Ολοκλήρωση της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης της Ευρώπης: η Επιτροπή λαμβάνει συγκεκριμένα μέτρα για την ενίσχυση της ΟΝΕ
Βρυξέλλες,
21 Οκτωβρίου 2015
Η Επιτροπή εφαρμόζει το στάδιο 1 της «’Εκθεσης των πέντε προέδρων»
Η Οικονομική και Νομισματική Ένωση (ΟΝΕ) της Ευρώπης βρίσκεται σε καλύτερη κατάσταση σήμερα σε σχέση με πριν από τη χρηματοπιστωτική κρίση. Ωστόσο, παρά την πρόοδο, ειδικά όσον αφορά την ενίσχυση της οικονομικής διακυβέρνησης και το ξεκίνημα της Τραπεζικής Ένωσης, η ΟΝΕ παραμένει ατελής. Οι αποκλίσεις των οικονομικών επιδόσεων εντός της ζώνης του ευρώ είναι σημαντικές. Με σχεδόν 18 εκατομμύρια ανέργους και πολλά μέλη των κοινωνιών μας εκτεθειμένα στον κίνδυνο του κοινωνικού αποκλεισμού, πρέπει να γίνουν πολλά περισσότερα για να γίνει η ζώνη του ευρώ ένα απόλυτα ανθεκτικό οικοδόμημα. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εφαρμόζει τώρα συγκεκριμένα μέτρα για να προχωρήσει πέρα από τη διαχείριση της κρίσης που ήταν αναγκαία τα τελευταία χρόνια, προς μια ισχυρότερη και πλήρη ένωση· προς μια ένωση που έχει θεμελιωθεί σε μια σταθερή, δίκαιη και δημοκρατικά νόμιμη βάση για το μέλλον και η οποία συμβάλλει στην αύξηση της ανάπτυξης, της απασχόλησης και της ευημερίας για όλους τους πολίτες. Αυτό είναι το μήνυμα της « Έκθεσης των πέντε προέδρων », η οποία θα εφαρμοστεί σε διάφορα στάδια ώστε να ολοκληρωθεί η ΟΝΕ εντός της επόμενης δεκαετίας.
Μετά την παρουσίαση της «Έκθεσης των πέντε προέδρων» από τους προέδρους της Επιτροπής, της Συνόδου Κορυφής για το Ευρώ, της Ευρωομάδας, της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, η Επιτροπή προχώρησε στην εκκίνηση του σταδίου 1 («Εμβάθυνση στην πράξη») της διαδικασίας ολοκλήρωσης της ΟΝΕ την 1η Ιουλίου 2015 . Σήμερα, συνεχίζει με συγκεκριμένα μέτρα για να ξεκινήσει η υλοποίηση του φιλόδοξου σχεδίου εμβάθυνσης της ΟΝΕ.
Η δέσμη μέτρων που ενέκρινε το σώμα των επιτρόπων προβλέπει μια αναθεωρημένη προσέγγιση του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου , μεταξύ άλλων μέσω του ενισχυμένου δημοκρατικού διαλόγου και της περαιτέρω βελτίωσης της οικονομικής διακυβέρνησης, όπως η σύσταση εθνικών Συμβουλίων Ανταγωνιστικότητας και ενός συμβουλευτικού Ευρωπαϊκού Δημοσιονομικού Συμβουλίου καθώς και μια περισσότερο ενοποιημένη εκπροσώπηση της ζώνης του ευρώ στα διεθνή χρηματοπιστωτικά όργανα, ιδίως το ΔΝΤ. Καθορίζει επίσης τα βήματα προς την ολοκλήρωση της Τραπεζικής Ένωσης, κυρίως μέσω ενός Ευρωπαϊκού συστήματος ασφάλισης της εγγύησης των καταθέσεων και μέτρων περαιτέρω μείωσης των κινδύνων στο τραπεζικό σύστημα.
