Ομιλία Υπουργού Οικονομικών για τον Κρατικό Προϋπολογισμό 2015, στην ολομέλεια της Βουλής των Αντιπροσώπων

Ομιλία Υπουργού Οικονομικών για τον Κρατικό Προϋπολογισμό 2015, στην ολομέλεια της Βουλής των ΑντιπροσώπωνΚύριε Πρόεδρε, Κυρίες, Κύριοι Βουλευτές, Είναι με έντονη τη συναίσθηση της ευθύνης που παρουσιάζομαι σήμερα ενώπιον σας, στα πλαίσια μια κορυφαίας κοινοβουλευτικής διαδικασίας, της εξέτασης δηλαδή του Κρατικού Προϋπολογισμού. Πριν από κάθε άλλο, επιτρέψετε μου να εκφράσω την εκτίμηση και το σεβασμό μου προς τη Βουλή των Αντιπροσώπων, αλλά και την ικανοποίησή μου για τη συνεργασία μεταξύ της νομοθετικής και της εκτελεστικής εξουσίας. Παρά την ύπαρξη διαφορετικών απόψεων, παρά τις διαφωνίες που είναι απόλυτα θεμιτές σε ένα πλουραλιστικό δημοκρατικό πολίτευμα, θεωρώ πως έχουμε καταφέρει στη χρονιά που πέρασε να λειτουργήσουμε με τρόπο που έχει συμβάλει στην αποσόβηση κινδύνων και στη δημιουργία προοπτικών για την οικονομία και τους συμπολίτες μας. Και έτσι ακριβώς πρέπει να λειτουργήσουμε και στο επόμενο διάστημα, όταν θα κριθεί οριστικά το στοίχημα της ανάκαμψης και της ανάπτυξης. Και να επιβεβαιώσουμε με αυτό τον τρόπο τη διεθνή αντίληψη, που καταγράφεται και που αξιολογείται ως σημαντική για τη χώρα μας και που είναι αντίληψη πολιτικής σταθερότητας, συναίνεσης και αποφυγής ακραίων πολιτικών συμπεριφορών. Κύριε Πρόεδρε, Κυρίες, Κύριοι Βουλευτές, Η κυπριακή οικονομία εξακολουθεί να αντιμετωπίζει δυσκολίες και προκλήσεις. Κατ’ ακρίβεια, σημαντικές προκλήσεις καταγράφονται σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο. Στην Ευρώπη, η ανάκαμψη παραμένει αναιμική. Η ρωσική οικονομία οδηγείται σε ύφεση. Στην Κίνα, παρά τους ψηλούς, ακόμη, ρυθμούς ανάπτυξης, καταγράφεται οικονομική επιβράδυνση. Γενικότερα, όμως, αυτό που χαρακτηρίζει τόσο την ευρωπαϊκή όσο και τη διεθνή οικονομία είναι μια ανάμεικτη εικόνα. Για παράδειγμα, η οικονομία των Ηνωμένων Πολιτειών, για άλλη μια χρονιά, καταγράφει ισχυρή ανάπτυξη, κοντά στο 4%, η οποία αναμένεται να συνεχιστεί και στην επόμενη χρονιά. Η δε ανεργία έχει μειωθεί γύρω στο 5,5%, διαψεύδοντας έτσι όσους μιλούσαν, πριν από μερικά χρόνια, για την κατάρρευση του αμερικανικού καπιταλισμού. Αντιθέτως, αυτό που έχει επιβεβαιωθεί είναι η δυνατότητα των πιο ανοικτών και ανταγωνιστικών οικονομιών να προσαρμόζονται και να ανακάμπτουν, ακόμη και μετά από σοβαρές κρίσεις. Αλλά και σε ευρωπαϊκό επίπεδο δεν μπορεί παρά να καταγραφεί η εντυπωσιακή οικονομική ανάκαμψη της Ιρλανδίας. Η Ιρλανδία ολοκλήρωσε το μνημονιακό της πρόγραμμα και είναι ήδη η χώρα με τον ψηλότερο ρυθμό ανάπτυξης στην Ευρωζώνη. Ένας ρυθμός ανάπτυξης που ξεπερνά το 4,5% και ο οποίος αναμένεται να παραμείνει σε ψηλά επίπεδα (πάνω από το 3%) και τα επόμενα χρόνια και με την ανεργία, επίσης, να παρουσιάζει σημαντική αποκλιμάκωση. Και είναι ακριβώς από τέτοια παραδείγματα, όπως της Ιρλανδίας, που πρέπει και εμείς να αντλήσουμε συμπεράσματα που θα καθοδηγήσουν τις δικές μας επιλογές. Κυρίες και Κύριοι Βουλευτές, Όπως έχω πει, η κυπριακή οικονομία εξακολουθεί να αντιμετωπίζει δυσκολίες και προκλήσεις. Ουδέποτε έχω παρουσιάσει την κατάσταση μέσα από