Θα
ήθελα κατ’ αρχάς να συγχαρώ θερμά τους διοργανωτές της έκθεσης «Κύπρος –
Γερμανία: 800 χρόνια ιστορίας και πολιτισμού» και ιδιαίτερα τον Γενικό
Επιμελητή της δρα Χαράλαμπο Χοτζάκογλου γι’ αυτήν τη σημαντική
πρωτοβουλία, η οποία υπογραμμίζει τους μακραίωνους δεσμούς του κυπριακού
και του γερμανικού λαού. Εκφράζω επίσης την εκτίμησή μου σε όλους τους
υποστηρικτές της έκθεσης: Τη Γερμανική Πρεσβεία στην Κύπρο, τον Σύνδεσμο
Υποτρόφων του Ιδρύματος Αναστάσιος Λεβέντης και τις Πολιτιστικές
Υπηρεσίες του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού της Κυπριακής
Δημοκρατίας.
Η έκθεση αυτή εντάσσεται στο πρόγραμμα πολιτιστικών
εκδηλώσεων της Κυπριακής Προεδρίας του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος να αντιληφθούμε την ιστορική σημασία της
Κυπριακής Προεδρίας του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης από το να
ανατρέξουμε στη μακραίωνη ιστορία της Κύπρου, ευκαιρία την οποία
προσφέρει η παρούσα έκθεση.
Το νησί της Αφροδίτης, που βρίσκεται γεωγραφικά στο
ανατολικότερο άκρο της Μεσογείου, στο σταυροδρόμι Ανατολής και Δύσης,
τριών ηπείρων και πολλών πολιτισμών, αποτελούσε διαχρονικά τον στόχο των
δυνάμεων που ήθελαν να επικρατήσουν στην ανατολική Μεσόγειο, που
βρισκόταν μέχρι τον 15ο αιώνα στο κέντρο του τότε γνωστού κόσμου. Αυτό
λοιπόν το νησί, που γνώρισε πολύ λίγες περιόδους αυτοδιοίκησης στη
μακραίωνη ιστορία του, που απέκτησε την ανεξαρτησία του τον Αύγουστο του
1960 και που από το καλοκαίρι του 1974 είναι ημικατεχόμενο από τα
τουρκικά στρατεύματα, προεδρεύει σήμερα του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής
Ένωσης για το δεύτερο εξάμηνο του 2012. Μπροστά λοιπόν στους αιώνες που
προηγήθηκαν, η Κυπριακή Προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ αποτελεί ιστορική
τομή αλλά και ανατροπή η οποία καταδεικνύει και το μεγαλείο του
ευρωπαϊκού οικοδομήματος, όπου όλα τα κράτη, ανεξάρτητα από το μέγεθος
και την ισχύ τους, συνεργάζονται ισότιμα.
«Είναι μια χώρα φημισμένη ανά τους αιώνες και με
ενθουσιάζει περισσότερο το γεγονός ότι εδώ διέμενε ο Fortunatus παρά το
ότι ήταν το ρόδινο βασίλειο της Αφροδίτης ή το ρομαντικό βασίλειο των
Σταυροφόρων». Αυτή η αναφορά για την Κύπρο αποδίδεται στον Βρετανό
Πρωθυπουργό Benjamin Disraeli. Το εν πολλοίς άγνωστο γερμανικό
μυθιστόρημα «Fortunatus», που διαδραματίζεται στη μεσαιωνική Αμμόχωστο
και εκδόθηκε στην Αυγούστα της Γερμανίας τον 16ο αιώνα, είχε επηρεάσει
την αντίληψη του Βρετανού πολιτικού και συγγραφέα Disraeli, επί της
Πρωθυπουργίας του οποίου η Κύπρος θα περνούσε στα χέρια των Βρετανών. Το
Σύμφωνο Συμμαχίας της Βρετανικής Αυτοκρατορίας με την Οθωμανική
Αυτοκρατορία του 1878, που διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στη νεότερη
ιστορία της Κύπρου, διαμορφώθηκε και επικυρώθηκε στα διπλωματικά
παρασκήνια του Συνεδρίου του Βερολίνου, του οποίου προήδρευε ο ιδρυτής
της Γερμανικής Αυτοκρατορίας Ότο Φον Βίσμαρκ. Δεν ήταν, όμως, η πρώτη
φορά που η αλλαγή του ελέγχου της Κύπρου περνούσε μέσω Γερμανίας. Ο
έλεγχος του νησιού από τους Λουζινιανούς εδραιώθηκε μόνο μετά την
επικύρωση της κυριαρχίας του Αιμερύ Λουζινιάν από τον Γερμανό
Αυτοκράτορα το 1196.
Η παρούσα έκθεση μας υπενθυμίζει αυτούς τους μακραίωνους
δεσμούς των δυο λαών μέσα από τις πολιτιστικές ανταλλαγές στη λογοτεχνία
και την τέχνη γενικότερα. Πρόκειται για μια πραγματικά συναρπαστική
ιστορία 800 χρόνων που ξεκινά με σταυροφόρους, ιππότες, αυτοκράτορες,
περιηγητές και μισθοφόρους από τον 12ο αιώνα και φθάνει μέχρι τη
σύγχρονη εποχή. Τα πολιτιστικά αντικείμενα που περιλαμβάνονται στην
έκθεση φέρνουν στο φως τις άγνωστες πολιτιστικές ανταλλαγές των δυο
λαών.
