, εξασφαλίσαμε αυτό που ζητήσαμε που αφορά στην πλήρη και χωρίς διάκριση εφαρμογής από πλευράς Τουρκίας της συμφωνίας επανεισδοχής. Γνωρίζετε ότι η Τουρκία δεν επιθυμεί να εφαρμόσει την εν λόγω συμφωνία με όλα τα κράτη μέλη, δηλαδή και με την Κυπριακή Δημοκρατία, και υπήρξε αυτή η αντίδραση από την πλευρά του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Από εκεί και πέρα είναι ξεκάθαρο από τις αποφάσεις που έχουν ληφθεί, και στο Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα έχουμε δει να καλούν την Τουρκία τόσο στο Κυπριακό όσο και στο θέμα των εγκλωβισμένων να λάβει συγκεκριμένες ενέργειες. Και σε ευρωπαϊκό επίπεδο όμως οι αποφάσεις που λήφθηκαν χθες το βράδυ στέλνουν μηνύματα στην Τουρκία τα οποία, από την αντίδραση που βλέπουμε από τουρκικής πλευράς, είναι ξεκάθαρο ότι τους ενοχλεί. Μπορεί να βλέπουμε ή να ακούμε δηλώσεις από Τούρκους αξιωματούχους ότι δεν τους ενδιαφέρει η ΕΕ, αλλά είναι ξεκάθαρο ότι η ΕΕ ενδιαφέρει την Τουρκία και μάλιστα όχι το θέμα της τελικής ένταξης στην ΕΕ, αυτό γνωρίζουμε ότι στην παρούσα φάση δεν μπορεί να γίνει, αλλά η ύπαρξη της σχέσης και η εξασφάλιση σημαντικών πλεονεκτημάτων από αυτήν τη σχέση, για παράδειγμα το θέμα της φιλελευθεροποίησης των θεωρήσεων εισόδου, η προενταξιακή οικονομική βοήθεια, είναι κάτι που ενδιαφέρει την Τουρκία.
Χθες βράδυ, ως μέτρο αντίδρασης στη γενικότερη συμπεριφορά της Τουρκίας ειδικότερα στο θέμα της παραβίασης ανθρωπίνων δικαιωμάτων – που ήταν μέσα σε αυτό το πλαίσιο και μια πτυχή της παρουσίασης της Κυπριακής Δημοκρατίας που αφορούσε τους εγκλωβισμένους, – το Συμβούλιο ζήτησε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εξετάσει οικονομικά μέτρα, πιο συγκεκριμένα σε σχέση με την προενταξιακή οικονομική βοήθεια που δίδει η ΕΕ προς την Τουρκία σε σχέση με το πώς θα προχωρήσει αυτή η κατάσταση. Δηλαδή, να υπάρξουν προς την Τουρκία συνέπειες οικονομικής φύσεως λόγω της συμπεριφοράς της. Πολιτικής φύσεως συνέπειες υπάρχουν ήδη: δεν υπάρχει πολιτικός διάλογος ούτε άνοιγμα κεφαλαίων ούτε μιλά κανείς για αναβάθμιση τελωνειακής ένωσης. Όλα αυτά είναι παγωμένα, είναι οι πολιτικές επιπτώσεις της συμπεριφοράς της Τουρκίας.
Υπάρχει μια συμφωνία που είναι πολύ σημαντική και για την Γερμανία και για την Ελλάδα, αλλά από εκεί και πέρα οι σχέσεις δεν μπορούν να προχωρήσουν είτε πολιτικά είτε οικονομικά όσον αφορά στο μέλλον των σχέσεων ΕΕ-Τουρκίας.
Ερώτηση: Θα μπορούσε το θέμα των ‘δασμών’ να θεωρηθεί παραβίαση ανθρώπινων δικαιωμάτων;
Απάντηση: Είναι ξεκάθαρο ότι μιλάμε για παραβίαση ανθρώπινων δικαιωμάτων και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας το έθεσε σε αυτό το πλαίσιο λαμβάνοντας υπόψη και σχετικές αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρώπινων Δικαιωμάτων. Υπάρχουν αποφάσεις τόσο στην Τέταρτη Διακρατική Προσφυγή όσο και σε άλλες, που αναφέρονται συγκεκριμένα στο θέμα των εγκλωβισμένων. Δεν είναι μόνο το θέμα των ‘δασμών’. Είναι και το θέμα των βιβλίων και της εκπαίδευσης γενικότερα. Είναι μέσα σε αυτό το πλαίσιο που έγινε κατανοητό από τους εταίρους μας στην ΕΕ. Επειδή όμως δεν υπήρξαν γραπτά συμπεράσματα, είναι σημαντικό να αναμένουμε και σήμερα τις δημόσιες δηλώσεις του Προέδρου της Δημοκρατίας, οι οποίες θα ακολουθήσουν το τί συζητήθηκε χθες και τα μηνύματα που θα δοθούν στην Τουρκία πάντα και σε σχέση με την Κύπρο.
Ερώτηση: Υπάρχει πιθανότητα να ανατραπεί αυτή η απόφαση του κατοχικού καθεστώτος;
Απάντηση: Το πρώτο που πρέπει να διασφαλίσουμε είναι να μην λείψει τίποτα στους εγκλωβισμένους, να μην τους λείψει η ανθρωπιστική βοήθεια που έπαιρναν και έχει τερματιστεί λόγω της συμπεριφοράς της Τουρκίας.
