Χαιρετισμός του Προέδρου της Δημοκρατίας κ. Δημήτρη Χριστόφια στα εγκαίνια του Υπαίθριου Μουσείου Λαϊκής Τέχνης Παραδοσιακών Επαγγελμάτων, στο Δήμο Δερύνειας 05/02/2013

Φίλες και φίλοι Δερυνειώτισσες και Δερυνειώτες,

Είναι μεγάλη η χαρά και η ικανοποίηση μου γιατί έχω απόψε την ευκαιρία να είμαι ξανά ανάμεσα σας για να εγκαινιάσουμε ένα ακόμη έργο πολιτισμού, δημιούργημα του φιλοπρόοδου Δήμου της Δερύνειας. Στον κόσμο της Δερύνειας μόνο τέτοιες χαρές αξίζουν γιατί υπέφερε αρκετά από τα δεινά της τουρκικής εισβολής και τις συνέπειες της κατοχής. Η ιστορία της Δερύνειας είναι ταυτόσημη με τους αγώνες του λαού μας για δημοκρατία, ελευθερία και δικαιοσύνη.

Στα δύσκολα χρόνια που ακολούθησαν την εισβολή η Δερύνεια ήταν το αποκούμπι και ο ενδιάμεσος σταθμός για πολλούς πρόσφυγες. Η τοπική κοινωνία πάλεψε με όλες της τις δυνάμεις μαζί με την υπόλοιπη Κύπρο για να αναστήσει την κυπριακή οικονομία μέσα από τα συντρίμμια της. Και το πέτυχε. Σήμερα η ευρύτερη περιοχή της ελεύθερης Αμμοχώστου καλείται να δώσει παρόμοιους αγώνες και να νικήσει μια άλλη Λερναία Ύδρα. Αυτήν της οικονομικής κρίσης που μαστίζει τη χώρα μας.

Μιας κρίσης οικουμενικής, καθόλα συστημικής, η οποία έχει εμφανιστεί με την ολοένα αυξανόμενη υπέρ-συσσώρευση του πλούτου στα χέρια των λίγων. Όμοια της σε μέγεθος και εύρος δεν έχει ζήσει η ανθρωπότητα παρά το γεγονός ότι παρόμοιες κρίσεις του καπιταλισμού είχαμε και στο παρελθόν. Το νεοφιλελεύθερο μοντέλο που εφαρμόζεται στην Ευρώπη και οι πολιτικές της λιτότητας έχουν οδηγήσει τα πράγματα σε ακραίο σημείο. Ακόμη και οι μεγάλες οικονομίες της Ευρωζώνης έχουν σήμερα τεράστια προβλήματα.


Θύματα αυτής της κατάστασης, σε όλη την Ευρώπη, είναι οι εργαζόμενοι, οι συνταξιούχοι, οι ευάλωτες ομάδες και οι νέοι. Tο κοινωνικό κράτος συρρικνώνεται και ολοένα και περισσότερος κοινωνικός πλούτος ιδιωτικοποιείται. Συσσωρεύεται ο πλούτος στα χέρια των λίγων, οι φτωχοί γίνονται φτωχότεροι, καταστρέφονται οι μικρομεσαίοι, αυξάνεται η ανεργία και καταστρέφεται ο κοινωνικός ιστός.

Μας λυπεί ιδιαίτερα που οι νέοι μας αυτή τη στιγμή βρίσκονται σε δυσχερή θέση. Κάνουμε όμως ό,τι είναι δυνατόν στα πλαίσια μιας μικρής χώρας για να βγούμε από αυτήν την κρίση. Αυτό μπορούμε να το πετύχουμε μόνο συλλογικά ως κοινωνία παίρνοντας εκείνα τα μέτρα που σταδιακά θα επαναφέρουν την ανάπτυξη και τη δημιουργία θέσεων εργασίας. Τα μέτρα που έχουμε πάρει και εξακολουθούμε να παίρνουμε στοχεύουν στην όσο το δυνατόν πιο δίκαιη κατανομή των βαρών.

Δυστυχώς, όμως, δεν συμμερίζονται όλες οι πολιτικές δυνάμεις τη δική μας αντίληψη για δίκαιη κατανομή των βαρών της κρίσης. Ενώ η πλειοψηφία της Βουλής ψήφισε πρόθυμα τα μνημονιακά νομοσχέδια που αφορούσαν τους εργαζομένους, τα δύο τελευταία χρόνια και εφέτος προέβαλαν προσκόμματα και δεν ψήφισαν τα νομοσχέδια που αφορούσαν τα κέρδη, τον συσσωρευμένο πλούτο και τη μεγάλη ακίνητη περιουσία.

