Κρατικά
Βραβεία Λογοτεχνίας για εκδόσεις του έτους 2012
Οι Πολιτιστικές Υπηρεσίες του Υπουργείου Παιδείας
και Πολιτισμού ανακοινώνουν τα αποτελέσματα του διαγωνισμού για τα Κρατικά
Βραβεία Λογοτεχνίας για εκδόσεις του έτους 2012:
1. Ποίηση:
Το
Κρατικό Βραβείο Ποίησης για εκδόσεις 2012, μετά από κατά πλειοψηφία απόφαση της
Κριτικής Επιτροπής, απονέμεται στην Ευφροσύνη Μαντά-Λαζάρου για το έργο της Ο Νώε στην πόλη (εκδόσεις Πλανόδιον).
Σκεπτικό βράβευσης:
Η ποιήτρια χρησιμοποιεί
την αλληγορία του κατακλυσμού του Νώε για να μνημειώσει το δράμα μιας χειμαζόμενης πόλης, υιοθετώντας
το πολύμορφο είδος του «πεζού ποιήματος» που σπανίζει στην κυπριακή ποιητική
παραγωγή. Η πόλη, στην οποία
αναγνωρίζουμε την παλιά Λευκωσία, σπαράσσεται από τα πλήγματα που της
επισώρευσε η ιστορία, όπως σε μια βιβλική καταστροφή: πόλεμος, προσφυγιά,
οικονομική ανέχεια, γήρας, αποτυπώνονται στα ερειπωμένα κτίσματα όσο και στο
ανθρώπινο τοπίο. Άνθρωποι του περιθωρίου, πόρνες, μετανάστες, φαντάροι,
μοναχικοί, ανάπηροι, σκιαγραφούνται σε μικρά πορτραίτα που συγκεφαλαιώνουν τον
πόνο και τον κατατρεγμό. Η ποιήτρια, στραμμένη σ’ αυτόν τον κόσμο των ταπεινών
και καταφρονεμένων, αποτυπώνει σε χαμηλόφωνους λυρικούς τόνους την ανθρώπινη
βάσανο απηχώντας τη συμβολική γλώσσα των Γραφών. Θρηνητική και δεητική, η
συλλογή λειτουργεί μεταφορικά ως κιβωτός λέξεων στην οποία διασώζεται η
ανθρώπινη ευαισθησία προς τον συμπάσχοντα.
Κατάλογος επικρατέστερων έργων
(αλφαβητικά) στην Κατηγορία Ποίηση:
¨
Ζέλειας Γρηγορίου, Τα πούντολ της Λοντέβ (εκδόσεις Γαβριηλίδης)
¨
Ελένης Θεοχάρους, Η ωραία ανθοπώλις (εκδόσεις Αιγαίον)
¨
Ευφροσύνης Μαντά-Λαζάρου,
Ο Νώε στην πόλη (εκδόσεις Πλανόδιον)
¨
Νίκου Νικολάου-Χατζημιχαήλ,
Διθαλάσσου (εκδόσεις Κάρβας)
¨
Αναστάσιου Χαμάλη, Τα λογογράμματα της αλήθειας (εκδόσεις Αιγαίον)
2. Μυθιστόρημα:
Το
Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος για εκδόσεις 2012, μετά από κατά πλειοψηφία
απόφαση της Κριτικής Επιτροπής, απονέμεται στον Πάνο Ιωαννίδη για το έργο του Κοάζινος (εκδόσεις Αρμίδα).
