Ομιλία του Αναπληρωτή Υπουργού Άμυνας κ. Σωκράτη Χάσικου
κατά την τελετή του
μνημόσυνου της Ευφροσύνης Προεστού
Με βαθύτατη συγκίνηση και αισθήματα σεβασμού και υπερηφάνειας συγκεντρωθήκαμε
σήμερα στον ευλογημένο χώρο του ιερού Ναού Παναγίας της Φανερωμένης, για να
μνημονεύσουμε και να τιμήσουμε, όπως πραγματικά αρμόζει, μια εμβληματική
φυσιογνωμία της πρόσφατης κυπριακής ιστορίας.
Ξεφυλλίζοντας τις χρυσοκέντητες σελίδες του βιβλίου της ιστορίας μας συναντάμε
το όνομα μιας γυναίκας η οποία ταυτίστηκε πλήρως με τα ιστορικά δρώμενα της
εποχής της, παραμένοντας διαχρονικό σύμβολο αυταπάρνησης και φωτεινό παράδειγμα
φιλοπατρίας για τις επόμενες γενεές.
Αυτή δεν είναι άλλη από την Ευφροσύνη Προεστού, την Κυρά της Λαπήθου, όπως
είναι ευρέως γνωστή. Είναι η ηρωίδα Ευφροσύνη, που με αυτοθυσία και κίνδυνο της
ζωής της, αγκάλιασε στοργικά και φρόντισε τους 12 νεαρούς στρατιώτες που
εγκλωβίστηκαν στη Λάπηθο κατά την εισβολή των Τούρκων το 1974.
Η ιστορική μνήμη επιστρέφει στο παρελθόν και ξαναζεί στιγμές απείρου ηθικού
κάλλους και ασύγκριτης ψυχικής δύναμης. Η οδύνη για κάποιο ανεξήγητο λόγο
παραμένει η ίδια, παρά το πέρασμα των χρόνων. Τα μάτια και τότε και τώρα
βουρκώνουν. Τα αναπάντητα γιατί και τότε και τώρα ταλαιπωρούν τον λαό μας. Η
αγανάκτηση για το προδομένο καλοκαίρι του 1974 επανέρχεται στις ψυχές.
Οι πληγές της βίαιης και εγκληματικής τουρκικής εισβολής είναι ακόμα
ανεπούλωτες και το χρέος μας απέναντι στην πατρίδα αλλά και στους χιλιάδες νεκρούς
μας παραμένει βαρύ και ανεξόφλητο. Οι εκτοπισμένοι, οι αγνοούμενοι, τα συλημένα
ιερά της ορθόδοξης πίστης μας και τα ρημαγμένα μνημεία της πολιτιστικής μας
κληρονομιάς παραμένουν αδιάσειστοι μάρτυρες της φρικαλεότητας που προκλήθηκε
από τη μισαλλοδοξία και τα συμφέροντα των ισχυρών.
Οι τραγικές συνέπειες του εποικισμού και της προσχεδιασμένης προσπάθειας αλλοτρίωσης
του ελληνικού στοιχείου εδραιώνονται όσο η πατρίδα μας παραμένει διχοτομημένη.
Η άγια κυπριακή γη, η οποία ποτίστηκε με το αίμα τόσων ηρώων με αμέτρητες
θυσίες, ακρωτηριάστηκε. Η Κύπρος μας έκτοτε συνεχίζει να υποφέρει τα δεινά της
κατοχής, υπομένοντας τους απαράδεκτους εκβιασμούς του Τούρκου εισβολέα.
Κυρίες και κύριοι,
Στην ιστορική πορεία των λαών καταγράφονται άνθρωποι οι οποίοι ταυτίζουν απόλυτα
τις ζωές τους με την προσφορά στην πατρίδα. Μια τέτοια λαμπρή φυσιογνωμία ήταν
η Ευφροσύνη Προεστού, η Κυρά της Λαπήθου. Μια χαρισματική γυναίκα, ένας σπάνιος
άνθρωπος, μια ξεχωριστή προσωπικότητα. Διαχρονικό σύμβολο αγωνίστριας μάνας. Γεννήθηκε
το 1903 και μεγάλωσε στη Λάπηθο. Αργότερα εγκαταστάθηκε στον Άγιο Ερμόλαο, όπου
και παντρεύτηκε τον Ιωάννη Φλωρέντζο, με τον οποίο απόκτησε τέσσερα παιδιά. Από
τα 28 της χρόνια άσκησε το επάγγελμα της μαίας στα χωριά της ευρύτερης περιοχής
Λαπήθου και Αγίου Ερμολάου.
