Ξεφυλλίζοντας το βιβλίο της εθνικής
τραγωδίας που έπληξε την πατρίδα μας το 1974 βρίσκουμε πολλές σελίδες
και μακροσκελείς αναφορές για τους αγώνες των εθνοφρουρών μας, τις
ιστορικές μάχες και τις ηρωικές στιγμές που άφησαν ανεξίτηλο και
ξεχωριστό το δείγμα της εθνικής μας γραφής.
Και είναι ακριβώς αυτή η αίσθηση του ιστορικού χρέους και αυτές οι ιστορικές ευθύνες που καθοδήγησαν τα βήματα τους και ανέδειξαν την ιδιαίτερα έντονη επιθυμία και διάθεση τους να υπερασπιστούν τον τόπο και τον πολιτισμό μας. Γιατί όπως σημειώνει ο ιστορικός Πολύβιος, η ειρήνη με δικαιοσύνη και αξιοπρέπεια είναι αγαθό ωραιότατο και ωφελιμότατο, όμως με κακία και εξευτελιστική δουλεία, είναι το πιο επαίσχυντο και το πιο βλαβερό απόκτημα. Κακός είναι ο πόλεμος, χείριστες όμως και κατακριτέες οι ηθικές κηλίδες στις υπολήψεις των εθνών, που τον αποφεύγουν, θυσιάζοντας την εθνική αξιοπρέπεια τους.
Κάθε προσπάθεια ομιλητή να μεταδώσει με λόγους το μέγεθος της εθνικής τραγωδίας που έπληξε την πατρίδα μας, δεν είναι απλή και εύκολη υπόθεση. Ούτε και είναι εφικτό, όσο και αν προσπαθείς, όσο πλούσια και αν είναι η ελληνική γλώσσα, όση και αν είναι η ένταση των συναισθημάτων που μας κατακλύζουν, να αποδοθούν πλήρως οι διαστάσεις και οι πτυχές της ανεπανάληπτης προς την πατρίδα θυσίας των παλικαριών μας.
Είναι ακόμη πιο δύσκολο να αντικρίζεις τα σκαμμένα από τον πόνο και τη θλίψη πρόσωπα της οικογένειας, περιτριγυρισμένους από τόσους συγγενείς και φίλους, που συγκεντρώθηκαν στον ιερό τούτο χώρο, όπως όλοι εμείς, για τον τελευταίο αποχαιρετισμό σε ένα άξιο τέκνο της πατρίδας.
Το προσκλητήριο νεκρών του 361 Τάγματος Πεζικού συνεχίζεται και οι πληγές εξακολουθούν να ματώνουν. Υποκλινόμαστε μπροστά στο μεγαλείο της θυσίας και στεκόμαστε ευλαβικά μπροστά στα λείψανα ενός ακόμη παλικαριού και τραγικού θύματος της τουρκικής θηριωδίας κατά την εισβολή του 1974. Αποτίνουμε τον ύστατο φόρο τιμής και εκφράζουμε την ευγνωμοσύνη μας σε έναν ακόμη ήρωα της κυπριακής ελευθερίας, που θυσιάστηκε στις άνισες και προδομένες μάχες απέναντι στις ορδές του τουρκικού Αττίλα. Ενός ακόμη παλικαριού του τάγματος με τις μεγαλύτερες ίσως απώλειες από κάθε μονάδα της Εθνικής Φρουράς το ‘74, και του οποίου τα λείψανα ανευρέθηκαν και ταυτοποιήθηκαν μόλις πρόσφατα, 39 χρόνια μετά, σε περιοχή κοντά στο τουρκοκυπριακό χωριό Κορνόκηπος.
Η ημέρα της εισβολής βρίσκει τον δεκαενιάχρονο Ανδρέα Κουρουφέξη, τυπογράφο στο επάγγελμα, να διανύει τις τελευταίες ημέρες της στρατιωτικής του θητείας στον πρώτο λόχο του 361 Τάγματος Πεζικού στην περιοχή Δικώμου – Συγχαρί. Ο Ανδρέας μαζί με συστρατιώτες του επανδρώνουν φυλάκια στην περιοχή Δικώμου – Χαμίτ Μάντρες, η οποία ανήκει στη ζώνη ευθύνης του τάγματος.
