Ομιλία
του Επιτρόπου Προεδρίας για Ανθρωπιστικά Θέματα και Θέματα Αποδήμων στον
εορτασμό για την εθνική επέτειο της 1 ης Απριλίου
Πιστοί
στο κάθε χρονικό χρέος τιμούμε σήμερα την εθνική επέτειο της 1 ης
Απριλίου που σήμανε την απαρχή του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα για αποτίναξη του
αποικιακού ζυγού.
Μαζευτήκαμε
και φέτος εδώ, 60 χρόνια μετά από την ιστορική εκείνη μέρα που σημάδεψε
ανεξίτηλα έναν ολόκληρο λαό, για να τιμήσουμε για άλλη μια φορά αυτούς που με τη
θυσία τους δόξασαν τον Θεό που λάτρευσαν, αυτούς που κατάμουτρα έφτυσαν τον
Χάρο, έκαναν περήφανη τη μάνα που τους γέννησε, τίμησαν το ομορφότερο ιδανικό
της λευτεριάς και ερωτεύτηκαν με έναν έρωτα μεγάλο, αληθινό, την ωραιότερη μάνα
του κόσμου, τη μάνα που τόσο πολύ λάτρεψαν, την Ελλάδα μας. Μαζευτήκαμε σήμερα
εδώ για να αποτίσουμε ελάχιστο φόρο τιμής σε εκείνους που τίμησαν την πατρίδα με
το αίμα τους. Στη γενιά που περήφανα ανέβηκε τα σκαλιά της αγχόνης για να
χαρίσει στην Κύπρο μας τη λευτεριά της.
Ήταν
ξημερώματα Παρασκευής, 30 λεπτά μετά τα μεσάνυχτα, όταν ξέσπασε ο αγώνας και
άρχισε η Κύπρος να κοχλάζει σαν ηφαίστειο. Οι καρδιές των νέων πυρπολήθηκαν. Ο
λαός ένιωσε τη θέρμη της λαύρας. Τα λάβαρα του αγώνα υψώθηκαν. Και ολόκληρο το
νησί μετατράπηκε σε μια απέραντη γαλανόλευκη σημαία. Ήταν έξι ημέρες μετά την
επέτειο της 25 ης Μαρτίου που είχε σημάνει την εξέγερση του έθνους
κατά της τουρκοκρατίας. Η ατμόσφαιρα ήταν ηλεκτρισμένη από τα πολεμικά τροπάρια
και τα εμβατήρια του ξεσηκωμού.
Από
της Αρχιεπισκοπής το θρόνο ακούστηκε το εγερτήριο σάλπισμα του Μακάριου και από
τον κυπριακό Όλυμπο το πολεμικό πρόσταγμα του Διγενή.
Ήταν
πρώτη Απριλίου
της
ΕΟΚΑ η αρχή
που
ακούστηκε στην Κύπρο
η
φωνή του Διγενή
Και
στον ήχο της φωνής του
έτρεξε
η λεβεντιά
για
να δώσουνε τη μάχη
εις
της Κύπρου τα βουνά.
Εκείνη
την πρώτη νύχτα, οι ομάδες της ΕΟΚΑ χτυπούν συντονισμένα. Ο Γρηγόρης Αυξεντίου
με την ομάδα του κτυπά στη Δεκέλεια με αποστολή να προκαλέσει διακοπή του
ηλεκτρικού ρεύματος. Ο Μάρκος Δράκος με τη δική του ομάδα ανατινάζει το
ραδιοφωνικό σταθμό. Την αφετηρία της δόξας οριοθετεί με τη θυσία του ο πρώτος
νεκρός, ο Μόδεστος Παντελή. Η Κύπρος ξυπνά αναστατωμένη πριν ροδίσει η αυγή και
βγαίνει στους δρόμους απορώντας. Το πανηγύρι του αγώνα αρχίζει και ο Διγενής
κυκλοφορεί την προκήρυξη του:
«Με
την βοήθειαν τού Θεού, με πίστιν εις τον τίμιον αγώνα μας, με την συμπαράστασιν
ολοκλήρου τού Ελληνισμού και με την βοήθειαν των Κυπρίων, αναλαμβάνομεν τον
αγώνα διά την αποτίναξιν τού Αγγλικού ζυγού, με σύνθημα εκείνο το οποίον μάς
κατέλειπαν οι πρόγονοί μας ως ιεράν παρακαταθήκην: ‘Ή τάν ή επί τάς’».