Σκεπτικό βράβευσης:
Ο Κοάζινος
συνδυάζει με ξεχωριστή τέχνη και πρωτοτυπία το μυθιστόρημα εφηβείας ή
ενηλικίωσης με τις μοντέρνες τάσεις της πεζογραφίας που δίνουν έμφαση στη μνήμη και στο προσωπικό βίωμα. Ο συγγραφέας
αναπλάθει σε πρωτοπρόσωπη αφήγηση τη ζωή ενός παιδιού που ενηλικιώνεται στην
Κύπρο κάτω από τις σκληρές συνθήκες της δεκαετίας του ’50. Οι περιπέτειες και
οι αναζητήσεις της εφηβείας στο περιβάλλον μιας μικροαστικής οικογένειας κατά
τη διάρκεια της αποικιοκρατικής διακυβέρνησης δίνουν το έναυσμα για μια εξαιρετικά
πλούσια νωπογραφία της κυπριακής κοινωνίας. Ο συγγραφέας, υιοθετώντας την
οπτική της μικροϊστορίας, τινάζει τη σκόνη από θραύσματα μνήμης και τα ενώνει
με φαντασία και τέχνη για να συνθέσει ένα είδος πατριδογνωσίας της
Αγγλοκρατούμενης Κύπρου τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια στην Λευκωσία, την
Κερύνεια και τη Μόρφου. Βασικό
στοιχείο της πλοκής είναι η προσπάθεια του πατέρα να βρει έναν κρυμμένο θησαυρό
από την εποχή των Ρωμαίων με τη βοήθεια ξένων και Κυπρίων πνευματιστών, στοιχείο που προσδίδει στο μυθιστόρημα τη συμβολική
διάσταση της υπαρξιακής αναζήτησης νοήματος. Χάρη στην τέχνη της αποτύπωσης
των πολιτισμικών τεκμηρίων, καθώς και χάρη στα πορτραίτα απλών όσο και
ξεχωριστών ανθρώπων, το μυθιστόρημα Κοάζινος
διασώζει μια Κύπρο στην οποία «το θαύμα λειτουργεί ακόμη».
Κατάλογος επικρατέστερων έργων
(αλφαβητικά) στην Κατηγορία Μυθιστόρημα:
¨
Πάνου
Ιωαννίδη, Κοάζινος (εκδόσεις Αρμίδα)
¨
Ρένου Λυσιώτη,
Το ημερολόγιο του D.P. 743
¨
Κυριάκου
Μαργαρίτη, Στον ίσκιο των σκοτωμένων
κοριτσιών (εκδόσεις Ψυχογιός)
¨
Λεωνίδα
Πιτσιλλίδη, Ο Αρκοντής (εκδόσεις Power Publishing)
3. Διήγημα:
Το Κρατικό Βραβείο Διηγήματος
για εκδόσεις 2012, μετά από κατά πλειοψηφία απόφαση της Κριτικής Επιτροπής,
απονέμεται στο Μάριο Μιχαηλίδη για το έργο Ο
ανακριτής (εκδόσεις Γαβριηλίδης).
Σκεπτικό
βράβευσης:
Το βιβλίο Ο ανακριτής ανήκει στην κατηγορία του εκτεταμένου
διηγήματος, τη νουβέλα. Στις σελίδες του συμπυκνώνεται μια
ολόκληρη και κρίσιμη για το νεότερο ελληνισμό εποχή (Χούντα – Πολυτεχνείο –
τραγωδία της Κύπρου – Μεταπολίτευση). Η σφιχτοδεμένη πλοκή του, μεταξύ
ονειρικής ψευδαίσθησης κι εφιαλτικής πραγματικότητας, αναπτύσσεται με
αντίστοιχες φωτοσκιάσεις πεζού και ποιητικού λόγου. Οι κύριοι άξονες
του βιβλίου, η ανατομία της σχέσης θύτη και θύματος και ο παραλογισμός της
εξουσίας, αποδίδονται μέσα σε μια περίτεχνη μυθοπλαστική σύλληψη που ξεπερνά τα
όρια της ατομικής εμπειρίας. Η περίτεχνη γλώσσα και ο ρυθμός του βιβλίου, που
κινείται σε ένα εξωτερικό και ένα εσωτερικό επίπεδο, πότε πολυφωνικά και πότε
υποδόρια, μαρτυρούν ένα συγγραφέα με άρτια τεχνική γνώση. Αξιοπρόσεχτος είναι
και ο τρόπος με τον οποίο ο Μάριος Μιχαηλίδης οργανώνει αφηγηματικά τον χρόνο.
Η σπειροειδής ροή των γεγονότων και οι ανάδρομες αφηγήσεις εντείνουν την
αίσθηση της ακραίας ψυχολογικής βασάνου που υφίσταται το θύμα, έρμαιο ενός
«ανακριτή» με πολλά προσωπεία. Στον εφιαλτικό κόσμο της νουβέλας οι φίλοι
μπερδεύονται με τους προβοκάτορες και τους προδότες, οι ταυτότητες συγχέονται
ενώ τα ιστορικά γεγονότα αποκτούν πολυεπίπεδες σημασίες και ανακαλούν στιγμές
της σύγχρονης κυπριακής ιστορίας. Παράλληλα στο βιβλίο διερευνάται στοχαστικά
και διακριτικά τόσο ο μύθος, όσο και το φιλοσοφικό ερώτημα περί των ορίων της
πραγματικότητας και της φαντασίας.
