Χαιρετισμός του Υπουργού Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος κ. Σοφοκλή Αλετράρη στην ημερίδα «Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Οικιακών Αποβλήτων» 22/06/2012

Θα ήθελα να σας ευχαριστήσω θερμά για την πρόσκληση σας στην ημερίδα αυτή με θέμα το Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Οικιακών Αποβλήτων. Η διαχείριση αποβλήτων, και ιδιαίτερα των οικιακών αποβλήτων που από την φύση και την ποσότητά τους κατέχουν ένα σημαντικό ποσοστό στον τομέα των αποβλήτων, αποτελεί αναγκαιότητα και προτεραιότητα για την Κύπρο αφενός για την διασφάλιση της προστασίας του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας και αφετέρου για την υιοθέτηση της περιβαλλοντικής πολιτικής της ΕΕ στον τομέα αυτό.



 Μέσα από την σχετική ευρωπαϊκή νομοθεσία, έχουν εκδοθεί στο κυπριακό δίκαιο Νόμοι, Κανονισμοί και Διατάγματα τα οποία ρυθμίζουν τη διαχείριση των αποβλήτων. Η σχετικά πρόσφατη οδηγία πλαίσιο για τα απόβλητα (2008/98) της ΕΕ έχει υιοθετηθεί με τον περί Αποβλήτων Νόμο του 2011. Σκοπός του εν λόγω Νόμου είναι η θέσπιση μέτρων για την προστασία του περιβάλλοντος και της ανθρώπινης υγείας εμποδίζοντας ή μειώνοντας τις αρνητικές επιπτώσεις της παραγωγής και της διαχείρισης αποβλήτων, περιορίζοντας τον συνολικό αντίκτυπο της χρήσης των πόρων και βελτιώνοντας την αποδοτικότητα της.
Το νομοθετικό αυτό εργαλείο θα βοηθήσει σημαντικά στην άμεση και αποτελεσματική διαχείριση των αποβλήτων, έχοντας ως προτεραιότητα την πρόληψη, την προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση, την ανακύκλωση, την ανάκτηση ενέργειας και ως έσχατη επιλογή τη διάθεση σε χώρους ταφής. Τονίζεται ότι οι σημαντικότερες πρόνοιες του Νόμου αφορούν την διεύρυνση της ευθύνης του παραγωγού προϊόντος, τον καθορισμό περιβαλλοντικών στόχων για επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση για χωριστή συλλογή των απoβλήτων από νοικοκυριά και την ετοιμασία σχεδίων διαχείρισης απόβλητων.
Για την αποτελεσματική εφαρμογή αυτής της νομοθεσίας υπήρξε επιτακτική ανάγκη για ετοιμασία σχεδίων διαχείρισης αποβλήτων. Για τον λόγο αυτό το Τμήμα Περιβάλλοντος προκήρυξε στις 26/7/2011 διαγωνισμό με θέμα την «Εκπόνηση Σχεδίου Διαχείρισης για τα Οικιακά και Παρόμοιου Τύπου Απόβλητα». Το συγκεκριμένο σχέδιο διαχείρισης βασίζεται στην υποδομή διαχείρισης του εξεταζόμενου ρεύματος αποβλήτων όπως προβλέφθηκε στο εγκεκριμένο Στρατηγικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων του 2004 και επικαιροποιεί τους στόχους διαχείρισης βάσει του νέου θεσμικού πλαισίου. Το σχέδιο προσαρμόζεται στην υφιστάμενη και ήδη προγραμματιζόμενη υποδομή, επικυρώνει και προτείνει την άμεση ολοκλήρωση προηγούμενων δράσεων και προτείνει νέες δράσεις προς επίτευξη των γενικών και ειδικών στόχων.
Μέσα από το σχέδιο διαχείρισης αποβλήτων παρουσιάζεται η υφιστάμενη κατάσταση (η νομοθεσία, οι υφιστάμενες πρακτικές σε ισχύ και εναλλακτικές τεχνολογίες διαχείρισης), ο Εθνικός Σχεδιασμός (ποσοτικά και ποιοτικά στοιχεία, δυνατότητα προγραμμάτων διαλογής στην πηγή, εναλλακτικές τεχνολογίες διαχείρισης, προσδιορισμός απαιτούμενων έργων και υποδομών, η οικονομική διάσταση, δράσεις ενημέρωσης και συμμετοχής και το Ολοκληρωμένο Σχέδιο), καθώς και οι δράσεις, οι ενέργειες, η πολιτική και τα χρονοδιαγράμματα του προτεινόμενου Σχεδίου. Επιπλέον, και με βάση τις απαιτήσεις του Νόμου περί της Εκτίμησης των Επιπτώσεων στο Περιβάλλον από Ορισμένα Σχέδια ή /και Προγράμματα, το Σχέδιο συνοδεύεται και από την Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων.