τον φακό της ωραιοποίησης και ούτε και σήμερα πρόκειται να επιχειρήσω κάτι ανάλογο. Η οικονομία μας παραμένει σε ύφεση και η ανεργία είναι σε απαράδεκτα ψηλά επίπεδα. Είναι όμως μια οικονομία που καταγράφει τον τελευταίο χρόνο μια συνεχή και αξιοσημείωτη διόρθωση. Τα δεδομένα και οι προοπτικές σήμερα είναι σαφώς βελτιωμένα σε σχέση με αυτά που είχαμε μπροστά μας πριν από ένα χρόνο, όταν συζητούσαμε τον προϋπολογισμό του 2014. Και είναι βεβαίως πολύ πιο καλή η κατάσταση σήμερα, από αυτή που η Κυβέρνηση Αναστασιάδη παρέλαβε πριν από 20-21 μήνες. Τότε είχαμε ένα τραπεζικό σύστημα υπό κατάρρευση, τα δημόσια οικονομικά εξαντλημένα, την οικονομία να διολισθαίνει σε όλο και πιο βαθιά ύφεση, την ανεργία να ακολουθεί πορεία ανεξέλεγκτης ανόδου, τη χώρα να είναι εκτός αγορών και χωρίς πρόγραμμα στήριξης. Είχαμε, με λίγα λόγια, μια οικονομία υπό κατάρρευση. Σήμερα έχουμε μια οικονομία που ανακάμπτει. Η εφαρμογή του πολιτικά δύσκολου, αλλά απολύτως αναγκαίου προγράμματος για τη μεταρρύθμιση και εξυγίανση της οικονομίας μας, φέρνει αποτελέσματα. Και θα ήθελα να αναφερθώ πρώτα στα δημόσια οικονομικά. Λάβαμε δύσκολες αποφάσεις την προηγούμενη χρονιά. Καταρτίσαμε έναν προϋπολογισμό στη βάση συντηρητικών εκτιμήσεων. Περιορίσαμε τις δαπάνες. Αντιστρέψαμε μια πορεία ετών που χαρακτηριζόταν από αλόγιστες και επαναλαμβανόμενες αυξήσεις των κρατικών δαπανών. Αποφασίσαμε πως αυτό το κράτος θα πρέπει πλέον να λειτουργεί μέσα στα πλαίσια των δυνατοτήτων του. Χωρίς να χρειάζεται συνεχώς να επιβαρύνει τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις με νέους φόρους. Χωρίς να οδηγεί το δημόσιο χρέος σε πορεία διόγκωσης με τρόπο επιβαρυντικό για την ανάπτυξη και τις επερχόμενες γενιές. Θέλω να ευχαριστήσω τη Βουλή που στήριξε πέρυσι τον προϋπολογισμό και τον δημοσιονομικό μας σχεδιασμό. Μπορώ σήμερα να αναφέρω πως αυτός ο σχεδιασμός έχει επιβεβαιωθεί. Έχουμε πετύχει, κατ’ ακρίβεια έχουμε υπερκαλύψει, όλους τους στόχους που σχετίζονται με τα δημόσια οικονομικά. Από τη φετινή χρονιά, αναμένουμε πως το δημοσιονομικό έλλειμμα θα είναι κάτω από το όριο του 3%, που είναι το ευρωπαϊκό όριο του υπερβολικού ελλείμματος. Αναμένουμε ακόμη, ένα μικρό έστω, πρωτογενές πλεόνασμα, που σημαίνει πως δεν θα δημιουργούμε πλέον νέο χρέος, αλλά σταδιακά θα το μειώνουμε. Στο ίδιο πλαίσιο κινείται και ο προτεινόμενος προϋπολογισμός για το 2015. Οι εκτιμήσεις μας παραμένουν συντηρητικές και ρεαλιστικές. Θα παραμείνουμε με ασφάλεια εντός στόχων, χωρίς να προκύπτει ανάγκη για νέους φόρους και νέες περικοπές. Μπορούμε, κατ’ ακρίβεια, να προτείνουμε μια μικρή αύξηση στις δημόσιες δαπάνες, ύψους 60 εκατομμυρίων περίπου. Να πω πως σημαντική παράμετρος σε σχέση με τα δημόσια οικονομικά είναι αυτή που αφορά στο δημόσιο μισθολόγιο. Το δημόσιο μισθολόγιο διαχρονικά ακολουθούσε μια πορεία προβληματική και μη-βιώσιμη. Αυτό οφειλόταν στις υπερβολικές, σε σχέση με την επίδοση της οικονομίας, πολλαπλές και ως επί το πλείστον αυτοματοποιημένες μισθολογικές αυξήσεις, αλλά και στη συνεχή, διαχρονική αύξηση της απασχόλησης στον δημόσιο τομέα. Η πολιτική των μηδενικών αυξήσεων και των μηδενικών προσλήψεων