Είναι
με ιδιαίτερη χαρά που αποδέχθηκα την πρόσκληση σας να προσφωνήσω το
σημαντικό αυτό εργαστήριο που διοργανώνεται από την Επίτροπο για τα
Δικαιώματα του Παιδιού, το Γραφείου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην
Κύπρο, το Δίκτυο Eurochild, την Πλατφόρμα για Διεθνή Συνεργασία για τους Μετανάστες Χωρίς Χαρτιά (PICUM) και την Κίνηση για Ισότητα, Στήριξη, Αντιρατσισμό (ΚΙΣΑ).Τις τελευταίες δεκαετίες, τα περισσότερα κράτη μέλη της ΕΕ έχουν δεχθεί αυξημένα επίπεδα μετανάστευσης. Οι μετανάστες από τρίτες χώρες αντιπροσωπεύουν περίπου το 4%
του συνολικού πληθυσμού της ΕΕ. Ως αποτέλεσμα, η σύνθεση του πληθυσμού
της ΕΕ αλλάζει και γίνεται όλο και πιο πολύμορφη. Συνέπεια της εξέλιξης
αυτής είναι να διαμορφώνονται νέες συνθήκες και δεδομένα που απαιτούν
νέους τρόπους αντιμετώπισης της κοινωνικής συνοχής.Οι μετανάστες σε όλη την Ευρώπη βρίσκονται
σε υψηλό κίνδυνο φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού. Αν και είναι
δύσκολο να δοθούν ακριβή στοιχεία για ολόκληρη την ΕΕ, είναι κοινώς
αποδεκτό ότι μια μεγάλη μερίδα των 20 εκατ. μεταναστών από τρίτες χώρες
με νόμιμη παραμονή στην ΕΕ αντιμετωπίζουν συνθήκες ουσιαστικής φτώχειας
και αποκλεισμού από την εργασία, τη στέγαση, την υγεία και την
εκπαίδευση. Για όσους δεν έχουν άδεια παραμονής ή γι’
αυτούς που το καθεστώς παραμονής τους δεν είναι ξεκάθαρο η κατάσταση
γίνεται δυσμενέστερη. Επίσης, η εντατικοποίηση των συνοριακών ελέγχων
από τις τρίτες χώρες έχει ως αποτέλεσμα να στερείται μεγάλος αριθμός
προσφύγων επαρκούς προστασίας και διασφάλισης βασικών ανθρώπινων
δικαιωμάτων.Είναι, επίσης, σημαντικό να αναφέρουμε ότι η
μετανάστευση μπορεί να λειτουργήσει και ως μηχανισμός ανάπτυξης τόσο
για τις χώρες υποδοχής- προέλευσης όσο και για τους ίδιους τους
εργαζόμενους μετανάστες. Η σχέση μετανάστευσης και ανάπτυξης
αναγνωρίζεται ολοένα και περισσότερο διεθνώς εξαιτίας της επιστροφής των
μεταναστών και της διασποράς, της αύξησης της ροής των μεταναστευτικών
εμβασμάτων, των επενδυτικών μεταφορών, της τεχνολογίας και των
δεξιοτήτων.Αυτές οι δύο πτυχές της μετανάστευσης
επιβεβαιώνουν την τεράστια σημασία που έχει η χάραξη σωστών πολιτικών
στα θέματα μεταναστευτικής πολιτικής που θα θέτουν τα ανθρώπινα
δικαιώματα και αξίες στο επίκεντρο της προσοχής. Ένα σημαντικό κομμάτι της ανθρώπινης αυτής
διάστασης αφορά στα παιδιά των μεταναστών. Τα παιδιά αυτά αναγκάζονται
να ακολουθήσουν τους γονείς τους στη χώρα υποδοχής και να αποκοπούν από
το οικείο περιβάλλον τους. Η αλλαγή περιβάλλοντος σε μια ηλικία όπου το
άτομο αναπτύσσει την ταυτότητά του, μπορεί να λειτουργήσει θετικά μόνο
εάν υπάρχουν οι πολιτικές εκείνες και τα προγράμματα, που θα ενισχύουν
την προσαρμογή του παιδιού και την ανάπτυξή του στο μέγιστο των
δυνατοτήτων του. Σημαντικά είναι τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν πολλοί
αλλοδαποί μαθητές προσπαθώντας να ενταχθούν στα σχολεία και στην
καινούργια κοινωνία, λόγω συχνά της περιορισμένης εφαρμογής κατάλληλων
υποστηρικτικών δομών με αρκετά υψηλά ποσοστά σχολικής εγκατάλειψης.Σύμφωνα με διεθνή αλλά και τοπικά δεδομένα,
και σε σύγκριση με τους συνομήλικους τους που κατάγονται από τη χώρα
υποδοχής, πολλά παιδιά μεταναστών στην Ευρωπαϊκή Ένωση χαρακτηρίζονται
από εκπαιδευτικό μειονέκτημα: Η πρόωρη εγκατάλειψη του σχολείου είναι
συχνότερη μεταξύ των παιδιών αυτών, ενώ η εγγραφή στην ανώτατη
εκπαίδευση σπανιότερη. Ακόμη πιο ανησυχητικό είναι το ότι, σε ορισμένες
