Στο Κραν Μοντάνα, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας και ο Έλληνας Υπουργός Εξωτερικών έδωσαν τη μάχη σε πεδίο που δεν δόθηκε ποτέ ξανά, εκείνο δηλαδή των εγγυήσεων, των επεμβατικών δικαιωμάτων και της ασφάλειας, ανέφερε σήμερα ο Υπουργός Εξωτερικών κ. Ιωάννης Κασουλίδης.
Σε συνέντευξη Τύπου, κατόπιν γεύματος εργασίας με τον Έλληνα ομόλογό του κ. Νίκο Κοτζιά, ο κ. Κασουλίδης ανέφερε ότι «δεν χρειάζονται πολλά λόγια για να συνοψιστεί η ουσία του θέματος, ότι δόθηκε μια μάχη για το Κυπριακό στο Κραν Μοντανά, χέρι με χέρι με την Ελλάδα. Πρόεδρος Αναστασιάδης και Νίκος Κοτζιάς έδωσαν τη μάχη, μάλιστα, σε πεδίο που δεν δόθηκε ξανά η μάχη: στο πεδίο των εγγυήσεων, των επεμβατικών δικαιωμάτων και της ασφάλειας».
Όπως πρόσθεσε ο Υπουργός Εξωτερικών, και επαναλαμβάνοντας λόγια του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, «δεν επετεύχθη λύση διότι έλειπαν μέσα αυτά τα στοιχεία, ότι η Κύπρος έχει το δικαίωμα να είναι ένα φυσιολογικό κράτος –αυτά δεν είναι λόγια δικά μου, αλλά του ΓΓ ΟΗΕ-, έχει το δικαίωμα να μην περιλαμβάνονται σε οποιαδήποτε συμφωνία εγγυήσεις και επεμβατικά δικαιώματα γιατί δεν είναι στηρίξιμα (non-sustainable) –πάλι όχι λόγια δικά μου, αλλά λόγια του ιδίου του ΓΓ ΟΗΕ- και, επομένως, από ότι αντιλαμβάνομαι, εκεί θα δοθούν και οι επόμενες μάχες, αν θέλει η διεθνής κοινότητα, πρώτα, να πείσει την Τουρκία να δεχτεί, και αν οι Τουρκοκύπριοι προτιμούν λύση του Κυπριακού, παρά να καταστούν πλήρες υποχείριο της Τουρκίας».
Από την πλευρά του, ο Έλληνας Υπουργός Εξωτερικών, αφού ανέφερε ότι σήμερα είχε την τιμή να προσκληθεί από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας για να παρευρεθεί στο Εθνικό Συμβούλιο, υπενθύμισε μια προηγούμενη πρόσκληση προς τον κ. Κασουλίδη για συμμετοχή του σε ένα ειδικό συμβούλιο του Εθνικού Συμβουλίου Εξωτερικής Πολιτικής που αφορούσε στο Κυπριακό, κατά το οποίο εισηγητής για τη συζήτηση εκείνης της ημέρας ήταν ο Κύπριος Υπουργός Εξωτερικών.
Αναφερόμενος στις συζητήσεις στο Κραν Μοντανά, ο κ. Κοτζιάς εξέφρασε την πεποίθηση πως οι διαπραγματεύσεις για το Κυπριακό και ο τρόπος που συνεργαστήκαν, κατά απόλυτα θετικό τρόπο, με την κυπριακή κυβέρνηση, και πάνω από όλα με τον Πρόεδρο Αναστασιάδη, έφερε τις δυο χώρες και τους δύο λαούς ακόμα πιο κοντά. «Διότι, είναι δύο λαοί που έχουν κοινές αξίες, κοινές αρχές, μεγάλη κοινή ιστορία και πολιτισμό χιλιάδων ετών», όπως ανέφερε χαρακτηριστικά.
Όσον αφορά στη συμμετοχή του στο σημερινό Εθνικό Συμβούλιο, ο Έλληνας Υπουργός Εξωτερικών ανέφερε: «Άκουσα με προσοχή τους Προέδρους των κομμάτων και τους πρώην Προέδρους της Δημοκρατίας, όπως και τον ίδιο τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Είπα και διηγήθηκα, με ένα τρόπο, την εμπειρία που απέκτησα στο Κραν Μοντανά. Το τι είδαμε και πώς το είδαμε. Εκεί, είδαμε μια Τουρκία, η οποία έπαιζε με τις λέξεις, αλλά όταν ήρθε η στιγμή των αποφάσεων έδειξε ότι δεν είχε καμία διάθεση ή δεν ήταν ακόμα έτοιμη για ίσως και λύση.
Εκεί, κάναμε μια μεγάλη κατάκτηση, μπορέσαμε και θέσαμε το ζήτημα των εγγυήσεων και της ασφάλειας στην ημερήσια διάταξη του Κυπριακού και δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι, σε κάθε μελλοντική διαπραγμάτευση, θα είναι το θέμα με το οποίο θα πρέπει να ξεκινάει αυτή η διαπραγμάτευση».
