Προτεραιότητα
της Κυβέρνησης η εφαρμογή ολιστικής στρατηγικής πρόληψης και καταστολής των
σεξουαλικών αδικημάτων σε βάρος ανηλίκων
Η
ανάγκη για δημιουργία εθνικής στρατηγικής που αφορά στην προστασία των παιδιών
από τη σεξουαλική εκμετάλλευση, τη σεξουαλική κακοποίηση και την παιδική
πορνογραφία είναι επιβεβλημένη, καθώς θα αντιμετωπίσει ολιστικά ένα τόσο σοβαρό
κοινωνικό ζήτημα, καλύπτοντας ευρύτερα τα θέματα πρόληψης, καταστολής και
αντιμετώπισης του θύματος, αλλά και του θύτη. Η εποπτεία των καταδικασθέντων για
αδικήματα σεξουαλικής φύσεως σε βάρος ανηλίκων αποτελεί έναν σημαντικό θεσμό, ο
οποίος όμως αντιμετωπίζει μόνο ένα κομμάτι του συνολικού προβλήματος.
Οι
αριθμοί των κρουσμάτων ανήλικων θυμάτων πορνογραφίας, σεξουαλικής εκμετάλλευσης
και σεξουαλικής κακοποίησης ανησυχούν ιδιαίτερα το Υπουργείο Δικαιοσύνης και
Δημοσίας Τάξεως, το οποίο καταβάλλει προσπάθειες μέσα από τη συστηματική δίωξη
των δραστών να καταστείλει τα φαινόμενα. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι ενώ
το 2011 και το 2012, διερευνήθηκαν 38 και 54 υποθέσεις παιδικής πορνογραφίας
αντίστοιχα, το 2013, 23, από το 2014 και έπειτα παρατηρείται αύξηση στα
περιστατικά παιδικής πορνογραφίας που διαχειρίστηκε η Αστυνομία. Το 2014 το
Γραφείο Καταπολέμησης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος διαχειρίστηκε 106 υποθέσεις, ενώ
από τις αρχές του 2015 μέχρι σήμερα έχει ήδη διαχειριστεί 102 περιπτώσεις.
Αύξηση παρατηρείται και στις υποθέσεις που αφορούν σεξουαλικά αδικήματα σε βάρος
ανηλίκων. Το 2011 είχαμε 32 υποθέσεις, το 2012 και το 2013, 41 και 36
αντίστοιχα, ενώ κατά το 2014, 48. Από τις αρχές του 2015 μέχρι και σήμερα έχουν
καταχωρηθεί ήδη 28 υποθέσεις στη βάση του περί πρόληψης και καταπολέμησης της
σεξουαλικής κακοποίησης, εκμετάλλευσης και παιδικής πορνογραφίας Νόμου.
Ο
καθορισμός μιας ενιαίας εθνικής στρατηγικής θα δημιουργήσει υποχρεώσεις και θα
δώσει κατευθυντήριες γραμμές προς όλες τις εμπλεκόμενες υπηρεσίες,
ενδυναμώνοντας τις προσπάθειες του κράτους για προστασία των ανηλίκων από
τέτοιου είδους συμπεριφορές. Η εφαρμογή μιας ενιαίας στρατηγικής θα υποβοηθήσει
θέματα που ήδη είναι υπό μελέτη, όπως για παράδειγμα η επανεξέταση του ύψους των
ποινών και η αξιολόγηση εάν οι επιβαλλόμενες ποινές είναι αρκούντως αυστηρές για
αποτροπή διάπραξης τέτοιας μορφής αδικημάτων.