Την ίδια στιγμή οι ίδιες πολιτικές δυνάμεις μας κατηγορούν ότι κωλυσιεργούμε με την υπογραφή του μνημονίου ενώ γνωρίζουν, από πρώτο χέρι μάλιστα, τα προσκόμματα που φέρνουν συγκεκριμένες πολιτικές δυνάμεις σε συγκεκριμένες χώρες της Ευρώπης. Εμείς έχουμε ήσυχη τη συνείδηση μας γιατί έχουμε πράξει ό,τι περνούσε από το χέρι μας για να συνομολογηθεί μια αξιοπρεπής και όσο το δυνατόν λιγότερο επώδυνη δανειακή σύμβαση με την Ευρώπη.

Αναπόφευκτα η κρίση επηρέασε την Κύπρο σε μεγάλο βαθμό. Καθοριστικός παράγοντας του βαθμού αυτού ήταν η έκθεση των κυπριακών τραπεζών στα ελληνικά ομόλογα και στην ελληνική οικονομία. Η απουσία ουσιαστικής εποπτείας από την Κεντρική Τράπεζα, τη μόνη αρμόδια Αρχή, οδήγησαν τη χώρα μας στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης. Άμοιρα ευθυνών δεν είναι, φυσικά, εκείνα τα πολιτικά πρόσωπα που ενσυνείδητα προσέφεραν απλόχερα πολιτική κάλυψη στους τραπεζίτες μετατοπίζοντας το θέμα σε ζήτημα δημοσιονομικής εξυγίανσης και σπάταλου κράτους.

Αν δεν υπήρχε το πρόβλημα των τραπεζών, η δημοσιονομική εξυγίανση θα επιτυγχάνετο με τις διαρθρωτικές αλλαγές που εφαρμόζαμε χωρίς καμιά ανάγκη προσφυγής στον όποιο μηχανισμό στήριξης.

Η παρούσα Κυβέρνηση έδωσε τις μάχες που της επέβαλλε η συνείδηση του κάθε πατριώτη. Περιφρούρησε το κοινωνικό κράτος που η ίδια ενίσχυσε με την ανάληψη της εξουσίας το 2008. Αντιστάθηκε σε ακραίες απόψεις τις Τρόικας σε θέματα που άπτονται της κυριαρχίας του κυπριακού κράτους και της διαχείρισης των εθνικών φυσικών πόρων. Όλα αυτά έγιναν υπό τον εκβιασμό συγκεκριμένων πολιτικών δυνάμεων οι οποίες με τον πιο προκλητικό τρόπο εκβίαζαν για άρον-άρον υπογραφή της πρότασης της Τρόικας χωρίς οποιαδήποτε αντίσταση.

Φίλες και φίλοι,

Ο λαός μας έχει περάσει μέσα από πολλές συμπληγάδες στην πολύχρονη ιστορία του. Όποτε αγωνίστηκε ενωμένος με γνώμονα το κοινό καλό μπόρεσε να ξεπεράσει τις δυσκολίες. Είμαι πεπεισμένος ότι ο λαός μας θα τα καταφέρει ξανά να ορθοποδήσει και να σηκώσει το ανάστημα του. Το επιβάλλει η ανάγκη. Το επιβάλλει ο τόπος μας.

Ο λαός μας, έχοντας παρακαταθήκη την ιστορία του, την παράδοση του, την αγάπη για τη γη του, είναι σε θέση να προχωρήσει μπροστά. Στις δύσκολες στιγμές επιστρέφει στα σημεία αναφοράς της λαϊκής παράδοσης και της λαϊκής τέχνης, στοιχεία τα οποία μεταφέρουν αυτήν την ιστορία.

Το μουσείο που εγκαινιάζουμε σήμερα είναι ένα επίτευγμα του Δήμου Δερύνειας. Αποτελεί δώρο και παρακαταθήκη στις επόμενες γενιές των Δερυνειωτών. Για να θυμούνται αυτή την παράδοση. Για να θυμούνται από πού ήρθαν οι «πρωτινοί» Δερυνειώτες. Για να ξέρουν προς τα πού θα βαδίσουν οι νεότεροι. Οι δικοί μας οι πρόγονοι δεν έζησαν σε παλάτια. Ζύμωσαν τη γη με τον ιδρώτα τους και με το αίμα τους. Η εργασία ποτέ δεν αποτέλεσε ντροπή γι’ αυτούς γιατί αποσκοπούσε στο να ταΐσουν τα παιδιά τους.