έχει φέρει αποτελέσματα, παρά τις πρόσκαιρες δυσκολίες που δημιουργούνται στη στελέχωση κάποιων τμημάτων. Στόχος της διακυβέρνησης είναι να καταστεί η πρώτη στην ιστορία της Δημοκρατίας που, ολοκληρώνοντας την θητεία της, θα παραδώσει μια αριθμητικά μικρότερη δημόσια υπηρεσία. Αλλά και μια δημόσια υπηρεσία πιο ορθολογικά δομημένη, πιο αποτελεσματική, που να αξιοποιεί δίκαια και σωστά το εξαιρετικό στελεχιακό δυναμικό που διαθέτει. Να πω ακόμη, σε σχέση με τα δημόσια οικονομικά, πως σημαντικές είναι και οι μόνιμες, διαρθρωτικές ρυθμίσεις που έχουμε προωθήσει κατά τη διάρκεια της χρονιάς. Αναφέρομαι, για παράδειγμα, στις πρόνοιες του νέου Νόμου για τη Δημοσιονομική Ευθύνη και το Δημοσιονομικό Πλαίσιο, που έχει εφαρμοστεί και που περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, τη λειτουργία ανεξάρτητου Δημοσιονομικού Συμβουλίου, το οποίο πλέον θα παρακολουθεί, θα αξιολογεί και θα εκφράζει γνώμη σε σχέση με τις εκτιμήσεις και τους σχεδιασμούς του Υπουργείου Οικονομικών και της Κυβέρνησης. Με αυτόν τον τρόπο θεωρώ πως θα υπάρχει έγκαιρη προειδοποίηση και ανεξάρτητη πληροφόρηση και για την ίδια τη Βουλή, ώστε να μην επαναληφθούν ποτέ αυτά που οδήγησαν τη χώρα μας στον πρόσφατο δημοσιονομικό εκτροχιασμό. Σημαντική είναι, επίσης, η αναδόμηση του κρατικού προϋπολογισμού και ο καταρτισμός τριετούς Μεσοπρόθεσμου Δημοσιονομικού Πλαισίου. Όλα αυτά, βεβαίως, αντανακλούν θετικά στο συνολικό δημόσιο χρέος. Η επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος, σε συνάρτηση με το θετικό αποτέλεσμα των stress test και το γεγονός ότι δεν θα απαιτηθεί περαιτέρω κεφαλαιοποίηση της Συνεργατικής Τράπεζας με δημόσιο χρήμα, αλλά και η στατιστική διόρθωση του μεγέθους του ΑΕΠ από την Eurostat, έχουν διασφαλίσει την αποκλιμάκωση και τη βιωσιμότητα του δημοσίου χρέους. Και με αυτόν τον τρόπο έχουν διαψευστεί και κάποιες ανακοινώσεις που είχαν εκδοθεί προ ολίγων μηνών και οι οποίες αναφέρονταν σε συνεχιζόμενη και ανεξέλεγκτη αύξηση του χρέους. Αντιλαμβάνομαι, όμως, κυρίες και κύριοι Βουλευτές, πως εξακολουθεί να υπάρχει η ανησυχία ή η αντίληψη πως η εφαρμογή του προγράμματος δημοσιονομικής εξυγίανσης, η βελτίωση των αριθμών δηλαδή, επιδρά αρνητικά στις προοπτικές ανάκαμψης, ότι καθιστά την ύφεση βαθύτερη και ότι οδηγεί σε νέα αύξηση της ανεργίας. Είμαι σε θέση να σας ενημερώσω πως ούτε και αυτό ισχύει. Η κυπριακή οικονομία διολίσθησε αρχικά την περίοδο 2008-2009 αντιμετωπίζοντας τον πρώτο κύκλο της ύφεσης. Ένας δεύτερος κύκλος διολίσθησης ξεκίνησε στις αρχές του 2011 και οδήγησε σε βαθιά ύφεση μέχρι τα μέσα του 2013. Από το 2ο, όμως, εξάμηνο του 2013, όταν η εμπιστοσύνη και η σταθερότητα άρχισε σιγά-σιγά να ανακτάται, ως αποτέλεσμα βέβαια της εφαρμογής του Προγράμματος, καταγράφεται μια ξεκάθαρη πορεία διόρθωσης. Συνεπώς, η ύφεση για το 2014 θα είναι τελικά πολύ πιο ήπια από ότι είχε αρχικά εκτιμηθεί. Η ύφεση, όμως, είναι ύφεση. Και αυτό που μας ενδιαφέρει είναι σίγουρα η επαναφορά σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης. Είμαστε συγκρατημένα αισιόδοξοι ότι η επιστροφή σε ρυθμούς ανάπτυξης μπορεί να επιτευχθεί μέσα στο 2015. Η αποτύπωση της