Μάταια
ο Κυπριακός Ελληνισμός ανέμενε μετά το πέρας του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου,
υλοποίηση της υπόσχεσης της Μεγάλης Βρετανίας για ένωση της Κύπρου με την
Ελλάδα. Στο παλλαϊκό αυτό αίτημα, οι Βρετανοί, χάνοντας την μία αποικία μετά την
άλλη, δεν έδειχναν καμία διάθεση απώλειας της Κύπρου.
Το
αίσθημα της αδικίας και της καταπίεσης, αλλά και η άσβεστη φλόγα για ένωση και
λευτεριά συνεπήρε τις ψυχές των ελλήνων της Κύπρου και οδήγησε στον
ξεσηκωμό.
Η
εθνική αφύπνιση των Κυπρίων ξεκίνησε με τα Οκτωβριανά του 1931, συνεχίσθηκε με
τις μαζικές κινητοποιήσεις κατά των αποικιοκρατών και κορυφώθηκε με το ενωτικό
δημοψήφισμα του 1950 που οργανώθηκε από την Εθναρχούσα Εκκλησία. Με ποσοστό
95,7% ο λαός ψήφισε την ένωση. Οι Άγγλοι τήρησαν όμως και πάλι αρνητική
στάση. Εκμεταλλεύτηκαν στο έπακρο την παρουσία της τουρκοκυπριακής κοινότητας
και όταν πια τέθηκε επιτακτικά το ζήτημα της ένωσης, επανέφεραν επίσημα στο
προσκήνιο την Τουρκία, η οποία από τη συνθήκη της Λωζάννης το 1923 μέχρι το
τέλος του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου δεν είχε καμιά εμπλοκή στο Κυπριακό.
Μοναδικός γνώμονας των ενεργειών της Μεγάλης τότε Βρετανίας, ήταν η δημιουργία
συνθηκών που θα της επέτρεπαν να διατηρήσει τον απόλυτο έλεγχο της Κύπρου.
Ο
Υπουργός Αποικιών, ο Χένρυ
Χόπκινσον, ανέφερε στη Βουλή των Κοινοτήτων το 1954 ότι η Κύπρος είναι περιοχή
με στρατηγική αξία, και για αυτό ουδέποτε θα τύχει αυτοδιάθεσης. Η Ελλάδα, με
αίτησή της στον ΟΗΕ, το 1954, ζήτησε από τον Οργανισμό, την «εφαρμογή της αρχής
των ίσων δικαιωμάτων και της αυτοδιάθεσης των λαών, στην περίπτωσιν του λαού της
Κύπρου». Στις 17 Δεκεμβρίου 1954, η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ απέρριψε την αίτηση
της Ελλάδας. Έτσι, την 1η Απριλίου 1955 ξεκίνησε τη δράση της η Ε.Ο.Κ.Α..
Πολιτικός
αρχηγός ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος, και στρατιωτικός ο Γεώργιος Γρίβας, με το
ψευδώνυμο Διγενής.
