Σήμερα τιμούμε τους νεκρούς του έπους του
1940 αλλά και το μεγαλείο της αντίστασης των Ελλήνων. Τιμούμε μαζί το
μεγαλείο της νίκης του κάθε δημοκρατικού και ελεύθερα αντιστεκόμενου
λαού κατά του φασισμού, εμπνεόμαστε από τον αγώνα τους και
παραδειγματιζόμαστε από τη θυσία τους. «Θέλει αρετήν και τόλμην η
ελευθερία» είχε προείπει ο μεγάλος Έλληνας ποιητής Ανδρέας Κάλβος. Και
οι Έλληνες έκαναν πράξη τα λόγια του.
Σήμερα η μνήμη μας στρέφεται σε μια εθνική
επέτειο που δικαίως γράφτηκε με χρυσά γράμματα στην ιστορία των αγώνων
της Ελλάδας, αλλά και ολόκληρης της Ευρώπης, για την ελευθερία και τη
δημοκρατία. Στις 28 Οκτωβρίου του 1940, ο φασισμός ζήτησε από την Ελλάδα
άνευ όρων παράδοση στις ορδές του Μουσολίνι. Η απάντηση ήταν το
βροντερό «ΟΧΙ» ολόκληρου του ελληνικού λαού.
Ο στρατός του Μουσολίνι εισέβαλε στην
Ελλάδα, αλλά αντικρούστηκε σφοδρά από μια πρωτοφανή παλλαϊκή αντίσταση
όπου κύρια πολεμοφόδια δεν ήταν τα όπλα αλλά η μαχητικότητα, το ψυχικό
σθένος και η αυταπάρνηση του ελληνικού στρατού και του λαού. Με το
ξεκίνημα της ιταλικής επίθεσης ο λαός ξεχύθηκε στους δρόμους, αψηφώντας
τους αεροπορικούς βομβαρδισμούς, διαδηλώνοντας και τραγουδώντας
πατριωτικά τραγούδια, ενώ εκατοντάδες εθελοντές σε ολόκληρη την Ελλάδα,
άνδρες και γυναίκες, έσπευσαν στα στρατολογικά γραφεία για να
καταταγούν. Ο ελληνικός λαός, παρά τις πληγές του από τη δικτατορία της
4ης Αυγούστου, αντιλήφθηκε ότι η υποταγή στον Μουσολίνι σημαίνει υποταγή
στον φασισμό και την ανελευθερία και ρίχθηκε σύσσωμος στον αγώνα. Πρώτα
κατάφερε την εξουδετέρωση επίλεκτων μεραρχιών του Μουσολίνι και στη
συνέχεια τους καταδίωξε στο αλβανικό έδαφος.
Δίπλα στους Έλληνες μαχητές αγωνίστηκαν και
35 Κύπριοι φοιτητές οι οποίοι κατατάγηκαν στον ελληνικό στρατό και
πολέμησαν με γενναιότητα στο αλβανικό μέτωπο. Μετά την ιταλική επίθεση
εναντίον της Ελλάδας, 30.000 Κύπριοι κατατάγηκαν στον βρετανικό στρατό,
πολέμησαν στην Ελλάδα, στην Αίγυπτο και στη Λιβύη και πήραν μέρος στη
μάχη της Κρήτης. Στη βρετανική δύναμη που στάληκε από τη Μέση Ανατολή να
πολεμήσει στην Ελλάδα περιλαμβάνονταν και 5.000 Κύπριοι, οι μισοί από
τους οποίους σκοτώθηκαν, τραυματίστηκαν ή συνελήφθηκαν.
Όταν οι Ιταλοί δεν μπορούσαν πλέον να τα
βάλουν με τους Έλληνες αγωνιστές, η ναζιστική Γερμανία εισέβαλε στην
Ελλάδα. Η Εθνική Αντίσταση στη γερμανοϊταλική κατοχή, με βασική πολιτική
δύναμη το Εθνικοαπελευθερωτικό Μέτωπο και με στρατιωτική δύναμη το
αντάρτικο του, τον ΕΛΑΣ, κατάφερε να απελευθερώσει τα δύο τρίτα της
Ελλάδας μέχρις ότου οι κατοχικές δυνάμεις αναγκαστούν να αποχωρήσουν.
Μέχρι όμως το τέλος του πολέμου η Ελλάδα
μετρούσε τις μεγαλύτερες απώλειες, σε αναλογία με τον πληθυσμό της, από
τις υπόλοιπες χώρες της Συμμαχίας. Οι αριθμοί είναι τρομακτικοί: Το
σύνολο των νεκρών στις μάχες, από τις εκτελέσεις και τις κακουχίες
έφθασε τις 520.000. Η αντίσταση κράτησε 219 ημέρες ενώ στις υπόλοιπες
χώρες της Ευρώπης η μέγιστη διάρκεια της αντίστασης ήταν οι 65 ημέρες.
Η 28η Οκτωβρίου είχε βρει την Κύπρο ήδη στον
πόλεμο, αφού ως βρετανική αποικία ήταν σε εμπόλεμη κατάσταση από τον
Σεπτέμβριο του 1939. Το νησί μας είχε ήδη δεχθεί αεροπορικές επιθέσεις
από τα ιταλοκρατούμενα Δωδεκάνησα, παντού οργανωνόταν η αντιαεροπορική
άμυνα, είχαν σκαφτεί καταφύγια σε όλες τις πόλεις, είχε επιβληθεί
συσκότιση τα βράδια και η βενζίνη και διάφορα άλλα είδη βασικής ανάγκης
μοιράζονταν με δελτίο.