οικονομικής επίδοσης ανά τρίμηνο αυτό επιβεβαιώνει. Μετά από αλλεπάλληλα τρίμηνα επιδείνωσης κατά το 2012 και τις αρχές του 2013, έχουμε πλέον φτάσει κοντά στο σημείο εξόδου από την ύφεση. Παραμένουμε όμως συγκρατημένοι και επιφυλακτικοί και παρακολουθούμε προσεκτικά και κάποιες εξωγενείς εξελίξεις, που ίσως μας επηρεάσουν. Βασική προϋπόθεση, όμως, για την ανάπτυξη είναι να παραμείνουμε προσηλωμένοι στην προσπάθεια που έχουμε ξεκινήσει. Μια προσπάθεια που έχει αρχίσει να φέρνει θετικά αποτελέσματα ακόμη και για την πιο ευαίσθητη πτυχή της οικονομικής κρίσης που είναι, χωρίς αμφιβολία, η ανεργία. Η Κύπρος ήταν πάντοτε οικονομία με ιδιαίτερα χαμηλή ανεργία. Μέχρι το 2008, το επίπεδο της ανεργίας κυμαινόταν γύρο στο αξιοζήλευτο ποσοστό του 3,5%. Από εκείνη τη χρονιά και καθ’ όλη τη διάρκεια της προηγούμενης πενταετίας, η ανεργία ακολούθησε μια ραγδαία ανοδική πορεία. Ήταν ωσάν να είχαν σβήσει οι μηχανές της οικονομίας. Μέχρι το πρώτο τρίμηνο του 2013 είχε φτάσει στο 15,8%. Σήμερα και παρόλο που παραμένει σε απαράδεκτα ψηλά επίπεδα, η ανεργία καταγράφει πτώση, για πρώτη φορά τα τελευταία χρόνια και είναι ήδη σε χαμηλότερο σημείο σε σχέση με την προ-Μνημονίου περίοδο. Κύριε Πρόεδρε, Κυρίες, Κύριοι Βουλευτές, Το συμπέρασμα που εξάγεται είναι πως η ανάκαμψη και η ανάπτυξη μιας οικονομίας δεν προϋποθέτει συνεχώς αυξανόμενες δημόσιες δαπάνες, διόγκωση των ελλειμμάτων και του χρέους. Κατ’ ακρίβεια, υλοποιώντας ένα πρόγραμμα μεταρρύθμισης και εξυγίανσης, συγκρατώντας, μεταξύ άλλων, και τις δημόσιες δαπάνες και αποφεύγοντας την επιβολή νέων φόρων, έχουμε πετύχει τη διόρθωση. Αυτό δηλαδή που επιβεβαιώνεται είναι πως η οικονομική δραστηριότητα είναι πιθανότερο να ενθαρρυνθεί από την ύπαρξη βιώσιμων δημοσίων οικονομικών και από τη δημοσιονομική σταθερότητα. Εξάλλου, η συγκράτηση της ύφεσης και οι προοπτικές ανάκαμψης έχουν επιτευχθεί κυρίως μέσα από τις αντοχές και τις προοπτικές βασικών παραγωγικών τομέων της οικονομίας μας, όπως είναι ο τουρισμός, οι επιχειρηματικές και χρηματοοικονομικές υπηρεσίες και η ναυτιλία. Και αυτό που χρειάζονται οι παραγωγικοί τομείς μας είναι συνθήκες εμπιστοσύνης και σταθερότητας. Και είναι για αυτό που η διαφύλαξη του φορολογικού μας καθεστώτος και της φορολογικής σταθερότητας αποκτά ιδιαίτερη σημασία, γιατί είναι βασικός πυλώνας μιας ευρύτερης προσπάθειας για τη δημιουργία ενός ευνοϊκού περιβάλλοντος για την επιχειρηματικότητα και τις επενδύσεις. Η εξυγίανση των δημόσιων οικονομικών είναι επίσης σημαντική για την αποκατάσταση της διεθνούς εμπιστοσύνης προς την κυπριακή οικονομία. Κάτι που επιβεβαιώνεται από τις διαδοχικές αναβαθμίσεις από οίκους αξιολόγησης, την εντυπωσιακή βελτίωση της απόδοσης των κυπριακών ομολόγων και το γεγονός ότι καταφέραμε, στις αρχές του καλοκαιριού, να δανειστούμε για πρώτη φορά από τις διεθνείς αγορές μετά από τρία χρόνια αποκλεισμού. Ένα εγχείρημα που θέλουμε να επαναλάβουμε σύντομα, εάν και όταν τα δεδομένα των αγορών μας το επιτρέψουν. Πρόκειται για στρατηγικής σημασίας κινήσεις, που με προσοχή επιχειρούμε, και οι οποίες εντάσσονται στα πλαίσια της ευρύτερης προσπάθειας για την οριστική και βιώσιμη