Στον
αγώνα συμμετείχαν όλα τα στρώματα του λαού: Νέοι, μεσήλικες, ηλικιωμένοι, άντρες
και γυναίκες. Όλοι μαζί και ο καθένας με τον δικό του τρόπο υπηρέτησαν την ιδέα
της ελευθερίας, με μοναδική φιλοπατρία, αυτοθυσία και αυταπάρνηση. Οι Άγγλοι
χρησιμοποίησαν κάθε μέσο για να ανακόψουν την ηρωική αυτή προσπάθεια του
Κυπριακού Ελληνισμού για τη λευτεριά του. Με φυλακίσεις, βασανιστήρια, εξορίες,
απαγχονισμούς αγωνιστών και με άλλα απάνθρωπα πολλές φορές μέσα προσπάθησαν να
κάμψουν το φρόνημα και την αγωνιστικότητα του λαού μας. Όμως, οι νέοι της Κύπρου
σε καμιά περίπτωση δεν πτοήθηκαν. Πολέμησαν και θυσιάστηκαν για τη λευτεριά της
πατρίδας όπως οι αγωνιστές του 1821 και έγραψαν χρυσές σελίδες δόξας στην
ιστορία του τόπου μας.
Και
όμως, αυτοί οι τρελοί και ονειροπόλοι Έλληνες τολμούσαν. Αυτοί οι μικροί
Βαγορήδες, οι αμούστακοι Καραολήδες θα αποτελούσαν τον ασυγκράτητο στρατό του
Διγενή. Τι κι αν δεν έβγαλαν σχολείο; Οι περισσότεροι φοίτησαν μόνο στο
δημοτικό. Μερικοί δε, μόνο στις πρώτες τάξεις. Έμαθαν όμως τόσα γράμματα όσα
χρειάζονταν για να γράφουν τη λέξη «Ελευθερία». Ήταν φτωχοί, γεωργοί, βοσκοί,
εργάτες, παιδιά του μόχθου και του ποδαριού. Οικοδόμοι, ξυλουργοί. Γνώριζαν όμως
για την αρχαία Ελλάδα, το Βυζάντιο, το ‘21. Μέσα στα λιγοστά πράγματά τους
κουβαλούσαν την Αγία Γραφή, παντοτινή σύντροφό τους, και ένα βιβλίο με την
ιστορία της κόρης για την οποία θα θυσιάζονταν, την Ελλάδα. Τι κι αν δεν έβγαλαν
στρατιωτικές σχολές; Τι κι αν δεν πέρασαν από Κέντρα Εκπαιδεύσεως; Τι κι αν δεν
είχαν σύγχρονα όπλα; Σχολείο τους το Ευαγγέλιο. Εκπαίδευσή τους τα βουνά και τα
λαγκάδια. Όπλα τους η πίστη στον Θεό. Δύναμή τους ο Σταυρός. Συντροφιά τους η
γλυκιά Παναγιά. Όραμά τους η ένωση με τη «Μητέρα Ελλάδα».
Δεν
υπάρχουν σήμερα λόγια με τα οποία κάποιος να μπορεί να περιγράψει το μεγαλείο
εκείνου του αγώνα και των αγωνιστών της θρυλικής ΕΟΚΑ. Ας αφήσουμε σήμερα για
λίγο τη σκέψη να διασχίσει τις σελίδες της χρυσής εκείνης εποχής και ας σταθούμε
απλώς και εμείς λιτοί προσκυνητές της μεγάλης τους θυσίας. Ας σκύψουμε νοερά και
ας αναπολήσουμε τους καθαγιασμένους χώρους της θυσίας τους. Και πάλι, η ταπεινή,
η μικρή μας ζωή, θα αποδειχθεί πολύ μικρή για να είναι επαρκής στην προσπάθεια
μας για μια νοερή επίσκεψη σε όλους τους χώρους. Ας στρέψουμε λοιπόν για λίγο
σήμερα το βλέμμα και ας αφήσουμε τη μνήμη να κυλήσει εκεί που η μοίρα θέλησε να
σμίξει τα αγία κορμιά της Λευτεριάς, από τις τέσσερις γωνιές της πατρώας γης:
Τον Πενταδάκτυλο, τον Μαχαιρά, το Τρόοδος και την Πάφο.
Ανάμεσα
σε άλλους, στο πεδίο των μαχών έπεσαν υπέρ πίστεως και πατρίδας οι Γρηγόρης
Αυξεντίου, Μάρκος Δράκος, Πέτρος Γιαλλούρος, Ανδρέας Κάρυος, Γεώργιος Κάρυος,
Στυλιανός Λένας, Κυριάκος Μάτσης, Χαράλαμπος Μούσκος, Ηλίας Παπακυριακού, Φώτης
Πίττας, Πετράκης Κυπριανού και Χρήστος Σαμάρας.
