Εθνικό Μνημόσυνο του Οικονόμου Δοσίθεου και των
εθνομαρτύρων της 9ης Ιουλίου 1821
Ημέρα συλλογικής εθνικής μνήμης και υπέρτατου πατριωτισμού αποτελεί για ολόκληρη την Κύπρο και τον απανταχού Ελληνισμό η 9η Ιουλίου 1821.
Με βαθιά συγκίνηση βρίσκομαι σήμερα εδώ, στην ιστορική μονή Τιμίου Σταυρού, για να τιμήσουμε τη μνήμη του Οικονόμου Δοσίθεου και των σεπτών μαρτύρων, αρχιερέων, κληρικών και λαϊκών που εκτελέστηκαν από τους Τούρκους.
Τα συγκλονιστικά γεγονότα που θυμόμαστε σήμερα, του Ιουλίου 1821, είναι το τίμημα της Ιστορίας της Ελληνικής Επανάστασης, είναι το βαρύ τίμημα της Κύπρου στον αγώνα για ελευθερία που είχε ξεκινήσει τον ίδιο χρόνο.
Εξέχουσα μορφή των τραγικών εκείνων ημερών υπήρξε ο Αρχιεπίσκοπος Κυπριανός ο οποίος ενήργησε με υπευθυνότητα φιλοπάτριδος ηγέτη και πνευματικού πατέρα, προσπαθώντας να κρατήσει λεπτές ισορροπίες από τη μια υποστηρίζοντας την επανάσταση στην Ελλάδα και από την άλλη προστατεύοντας, με τις ενέργειές του τον ντόπιο πληθυσμό. Ο ρόλος του υπήρξε άκρως τραγικός, αφού ενδόμυχα γνώριζε ότι δεν θα απέφευγε το μαρτύριο. Πιθανότατα μπορούσε να σώσει την πρόσκαιρη ύπαρξή του αν αποφάσιζε να διαφύγει.
Χρόνια αργότερα, ο Βασίλης Μιχαηλίδης στο ποίημα του «Η 9η Ιουλίου 1821», απέδωσε πολύ εύγλωττα την απόφαση αυτή του Αρχιεπισκόπου Κυπριανού ο οποίος απευθυνόμενος στον καλόψυχο Τούρκο Κιόρογλου, που τον προέτρεπε να ενεργήσει για τη σωτηρία του, δικαιολογεί την παραμονή του με τους στίχους: «Δεν φεύκω, Κιόρογλου, γιατί αν φύω, ο φευκός μου εν να γενή θανατικόν είς τους Ρωμιούς του τόπου».
Αυτά τα δύσκολα χρόνια, Οικονόμος στη Μονή Τιμίου Σταυρού ήταν ο Δοσίθεος. Ένας ενάρετος κληρικός ο οποίος με εξυπνάδα κατάφερε να δημιουργήσει φιλία με τον τότε διοικητή της Κύπρου Κουτσιούκ Μεχμέτ. Η κατάσταση στην Κύπρο άρχισε να επιδεινώνεται δραματικά γύρω στο 1820 καθώς καταφθάνουν τα προμηνύματα της επανάστασης. Οι ορθόδοξοι κληρικοί και οι κατά τόπους ιερωμένοι στην πλειονότητά τους δέχθηκαν με νεανική αδημονία το μήνυμα της απολυτρώσεως του γένους.
Ανάμεσα στους κληρικούς που έπεσαν θύματα της τότε τουρκικής θηριωδίας ήταν και ο Οικονόμος της Μονής Τιμίου Σταυρού Ομόδους γέροντας τότε, Δοσίθεος. Μεταξύ άλλων γεγονότων που συνδέονται με το όνομα του Δοσίθεου είναι και ο πρώτος κώδωνας που ήχησε στον κυπριακό αέρα από το καμπαναριό της Μονής Τιμίου Σταυρού Ομόδους το 1812. Οι σημερινοί Ομοδίτες, τιμώντας την ιερή μνήμη του θρυλικού Δοσίθεου, έστησαν την προτομή του δίπλα από την είσοδο του μοναστηριού.
Ο Οικονόμος Δοσίθεος είχε συνδέσει το όνομά του με την Ελληνική Σχολή Ομόδους. Στα τέλη του 18ου αιώνα, κατά το 1796, εποχή κατά την οποία όλες σχεδόν οι πόλεις της Κύπρου στερούνταν εκπαιδευτηρίων, στην κοινότητα του Ομόδους ιδρύεται, υπό την αιγίδα της ακμάζουσας τότε Ιεράς Μονής Τιμίου Σταυρού, η πρώτη «Ελληνική Σχολή Ομόδους». Αξιόλογοι δάσκαλοι υπήρξαν και οι πατέρες της Ιεράς Μονής, στους χώρους της οποίας στεγαζόταν. Ανάμεσα σε αυτούς συγκαταλέγεται και ο ηγούμενος οικονόμος Δοσίθεος, άνθρωπος προικισμένος, ο οποίος δίδαξε στη Σχολή από το 1810 μέχρι το 1821, οπότε και καρατομήθηκε τον Ιούλιο του 1821 από τον Κιουτσούκ Μεχμέτ όταν οι Τούρκοι προέβησαν στις σφαγές του Αρχιεπισκόπου Κύπρου και των άλλων Επισκόπων και προκρίτων της Κύπρου.