αποκατάσταση της πιστοληπτικής ικανότητας του κράτους. Είναι η απώλεια αυτής της πιστοληπτικής ικανότητας, από τις αρχές του 2011, που κατάστησε αναπόφευκτη την έλευση της Τρόικας. Και είναι η αποκατάσταση αυτής της πιστοληπτικής ικανότητας, ελπίζουμε σύντομα, που θα καταστήσει την παρουσία της Τρόικας αχρείαστη. Ούτε τα συνθήματα, ούτε και οι υπερβολές, ούτε τα δόγματα, ούτε και η άρνηση δεν πρόκειται να μας απαλλάξουν από την Τρόικα. Παρά μόνο η αποκατάσταση της αξιοπιστίας της οικονομίας μας διεθνώς. Και είναι εδώ που αναδεικνύεται η ανάγκη της προώθησης σοβαρών διαρθρωτικών αλλαγών και μεταρρυθμίσεων. Των αλλαγών δηλαδή που για χρόνια αναβάλλαμε, αλλά που τώρα επιτέλους άρχισαν να υλοποιούνται. Για παράδειγμα, δεν θα μπορούσα να υπερτονίσω τη σημασία της μεταρρύθμισης της κοινωνικής πολιτικής με το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα και τη διαδικασία αιτιολογημένης αίτησης για το κάθε επίδομα. Αυτό σημαίνει πως το δίκτυ κοινωνικής προστασίας θα καλύπτει αυτούς που πραγματικά και με συγκεκριμένα και ενιαία κριτήρια το έχουν ανάγκη, αλλά θα περιορίζει τη κακοδιαχείριση και την κατάχρηση, που δυστυχώς ήταν εκτεταμένη. Όσοι δεν πληρούν τα κριτήρια, όσοι έχουν σημαντικά εισοδήματα και περιουσία, δεν θα είναι δικαιούχοι και δεν έπρεπε να ήταν ποτέ. Αλλά την ίδια ώρα, άλλες είκοσι χιλιάδες συμπολίτες μας, που μέχρι σήμερα δεν απολάμβαναν καμιάς στήριξης, τώρα θα την έχουν. Και η απαράδεκτη καθυστέρηση δεν είναι αυτή των μερικών βδομάδων που απαιτείται για τη σωστή εξέταση των αιτήσεων και η οποία, εν πάση περιπτώσει, διορθώνεται με την αναδρομική πληρωμή, αλλά η καθυστέρηση όλων των προηγουμένων ετών που επέτρεπε τη διαιώνιση των αδικιών και της κατάχρησης. Έγιναν, επίσης, τα πρώτα βήματα προς την κατεύθυνση της μεταρρύθμισης της δημόσιας υπηρεσίας. Δύο από τα μεγαλύτερα και σημαντικά κυβερνητικά τμήματα, το Τμήμα Εσωτερικών Προσόδων και η Υπηρεσία ΦΠΑ, έχουν ενοποιηθεί και μέσω της πλήρους ενσωμάτωσης τους αναμένονται σημαντικές συνέργιες προς όφελος τόσο της υπηρεσίας όσο και των πολιτών και των επιχειρήσεων, αλλά και ενίσχυση της δυνατότητας ελέγχου και πάταξης της φοροδιαφυγής. Πέντε οργανισμοί του δημοσίου, για τους οποίους κρίθηκε ότι ο κύκλος τους είχε ολοκληρωθεί, καταργήθηκαν και το προσωπικό κάλυψε ανάγκες σε άλλα τμήματα του δημοσίου. Είναι, θυμίζω, οργανισμοί για τους οποίους για χρόνια γινόταν αναφορά, χωρίς όμως ποτέ να λαμβάνεται η πολιτική απόφαση. Τώρα, οι αποφάσεις λαμβάνονται και υλοποιούνται. Κύριε Πρόεδρε, Κυρίες και Κύριοι Βουλευτές, Έχοντας σταθεροποιήσει την κατάσταση και έχοντας δημιουργήσει τις προϋποθέσεις της ανάκαμψης, πρέπει τώρα να επικεντρώσουμε την προσοχή μας, να εστιάσουμε τις προσπάθειες μας και να συνεργαστούμε για να προωθήσουμε και άλλες σημαντικές διαρθρωτικές αλλαγές στο κράτος και την οικονομία μας. Το 2015, εκτός από χρονιά της ανάκαμψης, πρέπει να είναι η χρονιά των μεταρρυθμίσεων και των αλλαγών. Στόχος της Κυβέρνησης για το 2015 είναι η ουσιαστική πρόοδος στην Μεταρρύθμιση της Δημόσιας Υπηρεσίας, με τρόπο που θα καλύπτει, μεταξύ άλλων, και τον τρόπο απόδοσης μισθολογικών αυξήσεων στο