Κατάλογος επικρατέστερων έργων
(αλφαβητικά) στην Κατηγορία Διήγημα:
¨
Απόστολου Μακρίδη, Ταριχευμένοι αντιήρωες
(εκδόσεις Αιγαίον)
¨
Ανδρέα Μαλόρη, Εκκαθάριση προσωπικού
(εκδόσεις Παράκεντρο)
¨
Μάριου Μιχαηλίδη, Ο ανακριτής
(εκδόσεις Γαβριηλίδης)
¨
Ζήνωνα Σιερεπεκλή, Πολλάκις εις θάνατον
(εκδόσεις Δόμος)
¨
Γιώργου Τριλλίδη, Μικροπράγματα
(εκδόσεις Κουκκίδα/Αιγαίον)
4.
Δοκίμιο / Μελέτη:
Το
Κρατικό Βραβείο Δοκιμίου/Μελέτης, μετά από κατά πλειοψηφία απόφαση της Κριτικής
Επιτροπής, απονέμεται στον Σάββα Παύλου για το έργο Εκεί, στις
ομπρέλες…: Αλεξίβροχα και αλεξίκακα κείμενα για την Κύπρο.
Σκεπτικό Βράβευσης:
Το βιβλίο Εκεί,
στις ομπρέλες…: Αλεξίβροχα και αλεξίκακα κείμενα για την Κύπρο αποτελείται
κατά το πλείστον από επιφυλλίδες που δημοσιεύτηκαν σε εφημερίδες και περιοδικά
Κύπρου και Ελλάδας στο χρονικό διάστημα 1989 έως 2012. Το βιβλίο μαρτυρά την
ιδεολογική τάξη και τη ζύμωση μιας εποχής με χαρακτηριστική εμμονή στο θέμα των
ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των ευρωπαϊκών πραγμάτων. Το πνεύμα του συγγραφέα
βρίσκεται ακριβώς στη διαπίστωση ότι η εγκατάλειψη των συλλογικών δικαιωμάτων
του κυπριακού ελληνισμού αποτελεί υπονόμευση της βαθύτερης συνισταμένης των ευρωπαϊκών
και ανθρώπινων αξιών. Παρόλο που οι επιφυλλίδες έχουν από τη φύση τους την
ιδιότητα παλμογράφου της επικαιρότητας, χάρη στη γραφίδα του Σάββα Παύλου
διευρύνεται ο χαρακτήρας τους, καθώς συλλαμβάνουν στιγμές και ιδέες με καθολική
αξία και μονιμότερη σημασία. Η αρετή του προικισμένου δοκιμιογράφου βρίσκεται
στο ότι εστιάζει την οξύτατη ματιά του σε ποικίλους τομείς της σύγχρονης
ιστορίας μας, επιζητώντας με γρηγορούσα συνείδηση να επισημάνει θλιβερές
ασυνταξίες της πολιτικής και πολιτισμικής πραγματικότητας. Σημαντικό επίσης
είναι ότι ο συγγραφέας πραγματεύεται τα πνευματικά ζητήματα σε έναν ευρύτερο
ορίζοντα, πέρα από τα όρια του τοπικισμού. Η φιλολογική του κατάρτιση και η
λαμπερή του γλώσσα, η πρωτοτυπία στη σύνδεση και η τόλμη στην ανάλυση των θεμάτων,
κατατάσσει τον Σάββα Παύλου στους αφοσιωμένους πρωτοπόρους που διεγείρουν και
κρατούν ξύπνιο το πνεύμα.
Κατάλογος
επικρατέστερων έργων (αλφαβητικά) στην Κατηγορία Δοκίμιο/Μελέτη:
¨ Νίκου
Ορφανίδη, Η λογοτεχνία της περιφέρειας, της εξορίας και της διασποράς
(εκδόσεις Αρμός)
¨ Σάββα
Παύλου, Εκεί, στις ομπρέλες…: Αλεξίβροχα και αλεξίκακα
κείμενα για την Κύπρο
¨ Αντρέα
Κ. Φυλακτού, Ο Εμπειρίκος
συνομιλεί με τον Σικελιανό: Συμβολή στη μελέτη των πηγών και της ποιητικής του
Ανδρέα Εμπειρίκου (Πανεπιστημιακές εκδόσεις Κύπρου)
¨ Γεώργιου
Χατζηκωστή, Ο κόσμος των παιδιών στο έργο του
Αλ. Παπαδιαμάντη
Την Κριτική Επιτροπή Κρατικών
Βραβείων Λογοτεχνίας αποτέλεσαν οι ακόλουθοι:
Φραγκίσκη
Αμπατζοπούλου (Πρόεδρος), Παντελής Βουτουρής, Κυριάκος Δημητρίου, Λεύκιος Ζαφειρίου
και Κυριάκος Χαραλαμπίδης.