Το δεύτερο ζητούμενο είναι να υπάρξει άρση αυτής της απόφασης. Έχουν ληφθεί ενέργειες και βρισκόμαστε σε στάδιο επεξεργασίας κάποιων άλλων από τις αρμόδιες Αρχές της Κυπριακής Δημοκρατίας, κάποιων στοχευμένων σε κάποιες ομάδες ανθρώπων στις κατεχόμενες περιοχές που ευθύνονται για τη λήψη της συγκεκριμένης απόφαση.
Ερώτηση: Πώς σχολιάζετε τις δηλώσεις του κ. Ακιντζί;
Απάντηση: Ο κ. Ακιντζί δεν λέει κάτι καινούριο. Είναι οι γνωστές θέσεις που εκφράζονται από την Τουρκία και τους Τουρκοκύπριους κατά το τελευταίο διάστημα. Μέσα από αυτές τις δηλώσεις βλέπουμε και κάποιες τοποθετήσεις που είναι συγκρουόμενες και δείχνουν μη ξεκάθαρο στόχο σε σχέση με την επιδιωκόμενη λύση του Κυπριακού. Εκείνο που θα ήθελα να αναφέρω, λαμβάνοντας υπόψη και την ενημέρωση που είχε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας από τον Έλληνα Πρωθυπουργό για τις συζητήσεις του στις Ηνωμένες Πολιτείες, είναι ότι οι Τουρκοκύπριοι δεν μπορούν να προωθήσουν λύσεις που ξεφεύγουν του πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών.
Αυτό είναι το ξεκάθαρο μήνυμα που στάλθηκε προς τις τουρκικές Αρχές. Από εκεί και πέρα, όπως είναι η αντίληψη στις Βρυξέλες έτσι είναι και στην Ουάσιγκτον: υπάρχει έντονος προβληματισμός για την κατάσταση πραγμάτων στην Τουρκία, για τη συμπεριφορά της τουρκικής κυβέρνησης, κάτι που επηρεάζει και το ενδεχόμενο επανέναρξης των συνομιλιών. Αυτή τη στιγμή οι συνομιλίες δεν μπορούν να επαναρχίσουν, όχι λόγω των προεδρικών εκλογών αλλά λόγω της μη ετοιμότητας της Τουρκίας για την έναρξη των συνομιλιών που μπορούν να οδηγήσουν σε συγκεκριμένο αποτέλεσμα. Αυτό οφείλεται στην προσέγγιση της Τουρκίας, ειδικότερα στο θέμα της Ασφάλειας και των Εγγυήσεων, που ήταν ο λόγος που βρεθήκαμε σε αδιέξοδο στο Κραν Μοντανά.
Ερώτηση: Υπάρχει ένδειξη ότι μετά από τις εκλογές θα υπάρξει αλλαγή στάσης της Τουρκίας;
Απάντηση: Δεν υπάρχουν όροι, προϋποθέσεις. Η ετοιμότητά μας έχει εκφρασθεί γραπτώς και προφορικώς. Εμείς επιθυμούμε να επαναρχίσουν οι διαπραγματεύσεις που θα οδηγήσουν σε θετικό αποτέλεσμα. Δεν έχουμε την πολυτέλεια μιας νέας αποτυχίας στο Κυπριακό και όλοι αντιλαμβάνονται πού θα οδηγήσει ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Είμαστε λοιπόν έτοιμοι και αναμένουμε να γίνει προετοιμασία είτε από τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ είτε από τα Μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, για να καταλήξουμε σε θετικό αποτέλεσμα. Ελπίζουμε ότι η Τουρκία θα αντιληφθεί ότι η παρούσα κατάσταση πραγμάτων δεν μπορεί να συνεχιστεί. Βλέπουμε ότι λόγω της συμπεριφοράς της Τουρκίας δημιουργούνται προβλήματα στην Τουρκία. Εμείς στέλνουμε μηνύματα ειδικότερα μέσα από την εξωτερική μας πολιτική και είναι γι’ αυτό τον λόγο που πετύχαμε, για πρώτη φορά, σημαντικές εξελίξεις τόσο σε θέματα ουσίας όσο και θέματα διαδικασίας στο Κυπριακό, ακριβώς λόγω του τρόπου που πολιτευτήκαμε στην εξωτερική μας πολιτική και στέλνοντας και τα αντίστοιχα μηνύματα στην Τουρκία.
Ερώτηση: Τί αναμένετε από τις επαφές που θα γίνουν κατά την επίσκεψη του Προέδρου της Δημοκρατίας στη Μόσχα;
Απάντηση: Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έχει προσκληθεί από τον Ρώσο Πρόεδρο και θα συνοδεύεται από τους Υπουργούς Εξωτερικών, Οικονομικών και Μεταφορών, και αναμένεται να υπογραφούν συγκεκριμένες και πολύ σημαντικές συμφωνίες που έχουν στόχο την ενίσχυση των σχέσεών μας σε όλα τα επίπεδα. Στη Μόσχα θα υπάρξουν συναντήσεις και με τον Πρόεδρο Πούτιν και με τον Πρωθυπουργό της χώρας αλλά και με τον οικονομικό κόσμο της Ρωσίας, με στόχο την προσέλκυση επενδύσεων.