μέλλον. Σχετική είναι και η Μεταρρύθμιση για την Ανάπτυξη. Μια μεγάλη προσπάθεια με βασική επικέντρωση στην απλοποίηση των διαδικασιών και στην πάταξη της γραφειοκρατίας. Πρόκειται, κυρίες και κύριοι, για ένα μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα που ξεφεύγει από τα πλαίσια του Μνημονίου. Ένα δικό μας μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα, ακόμη πιο φιλόδοξο, ακόμη πιο αναγκαίο. Πρέπει, επίσης, να τολμήσουμε και να ξεπεράσουμε αναστολές και δογματισμούς σε σχέση με τις αποκρατικοποιήσεις. Ας μας διδάξει κάτι επιτέλους η κατάληξη της Eurocypria και η πολύ δύσκολη θέση στην οποία οι Κυπριακές Αερογραμμές έχουν περιέλθει. Οι αποκρατικοποιήσεις, όταν γίνονται με τρόπο στοχευόμενο και συγκεκριμένο, όταν γίνονται έγκαιρα, εκεί που η δραστηριότητα είναι εμπορική και επιχειρηματική, τότε μπορεί να αποτελέσουν μια εξόχως διαρθρωτική αλλαγή που θα φέρει ξένες επενδύσεις και θα τονώσει την ανταγωνιστικότητα σε σημαντικούς τομείς της οικονομίας, όπως είναι οι τηλεπικοινωνίες και τα λιμάνια. Σημαντικές μεταρρυθμίσεις δεν είναι βέβαια μόνο όσες σχετίζονται άμεσα με πτυχές της οικονομίας. Ζωτικής σημασίας θα είναι οι αλλαγές που το Υπουργείο Υγείας προωθεί σε σχέση με τα δημόσια νοσοκομεία και την εφαρμογή Γενικού Σχεδίου Υγείας. Κοινός μας στόχος πρέπει να είναι η αναβάθμιση της ποιότητας των παρεχομένων υπηρεσιών αλλά και η διασφάλιση, ταυτόχρονα, της οικονομικής βιωσιμότητας του Σχεδίου. Εξίσου σημαντικά είναι τα όσα το Υπουργείο Παιδείας επεξεργάζεται σε σχέση με την αλλαγή στον τρόπο διορισμού, επιμόρφωσης και αξιολόγησης των εκπαιδευτικών. Ενδεικτικά και ανάμεσα σε πολλά, αναφέρω ακόμη τα εξής: Το Υπουργείο Άμυνας θα προωθήσει εκείνες τις αλλαγές και ρυθμίσεις που θα επιτρέψουν τη μείωση της διάρκειας της στρατιωτικής θητείας. Το Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης προωθεί μια σημαντική επένδυση στην τεχνολογία της δικαστικής εξουσίας μέσα στο πλαίσιο του προγράμματος e-justice. Το Υπουργείο Εσωτερικών, μεταξύ άλλων, επιχειρεί ένα ξεκαθάρισμα σε σχέση με τους καθυστερημένους τίτλους ιδιοκτησίας, που δυστυχώς αμαύρωσαν κατ’ επανάληψη το καλό όνομα της Κύπρου στο εξωτερικό. Το Υπουργείο Συγκοινωνιών και Έργων προωθεί επιτέλους την πολιτική των ανοικτών αιθέρων και ενισχύει με συγκεκριμένα βήματα την αεροπορική συνδεσιμότητα της Κύπρου με προορισμούς τόσο εντός όσο και εκτός Ευρώπης. Ο πρωτογενής τομέας κατάφερε να αντιμετωπίσει την οικονομική κρίση με αντοχές και με πολύ πιο μικρές απώλειες, σε σχέση με την συνολική επίπτωση στην οικονομία. Πρόθεση της Κυβέρνησης είναι η μετεξέλιξη του Υπουργείου Γεωργίας σε ένα αναπτυξιακό Υπουργείο Περιβάλλοντος και Αγροτικής Ανάπτυξης. Το Υπουργείο Εμπορίου έχει αναβαθμιστεί, καλύπτοντας με τρόπο ολοκληρωμένο την Ενεργειακή μας πολιτική, προωθώντας, από τη μια, την ανάπτυξη των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και υλοποιώντας, ταυτόχρονα, την πολιτική ανάπτυξης και αξιοποίησης των υδρογονανθράκων στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της Κύπρου. Μιλώντας για την ενέργεια, παρενθετικά αναφέρω πως η τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας