Αισθάνομαι
ιδιαίτερη χαρά που μου δίνεται η ευκαιρία να χαιρετίσω σήμερα τη
διημερίδα του Ευρωπαϊκού Κόμματος, το οποίο παρέχει την ευκαιρία στους
παρευρισκόμενους να προβληματιστούν και να ανταλλάξουν ιδέες, εμπειρίες
και εισηγήσεις για τα προβλήματα και τις προοπτικές της παιδείας μας.
Θα ήθελα να ευχαριστήσω το Ευρωπαϊκό Κόμμα για την πρόσκληση που μου απεύθυνε και να
το
συγχαρώ τόσο για τη διοργάνωση της διημερίδας όσο και για την επιλογή
του πάντα επίκαιρου θέματος, που αφορά στο παρόν και στο μέλλον της
παιδείας μας.
Κυρίες και κύριοι
,
Καθώς η Ευρωπαϊκή Ένωση προσπαθεί να
ανακάμψει από τη βαθιά οικονομική και δημοσιονομική κρίση, όλα τα κράτη
μέλη επισημαίνουν την επείγουσα ανάγκη για κοινωνικές και οικονομικές
μεταρρυθμίσεις.
Σε
αυτό το πλαίσιο αποδίδουν ιδιαίτερη σημασία στον ρόλο των συστημάτων
εκπαίδευσης και κατάρτισης, που διαδραματίζουν κεντρικό ρόλο στην
αντιμετώπιση των πολυάριθμων κοινωνικοοικονομικών, δημογραφικών,
πολυπολιτισμικών, περιβαλλοντικών και τεχνολογικών προκλήσεων στις
οποίες καλούνται να ανταποκριθούν τα κράτη αλλά και οι πολίτες σήμερα
και στο μέλλον.
Ο ρόλος της εκπαίδευσης είναι πολύ
σημαντικός για να διασφαλίσουμε μακροπρόθεσμα τη βιώσιμη οικονομική
ανάπτυξη. Όχι με τον τρόπο που σκέφτονταν πολλοί μέχρι σήμερα, ως
προσαρμογή της εκπαίδευσης στη σημερινή αγορά εργασίας και στις ανάγκες
της σημερινής οικονομίας, αλλά ως τομείς που έχουν όλες τις προϋποθέσεις
να καταστήσουν τους σημερινούς νέους ικανούς να διαμορφώσουν αργότερα
την οικονομία και τον κόσμο της εργασίας με τρόπο που θα διασφαλίζει σε
ένα πολύ υψηλό επίπεδο την προσωπική τους ευημερία, τη δημοκρατική
συνοχή της κοινωνίας και την οικονομική ευρωστία της Ευρώπης.
Αποστολή των σύγχρονων συστημάτων
εκπαίδευσης και κατάρτισης πρέπει να η διαμόρφωση ανθρώπων, που κατέχουν
ένα στέρεο, επαρκές και συνεκτικό σώμα γνώσεων από όλες τις επιστήμες, η
ανάπτυξη όλων εκείνων των ιδιοτήτων που χαρακτηρίζουν ένα δημοκρατικό
πολίτη του 21ου αιώνα και της καλλιέργειας των κομβικών προσόντων που
απαιτούνται ιδιαίτερα στις κοινωνίες του 21ου αιώνα
,
όπως είναι, μεταξύ άλλων, η κριτική σκέψη, η δημιουργικότητα, η
προθυμία και ικανότητα για συνεργασία, η ικανότητα εύρεσης περισσότερων
λύσεων σε ένα πρόβλημα.
Ένα από τα σοβαρά αντικείμενα του
εκπαιδευτικού διαλόγου που απασχολεί την κυπριακή κοινωνία είναι το θέμα
της ποιότητας της παρεχόμενης εκπαίδευσης στον τόπο μας. Το θέμα αυτό
δεν αποτελεί πρόκληση μονάχα για την Κύπρο αλλά είναι αντικείμενο
μελέτης, προβληματισμού και σχεδιασμού σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο.