Ο αντιπρόεδρος Βάλντις Ντομπρόβσκις, αρμόδιος για το Ευρώ και τον Κοινωνικό Διάλογο, δήλωσε: «Η Οικονομική και Νομισματική Ένωση της Ευρώπης χρειάζεται ισχυρά θεμέλια, να γίνει επίσης ανθεκτικότερη στους μελλοντικούς κλυδωνισμούς και να αντεπεξέρχεται τις παγκόσμιες προκλήσεις που βρίσκονται μπροστά μας. Σήμερα προτείνουμε συγκεκριμένα βήματα προς τη βελτίωση των κανόνων της οικονομικής διακυβέρνησης της ΕΕ, οι οποίοι τελευταία ενισχύθηκαν την επαύριο της κρίσης. Έχουμε κανόνες, πρέπει να τους χρησιμοποιούμε καλύτερα. Κοιτάζοντας μπροστά μας, θα πρέπει να αξιοποιήσουμε την επόμενη διετία για να διαμορφώσουμε συναίνεση για πιο μακρόπνοες αλλαγές που θα χρειαστούν για την ολοκλήρωση της Οικονομικής και Νομισματικής μας Ένωσης.»
Ο επίτροπος Πιερ Μοσκοβισί, αρμόδιος Οικονομικών και Χρηματοδοτικών Υποθέσεων, Φορολογίας και Τελωνείων, δήλωσε: «Η σημερινή δέσμη μέτρων έχει να κάνει με την επανεκκίνηση της οικονομικής και κοινωνικής σύγκλισης στην νομισματική μας ένωση. Η επόμενη φάση θα έχει να κάνει με την πολιτική σύγκλιση και τη δημοκρατική ανανέωση.»
Η δέσμη μέτρων που συμφωνήθηκε από το σώμα των επιτρόπων συμβάλει σε μια ισχυρότερη ΟΝΕ. Ειδικότερα, περιλαμβάνει τα εξής:
1) Εξωτερική εκπροσώπηση της ζώνης του ευρώ
Η εξωτερική εκπροσώπηση της ζώνης του ευρώ δεν αντιστοιχεί στην αυξημένη οικονομική και δημοσιονομική βαρύτητά της. Για παράδειγμα, ενώ το δολάριο ΗΠΑ έχει ενιαία, ισχυρή εκπροσώπηση στα διεθνή οικονομικά και χρηματοπιστωτικά φόρα, τα κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ δεν ομιλούν με μια φωνή. Γι´αυτό, η Επιτροπή χαράσσει έναν χάρτη πορείας που θα δώσει στα κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ τη δυνατότητα να ομιλούν με μια φωνή προς το κοινό τους συμφέρον. Ειδικότερα, η Επιτροπή προτείνει την μετάβαση προς μια ενοποιημένη εκπροσώπηση της ζώνης του ευρώ στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, με τον πρόεδρο της Ευρωομάδας ως εκπρόσωπο της ζώνης του ευρώ. Η Επιτροπή προτείνει να επιτευχθεί αυτός ο στόχος σε αρκετά στάδια (βλέπε εδώ ).
2) Βήματα προς μια Χρηματοοικονομική Ένωση
Παράλληλα με την πρόοδο στην οικονομική διακυβέρνηση, η ολοκλήρωση της Τραπεζικής Ένωσης είναι απαραίτητο βήμα για μια ουσιαστική και βαθιά ΟΝΕ. Παρά τη σημειωθείσα πρόοδο, εξακολουθεί να υπάρχει υπερβολική αλληλοσύνδεση μεταξύ τραπεζών και κρατών στη ζώνη του ευρώ. Η ολοκλήρωση της Τραπεζικής Ένωσης προϋποθέτει την εφαρμογή της ήδη συμφωνηθείσας νομοθεσίας και τη λήψη περαιτέρω μέτρων για την ενίσχυση της δημοσιονομικής σταθερότητας.