χώρες, μαθητές δεύτερης γενιάς μεταναστών παρουσιάζουν χαμηλότερη
σχολική επίδοση από ότι η πρώτη γενιά. Αυτό δείχνει ότι ο χρόνος δεν
κλείνει πάντοτε το κοινωνικό χάσμα, αντιθέτως μπορεί και να το
διευρύνει. Ταυτόχρονα, υπάρχουν σαφή στοιχεία ότι η τάση προς τον
διαχωρισμό για κοινωνικοοικονομικούς λόγους γίνεται εντονότερη, καθώς οι
γονείς που πλεονεκτούν κοινωνικά τείνουν να αποσύρουν τα παιδιά τους
από τα σχολεία που έχουν πολλούς μαθητές μετανάστες, με αποτέλεσμα τον
κίνδυνο κοινωνικού αποκλεισμού για τα παιδιά μεταναστών και τις
οικογένειες τους.Η Πράσινη Βίβλος που εξέδωσε η Ευρωπαϊκή
Επιτροπή στις 3 Ιουλίου 2008, άνοιξε τη συζήτηση ως προς το πώς οι
εκπαιδευτικές πολιτικές θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν καλύτερα τις νέες
προκλήσεις της μετανάστευσης και της αυξημένης κινητικότητας στο
εσωτερικό της ΕΕ. Τα βασικά ερωτήματα που τέθηκαν είναι: Πώς να
αποφευχθούν οι διαχωρισμοί στα σχολεία έτσι ώστε να βελτιωθεί η ισότητα
στην εκπαίδευση, πώς να αντιμετωπιστεί η ολοένα μεγαλύτερη
διαφορετικότητα όσον αφορά στις μητρικές γλώσσες και το πολιτισμικό
υπόβαθρο και να αναπτυχθούν δεξιότητες διαπολιτισμικής επικοινωνίας, πώς
να προσαρμοστεί η διδασκαλία και να βελτιωθεί η επικοινωνία με τις
οικογένειες και τις κοινότητες των μεταναστών.Τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο,
η καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού και η
προώθηση της ευημερίας όλων των παιδιών στην Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένων
και των παιδιών των μεταναστών, είναι μέρος των προτεραιοτήτων της
κοινωνικής διάστασης της Στρατηγικής «Ευρώπη 2020». Παρά το γεγονός ότι θα πρέπει να καθοριστούν
και να υλοποιηθούν στρατηγικές σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο, η
ανταλλαγή πρακτικών σε ευρωπαϊκό επίπεδο μπορεί να αποδειχθεί χρήσιμη. Τι κάνουμε όμως γι’
αυτή την κατάσταση; Πως διασφαλίζουμε ως Ευρωπαϊκή Ένωση ένα καλύτερο
μέλλον τόσο για τους μετανάστες όσο και για τα παιδιά τους;Η Κύπρος, τόσο ως κράτος μέλος της ΕΕ όσο
και ως προεδρεύουσα χώρα του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης το δεύτερο
εξάμηνο του 2012, αποδίδει ιδιαίτερη σημασία στην ευημερία όλων των
παιδιών, και ιδιαίτερα των παιδιών των μεταναστών. Αφετηρία και βάση των
ενεργειών μας, είναι η θέση για παροχή ίσων ευκαιριών σε όλους τους
τομείς της ζωής. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, μια από τις σημαντικότερες
πολιτικές που εφαρμόζουμε στο εκπαιδευτικό μας σύστημα είναι το
«Πρόγραμμα κατά της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου, της σχολικής
αποτυχίας και της παραβατικότητας σε Ζώνες Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας », το οποίο συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο και την Κυπριακή Δημοκρατία. Περαιτέρω, το Υπουργείο Εργασίας και
Κοινωνικών Ασφαλίσεων, ως το αρμόδιο Υπουργείο για την προστασία των
παιδιών και των εφήβων, στηρίζει προγράμματα που έχουν στόχο την
αποτελεσματικότερη προστασία όλων των παιδιών που διαμένουν στην
Κυπριακή Δημοκρατία. Οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας του Υπουργείου,
μέσα από το πρόγραμμα Κρατικών Χορηγιών, στηρίζουν την εθελοντική
πρωτοβουλία και ενθαρρύνουν τη δράση των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων για
την παροχή προγραμμάτων προστασίας και ευημερίας των παιδιών.