Η πρώτη ενότητα εκθεμάτων περιλαμβάνει μεταλλικούς
δίσκους με χαρακτικά που κατασκευάστηκαν στη Γερμανία τον 15ο και 16ο
αιώνα και βρίσκονταν διάσπαρτοι σε εκκλησίες και συλλογές σε ολόκληρη
την Κύπρο. Η δεύτερη ενότητα της έκθεσης παρουσιάζει γερμανικές
εκδόσεις, χαρακτικά και χάρτες, οι παλαιότεροι από τους οποίους
χρονολογούνται στον 16ο αιώνα, που αποτελούν πολύτιμες ιστορικές πηγές
και καταδεικνύουν το ενδιαφέρον Γερμανών περιηγητών και χαρτογράφων για
την Κύπρο κατά τη νεότερη εποχή. Σημειώνω επίσης ότι οι ιστορικές αυτές
πηγές αποτελούν αδιάσειστα τεκμήρια για τον πολιτιστικό χαρακτήρα του
κατεχόμενου τμήματος της Κύπρου και τα ιστορικά τοπωνύμια κατεχόμενων
χωριών και πόλεων, ονομασίες τις οποίες το κατοχικό καθεστώς επιχειρεί
να αντικαταστήσει με παράνομα τουρκικά τοπωνύμια κατά παράβαση του
διεθνούς δικαίου. Μια άλλη ενότητα της έκθεσης παρουσιάζει οκτώ
θρησκευτικούς πίνακες της Γερμανικής Σχολής του 16ου και 17ου αιώνα, οι
οποίοι αγοράστηκαν με πρωτοβουλία του Εθνάρχη Μακαρίου Γ΄ στη δεκαετία
του 1960 και σήμερα κοσμούν την Πινακοθήκη του Πολιτιστικού Κέντρου του
Ιδρύματος Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ’.
Τέλος, μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει η συλλογή εποπτικών
και εκπαιδευτικών μέσων από τη Γερμανία που έφερε στην Κύπρο ο
Γυμνασιάρχης του Παγκυπρίου Γυμνασίου και πρώτος Υπουργός Παιδείας της
Κυπριακής Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Σπυριδάκης, ο οποίος είχε σπουδάσει
στη Γερμανία. Οι δυο αυτές ενότητες καταδεικνύουν ότι οι πρωτεργάτες της
νεότερης κυπριακής ιστορίας στράφηκαν στη Γερμανία στην προσπάθειά τους
να αναβαθμίσουν και να εκσυγχρονίσουν την εκπαιδευτική και πολιτιστική
υποδομή του τόπου μας.
Αυτή η βαθιά φιλία των δυο λαών μας, ριζωμένη στην
ιστορία και τον πολιτισμό αιώνων, όπως καταδεικνύει η έκθεση αυτή,
εμπεδώθηκε με την εγκαθίδρυση διπλωματικών σχέσεων μεταξύ της Κυπριακής
Δημοκρατίας και της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας στις 20
Αυγούστου 1960. Οι σχέσεις μεταξύ των δύο κρατών ενδυναμώθηκαν ακόμη
περισσότερο μέσα στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της οποίας η
Κυπριακή Δημοκρατία αποτελεί κράτος μέλος από το 2004. Οι διμερείς μας
σχέσεις βρίσκονται σήμερα σε εξαιρετικό επίπεδο, όπως καταδεικνύεται και
από τις ανταλλαγές επισκέψεων αξιωματούχων των δύο χωρών τόσο σε
κυβερνητικό όσο και σε κοινοβουλευτικό επίπεδο, με αποκορύφωμα την
ιστορική επίσκεψη της Γερμανίδας Καγκελαρίου κας Angela Merkel στην
Κύπρο, τον Ιανουάριο του 2011, και το ζωηρό ενδιαφέρον που επέδειξε για
την επίλυση του Κυπριακού.
Οι επαφές των δυο λαών ενισχύονται από την επιλογή της
Κύπρου από σημαντικό αριθμό Γερμανών τουριστών αλλά και Κυπρίων φοιτητών
που επιλέγουν τη Γερμανία για τις σπουδές τους. Παράλληλα, το
Ινστιτούτο Γκαίτε, στην καρδιά της διαιρεμένης Λευκωσίας, αποτελεί μια
γέφυρα πολιτιστικού διαλόγου για όλους τους Κυπρίους και παράγει πλούσιο
πολιτιστικό έργο. Είμαι βέβαιη ότι η μακραίωνη αυτή φιλία Γερμανίας και
Κύπρου θα ενισχυθεί στα χρόνια που ακολουθούν μέσα στους κόλπους της
ευρωπαϊκής οικογένειας.
Για όλους τους Κύπριους που βιώσαμε το τέλος του Ψυχρού
Πολέμου, η νεότερη ιστορία της Γερμανίας αποτελεί μια πηγή ελπίδας για
ένα καλύτερο μέλλον για τον τόπο μας. Το τείχος του Βερολίνου έμοιαζε
σαν άτρωτο σύμβολο της διαίρεσης της Γερμανίας, αλλά και της Ευρώπης,
ακόμη και μερικές μέρες πριν ο γερμανικός λαός πάρει την ιστορία του στα
χέρια του. Το ιστορικό αυτό προηγούμενο αποτελεί και για μας ένα όραμα
για την επανένωση του τόπου μας που μας εφοδιάζει με αποφασιστικότητα
και καρτερικότητα απέναντι στην αδιαλλαξία και τις συνεχείς προκλήσεις
της κατοχικής Τουρκίας. Παραμένουμε προσηλωμένοι σε αυτό το όραμα της
επανενωμένης πατρίδας, χωρίς τα συρματοπλέγματα που διαχωρίζουν τον
κυπριακό λαό, και προσδοκούμε τη μέρα που θα αποδομηθεί και το δικό μας
τείχος του αίσχους.
|
|