Ένα κοινό σύστημα ασφάλισης των καταθέσεων είναι το στοιχείο που εξακολουθεί να λείπει από την Τραπεζική Ένωση. Όπως δήλωσε ο πρόεδρος Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ στην ομιλία του για την Κατάσταση της Ένωσης , η Επιτροπή θα παρουσιάσει πριν από το τέλος του έτους νομοθετική πρόταση σχετικά με τα πρώτα βήματα προς ένα ευρωπαϊκό σύστημα ασφάλισης της εγγύησης των καταθέσεων ( EDIS ), ώστε να δημιουργηθεί ένα πιο ευρωπαϊκό σύστημα, αποσυνδεδεμένο από τα δημόσια ταμεία των κρατών μελών. Με τον τρόπο αυτό, οι πολίτες θα μπορούν να είναι βέβαιοι για την ασφάλεια των καταθέσεών τους, ανεξάρτητα από τη γεωγραφική τους θέση. Η Επιτροπή θα προτείνει ένα σύστημα βασισμένο στην αντασφάλιση, στο πλαίσιο του οποίου θα διατηρηθούν τα εθνικά συστήματα των κρατών μελών. Η σημερινή δέσμη μέτρων θα συμπληρωθεί με νομοθετική πρόταση αργότερα εντός του έτους.
Η Επιτροπή επίσης δεσμεύεται να μειώσει περαιτέρω τους κινδύνους, να διασφαλίσει ίσους όρους ανταγωνισμού στον τραπεζικό τομέα και να περιορίσει τον βρόχο της σχέσης τραπεζών-κράτους. Τέλος, παράλληλα με την ολοκλήρωση της Τραπεζικής Ένωσης, αποτελεί μείζονα προτεραιότητα η Ένωση Κεφαλαιαγορών (σύνδεσμος προς το σχέδιο δράσης που εγκρίθηκε στις 30 Σεπτεμβρίου).
3) Ένα ανανεωμένο Ευρωπαϊκό Εξάμηνο
Η Επιτροπή Γιούνκερ εξορθολόγισε ήδη σημαντικά τον μηχανισμό του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου τον πρώτο χρόνο της θητείας της, παρέχοντας τη δυνατότητα ενός ουσιαστικότερου διαλόγου με τα κράτη μέλη, καθώς δημοσιεύει τις ανά χώρα εκθέσεις τον Φεβρουάριο, δηλαδή, τρεις μήνες πριν από την οριστικοποίηση των ειδικών ανά χώρα συστάσεων. Στο μέλλον, θα διεξάγονται πρώτα οι συζητήσεις και οι συστάσεις για τη ζώνη του ευρώ ως σύνολο, πριν από τις συζητήσεις ανά χώρα, έτσι ώστε οι κοινές προκλήσεις να αντιμετωπίζονται συνεκτικά από όλα τα μέρη.
Η απασχόληση και οι κοινωνικές πτυχές θα καλύπτονται ουσιαστικά στο πλαίσιο του Εξαμήνου και της διαδικασίας εμβάθυνσης της ΟΝΕ. Οι κοινωνικοί εταίροι πρέπει να διαδραματίσουν κεντρικό ρόλο σε αυτό. Η Επιτροπή θα διασφαλίσει επίσης ότι η κοινωνική δικαιοσύνη συνεκτιμάται περισσότερο στα νέα προγράμματα μακροοικονομικής προσαρμογής, όπως στην περίπτωση της Ελλάδας, όπου η Επιτροπή επίσης εκπόνησε την πρώτη της εκτίμηση των κοινωνικών επιπτώσεων .