Η θέληση, η αποφασιστικότητα, η αλληλεγγύη, η συμπόνοια και η ανιδιοτελής
βοήθεια στον πάσχοντα συνάνθρωπο την χαρακτήριζαν και καθοδηγούσαν κάθε της ενέργεια.
Με τον τίμιο ιδρώτα, το φιλότιμο και την ανθρωπιά της, ζούσε, εργαζόταν και
μεγάλωνε τα παιδιά της.
Ωστόσο, το μεγαλείο της ψυχής της Ευφροσύνης Προεστού έμελλε να αναδειχθεί
κατά τη διάρκεια του μαύρου καλοκαιριού του 1974.
Στις 6 του Αυγούστου από τις 3 το πρωί άρχισαν οι εκρήξεις στη Λάπηθο. Η γη
σειόταν, τα δέντρα καίγονταν, ο ουρανός σκοτείνιασε και θρηνούσε μαζί με τους
Κερυνιώτες.
Η δίνη του πολέμου έστειλε στην πόρτα της δώδεκα εθνοφρουρούς που είχαν
αποκοπεί από τις Μονάδες τους. Εννέα από αυτούς ανήκαν στο 286 Μηχανοκίνητο
Τάγμα Πεζικού και τρεις στο 256 Τάγμα Πεζικού.
Η Κυρά της Λαπήθου χωρίς να διστάσει, τους υπόδειξε ένα λαγούμι κοντά στο
σπίτι της. Αυτό το υγρό και σκοτεινό καταφύγιο θα αποτελούσε την κρυψώνα τους για
τριάντα ημέρες. Έξω από αυτό, κάθε στιγμή μύριζε θάνατο. Οι αδίστακτοι Τούρκοι
στρατιώτες πηγαινοέρχονταν εκτελώντας ελέγχους στην περιοχή.
Η Ευφροσύνη τους τροφοδοτούσε, τους αναπτέρωνε το ηθικό, τους έδινε θάρρος
και ελπίδα. Ήταν η δεύτερη μάνα που έμελλε να τους προστατεύσει και τους σώσει
τη ζωή.
Αργότερα, όταν οι Τούρκοι αντιλήφθηκαν τη δράση της, τη συνέλαβαν, τη
βασάνισαν και την εξευτέλισαν. Την κτύπησαν, αλλά αυτή δεν πρόδωσε τα παιδιά
της. Το απαράμιλλο σθένος της δεν κάμφθηκε. Η φυλάκιση και τα σωματικά και
ψυχικά βασανιστήρια δεν λύγισαν την περήφανη κυρά. Θα παραμείνει εγκλωβισμένη
ως τον Μάιο του 1975, οπότε και θα εκδιωχθεί στις ελεύθερες περιοχές. Η
Ευφροσύνη Προεστού θα αποβιώσει στις 17 Απριλίου 1993, με τις πληγές της
προσφυγιάς και τον πόθο της επιστροφής να αφήνουν ανεξίτηλο το αποτύπωμά τους
στην ψυχή της.
Η περίοδος την οποία διανύουμε στιγματίστηκε από την αποτυχία του
οικονομικού μας συστήματος. Το θετικό κλίμα ανάπτυξης δεκαετιών ήρθε να
γκρεμίσει συθέμελα η οικονομική ύφεση που δημιουργήθηκε από ένα σάπιο
υποσύστημα. Οφείλουμε, δυστυχώς, να αποδεχθούμε το γεγονός ότι η οικονομική κατάρρευση
αποδεικνύει σαφέστατα και την ηθική και πνευματική μας κατάπτωση. Η αλλοτρίωση
των ηθικών μας αντιστάσεων στον βωμό του σύγχρονου τρόπου ζωής και του γρήγορου
και εύκολου πλουτισμού απαξίωσε τις πανανθρώπινες αξίες που πρώτος ο Ελληνισμός
δίδαξε. Για να αντιμετωπίσουμε αυτή την τραγική κατάσταση, οφείλουμε να στραφούμε
στις προγονικές μας αξίες. Μέσα από την ηθική ανάταση, την ομοψυχία και τη συλλογικότητα,
με γνώμονα το καλό της Κύπρου μας, μπορούμε να ανατρέψουμε τα αρνητικά δεδομένα
και να οδηγήσουμε την πατρίδα μας σε πορεία ανάπτυξης και ευημερίας.