Το Σχέδιο αξιολόγησε δύο σενάρια διαχείρισης: το Business as usual, το οποίο πρότεινε την επίτευξη συγκεκριμένων στόχων ανακύκλωσης όπως αναφέρονται στις οδηγίες για τις συσκευασίες για το 2012 και των αποβλήτων για το 2020, και το Σενάριο Αυξημένης Ανακύκλωσης, το οποίο αφορούσε την επίτευξη υψηλότερων στόχων ανακύκλωσης μέχρι 65% για το 2016. Καταληκτικά, προτείνεται η εφαρμογή του σεναρίου Business as usual ως η ελάχιστη δέσμευση χωρίς να αναιρείται η προώθηση της ιεράρχησης αποβλήτων με την προώθηση και ενίσχυση δράσεων και ενεργειών που επιτυγχάνουν υψηλότερους στόχους ανάκτησης/ανακύκλωσης για τα οικιακά και παρομοίου τύπου απόβλητα.
Οι κύριες δράσεις που προτείνονται στο Σχέδιο αφορούν ολοκλήρωση των έργων αποκατάστασης των ανεξέλεγκτων χώρων διάθεσης, εκτροπή των βιοαποικοδομήσιμων στερεών αποβλήτων από την ταφή, μέσω χωριστής συλλογής και κομποστοποίησης, και επιτάχυνση της κατασκευής και λειτουργίας μονάδων επεξεργασίας μεικτών αστικών στερεών αποβλήτων, ενίσχυση της εφαρμογής συστημάτων «pay as you throw» σε Δήμους και Κοινότητες, άμεση εφαρμογή φόρου ταφής, ενίσχυση της ανακύκλωσης συσκευασιών, επιτάχυνση των έργων για τα πράσινα σημεία, μείωση της παραγωγής αποβλήτων, εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση, καθώς και προώθηση ερευνητικών προγραμμάτων.
Στις 27 Απριλίου 2012 ξεκίνησε η διαδικασία της δημόσιας διαβούλευσης για το Σχέδιο Διαχείρισης και την Στρατηγική Επιπτώσεων στο Περιβάλλον από το Σχέδιο, η οποία και ολοκληρώθηκε στις 2 Ιουνίου. Στις 9 Μαΐου πραγματοποιήθηκε δημόσια ακρόαση κατά την οποία παρουσιάστηκαν στο κοινό τόσο το Σχέδιο Διαχείρισης όσο και η Στρατηγική Επιπτώσεων. Στα πλαίσια της δημόσιας διαβούλευσης υποβλήθηκαν απόψεις/παραστάσεις από διάφορους εμπλεκόμενους φορείς και άτομα οι οποίες αναρτήθηκαν στο διαδίκτυο, όπως προνοεί η νομοθεσία. Οι απόψεις αυτές θα ληφθούν σοβαρά υπόψη στη τελική διαμόρφωση του Σχεδίου.
Τα οικιακά απορρίμματα και η τελική τους διάθεση αποτελούν σημαντική πρόκληση και αφορούν όλους μας, αφού και η Κύπρος βρίσκεται στις υψηλότερες θέσεις στην Ευρώπη με τη μεγαλύτερη παραγωγή απορριμμάτων. Ο προγραμματισμός για την αντιμετώπιση του προβλήματος αυτού θα πρέπει να αποτελείται από σημαντικές δράσεις από την πλευρά της κυβέρνησης σε επίπεδο σχεδιασμού έργων, διαμόρφωσης πολιτικών και αυστηρής εφαρμογής της νομοθεσίας.
Ξεκάθαρη θέση του Υπουργείου Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος είναι η εξής: τα έργα που προωθούνται για τις ολοκληρωμένες μονάδες διαχείρισης απορριμμάτων στις τέσσερις επαρχίες θα πρέπει να λειτουργούν σε συνέργεια, χωρίς ανταγωνισμό με τα υφιστάμενα συλλογικά συστήματα διαχείρισης αποβλήτων καθώς και με το υφιστάμενο δίκτυο εγκαταστάσεων ανακύκλωσης και ανάκτησης αποβλήτων. Οι εν λόγω φορείς κατά τα τελευταία χρόνια έχουν προβεί σε δραστικές ενέργειες επιτυγχάνοντας αλματώδη πρόοδο στην ανακύκλωση και ανάκτηση των αποβλήτων και στην ευαισθητοποίηση του κοινού για τη χωριστή συλλογή των αποβλήτων στην πηγή. Υποχρέωσή μας ως κράτος είναι η αύξηση των ποσοστών συλλογής στην πηγή, ως αποτέλεσμα των εντατικοποιημένων προσπαθειών της Κυβέρνησης σε ελέγχους και επιμόρφωση, πάντα σε συνεργασία με το Υπουργείο Εσωτερικών, τις Τοπικές Αρχές, τους υπεύθυνους παραγωγούς, τα συστήματα διαχείρισης αποβλήτων που έχουν δημιουργηθεί, τους διαχειριστές αποβλήτων και τον απλό πολίτη.
Απαραίτητο συστατικό για την επιτυχία οποιασδήποτε προσπάθειας για την επίτευξη των προαναφερόμενων στόχων αποτελεί η συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων φορέων με εποικοδομητική και αποδοτική ανταλλαγή απόψεων για καλύτερο συντονισμό των απαιτούμενων δράσεων.