Η απόφαση της Ελλάδας να αντισταθεί στον
ιταλικό και τον γερμανικό φασισμό απάλλαξε την Ελλάδα από τη γερμανική
κατοχή. Η σθεναρή αντίσταση που ο Χίτλερ συνάντησε στην Ελλάδα συνέβαλε
ώστε να κερδηθεί αργότερα η μεγάλη νίκη από τους Συμμάχους.
Η συμμετοχή της Κύπρου στον αγώνα κατά του
χιτλερικού φασισμού ήταν συλλογική και το νησί μας έγραψε τη δική του
ιστορία κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι Κύπριοι στρατιώτες πολέμησαν
και διακρίθηκαν σε όλα τα μέτωπα του πολέμου. Έλαβαν μέρος στις μάχες
που δόθηκαν στη Δουγκέρκη, στην Ελλάδα, στο Ελ Αλαμέιν και στο Μόντε
Κασίνο. Γύρω στους 600 Κύπριους βρίσκονται θαμμένοι σε στρατιωτικά
νεκροταφεία των Αθηνών και της Κρήτης, όπου πολέμησαν εναντίον του
φασισμού και υπέρ της ελληνικής ελευθερίας, στο Ελ Αλαμέιν, στην
Αλεξάνδρεια, σε άλλα νεκροταφεία της Αιγύπτου, της Αγκόνα και του Κασίνο
αλλά και σε πολλά άλλα μέρη. Ο λαός της Κύπρου ήταν και θα είναι πάντα
ταγμένος μαζί με όλους τους φιλελεύθερους λαούς της γης στην προάσπιση
της ελευθερίας, της δικαιοσύνης και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.
Το διαχρονικό μήνυμα της αντιφασιστικής
νίκης των λαών είναι η υπεράσπιση της εθνικής ανεξαρτησίας, των
πανανθρώπινων αξιών, της ελευθερίας, της ανεξαρτησίας, της δημοκρατίας
και της ειρήνης. Οι αρχές και οι αξίες που καθιέρωσαν οι λαοί με τους
αγώνες και τις θυσίες τους συνεχίζουν και σήμερα να αποτελούν το
ζητούμενο και το στοίχημα ολόκληρης της ανθρωπότητας.
Για το νησί μας, που βρίσκεται υπό το βάρος
της κατοχής εδώ και 38 χρόνια, ο αγώνας για την αποκατάσταση των
θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των αρχών της ελευθερίας όμως
συνεχίζεται. Το παράδειγμα της συλλογικής προσπάθειας που κατέβαλαν
υπερβαίνοντας εαυτόν οι πρόγονοί μας το 1940 πρέπει να αποτελεί φωτεινό
φάρο για τον δύσκολο δρόμο που βαδίζει η Κύπρος μας. Η διασφάλιση των
ανθρωπίνων δικαιωμάτων και η αποκατάσταση του διεθνούς δικαίου θα
επιτευχθεί μόνο μέσα από συλλογικές, δυναμικές και μεθοδικές προσπάθειες
για εξεύρεση μιας δίκαιης, βιώσιμης και λειτουργικής λύσης στο κυπριακό
πρόβλημα που να αντέχει στον χρόνο και να εγγυάται την ανεξαρτησία της
Κύπρου και την εδαφική της ακεραιότητα χωρίς την παρουσία ξένων
στρατευμάτων και ξένων επεμβάσεων.
Για μια τέτοια πατρίδα, δημοκρατική, ακέραιη
και απαλλαγμένη από κατοχικούς στρατούς, έδωσαν τη ζωή τους οι Έλληνες
μέχρι το τέλος της γερμανικής κατοχής. Διεκδίκησαν τα δίκαια και τις
βασικές ανθρώπινες ελευθερίες που δικαιούται κάθε άνθρωπος σε τούτη τη
γη.
Η 28η Οκτωβρίου δεν αποτελεί μια απλή
επέτειο αλλά μια παγκόσμια παρακαταθήκη και στέλνει μήνυμα ειρήνης,
φιλίας και συνεργασίας των κρατών ενάντια σε ό,τι απειλεί τις αρχές, τις
ιδέες και τους θεσμούς που καθιέρωσαν με τις θυσίες τους διά μέσου των
αιώνων οι λαοί.
Έτσι και εμείς σήμερα εμπνεόμαστε από τα
ιδανικά για τα οποία πολέμησαν οι Έλληνες. Από το θάρρος, την
αποφασιστικότητα και τον απαράμιλλο ηρωισμό που επέδειξαν οι μαχητές
αλλά και ο απλός λαός στην αντίσταση κατά των φασιστικών δυνάμεων και
που προκάλεσε τον θαυμασμό ολόκληρου του κόσμου, φίλων και εχθρών,
αντλούμε δύναμη για να συνεχίσουμε τον αγώνα για απελευθέρωση της Κύπρου
μας.
Τιμή και δόξα στους ήρωες του '40.
Ζήτω η 28η Οκτωβρίου.