Μετά την πρώτη φάση της τουρκικής εισβολής, το 361 ΤΠ μετακινείται στην Κυθρέα και στη συνέχεια στην περιοχή Παχύαμμου – Άγιου Επίκτητου όπου και επανδρώνει τις αμυντικές θέσεις της Εθνικής Φρουράς. Στις 11 Αυγούστου 1974 επισκέπτονται τον Ανδρέα οι γονείς του Κώστας και Παναγιώτα και ο αδερφός του Απόστολος. Την επομένη, το 361 ΤΠ αντικαθιστά το 241 ΤΠ στον Παχύαμμο όπου λαμβάνει θέσεις πρώτης γραμμής.
Δύο ημέρες αργότερα, στις 14 Αυγούστου, το τάγμα δέχεται μεγάλης κλίμακας συντονισμένη επίθεση από τα πάνοπλα και αριθμητικά υπέρτερα τουρκικά στρατεύματα εισβολής. Οι άντρες του 361 ΤΠ αντιστέκονται σκληρά μέχρι το μεσημέρι της ίδιας ημέρας, όμως οι μάχες είναι άνισες και έτσι ο διμοιρίτης Κουρουφέξης δίνει εντολή για οπισθοχώρηση και ανασύνταξη σε ύψωμα στην περιοχή της Κλεπίνης. Το προκαθορισμένο αυτό ύψωμα όμως βάλλεται ανηλεώς από βαρέα όπλα και το πολεμικό ναυτικό των τουρκικών δυνάμεων – ως εκ τούτου, η ολοκλήρωση της ανασυγκρότησης στο ύψωμα εκείνο καθίσταται αδύνατη.
Στην απουσία νέων διαταγών, αλλά και αρμόδιων αξιωματικών, ακολουθεί η κατά βούληση οπισθοχώρηση των ανδρών του τάγματος, κατά μικρές ομάδες, με γενική κατεύθυνση την περιοχή Κουτσοβέντη –Κυθρέας. Ο Ανδρέας Κουρουφέξης με τους άντρες του, σύμφωνα με μαρτυρίες, ακολουθούν πορεία τριών περίπου χιλιομέτρων, μέσω Τραπεζούντας –Κλεπίνης προς Χαλεύκα, όπου κατέληξαν και άλλοι στρατιώτες του ιδίου τάγματος.
Εκεί, οι συγκεντρωθέντες άντρες του 361 ΤΠ, χωρίζονται σε δύο ομάδες: η μια ακολουθεί πορεία προς τον Δαυλό-Φλαμούδι, ενώ η ομάδα του Ανδρέα παραμένει στη Χαλεύκα, μελετώντας και αναζητώντας τρόπο διαφυγής προς τις ελεύθερες περιοχές. Και είναι από αυτή τη στιγμή της παραμονής στη Χαλεύκα που αγνοείται για τα επόμενα 39 χρόνια η τύχη του.
Η εκταφή τάφου το 2008, σε περιοχή κοντά στον Κορνόκηπο, όπου βρέθηκε μέρος των οστών του Ανδρέα, μαρτυρεί τη βαρβαρότητα της άνανδρης δολοφονίας του και αποκαλύπτει ακόμη ένα περιστατικό όπου οι πεσόντες καταξιώνονται στη συνείδηση μας και καταγράφονται στην ιστορική μας μνήμη.
Κυρίες και κύριοι,
Στρέφουμε σήμερα τη μνήμη μας πίσω για να αντλήσουμε δύναμη, θάρρος και πίστη. Γιατί ο Ανδρέας Κουρουφέξης γνώριζε ότι ο αγώνας ήταν άνισος και προδομένος. Έπραξε όμως στο ακέραιο το καθήκον του. Τίμησε τον όρκο του ως αξιωματικός και εξαργύρωσε την αγάπη του για την πατρίδα με την ίδια του τη ζωή. Αυτό άλλωστε επιβεβαιώνουν τόσο οι συναγωνιστές του, αλλά και η ίδια του η οικογένεια, η οποία συναντήθηκε για τελευταία φορά μαζί του, μόλις δυο ημέρες πριν την 2η φάση της εισβολής στη Μια Μηλιά. Εκεί τα αδέρφια του μας περιγράφουν ότι αντίκρισαν έναν άνθρωπο προετοιμασμένο για κάθε ενδεχόμενο, αποφασισμένο ακόμη και για αυτοθυσία.