Η ιδέα για τη δημιουργία του Μουσείου αυτού ξεκίνησε αμέσως μετά τη συμπλήρωση του Λαογραφικού Μουσείου του Δήμου το οποίο στεγάζεται σε παραδοσιακή οικοδομή και έγινε δωρεά προς τον Δήμο από το ζεύγος Βαρνάβα και Μαργαρίτας Χατζηλιασή. Το Μουσείο φιλοξενεί όλον τον εξοπλισμό μιας γεωργοκτηνοτροφικής οικογένειας.

Στο Υπαίθριο Μουσείο Λαϊκής Τέχνης φιλοξενούνται σε ξεχωριστά δωμάτια και σε υπαίθριο χώρο τα παραδοσιακά επαγγέλματα της Δερύνειας, πολλά από τα οποία έχουν ήδη εκλείψει ή τείνουν να εκλείψουν. Παραδείγματα αποτελούν τα επαγγέλματα του περβολάρη, του κτίστη, του κωμοδρόμου, του σκαρπάρη, του παρπέρη, του αγρότη και του ψαρά. Στους υπαίθριους χώρους του Μουσείου εκτίθεται εξοπλισμός όπως καρρέττα, θεριστική και αλωνιστική μηχανή, μυλόπετρες και άλλα παραδοσιακά αντικείμενα.

Η Δερύνεια ήταν πάντα μια φιλοπρόοδη κοινότητα η οποία διαφύλαξε με αφοσίωση και αγάπη την ιστορία, τις παραδόσεις, τα έθιμα και τις συνήθειες της κυπριακής γης. Σήμερα προχωρεί ακόμη ένα βήμα μπροστά με τη δημιουργία αυτού του Λαογραφικού Μουσείου.

Αδιάσπαστο αδαμάντινο συστατικό της κυπριακής λαϊκής παράδοσης αποτελούν τόσο η κυπριακή διάλεκτος όσο και η λαϊκή ποίηση και τα κυπριακά «τσιατίσματα». Η Δερύνεια μπορεί δίκαια να περηφανεύεται για την προσφορά της στην κυπριακή λαϊκή παράδοση γιατί ανέδειξε πολλούς και σημαντικούς ανθρώπους της λαϊκής ποίησης. Τέτοιοι λαμπροί δημιουργοί και λαϊκοί ποιητές είναι οι Αντώνης Αδάμου Κατσαντώνης (παππούς), Κώστας Κατσαντώνης, Γιώρκος Κατσαντώνης, Δημήτρης Χατζηγεωργίου, Γεώργιος Καραγιώργης, Γιαννής Γιαννίτσαρος, Αναστάσης Γιώρκαλλος, Ηλίας Χατζηλιασής, Λευτέρης Χατζηγεωργίου – Τέλης, Χριστόδουλος Καρώνιας, Αντώνης Κατσαντώνης και η αγαπημένη συντρόφισσα Λένια Τακούσιη. Ενδεχομένως και άλλοι αφανείς δημιουργοί. Αυτοί οι λαϊκοί ποιητές έχουν κοσμήσει με το έργο τους τη λαϊκή παράδοση και τη διάλεκτο μας, δημιουργώντας μια τεράστια παράδοση λαϊκού πολιτισμού εδώ στην ακριτική Δερύνεια. Μια παράδοση για την οποία η Δερύνεια δικαίως νοιώθει περήφανη.

Η ανέγερση του Μουσείου άρχισε τον Φεβρουάριο του 2011 και το κόστος ανήλθε σε 800.000 ευρώ. Η χρηματοδότηση του έργου έγινε από κοινού από την Κυπριακή Δημοκρατία, τον Δήμο Δερύνειας και το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης 2007-2013 στα πλαίσια του άξονα προτεραιότητας για βελτίωση της ποιότητας ζωής στις αγροτικές περιοχές και διαφοροποίηση της αγροτικής οικονομίας.

Με αυτή την ευκαιρία θα ήθελα να ευχαριστήσω τον Δήμαρχο και τα μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου Δερύνειας για την αξιέπαινη αυτή πρωτοβουλία να δημιουργήσουν ένα χώρο με παραδοσιακές λαογραφικές παρακαταθήκες για τις ανάγκες της κοινότητας. Εύχομαι σε σας τους Δερυνειώτες να χαίρεστε και να αξιοποιείτε στο έπακρο αυτό το νέο διαμάντι του Δήμου.