τον τελευταίο ενάμιση χρόνο έχει μειωθεί κατά 20%, με περεταίρω μειώσεις να αναμένονται, συμβάλλοντας έτσι ουσιαστικά στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων και στην οικονομική ελάφρυνση των νοικοκυριών. Κομβικής σημασίας στην προσπάθεια προσέλκυσης επενδύσεων και ενθάρρυνσης της οικονομικής δραστηριότητας είναι και η έγκριση, με χθεσινή απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, του νομοσχεδίου για την ίδρυση και λειτουργία καζίνο στην Κύπρο. Καλώ τη Βουλή να εξετάσει και να τοποθετηθεί επί του νομοσχεδίου, ούτως ώστε μια αδικαιολόγητη υστέρηση επιτέλους να ξεπεραστεί και μια σημαντική επένδυση να υλοποιηθεί. Κύριε Πρόεδρε, Κυρίες, Κύριοι Βουλευτές, Πριν ολοκληρώσω θα ήθελα να αναφερθώ και στον τραπεζικό τομέα. Χωρίς αμφιβολία οι συνέπειες της κατάρρευσης της Λαϊκής Τράπεζας και του κουρέματος καταθέσεων ήταν ολέθριες. Ο κλονισμός της εμπιστοσύνης ήταν έντονος. Η δε ανεύθυνη φημολογία για νέο κούρεμα ή νέα κατάρρευση τράπεζας συνεχιζόταν μέχρι πρόσφατα. Δεν έχω καμία πρόθεση σήμερα να αναφερθώ σε λάθη, παραλήψεις ή σε μεθοδεύσεις που οδήγησαν το τραπεζικό μας σύστημα στα όρια της κατάρρευσης. Όπως εξάλλου απέφυγα γενικότερα την όποια αναφορά σε πολιτικές και επιλογές προηγούμενων Κυβερνήσεων. Θα ήθελα όμως να καταγράψω τη σημαντικότατη πρόοδο που έχει καταγραφεί και σε σχέση με τον τραπεζικό τομέα. Να σημειώσω πως νέες διοικήσεις και διευθύνσεις έχουν αναλάβει σε όλες ουσιαστικά τις τράπεζες. Με νομοθετικές ρυθμίσεις έχει ενισχυθεί ο έλεγχος και η εποπτεία. Έχει ανακεφαλαιοποιηθεί ο Συνεργατισμός και το σημαντικότερο, ξένα κεφάλαια έχουν επενδυθεί τόσο στην Τράπεζα Κύπρου όσο και στην Ελληνική Τράπεζα, κάτι που αποτελεί ισχυρή ψήφο εμπιστοσύνης για την οικονομία γενικότερα. Έχουν ταυτόχρονα αρθεί όλοι οι εσωτερικοί περιορισμοί στη διακίνηση κεφαλαίων, ενώ έχει ξεκινήσει και η διαδικασία άρσης των τελευταίων περιορισμών που αφορούν συναλλαγές και μεταφορά κεφαλαίων στο εξωτερικό. Η σημαντικότερη εξέλιξη, που αποτελεί επιβεβαίωση της σταθεροποίησης του τραπεζικού μας συστήματος, ήταν η επιτυχής έκβαση των πανευρωπαϊκών ασκήσεων αντοχής και η ένταξη των μεγάλων τραπεζών του τόπου κάτω από την άμεση εποπτεία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Βεβαίως, σημαντικές προκλήσεις παραμένουν. Τα επιτόκια, τόσο τα δανειστικά όσο και τα καταθετικά, είναι μεν σήμερα στο χαμηλότερο σημείο που υπήρξαν ποτέ, παραμένουν όμως πολύ ψηλά σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Η διαχείριση του προβλήματος των μη εξυπηρετουμένων δανείων, που σε μεγάλο βαθμό αποτελεί την αναπόφευκτη συνέπεια της αλόγιστης πιστωτικής επέκτασης, του υπερδανεισμού δηλαδή, των προηγουμένων χρόνων, απαιτεί χρόνο και προσπάθεια. Σίγουρα θέλουμε τις τράπεζες μας να είναι σε θέση να δανείζουν. Αλλά για να μπορούν να δανείζουν, πρέπει επίσης να μπορούν να εισπράττουν. Θεωρώ πως είμαστε κοντά και μπορούμε σύντομα να λάβουμε εκείνες τις αποφάσεις που θα συμπληρώνουν το νομοθετικό μας πλαίσιο με τρόπο που θα ενθαρρύνονται οι βιώσιμες αναδιαρθρώσεις, διασφαλίζοντας ταυτόχρονα τα δικαιώματα τόσο των καταθετών