Δε θα κουραστώ να επαναλαμβάνω ότι η
βελτίωση της ποιότητας της εκπαίδευσης και κατάρτισης των πολιτών θα
θέσει τα θεμέλια της μακροπρόθεσμης ευημερίας όχι μόνο της Κύπρου αλλά
ολόκληρης της Ευρώπης, ενώ μπορεί να συμβάλει και βραχυπρόθεσμα στην
άμβλυνση των κοινωνικών συνεπειών της κρίσης.
Μέχρι σήμερα οφείλουμε, δυστυχώς, να
παραδεχθούμε ότι η ποιότητα της εκπαίδευσης μας δεν βρίσκεται στα
επίπεδα που απαιτούν οι σύγχρονοι καιροί. Αυτό αποτυπώνουν τουλάχιστον
τα αποτελέσματα που παρουσιάζουν διάφορες διεθνείς έρευνες, στις οποίες η
Κύπρος κατατάσσεται στις τελευταίες θέσεις των χωρών μελών της
Ευρωπαϊκής Ένωσης στα μαθηματικά, στις φυσικές επιστήμες και στη γλώσσα.
Όλοι οι ειδήμονες και όλοι οι διεθνείς
Οργανισμοί συμφωνούν ότι, στον σημερινό κόσμο, τέτοια αποτελέσματα
υποσκάπτουν το μέλλον μιας χώρας. Είμαι βέβαιος ότι εκφράζω όλους όταν
δηλώνω ότι αυτή η αρνητική κατάσταση πρέπει να αλλάξει χωρίς χρονοτριβή.
Αυτόν τον στόχο έρχεται να υπηρετήσει η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση που
υλοποιούμε. Και, για να μην υπάρχει καμία σκιά γύρω από αυτό το ζήτημα
δηλώνω ξεκάθαρα ότι μόνο αυτόν τον στόχο έχει η εκπαιδευτική
μεταρρύθμιση που υλοποιούμε. Μια μεταρρύθμιση απαραίτητη για να
διασφαλίσουμε μακροπρόθεσμα τη βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη, θέτοντας τα
θεμέλια της μακροπρόθεσμης ευημερίας της Κύπρου.
Και επειδή γίνεται τον τελευταίο καιρό συχνά
λόγος ότι η παιδεία δεν πρέπει να επηρεαστεί από την οικονομική κρίση,
κάτι που έχω δηλώσει κι εγώ προσωπικά δημοσίως, θέλω να αναφέρω ότι αυτά
τα αρνητικά αποτελέσματα που παρουσιάζει η Κύπρος στις μαθητικές
επιδόσεις
, παρουσιάζονται
ενώ είμαστε η χώρα με τις ψηλότερες δημόσιες δαπάνες για την εκπαίδευση
στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτό δεν αφορά μόνο την παρούσα κυβέρνηση αλλά
και τις προηγούμενες κυβερνήσεις, οι οποίες επένδυαν διαχρονικά στην
παιδεία μας, χωρίς να έχουμε τα αναμενόμενα αποτελέσματα.
Η χρηματοδότηση δεν αποτελούσε ποτέ πρόβλημα
για την παιδεία μας και ούτε μετά από τα μέτρα δημοσιονομικής
εξυγίανσης θα συμβεί αυτό, αφού παρά την οικονομική κρίση οι δημόσιες
δαπάνες για την εκπαίδευση ως ποσοστό του ΑΕΠ και του προϋπολογισμού
συνεχίζουν να κυμαίνονται στο 8%, που είναι περίπου διπλάσιο ποσοστό από
τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η παιδεία
μας εστιάζονται μάλλον στη στασιμότητα και στην έλλειψη εκσυγχρονισμού
του εκπαιδευτικού μας συστήματος για πολλές δεκαετίες. Σε ένα συνεχώς
μεταβαλλόμενο κόσμο, που απαιτεί διαρκώς την προσαρμογή σε νέες ανάγκες
και πιο σύνθετες απαιτήσεις, τα βασικά δομικά χαρακτηριστικά της
παιδείας μας παρέμειναν αναλλοίωτα. Ενδεικτικά αναφέρω ότι η δομή του
Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού είναι η ίδια από τη δεκαετία του ’60,
ότι το σύστημα αξιολόγησης των εκπαιδευτικών εφαρμόζεται από το 1976,
το σύστημα διορισμού από το 1980 και ότι δεν είχαν αναπτυχθεί ποτέ μέχρι
σήμερα ενιαία και συνεκτικά αναλυτικά προγράμματα για όλες τις τάξεις.