Ενημερωτικά αναφέρεται ότι, για το 2011 δόθηκε από τα δυο Σχέδια
Επιχορήγησης των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας, ποσό ύψους περίπου
€3.200.000 για τη λειτουργία προγραμμάτων που αφορούν τη φροντίδα και
προστασία των παιδιών.Σημαντικό ρόλο στην προαγωγή των δικαιωμάτων
των παιδιών έχει να διαδραματίσει η οικογένεια, η οποία για τον ρόλο
αυτό πρέπει να έχει τη στήριξη του κράτους. Είναι γι’
αυτό που το Υπουργείο Εργασίας έχει στους πρωταρχικούς στόχους του
πολιτικές και προγράμματα, τα οποία με βάση σχετικές νομοθεσίες
αποσκοπούν πρώτιστα στην προάσπιση των δικαιωμάτων του παιδιού μέσα στην
οικογένεια του. Οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας εφαρμόζουν ένα πλέγμα
πολιτικών και μέτρων που σχετίζονται με την οικογένεια και αφορούν στην
παροχή επιδομάτων και υπηρεσιών κοινωνικής φροντίδας, στη συμβουλευτική
στήριξη των οικογενειών, αλλά και στη λειτουργία σειράς προγραμμάτων
για την επαρκή φροντίδα και αποτελεσματική προστασία των παιδιών. Πολλά έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια για την προώθηση των δικαιωμάτων των παιδιών στην Κύπρο τόσο
σε νομικό και θεσμικό επίπεδο όσο και στο επίπεδο των καθημερινών
πρακτικών και διαδικασιών. Ωστόσο, πολλά χρειάζεται ακόμη να γίνουν
μέχρι να κατορθώσουμε να οικοδομήσουμε μια πραγματικά φιλική προς τα
παιδιά κοινωνία, μέσα από την εμπέδωση του σεβασμού των δικαιωμάτων
τους.Στόχος μας ως κράτος και ως Προεδρία της ΕΕ
είναι η πολύπλευρη ένταξη των μεταναστών στο νέο τους περιβάλλον, έτσι
ώστε να μειωθεί στον μέγιστο δυνατό βαθμό το φαινόμενο του κοινωνικού
αποκλεισμού και της παιδικής φτώχειας σε μια ευάλωτη ομάδα όπως είναι
αυτή των μεταναστών.Στο πλαίσιο της άσκησης της Κυπριακής
Προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ έχουμε ήδη εγκρίνει Συμπεράσματα του
Συμβουλίου Υπουργών Απασχόλησης και Κοινωνικής Πολιτικής για την Παιδική
Φτώχεια και την ευζωία των παιδιών ενώ τις επόμενες μέρες διοργανώνεται
Συνέδριο Προεδρίας με το ίδιο θέμα. Μέσα από τις δράσεις που προωθούμε,
υπογραμμίζουμε ότι η ευημερία των παιδιών είναι απαραίτητη προϋπόθεση
για τη συνοχή της Ευρώπης σήμερα και στο μέλλον. Εύχομαι καλή συνέχεια στο συνέδριο και
ευελπιστώ ότι από τις εργασίες του θα αναδειχθεί τόσο η σημαντικότητα
της προώθησης της παιδικής ευημερίας μέσα από τη μείωση της παιδικής
φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού, όσο και η αναγκαιότητα
ειρηνικής συνύπαρξης με ομάδες διαφορετικής εθνικής και θρησκευτικής
ταυτότητας.
|
|