όσο και των δανειζομένων. Κύριε Πρόεδρε, Κυρίες και κύριοι, Θα ήθελα κλείνοντας να επαναλάβω το κάλεσμα μου για μια έντιμη συνεργασία μεταξύ της εκτελεστικής και της νομοθετικής εξουσίας. Μεταξύ Κυβέρνησης και αντιπολίτευσης. Για το καλό του τόπου μας, πρέπει να συνεργαστούμε. Διαφορετικές απόψεις και διαφωνίες βεβαίως και θα έχουμε. Πρέπει, όμως, και αυτές τις διαφωνίες να τις διαχειριζόμαστε υπεύθυνα. Πρέπει η λογική και η υπευθυνότητα να πρυτανεύσει στα θέματα της οικονομίας, αλλά και σε όλα τα άλλα μεγάλα ζητήματα που απασχολούν τον τόπο μας. Εξάλλου, για άλλη μια φορά επαναλαμβάνω, πως, παρά την πρόοδο, έχουμε ακόμη δρόμο να διανύσουμε. Το κυριότερο που πρέπει να αντιληφτούμε είναι πως η προσπάθεια για την μεταρρύθμιση, την εξυγίανση και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας μιας οικονομίας πρέπει να είναι διαρκής. Μόνο έτσι είναι που θα δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις για μακροχρόνια και βιώσιμη ανάπτυξη. Μόνο έτσι θα δημιουργήσουμε ευκαιρίες και νέες θέσεις εργασίας. Από την πλευρά της Κυβέρνησης, θα ήθελα να σας διαβεβαιώσω πως η προσπάθεια για την μεταρρύθμιση και εξυγίανση της οικονομίας μας θα συνεχιστεί. Ειδικά τώρα που έχουν αρχίσει να καταγράφονται τα πρώτα θετικά αποτελέσματα. Κυρίες και Κύριοι Βουλευτές, Πρέπει να σας πω πως αυτές τις μέρες οι σκέψεις μας, όλων των Υπουργών της Κυβέρνησης, είναι με τον Πρόεδρο Αναστασιάδη. Με συγκίνηση και ανακούφιση μαθαίνουμε ότι όλα εξελίσσονται καλά με την υγεία του. Περιμένουμε, λοιπόν, τον Πρόεδρό μας να επιστρέψει, για να συνεχίσει να ηγείται της μεγάλης εκσυγχρονιστικής προσπάθειας που έχουμε αναλάβει. Αλλά επαναλαμβάνω πως αυτή η προσπάθεια είναι και πρέπει να είναι κοινή και ο ρόλος της Βουλής των Αντιπροσώπων είναι καθοριστικός. Θα τολμήσω μάλιστα να πω το εξής: Σε αυτή την περίοδο της απαξίωσης της πολιτικής, με μια άδικη ισοπέδωση όλων όσων έχουν συμμετοχή στα δημόσια πράγματα του τόπου μας, η μόνη διέξοδος είναι αυτή των τολμηρών και ριζοσπαστικών αλλαγών. Είναι η ώρα της αλλαγής σε δομές και διαδικασίες. Σε ρυθμούς και αντιλήψεις. Είναι η ώρα της συναίνεσης αλλά είναι ταυτόχρονα και η ώρα της ρήξης με κατεστημένες καταστάσεις και συμφέροντα. Μόνο αυτή η ριζοσπαστική αλλαγή θα αποκαταστήσει την αξιοπιστία του πολιτικού μας συστήματος. Και σίγουρα όχι η περιχαράκωση και η όξυνση. Πρέπει λοιπόν να αναλάβουμε μια κοινή προσπάθεια προς αυτή την κατεύθυνση. Εξάλλου, η διασφάλιση της ευημερίας και της αναπτυξιακής προοπτικής της πατρίδας μας είναι πολύ πιο σημαντική από κάθε προσωπικό πολιτικό σχεδιασμό ή φιλοδοξία. Ως Κυβέρνηση είμαστε έτοιμοι να συνεργαστούμε. Όπως είμαστε έτοιμοι να μάθουμε από τα λάθη μας και να μην τα επαναλάβουμε. Κύριε Πρόεδρε, Κυρίες και Κύριοι Βουλευτές. Ο προτεινόμενος κρατικός προϋπολογισμός, πέραν από τα νούμερα και τους αριθμούς, θα μας επιτρέψει να συνεχίσουμε, με αποφασιστικότητα και αυτοπεποίθηση, τη μεγάλη προσπάθεια. Ευχαριστώντας όλους όσους εργάστηκαν για την ετοιμασία του, αλλά ευχαριστώντας κυρίως εσάς για την ευκαιρία να παρουσιαστώ ενώπιων της Ολομέλειας του Σώματος, σας καλώ να τον στηρίξετε. Σας ευχαριστώ.