Με την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, θέσαμε ως
στόχο την αναδιαμόρφωση, τον εξορθολογισμό και τον εκσυγχρονισμό της
παιδείας μας, ώστε αυτή να ανταποκρίνεται στις ανάγκες του πολίτη του
21ου αιώνα, να προετοιμάσει τους νέους μας, τους αυριανούς πολίτες του
κόσμου της παγκοσμιοποίησης, της πληροφορίας, της διακίνησης ιδεών και
εργασίας, και να τους εξοπλίσει με τα αναγκαία εφόδια ώστε να επιβιώσουν
στον σκληρό και ανταγωνιστικό περιβάλλον της κοινωνίας της αγοράς και
της εργασίας.
Ωστόσο το Υπουργείο Παιδείας σε καμιά
περίπτωση δεν εγκαταλείπει τον ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα της παιδείας
μας. Βασικός μας πυλώνας εξακολουθεί να είναι η δημιουργία ενός
δημοκρατικού και ανθρώπινου σχολείου που θα σέβεται την απόλυτη
αξιοπρέπεια των μαθητών και μαθητριών και θα παρέχει σε όλα τα παιδιά
τις ίδιες δυνατότητες τόσο ποσοτικά όσο ποιοτικά στον αγώνα τους για
απόκτηση όλων εκείνων των αγαθών και των χαρακτηριστικών που διακρίνουν
το σύγχρονο άτομο, έχοντας σφαιρική και ολόπλευρη καλλιέργεια, με
κριτική σκέψη αλλά και με ικανότητα εκτίμησης και αισθητικής απόλαυσης
του ωραίου είτε αυτό προέρχεται από τον χώρο της Τέχνης είτε της
Μουσικής είτε του Θεάτρου. Στο σχολείο που οραματιζόμαστε κανένα παιδί
δεν θα αποκλείεται, δεν θα περιθωριοποιείται, δεν θα στιγματίζεται, δεν
θα περιφρονείται και δεν θα δυστυχεί εξαιτίας κάποιας ιδιαιτερότητας,
φυλετικής, θρησκευτικής.
Στα πλαίσια της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης προωθήσαμε συστηματικά και μέσα από διάλογο τις δομικές αλλαγές
που θα βελτιώσουν την ποιότητα της εκπαίδευσης μας. Ενδεικτικά αναφέρω τα κυριότερα μέτρα που λήφθηκαν για τον σκοπό αυτό:
·
Μειώθηκε ο ανώτατος αριθμός μαθητών κατά τμήμα στους 25 μαθητές σε όλες τις τάξεις.
·
Διαμορφώθηκαν και εφαρμόζονται σταδιακά νέα αναλυτικά προγράμματα από το νηπιαγωγείο μέχρι την Α’ Λυκείου.
·
Εφαρμόζεται νέο ωρολόγιο πρόγραμμα στα δημοτικά και νέο ωρολόγιο πρόγραμμα σε τέσσερα Γυμνάσια.
·
Διοργανώθηκε
το μεγαλύτερο πρόγραμμα υποχρεωτικής επιμόρφωσης για την εισαγωγή των
νέων Αναλυτικών Προγραμμάτων που έχει εφαρμοστεί ποτέ στο εκπαιδευτικό
μας σύστημα, στο οποίο συμμετείχαν κατά τα σχολικά έτη 2010-2011 και
2011-2012 συνολικά 4.504 καθηγητές και 3.245 δάσκαλοι.
·
Εκδόθηκαν μέσα σε δύο χρόνια 130 νέα βιβλία για τις ανάγκες των Αναλυτικών Προγραμμάτων.
·
Θεσμοθετήθηκε το «διήμερο εκπαιδευτικού» για την επιμόρφωση καθηγητών και δασκάλων.
·
Εισήχθηκαν τα Τετράμηνα στη Μέση Εκπαίδευση.
·
Επιχορηγήθηκαν 30.299 μαθητών Β’ Γυμνασίου για την αγορά φορητού ηλεκτρονικού υπολογιστή.
·
Επενδύθηκαν περισσότερα από €200 εκ. για την αναβάθμιση της υλικοτεχνικής υποδομής των σχολείων.