Αναφερόμενος, εξάλλου, στη σημερινή συνάντησή του με τον κ. Κασουλίδη και των αντιπροσωπειών των δύο χωρών, σημείωσε ότι αντηλλάγησαν απόψεις για το πώς θα εντατικοποιηθούν παραπέρα οι σχέσεις ανάμεσα στα δύο κράτη, ποια θα είναι η συνέχεια που επιθυμούν να δοθεί –όσον αφορά στα ζητήματα που αφορούν και την Ελλάδα- για τη μελλοντική τη λύση του Κυπριακού, πώς πρέπει να συμπεριφερθούν και με ποιον τρόπο να αξιοποιηθούν οι δυνατότητες που παρέχει η Ευρωπαϊκή Ένωση, πώς θα αντιμετωπιστεί η Τελωνειακή Ένωση που έρχεται τους επόμενους μήνες στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, ενώ τέλος συζητήθηκα και πάρα πολλές άλλες πλευρές της συνεργασίας Κύπρου και Ελλάδας.
Σε παρατήρηση δημοσιογράφου ότι το περί «φυσιολογικού κράτους» το είπε πρώτα ο Έλληνας Υπουργός Εξωτερικών και μετά το επανέλαβε ο ΓΓ του ΟΗΕ, ο κ. Κοτζιάς είπε: «Το θεωρώ μεγάλη μου τιμή οι διατυπώσεις που μπορεί να είναι καθημερινές όταν τις κάνω για συγκεκριμένα μεγάλα προβλήματα, να υιοθετούνται από σημαντικές προσωπικότητες και να αποκτούν τη δική τους δυναμική. Οι ιδέες δεν είναι για να τις κρατάει κανείς για τον εαυτό του, είναι για να μεταφέρονται. Η διατύπωση ήταν normal state, δηλαδή ένα φυσιολογικό –ή θα μπορούσε κανείς να το πει νομικά- κανονικό κράτος.
Και επιτρέψετέ μου να το εξηγήσω αυτό επ’ ευκαιρίας. Πήγαμε σε μια διαπραγμάτευση που άρχισαν όλοι να λένε 1, 2, 3 , 4, 18, 48 και τους είπα, ωραία, για να κρίνουμε το 1, 2, 4, 48, 18, θα πρέπει να πούμε ποιος είναι ο στόχος αυτής της διάσκεψης. Και τους έβαλα το απλό ερώτημα: Είναι κοινός μας στόχος ότι η Κύπρος πρέπει να είναι ένα κανονικό, φυσιολογικό κράτος; Δηλαδή ένα κράτος, ανεξάρτητο, με εδαφική ακεραιότητα και πλήρη κυριαρχία; Και εάν συμφωνούμε σε αυτό. Κανένας δεν τολμούσε να διαφωνήσει, να κουβεντιάσουμε τον δρόμο με τον οποίο θα φθάσουμε εκεί και, κατά τη δική μας τη γνώμη και τη γνώμη της Κυπριακής Δημοκρατίας, ο δρόμος αυτός είναι η απαλλαγή της Κύπρου από τα δεσμά δύο συνθηκών, της Ζυρίχης-Λονδίνου το 1959-60, της Συνθήκης των Εγγυήσεων και της Συνθήκης Συμμαχίας».
Ερωτηθείς κατά πόσον η Τουρκία μπορεί να επιδείξει εποικοδομητική στάση στο Κυπριακό, λαμβανομένων υπόψη και των προεδρικών εκλογών στη χώρα το 2019, του Κουρδικού και του θέματος της Συρίας, ο κ. Κοτζιάς απάντησε ότι «αυτά είναι αιτίες /αντικίνητρα για την Τουρκία, αλλά υπάρχουν και κίνητρα. Τα κίνητρα είναι η σχέση της με τον δυτικό κόσμο, είναι τα εργαλεία που διαθέτει η ΕΕ αυτή τη στιγμή, η Τελωνειακή Ένωση, είναι το διεθνές περιβάλλον στο οποίο η Τουρκία δεν είναι τόσο νικηφόρα όσο ήλπιζε –το βλέπουμε και στη Συρία, όπου έχουμε σχετικά εύκολη αποδιοργάνωση των στρατιωτικών της μονάδων-, ο ‘αήττητος’ τουρκικός στρατός δεν έχει τόσο εύκολη πορεία, υπάρχουν πάρα πολλές εσωτερικές αντιθέσεις στην Τουρκία που μπορούν, όταν θα εκδηλωθούν, να την υποχρεώσουν να πάρει ένα διαφορετικό δρόμο και υπάρχει και ένα διεθνές περιβάλλον, στο οποίο πρέπει να δουλέψουμε, προκειμένου να υποχρεωθεί να πειθαρχήσει, με την καλή έννοια, δημιουργικά, στο διεθνές δίκαιο».