Και
στην αγχόνη οι Μιχαήλ Καραολής, Ανδρέας Δημητρίου, Ανδρέας Ζάχος, Ιάκωβος
Πατάτσος, Χαρίλαος Μιχαήλ, Μιχαήλ Κουτσόφτας, Στέλιος Μαυρομάτης, Ανδρέας
Παναγίδης και Ευαγόρας Παλληκαρίδης, ο ήρωας μαθητής που έγραψε στο εγερτήριο
του σάλπισμα:
Θα
πάρω μιαν ανηφοριά
θα
πάρω μονοπάτια
να
βρω τα σκαλοπάτια
που
παν στη λευτεριά
Τα
σκαλοπάτια θα γυρνώ
ώσπου
να βρω το θρόνο
βασίλισσα
μια μόνο
να
κάθεται σε αυτό
Κόρη
πανώρια θα της πω
άνοιξε
τα φτερά σου
και
πάρε με κοντά σου
μονάχα
αυτό σου ζητώ
Ο
αγώνας της ΕΟΚΑ δεν είχε την έκβαση που επιθυμούσε ο κυπριακός λαός όταν
ξεκινούσε το 1955, και αυτό, κυρίως, ως αποτέλεσμα των Βρετανικών σχεδιασμών.
Αυτό όμως δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να επισκιάσει το μεγαλείο και τη θυσία
τόσων ηρώων και μαρτύρων. Τελικά, αντί της ενώσεως κερδήθηκε η ανεξαρτησία, που
όπως και η 25 η Μαρτίου 1821, έθεσε τέλος σε σκλαβιά αιώνων. Η
κυπριακή ανεξαρτησία αποτελεί μια κατάκτηση, ένα σημαντικό όπλο, που οφείλουμε
να διαφυλάξουμε σαν κόρη οφθαλμού.
Η
διχοτομική πολιτική της Τουρκίας, η ανοχή και η επιτηδευμένη αδράνεια των
Βρετανών και άλλων ξένων, η προδοσία και η τουρκική εισβολή του 1974 έχουν
επισωρεύσει στην πατρίδα μας ανείπωτα δεινά και πληγές που όμοιες δεν γνώρισε
στην μακραίωνα ιστορία της.
Το
37% των εδαφών μας συνεχίζει να κατέχεται από τον τουρκικό Αττίλα, τα ιερά και
τα όσια μας βεβηλώθηκαν, 200 χιλιάδες συμπατριώτες εξακολουθούν να ζουν στην
πικρή προσφυγιά, μέσα στην ίδια τους την πατρίδα, το δράμα των αγνοουμένων
συνεχίζεται και αυτό, οι μαρτυρικοί μας εγκλωβισμένοι παλεύουν καθημερινά για να
κρατηθούν στις ρίζες τους, στη γη των πατέρων μας. Και χιλιάδες έποικοι που
ξεπέρασαν σε αριθμό τους Τουρκοκυπρίους μαγαρίζουν τη γη μας, λεηλατούν
καθημερινά και σφετερίζονται τις περιουσίες μας.
Η
αλαζονεία και το θράσος που διακρίνει την Τουρκία, την οδήγησε πρόσφατα και στην
αμφισβήτηση εκ νέου των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων επιζητώντας τον έλεγχο και
της κυπριακής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης, δήθεν για προστασία των
δικαιωμάτων των Τουρκοκυπρίων.
Μπροστά
σε αυτή την επιθετικότητα, παραμένουμε σταθεροί στις αρχές που χαρακτηρίζουν τις
θέσεις μας, αρχές που είναι βασισμένες στο διεθνές δίκαιο και σε όλες τις
συμβάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Είμαστε έτοιμοι για συνέχιση των
διαπραγματεύσεων για την επίλυση του Κυπριακού, φτάνει προηγουμένως η Τουρκία να
άρει όλα τα εμπόδια που οδήγησαν στη διακοπή τους. Συνομιλίες υπό απειλή και υπό
το κράτος εκβιασμών δεν μπορούν να διεξαχθούν.