·
Ολοκληρώθηκε
Ψηφιακό Εκπαιδευτικό Περιεχόμενο (ΨΕΠ) για μαθήματα της Μέσης
Εκπαίδευσης, ξεκίνησε η πιλοτική λειτουργία του Διαδικτυακού Σχολείου
(ΔΙΑ.Σ) και συνδέθηκαν όλες οι σχολικές μονάδες με το διαδίκτυο.
·
Δημιουργήθηκαν τρία νέα Μουσικά Σχολεία στην Πάφο, Λάρνακα και Αμμόχωστο.
·
Επεκτάθηκαν
οι Ζώνες Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας από τρεις σε οκτώ, στις 41
σχολικές μονάδες των οποίων προσφέρονται δωρεάν προγράμματα δημιουργικής
απασχόλησης και ενισχυτικής διδασκαλίας τα απογεύματα.
·
Επεκτάθηκαν τα Ανοιχτά Σχολεία από τρεις σε δέκα Δήμους, στα οποία συμμετέχουν 6.500 άτομα όλων των ηλικιών σε ψυχαγωγικά, επιμορφωτικά, αθλητικά και εκπαιδευτικά προγράμματα που προσφέρουν.
·
Καλοκαιρινή λειτουργία Ανοιχτών Σχολείων σε έξι Δήμους για παιδιά με ειδικές ανάγκες που φοιτούν σε ειδικά σχολεία.
·
Δημιουργήθηκε το Κέντρο Εκπαιδευτικής Έρευνας και Αξιολόγησης.
·
Συστάθηκε το Ίδρυμα Διαχείρισης Απογευματινών και Βραδινών Επιμορφωτικών Προγραμμάτων (ΙΔΑΒΕΠ).
·
Συστάθηκε Φορέας Δια Βίου Καθοδήγησης.
·
Ιδρύθηκαν
και ξεκίνησε η λειτουργία των Μεταλυκειακών Ινστιτούτων Επαγγελματικής
Εκπαίδευσης και Κατάρτισης σε όλες τις επαρχίες.
·
Διεύρυνση
τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Κύπρο, με αποτέλεσμα να σπουδάζουν για
πρώτη φορά περισσότεροι Κύπριοι φοιτητές στα ανώτατα εκπαιδευτικά
ιδρύματα της χώρας παρά στο εξωτερικό.
·
Εφαρμόσθηκε
το πακέτο στοχευμένων μέτρων φοιτητικής μέριμνας, από το οποίο
επωφελήθηκαν τις τρεις τελευταίες ακαδημαϊκές χρονιές συνολικά 9.634
προπτυχιακοί φοιτητές που σπουδάζουν στην Κύπρο, καθώς και 3.918 Κύπριοι
φοιτητές που σπουδάζουν στο εξωτερικό, μέσα από την οικονομική ενίσχυση
που παραχωρήθηκε μέσω του Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών Κύπρου.
·
Ξεκίνησε
η λειτουργία της Νομικής Σχολής στο Πανεπιστήμιο Κύπρου και λήφθηκαν
αποφάσεις για ίδρυση Ιατρικής Σχολής στο Πανεπιστήμιο Κύπρου και Σχολής
Καλών και Εφαρμοσμένων Τεχνών στο ΤΕΠΑΚ.
·
Θεσμοθετήθηκε
ο έλεγχος των αυξήσεων στα δίδακτρα των Ιδιωτικών Πανεπιστημίων. Ως
αποτέλεσμα της τροποποίησης του νόμου δεν αυξήθηκαν τα δίδακτρα για δύο
συνεχόμενα ακαδημαϊκά έτη.
·
Δημιουργία δύο νέων Ιδιωτικών Πανεπιστημίων στην Πάφο (Neapolis) και στη Λάρνακα (UCLAN).
Κυρίες και κύριοι
,
Για τη βελτίωση της ποιότητας της
παρεχόμενης εκπαίδευσης και των μαθησιακών αποτελεσμάτων, κεντρική είναι
η σημασία των εκπαιδευτικών. Η ικανότητα ενστάλαξης σε κάθε διδασκόμενο
της επιθυμίας για μάθηση μέσα σε ένα δημιουργικό και έμπλεο κινήτρων
μαθησιακό περιβάλλον είναι σημαντική για το μέλλον των κοινωνιών μας.