Είναι
γεγονός ότι πάντοτε υπήρχαν περιστατικά που αφορούσαν αδικήματα αυτής της
φύσεως, όμως δυστυχώς υπήρχε κάλυψη των ατόμων αυτών, με τα γεγονότα συχνά να
αποσιωπούνται, καθώς και περιπτώσεις καταδικασθέντων για σεξουαλικά αδικήματα σε
βάρος ανηλίκων, οι οποίοι μετά την αποφυλάκισή τους συνέχισαν την δράση τους
ανενόχλητοι. Αξιολογώντας τις συνέπειες της ανοχής που επιδείχθηκε όλα αυτά τα
χρόνια και ειδικότερα την εντύπωση ατιμωρησίας του θύτη, καθώς και στην έλλειψη
στρατηγικής βοήθειας προς το θύμα και εποπτείας του θύτη και στο πλαίσιο της
πολιτικής για μηδενική ανοχή σε όλα τα επαχθή εγκλήματα της κοινωνίας, τέθηκε
στις προτεραιότητες της Κυβέρνησης η εφαρμογή μιας ολιστικής στρατηγικής
πρόληψης και καταστολής των αδικημάτων αυτών.
Προτεραιότητα
της Αστυνομίας η συνεχής παρακολούθηση, η διερεύνηση και η δίωξη των αδικημάτων
αυτών, καθώς και η παρακολούθηση των εποπτευομένων προσώπων, ενώ η Αρχή
Εποπτείας Καταδικασθέντων για Αδικήματα Σεξουαλικής Φύσης κατά Ανηλίκων, η οποία
συστάθηκε με βάσει τον περί Πρόληψης και Καταπολέμησης της Σεξουαλικής
Κακοποίησης, της Σεξουαλικής Εκμετάλλευσης Παιδιών και της Παιδικής Πορνογραφίας
Νόμο του 2014, έχει θεσπίσει κριτήρια και
κατευθυντήριες γραμμές για την εποπτεία και τον έλεγχο της ορθής διεκπεραίωσης
της εποπτείας των προσώπων που έχουν καταδικαστεί για τέτοιου είδους αδικήματα.
Συνεδριάζοντας
κάθε μήνα πριν από την αποφυλάκιση προσώπου που καταδικάστηκε για σεξουαλικά
αδικήματα κατά ανηλίκων, η Αρχή εξέτασε και έθεσε σε εποπτεία τρία άτομα με
δικαστικό διάταγμα, τα οποία εμπλέκονταν σε σεξουαλικής φύσεως αδικήματα σε
βάρος ανηλίκων και αποφυλακίστηκαν και αυτή τη στιγμή εξετάζει άλλες επτά
περιπτώσεις ατόμων που πρόκειται να αποφυλακιστούν σύντομα, με σκοπό να τεθούν
υπό εποπτεία. Παράλληλα, στο αρχείο της έχει καταγράψει και εξετάζει τις
περιπτώσεις τεσσάρων αποφυλακισθέντων που είχαν εκτίσει παλαιότερα ποινή
φυλάκισης για τέτοιου είδους αδικήματα, ώστε να τα θέσει σε εποπτεία. Η Αρχή
τηρεί, επίσης, αρχείο με τακτικές αναφορές από την εβδομαδιαία παρακολούθηση των
εποπτευομένων από τις Υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας και τις Υπηρεσίες Κοινωνικής
Ευημερίας (ΥΚΕ). Στο εν λόγω αρχείο υπάρχουν καταχωρημένα τόσο οι παλαιές όσο
και νέες καταδίκες, καθώς και κατά πόσον οι καταδικασθέντες ανταποκρίνονται στις
συστάσεις και εκπληρώνουν τις υποχρεώσεις τους τελώντας υπό εποπτεία.
Επισημαίνεται ότι οι Αστυνομικές Διευθύνσεις είναι ενήμερες για τη διεύθυνση
διαμονής των εποπτευομένων, ενώ ταυτόχρονα, βρίσκονται σε στενή συνεργασία και
αλληλοενημέρωση με τις ΥΚΕ.
Η
Αρχή αποφάσισε βάσει εισήγησης των Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας, για τη ψυχολογική
στήριξη ή τη θεραπευτική παρέμβαση σε σχέση με τα εν λόγω πρόσωπα, ενώ
καταρτίζει πρόγραμμα επανένταξης του καταδικασθέντος προσώπου ανάλογα με την
περίπτωση. Παράλληλα, έχει
παρέμβει συμβουλευτικά προς τον Γενικό Εισαγγελέα για
την αναγκαιότητα υποβολής αιτήματος για επιπρόσθετη ποινή ή κύρωση, και σχετικά
με την επικινδυνότητα προσώπων που τελούν υπό εποπτεία.