4) Βελτίωση των εργαλείων οικονομικής διακυβέρνησης
Το πλαίσιο της οικονομικής διακυβέρνησης καλύπτει βαθύτερο και ευρύτερο πεδίο τα τελευταία χρόνια, και ταυτόχρονα έχει γίνει πολυπλοκότερο. Ο πρόεδρος Γιούνκερ δεσμεύτηκε στις Πολιτικές κατευθυντήριες γραμμές του για μια «προσανατολισμένη στη σταθερότητα επανεξέταση» των νομοθετικών μέτρων του «εξαπτύχου» και του «διπτύχου». Η νομοθεσία αυτή εξακολουθεί να είναι πρόσφατη, και η Επιτροπή θα επιθυμούσε να συγκεντρώσει περισσότερα αποδεικτικά στοιχεία και εμπειρίες όσον αφορά τη μεταρρυθμισμένη δομή της διακυβέρνησης, προτού προβεί σε περαιτέρω νομοθετικές αλλαγές. Με βάση όσα έχουν επιτευχθεί μέχρι τώρα, η Επιτροπή θα προτείνει πρακτικές βελτιώσεις για την παγίωση των πρακτικών και τη βελτίωση της διαφάνειας, της προβλεψιμότητας και κατά συνέπεια της αποτελεσματικότητας των ισχυόντων κανόνων. Για να συμπληρωθεί και να ενισχυθεί η οικονομική εργαλειοθήκη, η Επιτροπή προτείνει επίσης, σε συμφωνία με την «Έκθεση των πέντε προέδρων», τη σύσταση εθνικών Συμβουλίων Ανταγωνιστικότητας καθώς και ενός συμβουλευτικού Ευρωπαϊκού Δημοσιονομικού Συμβουλίου .
Εθνικά Συμβούλια Ανταγωνιστικότητας
Η Επιτροπή συνιστά στο Συμβούλιο τη συγκρότηση ενός συστήματος Συμβουλίων Ανταγωνιστικότητας τα οποία θα παρακολουθούν τις επιδόσεις και τις πολιτικές στον τομέα της ανταγωνιστικότητας. Η σύσταση των συμβουλίων αυτών θα πρέπει να πληροί ορισμένα ελάχιστα κριτήρια τα οποία θα αντικατοπτρίζουν τη διαφορετικότητα μεταξύ κρατών μελών, καθώς και να σέβεται πλήρως το ρόλο των κοινωνικών εταίρων.
Ευρωπαϊκό Δημοσιονομικό Συμβούλιο
Η Επιτροπή συγκροτεί ένα ανεξάρτητο συμβουλευτικό Ευρωπαϊκό Δημοσιονομικό Συμβούλιο το οποίο i ) θα αξιολογεί την εφαρμογή των δημοσιονομικών πλαισίων της ΕΕ, ii ) θα παρέχει συμβουλές για τον συνολικό δημοσιονομικό προσανατολισμό της ζώνης του ευρώ, iii ) θα συνεργάζεται με τα εθνικά δημοσιονομικά συμβούλια των κρατών μελών και iv ) θα παρέχει ad - hoc συμβουλές εφόσον το ζητήσει ο πρόεδρος.
Το συμβούλιο αυτό θα λειτουργεί ανεξάρτητα, θα απαρτίζεται από πέντε εμπειρογνώμονες και θα υπάγεται στην Επιτροπή.
Επόμενα βήματα
Η «Έκθεση των πέντε προέδρων» καθορίζει τρία διαφορετικά στάδια για την ολοκλήρωση της ΟΝΕ. Η σημερινή δέσμη μέτρων αφορά την υλοποίηση του σταδίου 1 και την προετοιμασία του σταδίου 2:
- Στάδιο 1 , ή «Εμβάθυνση στην πράξη» (1η Ιουλίου 2015 - 30 Ιουνίου 2017): χρήση των υφιστάμενων μηχανισμών και των ισχυουσών Συνθηκών για την τόνωση της ανταγωνιστικότητας και της διαρθρωτικής σύγκλισης, την επίτευξη υπεύθυνων δημοσιονομικών πολιτικών, τόσο σε εθνικό επίπεδο όσο και στο επίπεδο της ζώνης του ευρώ, την ολοκλήρωση της Χρηματοοικονομικής Ένωσης και την ενδυνάμωση της δημοκρατικής λογοδοσίας.
- Στάδιο 2 , ή «Ολοκλήρωση της ΟΝΕ»: δράσεις πιο εκτεταμένου χαρακτήρα με σκοπό μια πιο δεσμευτική διαδικασία σύγκλισης, μέσω, π.χ., μιας δέσμης κοινά συμφωνηθέντων στόχων αναφοράς για τη σύγκλιση οι οποίοι θα μπορούσαν να λάβουν νομική μορφή, καθώς και τη μορφή ενός δημόσιου ταμείου της ζώνης του ευρώ.