Ταυτόχρονα, η ποιότητα των γνώσεων, των δεξιοτήτων και των συμπεριφορών
των διδασκόντων αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για τις μαθησιακές
εμπειρίες και την επίτευξη των στόχων που ορίζονται σε κάθε εκπαιδευτικό
σύστημα.
Η βελτίωση της ποιότητας και του κύρους των
εκπαιδευτικών υπήρξε ανέκαθεν μείζον ζητούμενο στο πλαίσιο των
επιδιώξεων των κρατών διεθνώς οι οποίες άπτονται της ποιότητας των
εκπαιδευτικών συστημάτων. Μέσω της βελτίωσης της ποιότητας και της
συνεχούς αναβάθμισης των δεξιοτήτων και των ικανοτήτων των
εκπαιδευτικών, είναι δυνατή η βελτίωση της ποιότητας του εκπαιδευτικού
συστήματος ώστε να ανταποκριθεί στις σημερινές προκλήσεις και να
προαγάγει την ενεργό και δημιουργική συμμετοχή των πολιτών στο
κοινωνικό, πολιτικό, πολιτιστικό και οικονομικό γίγνεσθαι του 21ου
αιώνα.
Γι’ αυτόν τον λόγο θέματα για τα οποία στο
παρελθόν ήταν πρόκληση να γίνει αναφορά πρέπει να τολμήσουμε να τα
θέσουμε κάτω από το μικροσκόπιό μας. Χρειάζεται να αναθεωρήσουμε, να
εκσυγχρονίσουμε και να βελτιώσουμε τον τρόπο επιλογής και διορισμού των
εκπαιδευτικών. Πρέπει να προχωρήσουμε σε μια ομαλή σύζευξη, σε ένα
αρμονικό μπόλιασμα εμπειρίας από τη μια και ενθουσιασμού και ζωντάνιας
από την άλλη, παλαιών και νέων εκπαιδευτικών με ένα νέο βελτιωμένο τρόπο
καταρτισμού του καταλόγου διοριστέων. Το σύστημα αξιολόγησης του
εκπαιδευτικού, του εκπαιδευτικού έργου και της σχολικής μονάδας πρέπει
να μας προβληματίσει αν θέλουμε να αντιμετωπίσουμε με επιτυχία τις
προκλήσεις που γεννούν οι νέες συνθήκες της ανταγωνιστικής και
απαιτητικής κοινωνίας της κοινωνίας της πληροφορίας και της αγοράς του
21ου αιώνα.
Πρόκειται για τις δύο σημαντικότερες
προκλήσεις για την προώθηση των οποίων θα εργαστώ ακατάπαυστα μέχρι και
την τελευταία μέρα μου στο Υπουργείο. Όχι γιατί πρόκειται για προσωπικό
στοίχημα ή για να καταγραφεί στα επιτεύγματα της κυβέρνησης, αλλά για το
καλό των παιδιών, της παιδείας και της Κύπρου μας. Και δηλώνω ευθαρσώς
ότι θα χαρώ ιδιαίτερα, αν δε γίνει κατορθωτό να εκσυγχρονιστούν αυτά τα
συστήματα κατά τη διάρκεια της δικής μου θητείας, να κατορθώσει ο αμέσως
επόμενος Υπουργός να το πετύχει.
Εξάλλου, όπως έχω τονίσει επανειλημμένως,
για να πετύχουμε τους στόχους μας το εκπαιδευτικό μας σύστημα μας
χρειάζεται όλους. Κανείς δεν περισσεύει. Όλοι μαζί, μπορούμε να
πετύχουμε τους συλλογικούς στόχους για να την αναβάθμιση της δημόσιας
εκπαίδευσης, για να οικοδομήσουμε μια Ελληνική Παιδεία υψηλών
προδιαγραφών και απαιτήσεων.
Κλείνοντας, εκφράζω τα συγχαρητήρια μου προς το Ευρωπαϊκό Κόμμα για
την
πραγματοποίηση της διημερίδας και επιθυμώ να εκφράσω τις ευχαριστίες
μου για την εποικοδομητική στάση και την αγαστή συνεργασία καθ’ όλη της
διάρκεια της θητείας μου στο Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού. |
|