Το Κυπριακό ήταν και παραμένει η σημαντικότερη προτεραιότητά μας. Όλες οι
προσπάθειες του Προέδρου της Δημοκρατίας στοχεύουν στην προώθηση μιας
ουσιαστικής διαπραγμάτευσης η οποία θα οδηγήσει σε απαλλαγή της πατρίδας μας
από τα τετελεσμένα της εισβολής. Θέλουμε να οδηγηθούμε στη δημιουργία συνθηκών
ενότητας και συνδημιουργίας για το σύνολο του κυπριακού λαού. Επιδιώκουμε την
απαλλαγή της πατρίδας μας από τα κατοχικά στρατεύματα και τη διασφάλιση της
ομαλής συμβίωσης των νόμιμων κατοίκων του νησιού μας, κάτω από την σκέπη μιας
ενωμένης πατρίδας, με μία κυριαρχία, μία ιθαγένεια και μία διεθνή
προσωπικότητα.
Θα συνεχίσουμε την προσπάθεια στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, προσηλωμένοι
στα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, για να πετύχουμε το καλύτερο
δυνατό αποτέλεσμα. Οι προσπάθειες του Προέδρου της Δημοκρατίας και της
Κυβέρνησης χαρακτηρίζονται από μεθοδικότητα και συνέπεια. Η στήριξη όλων μας
κρίνεται απαραίτητη και επιβεβλημένη. Η κρισιμότητα των στιγμών καλεί όλους σε
ομοψυχία. Είναι η ώρα της πατρίδας, η ώρα της ενότητας και της συνεργασίας. Οι
δύσκολες συγκυρίες που βιώνουμε το απαιτούν. Οι δύσκολες αποφάσεις που θα κληθούμε
να λάβουμε το επιβάλλουν. Το βαρύ αυτό φορτίο μόνο οι πλάτες της εσωτερικής
πολιτικής ενότητας μπορούν να σηκώσουν με επιτυχία. Αυτήν πρέπει πρώτα να
επιτύχουμε, αν θέλουμε να εκπληρώσουμε τους εθνικούς μας στόχους.
Το φρόνημα του Έλληνα Κύπριου παραμένει κατακόρυφο και ο νόστος της
επιστροφής άσβεστος. Οι όποιες δυσκολίες δεν μπορούν να λυγίσουν ένα λαό που
αγωνίζεται ενωμένος και πασκίζει για τα πανανθρώπινα ιδανικά, τη νομιμότητα και
τη δικαιοσύνη.
Κυρίες και κύριοι,
Η στάση της Κυράς της Λαπήθου αποτελεί λαμπρό παράδειγμα προς μίμηση και
ιερά παρακαταθήκη για τις επερχόμενες γενεές. Η φιλοπατρία, η τόλμη και η
ανιδιοτέλειά της κοσμούν τις ενδοξότερες στιγμές του εθνικού μας βίου.
Αμετάθετος στόχος μας, η απελευθέρωση και επιστροφή στις κατεχόμενες πόλεις
και χωριά μας. Διατηρούμε άσβεστες μέσα μας τις μνήμες τις οποίες, σε αντίθεση
με τα σπίτια, τα χωράφια και τις περιουσίες, κανένας δεν μπορεί να μας πάρει. Δεν
ξεχνούμε. Είναι το ελάχιστο που οφείλουμε να πράξουμε για να φανούμε αντάξιοι
των προσδοκιών του λαού μας, αλλά και όσων θυσιάστηκαν για την ελευθερία της
πατρίδας μας.
Για να περπατήσουμε ξανά στα δαντελωτά ακρογιάλια της Κερύνειας, να μυρίσουμε
τη μοσχοβολιά από τους ανθισμένους λεμονανθούς και να προσευχηθούμε ξανά στις
εκκλησίες και στα Μοναστήρια μας.
Στέλνουμε το μήνυμα ότι δεν θα υποστείλουμε το λάβαρο του αγώνα και κάνουμε
βίωμα το γνωμικό του ιστορικού Τάκιτου: «Ο αληθινός τάφος των νεκρών είναι οι
καρδιές των ζωντανών»
Αιωνία της η μνήμη.
-------------------
Σημ. Τον επιμνημόσυνο λόγο ανέγνωσε εκ μέρους του Αναπληρωτή Υπουργού
Άμυνας κ. Σωκράτη Χάσικου, ο Γενικός Διευθυντής του Υπουργείου κ. Χρίστος
Μαληκκίδης.