Σήμερα γράφουμε τον επίλογο της τραγικής ιστορίας ενός ακόμη άξιου τέκνου του ηρωικού Παλαιχωρίου. Θέση στο πάνθεον των ηρώων της ηρωοτόκου κοινότητας λαμβάνει σήμερα ο Ανδρέας Κουρουφέξης. Εκεί όπου με τους αθάνατους αγωνιστές της ΕΟΚΑ Κυριάκο Μάτση, Μιχαλάκη Καραολή και Νίκο Γεωργίου θα συναντηθούν οι ψυχές τους. Εκεί που βρίσκονται οι μαχητές του ’74 Αντώνης Παυλίδης, Νίκος Πουμπουρής και ο Ανδρέας Σαββόπουλος. Την ίδια ώρα η ευχή όλων μας είναι να διακριβωθεί η τύχη όλων των αγνοουμένων, που ανάμεσα σε αυτούς βρίσκονται και ο Ανδρέας Ελευθεριάδης και ο Γεώργιος Παύλου.
Σήμερα, το κορμί του αδικοχαμένου νέου μπορεί, επιτέλους, να αναπαυθεί στα σπλάχνα της γης για την οποία έχυσε το αίμα του, ενώ η ψυχή του να πετάξει ελεύθερη στον Δημιουργό της και να ανταμωθεί με τους σεβαστούς γονείς του, που έφυγαν από τη ζωή με τον καημό της διακρίβωσης της τύχης του.
Στα αδέρφια του, Αργυρό, Απόστολο, και Στάθη εκφράζω την αμέριστη εκτίμηση αλλά και τον θαυμασμό μου για τα τόσα χρόνια υπομονής και μαρτυρικής καρτερικότητας που επέδειξαν μέχρι να μάθουν για την τύχη του δικού τους ανθρώπου που είναι και δικός μας.
Όσα χρόνια και αν περάσουν, όσα στρώματα λήθης και αν επικαθήσουν στο μυαλό μας, δεν είναι ικανά να ξεριζώσουν από την ατομική και συλλογική εθνική μας μνήμη τέτοιες πράξεις γενναιοφροσύνης που ο ανθρώπινος νους αδυνατεί να χωρέσει. Πράξεις αυτοθυσίας και αυταπάρνησης που ξεπερνούν κατά πολύ τα γήινα και ανθρώπινα μέτρα και προσλαμβάνουν χαρακτήρα θρυλικό.
Νιώθω ετούτη την ώρα έντονη την ανάγκη να αναφερθώ και πάλι στην οικογένεια του ήρωα που για 39 χρόνια βίωνε τον δικό της Γολγοθά. Και να ευχαριστήσω την οικογένεια αλλά και την κοινότητα για την τιμητική πρόσκληση να εκφωνήσω τον επικήδειο λόγο.
Την ίδια ώρα οφείλουμε να υποσχεθούμε στον Ανδρέα Κουρουφέξη και σε όλους όσοι μας ατενίζουν από το πάνθεο των ηρώων, ότι θα μείνουμε μακριά από την όποια αχρείαστη προσπάθεια πόλωσης και αναμόχλευσης των διχαστικών παθών περασμένων δεκαετιών και ότι θα εργαστούμε για εθνική συναντίληψη, συναίνεση και συνεννόηση. Αυτό πρέπει να είναι το μεγάλο ιστορικό δίδαγμα από την τραγωδία του ’74 και την περίοδο που προηγήθηκε. Αυτή είναι και η μεγάλη δική μας ευθύνη σήμερα.
Τώρα επιβάλλεται η κοινή αντίληψη και η κοινή δράση ώστε να αποτρέψουμε τους κινδύνους και να δημιουργήσουμε ρεαλιστικές προϋποθέσεις για την επίτευξη όχι της όποιας λύσης, αλλά μιας λύσης που θα ανταποκρίνεται στις προσδοκίες και αξιώσεις του λαού μας και θα διασφαλίζει το μέλλον του κυπριακού Ελληνισμού.
Έτσι πιστεύουμε πως με πράξεις τιμούμε τη μνήμη της θυσίας του Ανδρέα Κουρουφέξη, αλλά και όλων των άλλων ηρωικών νεκρών των εθνικών μας αγώνων.
Σε αυτές τις μεγάλες ώρες της εθνικής μας ευθύνης αποχαιρετούμε τον Ανδρέα και αναγνωρίζουμε ότι απέναντι του έχουμε ένα ανεκπλήρωτο χρέος και θα παλέψουμε για να το εκπληρώσουμε. Δεν θα πάψουμε ποτέ να αγωνιζόμαστε μέχρι να φέρουμε την ελευθερία, την ειρήνη και την ασφάλεια σε τούτο τον πολύπαθο τόπο.
Ας είναι αιωνία η μνήμη του.