Στη Σχολή φοιτούσαν μαθητές από όλη την Κύπρο, οπότε κατάφερε το ΄Ομοδος να δημιουργήσει παράδοση και να γεννήσει άνδρες διάσημους οι οποίοι μεταλαμπάδευσαν τα γράμματα σε όλο το νησί.
Η τιμή στην 9η Ιουλίου και τους μάρτυρές της δεν μπορεί να εξαντλείται σε ομιλίες, επιμνημόσυνες δεήσεις και λόγους. Απότιση τιμής στη μνήμη τους σημαίνει να αντλούμε παράδειγμα από τη θυσία τους και να σηκώνουμε με σεβασμό την Κιβωτό με τις εντολές τους.
Η τουρκική εισβολή του 1974, ο ετσιθελισμός και η αδιαλλαξία της Τουρκίας που για 39 σχεδόν χρόνια κρατούν άλυτο το κυπριακό πρόβλημα, υπαγορεύουν σε όλους μας το καθήκον και το χρέος να συνεχίσουμε να αγρυπνούμε και να αγωνιζόμαστε για την αποκατάσταση και τη διασφάλιση των εθνικών μας δικαίων, των δικαίων και των δικαιωμάτων της Κύπρου και του λαού μας. Οι ήρωες και οι μάρτυρές μας μάς υπενθυμίζουν διαρκώς την πορεία του αγώνα, της τιμής και του καθήκοντος. Και αξιώνουν από εμάς να παραμείνουμε όρθιοι στις επάλξεις του αγώνα μέχρι την τελική δικαίωσή του, μέχρι τη δικαίωση της θυσίας τους.
Όσες δυσκολίες, όσες αντιξοότητες και αν συναντήσουμε, πρέπει να παραμείνουμε όρθιοι. Τα αγαθά της ελευθερίας και της δικαιοσύνης δεν χαρίζονται. Διεκδικούνται με αγώνες. Αγώνες, όχι κατ’ ανάγκη στο πεδίο της μάχης. Με πολιτικούς αγώνες στη βάση μιας διεκδικητικής στρατηγικής. Με ομοψυχία και ενότητα. Με σθένος και αποφασιστικότητα.
Είναι η ώρα που όλοι πρέπει να σταθούμε με υψηλό αίσθημα εθνικής ευθύνης και πατριωτικού καθήκοντος ενώπιον της σημερινής κρίσιμης κατάστασης που αντιμετωπίζει ο τόπος. Είναι η ώρα του «εμείς». Η ώρα της συλλογικής σοφίας, η ώρα της συναίνεσης, η ώρα της συλλογικότητας και της συστράτευσης.
Για να εκπληρώσουμε το χρέος μας προς τους ήρωες και τους μάρτυρές μας αλλά και το χρέος μας προς τις μελλούμενες γενιές οφείλουμε σήμερα να σταθούμε στο ύψος των περιστάσεων και με ενωμένες τις δυνάμεις να συνεχίσουμε τους αγώνες μας για υπεράσπιση των εθνικών μας δικαίων, για ανασυγκρότηση του κράτους μας και για επανεκκίνηση της οικονομίας μας για να φέρουμε ξανά στον τόπο μας συνθήκες προόδου, ανάπτυξης και ευημερίας.
Παραμένουμε δεσμευμένοι στη δικαίωση της θυσίας των ηρώων και των μαρτύρων μας. Είμαστε καταδικασμένοι να μην αφήσουμε ανεξόφλητο αυτό το χρέος. Είμαστε, κατά συνέπεια, υποχρεωμένοι να εργαστούμε όλοι μαζί για να ξαναδώσουμε στην πατρίδα μας, στον εθνικό μας αγώνα και στην οικονομία μας την αξιοπιστία που χρειάζονται προκειμένου να είμαστε σε θέση να πραγματώσουμε τα οράματα των ηρώων μας.
Η δράση και αντίδραση των Κυπρίων είναι και θα είναι αυτή που υπαγορεύεται μέσα από αγώνες αιώνων για επιβίωση, κάτω από το πέλμα πολλών και ποικίλων κατακτητών. Να επιμένουν, δηλαδή, με αφοσίωση στις μεγάλες πανανθρώπινες αξίες και να διατηρούν άσβεστη τη συνείδηση της ορθόδοξης χριστιανικής τους πίστεως και της υπερήφανης ελληνικής τους καταγωγής.
Αυτή είναι η υπόσχεσή μας προς τους κληρικούς και τους προκρίτους που τιμούμε και μνημονεύουμε σήμερα. Αυτή είναι είναι η υπόσχεσή μας προς τον Ηγούμενο Οικονόμο Δοσίθεο: Πως η Κύπρος δεν θα γονατίσει και δεν θα υποκύψει στη βία, το άδικο και την αυθαιρεσία.
Αιωνία ας είναι η μνήμη του, και η θυσία του στον βωμό της τιμής και του καθήκοντος φωτεινό παράδειγμα.