5. Λογοτεχνία
για Μικρά Παιδιά:
Το
Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας για Μικρά Παιδιά, μετά από ομόφωνη απόφαση της Κριτικής
Επιτροπής, απονέμεται στη Μαρίνα Μιχαηλίδου-Καδή για το έργο της Ο Νικόλας και η Έλλη (εκδόσεις Πάργα).
Σκεπτικό βράβευσης:
Ο Νικόλας και η Έλλη είναι
μια εικονογραφημένη μικρή ιστορία με θέμα την ανάγκη των ζώων για ελεύθερη
διαβίωση και όχι τον εγκλεισμό τους σε ζωολογικούς κήπους για την ευχαρίστηση
των ανθρώπων. Η παιδική ματιά του ανήλικου μυθοπλαστικού ήρωα στη θέαση των
γεγονότων είναι αυτή που θέτει τους
προβληματισμούς για τις επιπτώσεις που έχει στα ζώα ο περιορισμός τους, ενώ το
θλιβερό τέλος της ιστορίας αντισταθμίζεται από
την αντίληψη που κυριαρχεί σ’
αυτήν ότι αγάπη σημαίνει ελευθερία. Το κείμενο ρεαλιστικό αλλά και
τρυφερό, λιτό, πυκνό, με ιδιαίτερα φροντισμένη γλώσσα συνομιλεί δημιουργικά με
την εικονογράφηση και αποκαλύπτει τη δύναμη του λόγου ακόμη και σε κείμενα που
απευθύνονται σε πολύ μικρούς αναγνώστες.
Κατάλογος
επικρατέστερων έργων (αλφαβητικά) στην Κατηγορία Λογοτεχνία για Μικρά Παιδιά:
¨ Ανδρέα
Κωνσταντινίδη, Άρωμα τριανταφυλλιάς: Ο Τριαντάφυλλος και η Ροδάννα (εκδόσεις Power Publishing)
¨ Μαρίνας
Μιχαηλίδου-Καδή, Ο Νικόλας και η Έλλη (εκδόσεις Πάργα)
¨ Μαρίας
Ολυμπίου, Ποιος έκανε πριτς; (Εκδόσεις Νέο Κύμα)
¨ Νάγιας
Παναγιώτου, Κοπιάστε στης Ερατώς (εκδόσεις
Ηλία Επιφανίου)
6. Λογοτεχνία
για Μεγάλα Παιδιά και Εφήβους:
Το
Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας για Μεγάλα Παιδιά και Εφήβους, μετά από κατά
πλειοψηφία απόφαση της Κριτικής Επιτροπής, απονέμεται στην Άντρη Αντωνίου για
το έργο Μπελαδομαγνήτης (εκδόσεις
Ψυχογιός).
Σκεπτικό
βράβευσης:
Ο Μπελαδομαγνήτης είναι ένα σύγχρονο
μυθιστόρημα που θίγει με πολύ χιούμορ οικογενειακές, αδελφικές και φιλικές
σχέσεις, προβάλλοντας τις έννοιες της αγάπης, της συντροφικότητας και της φιλίας στη ζωή. Τα θέματα προωθούνται
οργανικά με την αφήγηση, ενώ οι χαρακτήρες είναι καλά δομημένοι, καθώς ο λόγος
χαρακτηρίζει τα πρόσωπα. Οι απροσδόκητες εκβάσεις περιστατικών και γεγονότων
που σχετίζονται με τη μικρή ηρωίδα, η αναντιστοιχία προσδοκιών και
πραγματικότητας ανατρέπουν συνεχώς την πλοκή συντηρώντας το αφηγηματικό
ενδιαφέρον με την αγωνία, την περιέργεια και την έκπληξη. Το χιούμορ, η
πρωτοπρόσωπη αφήγηση, η παιδική ματιά στα γεγονότα, η έλλειψη διδακτισμού
καθιστούν τον Μπελαδομαγνήτη ένα πολύ ενδιαφέρον και ξεχωριστό μυθιστόρημα
για μεγάλα παιδιά.