- Τελικό στάδιο (το αργότερο έως το 2025): μόλις τεθούν πλήρως σε εφαρμογή όλα τα μέτρα, η βαθιά και ουσιαστική ΟΝΕ θα δημιουργήσει έναν χώρο σταθερότητας και ευημερίας για όλους τους πολίτες των κρατών μελών της ΕΕ που συμμετέχουν στο ενιαίο νόμισμα, έναν χώρο ελκυστικό για τα άλλα κράτη μέλη της ΕΕ να προσχωρήσουν, εφόσον είναι έτοιμα να το πράξουν.
Για να προετοιμάσει τη μετάβαση από το στάδιο 1 στο στάδιο 2, η Επιτροπή θα παρουσιάσει μια Λευκή Βίβλο την άνοιξη του 2017, όπου θα περιγράφονται τα επόμενα βήματα που απαιτούνται, συμπεριλαμβανομένων των μέτρων νομικής φύσης για την ολοκλήρωση της ΟΝΕ στο στάδιο 2. Αυτή η Λευκή Βίβλος θα εκπονηθεί σε διαβούλευση με τους προέδρους των άλλων θεσμικών οργάνων της ΕΕ . Για την εκπόνησή της και την ανταλλαγή απόψεων σε ευρεία βάση, η Επιτροπή θα προωθήσει συζητήσεις και δημόσιες διαβουλεύσεις σε όλη την ΕΕ. Στα μέσα του 2016 η Επιτροπή θα συστήσει μια ομάδα εμπειρογνωμόνων που θα διερευνήσει τις νομικές, οικονομικές και πολιτικές προϋποθέσεις σχετικά με τις πιο μακροπρόθεσμες προτάσεις που περιλαμβάνονται στην «Έκθεση των πέντε προέδρων».
Ιστορικό
Η επίτευξη μιας βαθύτερης και δικαιότερης Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης είναι μια από τις 10 προτεραιότητες των πολιτικών κατευθυντήριων γραμμών του προέδρου Γιούνκερ. Η «Έκθεση των πέντε προέδρων» , που παρουσιάστηκε στις 22 Ιουνίου 2015, αποτελεί τη βάση για την επίτευξη αυτού του στόχου μέσα στην επόμενη δεκαετία. Η έκθεση εκπονήθηκε μετά από αίτημα της Συνόδου Κορυφής των ηγετών της ζώνης του ευρώ, του Οκτωβρίου 2014, και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Δεκεμβρίου 2014.
Η «Έκθεση των πέντε προέδρων» προτείνει έναν φιλόδοξο αλλά εφικτό χάρτη πορείας για την ολοκλήρωση της ΟΝΕ μέσα από την παράλληλη επίτευξη προόδου σε τέσσερα μέτωπα: πρώτον, προς μια ουσιαστική Οικονομική Ένωση που θα εξασφαλίζει ότι κάθε οικονομία διαθέτει τα διαρθρωτικά χαρακτηριστικά που της επιτρέπουν να ευημερεί εντός της Νομισματικής Ένωσης· δεύτερον, προς μια Χρηματοοικονομική Ένωση που θα εγγυάται την ακεραιότητα του νομίσματός μας σε ολόκληρη τη Νομισματική Ένωση, περιορίζοντας τους κινδύνους για την χρηματοπιστωτική σταθερότητα και αυξάνοντας τον επιμερισμό των κινδύνων με τον ιδιωτικό τομέα· τρίτον, προς μια Δημοσιονομική Ένωση που θα εξασφαλίζει τόσο τη βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών όσο και τη δημοσιονομική σταθεροποίηση· και τέλος, προς μια Πολιτική Ένωση που θα αποτελεί το θεμέλιο για όλα τα ανωτέρω, χάρη στην ουσιαστική δημοκρατική λογοδοσία, τη νομιμοποίηση και την ενίσχυση των θεσμών.