Ο
παρεμβατικός ρόλος της Αρχής γίνεται μέσα από τη συμμετοχή σε αυτήν εκπροσώπων
από διάφορες υπηρεσίες. Συγκεκριμένα, λειτουργοί όλων των αρμοδίων αρχών ή
υπηρεσιών του κράτους, όπως της Αστυνομίας, της Γενικής Εισαγγελίας της
Δημοκρατίας, των Κοινωνικών Υπηρεσιών των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας, της
Υπηρεσίας Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού, των
Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας του Υπουργείου Υγείας, του Τμήματος Φυλακών, του
Συμβουλίου Αποφυλάκισης Κρατουμένων Επ’ Αδεία και του Οργανισμού Νεολαίας
Κύπρου, υπό τον συντονισμό του Υπουργείου Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως,
συζητούν και αποφασίζουν επί σειράς θεμάτων, τα οποία προϋποθέτουν την εφαρμογή
μιας ολιστικής στρατηγικής πρόληψης και αντιμετώπισης των περιστατικών
σεξουαλικής βίας κατά ανηλίκων.
Περαιτέρω,
σε πρόσφατη συνεδρίασή της, η Αρχή αποφάσισε τη σύνταξη ενός εγχειριδίου με τη
συνδρομή όλων των μελών της Αρχής, αλλά και με το ενδεχόμενο συνεργασίας
εμπειρογνωμόνων, το οποίο θα καθορίζει επακριβώς τις διαδικασίες που μέχρι
σήμερα ακολουθούνται όσον αφορά την εποπτεία των καταδικασθέντων για αδικήματα
σεξουαλικής φύσης κατά ανηλίκων. Παράλληλα,
εξετάζει τρόπους ενίσχυσης του ελέγχου εφαρμογής των υποχρεώσεων που
έχουν τα πρόσωπα υπό εποπτεία.
Στο
πλαίσιο του συντονισμού των συναρμοδίων αρχών και υπηρεσιών, η Αρχή έλεγξε, καθ’
όλη τη διάρκεια του τελευταίου έτους, μέσω τακτικών συνεδριάσεων, την
αποτελεσματικότητα της άσκησης των αρμοδιοτήτων της κάθε εμπλεκόμενης αρχής σε
σχέση με το κάθε πρόσωπο που τελεί υπό εποπτεία, και έλαβε μέτρα ώστε να
αξιολογηθεί η επικινδυνότητα και η πιθανότητα επανάληψης του αδικήματος.
Βασικότερος στόχος της είναι η πρόληψη και ελαχιστοποίηση των κινδύνων
επανάληψης αδικημάτων σεξουαλικού χαρακτήρα σε βάρος παιδιών. Πρέπει να
σημειωθεί, βέβαια, ότι στην περίπτωση που το πρόσωπο που παραπέμπεται στην Αρχή
Εποπτείας είναι παιδί, τα πιο πάνω μέτρα λαμβάνονται, έχοντας υπόψη τα στάδια
ανάπτυξης του παιδιού και την διαφορετική ψυχοπαθολογία των παιδιών που
διαπράττουν σεξουαλικά αδικήματα. Για αυτό, η απόφαση της Κυβέρνησης για
συγκρότηση και εφαρμογή μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής πρόληψης και καταστολής
των σεξουαλικών αδικημάτων κατά των παιδιών, εκτός από τις πιο πάνω ανάγκες, θα
περιλάβει στρατηγικές δράσεις για την πρόληψη των φαινομένων αυτών, καθώς και
για τη προστασία και βοήθεια του θύματος βίας με την συμβολή και βοήθεια
εκπαιδευτικών ψυχολόγων και προγραμμάτων στήριξης των παιδιών