Σε ερώτηση κατά πόσον το αποτέλεσμα στο Κραν Μοντάνα μπορεί να απελευθερώνει μια άλλη διαδικασία στο Κυπριακό που να εξυπηρετεί περισσότερο τις μεθοδεύσει στης Τουρκίας, ο κ. Κοτζιάς ανέφερε ότι «υπάρχει ένα μεγάλο ερώτημα εάν η Τουρκία οδήγησε σε αυτό το τέλος το άδοξο, θα έλεγα, τη διαπραγμάτευση, έχοντας κατά νου να παίξει με άλλα πράγματα. Αλλά, δεν είναι η διαπραγμάτευση στο Μοντανά που της έφερε στο μυαλό ‘εναλλακτικές’ λύσεις, η δική μας δουλειά είναι να την εμποδίζουμε να παίζει με α, β, γ, δ λύσεις και να υποχρεώνεται να λαμβάνει υπόψη της το διεθνές δίκαιο.
Το δεύτερο, η δική μου αίσθηση από τη Γενεύη 1 ήταν ότι πολλοί διεθνείς παράγοντες –και όχι μόνο η Τουρκία- πίστευαν ή νόμιζαν ότι αυτό που λέγαμε για εγγυήσεις, κατάργηση του καθεστώτος εγγυήσεων, της Συνθήκης και των ‘παρεμβατικών δικαιωμάτων’ της Τουρκίας καθώς και η διατήρηση των στρατευμάτων πάνω στο κορμί της Κύπρου, ότι αυτά τα λέγαμε για το θεαθήναι και μόλις θα μπαίναμε στις διαπραγματεύσεις θα παραδινόμαστε. Η Τουρκία διαπίστωσε ότι για αυτά τα θέματα όχι μόνο δεν παραδοθήκαμε, αλλά μπήκανε και θα μπούνε και σε κάθε μελλοντική διαπραγμάτευση πάνω πάνω.
Προσωπική μου γνώμη είναι ότι οι αναφορές της σε πλάνα β, γ, δ, κτλ είναι στοιχείο της διαπραγμάτευσης για τη λύση του Κυπριακού με τον τρόπο που εκείνη καταλαβαίνει και θέλει.
Θέλω να κάνω μια διευκρίνιση γιατί εδώ, στην Κύπρο, άκουσα διάφορα για τις επιλογές της ελληνικής κυβέρνησης και τις προσωπικές μου: Η διαπραγμάτευση για τη λύση του Κυπριακού δεν είναι μόνο οι δέκα μέρες στο Μοντανά ή οι δύο μέρες στη Γενεύη. Οι καθημερινές δηλώσεις, οι καθημερινές πιέσεις, οι εναλλακτικές λύσεις που επεξεργάζεται κανείς, ο τρόπος που πείθει τη δική του κοινωνία ή προσπαθεί να επηρεάσει την απέναντι κοινωνία, ο τρόπος που ορισμένους παίκτες προσπαθεί κανείς να τους περιορίσει ή να μην τους αφήνει αφηνιασμένους να εξυπηρετούν τρίτα συμφέροντα, όλα αυτά είναι στοιχεία διαπραγμάτευσης. Δεν είναι από εδώ η διαπραγμάτευση και από εκεί τα άλλα. Για αυτό σήμερα μιλάμε για δημόσια διπλωματία, για διπλωματία των πολιτών, όλα αυτά τα στοιχεία είναι κομμάτι της διαπραγμάτευσης, ο πυρήνας της είναι η καθ’ αυτό διαπραγμάτευση. Κατά συνέπεια, όταν διαβάζετε και τις τουρκικές δηλώσεις, λάβετε και αυτό υπόψη σας. Διαπραγματεύεται τη θέση της και προσπαθεί να αποφύγει τον καταλογισμό ευθυνών που τις αντιστοιχούν».
Κληθείς να αναφέρει την εκτίμηση του κατά πόσον θα προκύψει οποιαδήποτε νέα πρωτοβουλία στο εγγύς μέλλον, ο Έλληνας Υπουργός Εξωτερικών είπε: «Πρέπει να δουλέψουμε, ώστε να δοθεί καινούργια ευκαιρία στη διαπραγμάτευση για λύση του Κυπριακού, αλλά αυτή η καινούργια ευκαιρία πρέπει να είναι καλά προετοιμασμένη και αποτελεσματική. Εγώ καταλογίζω στον Άιντε, ανάμεσα στα άλλα, ότι ήρθε απροετοίμαστος και χωρίς να είχε επιτρέψει την απαραίτητη προεργασία στη διάσκεψη στην Ελβετία».
Σε ερώτηση κατά πόσον μπορεί να δοθεί ένα μήνυμα στον κόσμο σχετικά με την ενεργειακή πολιτική, ο κ. Κασουλίδης είπε: «Εμένα το μήνυμά μου είναι ότι οι προκλήσεις, όσον ενοχλητικές και εάν είναι, είναι διαχειρίσιμες»
Από την πλευρά του, ο κ. Κοτζιάς είπε ότι «η Τουρκία είναι μια χώρα που δυσκολεύεται να προσαρμοστεί στο διεθνές δίκαιο. Η δουλειά των Υπουργών Εξωτερικών είναι να την βοηθήσουν να καταλάβει τις υποχρεώσεις της».