Θέλουμε
μια επανενωμένη, ελεύθερη, και ευημερούσα πατρίδα όπου όλοι οι νόμιμοι κάτοικοι
της θα μπορούν να ζουν ειρηνικά και αδελφωμένα. Είμαστε έτοιμοι για ένα λογικό
και εθνικά αποδεκτό συμβιβασμό, δεν είμαστε όμως διατεθειμένοι να αποδεχθούμε
την παραβίαση των θεμελιωδών μας δικαιωμάτων, όπως διασφαλίζονται μέσα και από
τις ευρωπαϊκές αρχές και τις αξίες. Δεν ζητούμε τίποτα περισσότερο από ό,τι οι
άλλοι λαοί.
Η
λήθη των καιρών και η όποια απαξίωση, δεν έχουν καταφέρει να σκεπάσουν τα αγνά
μηνύματα που εκπέμπουν οι ήρωες του αγώνα ’55-‘59. Προσκυνούμε ευλαβικά,
ανακαλούμε θύμησες, αναβιώνουμε, υμνούμε και γινόμαστε κοινωνοί του μεγαλείου
της ψυχής τους. Πυρακτώνουμε το πάθος στις καρδιές μας και μεταλαμβάνουμε των
αχράντων μυστηρίων που μας κληροδότησαν με τη ζωή και τη θυσία τους.
Για
αυτό και τα μηνύματα του Αγώνα του ‘55-‘59 αποκτούν για όλους μας μια
καθοριστική σημασία, που δεν έχουμε το δικαίωμα να την αγνοούμε ή να την
παραγνωρίζουμε. Ο ήρωας δάσκαλος του αγώνα της ΕΟΚΑ, ο Φώτης Πίττας, έγραψε σε
ένα ποίημά του:
«Σαν
σηκωθούμε σύσσωμοι, όλοι μικροί μεγάλοι, στην Κύπρο μας η λευτεριά πάλι θε να
προβάλει».
Αυτή
την παρακαταθήκη αφήνουν σήμερα σε όλους μας οι ήρωες του απελευθερωτικού μας
αγώνα. Την παρακαταθήκη της ενότητας, της συστράτευσης και της καθολικής
ενότητας. Αυτή είναι η βασικότερη προϋπόθεση, για να μπορέσουμε να ελευθερώσουμε
τη σκλαβωμένη γη μας και να δικαιώσουμε τις θυσίες των ηρώων μας. Στόχος
αμετάθετος θα πρέπει να είναι μια πορεία που θα οδηγήσει αργά η γρήγορα το
σκάφος του κυπριακού αγώνα στο λιμάνι της απελευθέρωσης των κατεχόμενων εδαφών
μας, στο λιμάνι της επιστροφής στον σκλαβωμένο Πενταδάκτυλο, την Αμμόχωστο, τη
Μόρφου και την Κερύνεια και σε κάθε κατεχόμενο χωριό της Κύπρου μας. Η ελευθερία
μαζί με την ανεξαρτησία μας και την επικράτηση της δικαιοσύνης και της
δημοκρατίας είναι δικαιώματα που δεν μπορούμε ποτέ να απεμπολήσουμε και να
παραγράψουμε.
Τώρα
βρισκόμαστε στο σταυροδρόμι της ιστορίας. Καλούμαστε να αναμετρηθούμε μαζί της
και να αναλάβουμε τις ευθύνες για το παρόν και το μέλλον της πατρίδας μας. Όλοι
μαζί ας αγωνιστούμε για τη σωτηρία της Κύπρου. Αυτό το μήνυμα μας αποστέλλουν οι
μεγάλοι ήρωες που τιμούμε σήμερα. Αυτό είναι το μήνυμα του μεγάλου αγώνα της
Ε.Ο.Κ.Α..