Κατάλογος
επικρατέστερων έργων (αλφαβητικά) στην Κατηγορία Λογοτεχνία για Μεγάλα Παιδιά και Εφήβους:
¨
Άντρης Αντωνίου, Μπελαδομαγνήτης
(εκδόσεις Ψυχογιός)
¨
Φυτούλας Βακανά και Σάντρας Ελευθερίου, Από την πόλη έρχομαι… (έκδοση
Πολιτιστικού Ιδρύματος Τραπέζης Κύπρου)
¨
Δώρας Ορόντη, Το
μαγικό χρυσό μπαλόνι (εκδόσεις Αφή)
¨
Παναγιώτη Τσιρίδη, Ο Ευτύχιος Καλλέργης και η συλλογή με τους
εφιάλτες (εκδόσεις Ψυχογιός)
¨
Δήμητρας Χαραλάμπους, Ο κλεμμένος θησαυρός (εκδόσεις Πάργα)
Την
Κριτική Επιτροπή Κρατικών Βραβείων Λογοτεχνίας για Παιδιά και Εφήβους
αποτέλεσαν οι ακόλουθοι:
Αναστασία Κατσίκη-Γκίβαλου
(Πρόεδρος), Κατερίνα Καρατάσου, Έλενα Περικλέους, Κίκα Πουλχερίου, Φλώρα
Τιμοθέου.
7. Βραβείο
Εικονογράφησης Παιδικού / Νεανικού Βιβλίου:
Μετά
από κατά πλειοψηφία απόφαση της Κριτικής Επιτροπής, το Κρατικό Βραβείο
Εικονογράφησης Παιδικού / Νεανικού Βιβλίου απονέμεται στη Σάντρα Ελευθερίου για
την εικονογράφηση του έργου Το Σιτάρι
(συγγραφέας: Άννη Θεοχάρη, εκδόσεις Α.Α. Λιβάνη).
Σκεπτικό
βράβευσης:
Καλοφτιαγμένη
εικονογράφηση με σωστή χρήση των διακοσμητικών στοιχείων και των χρωμάτων.
Εικονογράφηση που συνοδεύει και υποστηρίζει επιτυχημένα το κείμενο. Εικόνες με
απλά σαφή σχήματα, φωτεινά, καλοδουλεμένα χρώματα και καθαρές φόρμες.
Χρησιμοποιούνται φιγούρες με έντονα και ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που κεντρίζουν
το ενδιαφέρον των παιδιών. Υπάρχει εικαστική ενότητα σε όλο το έργο.
Αξιοποιείται με επάρκεια η τεχνολογία, δίνοντας ένα καλό αισθητικό αποτέλεσμα.
Κατάλογος
επικρατέστερων έργων (αλφαβητικά) στην Κατηγορία Εικονογράφηση Παιδικού/Νεανικού Βιβλίου:
¨ Για την εικονογράφηση της
Σάντρας Ελευθερίου: Άννης Θεοχάρη, Το σιτάρι (εκδόσεις Α. Α. Λιβάνη).
¨ Για την
εικονογράφηση της Λουίζας Καϊμάκη και της Κυριακής Κώστα: Ήρας Γενακρίτου, Ιστορία
της Κύπρου (4 τόμοι) (έκδοση Δημοσιογραφικού Οργανισμού Ο
Φιλελεύθερος).
¨ Για την εικονογράφηση της
Ιωάννας Φιλίππου: Σταυρούλας Πέρικλου, Η Μαρούσα, η σαρανταποδαρούσα που
αγάπαγε τα λούσα (εκδόσεις Πήλιο).
Την Κριτική Επιτροπή Κρατικών
Βραβείων Εικονογράφησης αποτέλεσαν οι πιο κάτω:
Γενεθλής Γενεθλίου (Πρόεδρος),
Κωνσταντίνος Γεωργίου, Κώστας Μάντζαλος, Ευκλείδης Παπαδόπουλος, Γιώργος
Τσαγγάρης.
Τα
βραβεία θα επιδώσει ο Υπουργός Παιδείας και Πολιτισμού, κ. Κυριάκος Κενεβέζος σε
ειδική τελετή η οποία θα πραγματοποιηθεί στις 10 Δεκεμβρίου 2013, στις 7:00
μ.μ. στην Καστελλιώτισσα.
--------------------------------
14/11/2013
