Ομιλία του Υπουργού Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού κ. Νεοκλή Συλικιώτη σε συνέδριο που συνδιοργανώνουν τα Γραφεία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Κύπρου και Ελλάδας και το Υπουργείο Εμπορίου Βιομηχανίας και Τουρισμού με θέμα: «Ενεργειακή Ασφάλεια στην Ευρωπαϊκή Ένωση»
02/04/2012
Θα ήθελα να κάνω αρχή απευθύνοντας ένα θερμό καλωσόρισμα στους φίλους που μας έρχονται από το εξωτερικό, αλλά και να ευχαριστήσω τον Επικεφαλής του Γραφείου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Κύπρο, φίλο κ. Τάσο Γεωργίου, για τη φιλοξενία του σημερινού Συνεδρίου με θέμα την «Ενεργειακή Ασφάλεια στην Ευρωπαϊκή Ένωση». Ένα θέμα πολυδιάστατο και με τεράστιο αντίκτυπο στην Ευρώπη, γι’ αυτό και μας αφορά όλους.
Ίσως, όμως, για την Κύπρο το θέμα της εξασφάλισης των μακροπρόθεσμων στόχων και της ενεργειακής ασφάλειας στην Ευρωπαϊκή Ένωση να αποκτά ακόμη μεγαλύτερη σημασία, μετά και τις πρόσφατες σημαντικές εξελίξεις που συμβαίνουν στον τομέα της ενέργειας. Τα νέα αυτά δεδομένα μας υποχρεώνουν να προχωρήσουμε συνετά, θέτοντας από την αρχή γερά θεμέλια και πιστεύω πως ήδη κινούμαστε σωστά προς αυτή την κατεύθυνση.
Η στρατηγική θέση της Κύπρου είναι καλά γνωστή. Βρισκόμενη στο σταυροδρόμι τριών ηπείρων – της Ευρώπης, της Ασίας και της Αφρικής - γειτνιάζει με τις κυριότερες διεθνείς διαδρομές ενέργειας και είναι κοντά στις πολυσύχναστες ναυτιλιακές και αεροπορικές γραμμές που συνδέουν την Ευρώπη με την Μέση και την Άπω Ανατολή.
Η ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού, σύμφωνα και με τη Συνθήκη της Λισαβόνας, μαζί με την ανταγωνιστικότητα και την αειφορία, αποτελεί έναν από τους κεντρικούς στόχους και προτεραιότητες της ενεργειακής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η ικανότητα για εξασφάλιση της απαιτούμενης ενέργειας είναι βασική προϋπόθεση για την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη, αλλά και για τη διατήρηση της ανταγωνιστικότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση, μέσω συντονισμένων μέτρων και πολιτικών, επιδιώκει να διασφαλίσει τόσο τον βραχυπρόθεσμο όσο και τον μακροπρόθεσμο ενεργειακό εφοδιασμό της, υιοθετώντας ταυτόχρονα φιλόδοξους στόχους στον τομέα της ενέργειας και των κλιματικών αλλαγών. Συγκεκριμένα, για τη διασφάλιση της βιώσιμης ανάπτυξης και της προστασίας του περιβάλλοντος, τέθηκαν ως στόχοι μέχρι το 2020 η μείωση των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου κατά 20%, η αύξηση της ενεργειακής απόδοσης κατά 20% και η αύξηση της συμμετοχής των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στην τελική κατανάλωση ενέργειας κατά 20%. Σε σχετική μάλιστα ανακοίνωσή της, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει μέχρι το 2050 η μείωση της εκπομπής θερμοκηπιακών αερίων να φτάσει το 80% και η μείωση των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα να φτάσει το 85% σε σύγκριση με το 1990.
Για να αντιμετωπίσουμε όσο καλύτερα γίνεται τις προκλήσεις που τίθενται ενώπιον μας, θα πρέπει όλα τα κράτη μέλη να εργαστούν με συλλογικότητα και αλληλεγγύη. Πρωτεύοντα ρόλο στην επίτευξη των στόχων της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποτελεί η ολοκλήρωση της ενιαίας αγοράς ενέργειας μέχρι το 2014 και η άρση της απομόνωσης όλων των κρατών μελών από τα ευρωπαϊκά δίκτυα ενέργειας μέχρι το 2015.
Σε συνέχεια των αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 4ης Φεβρουαρίου και του Συμβουλίου Υπουργών Ενέργειας της 28ης Φεβρουαρίου, η Κύπρος υποστηρίζει τη θέση ότι είναι αναγκαία η υλοποίηση όλων των απαραίτητων ενεργειακών υποδομών που θα διασφαλίσουν την ενεργειακή επάρκεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης και θα άρουν την απομόνωση όλων των κρατών μελών της. Ιδιαίτερα, σε ό,τι αφορά τα γεωγραφικά και ενεργειακά απομονωμένα κράτη μέλη, όπως είναι η Κύπρος και η Μάλτα, αυτά θα πρέπει να τύχουν ιδιαίτερα διαμορφωμένων μέτρων και υποδομών, ώστε να μπορέσουν να συμμετέχουν ισότιμα στην ολοκλήρωση της εσωτερικής αγοράς ενέργειας.
Προς ολοκλήρωση της πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης στον τομέα της ενέργειας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υιοθέτησε πρόταση Κανονισμού, η οποία στοχεύει στην υλοποίηση διευρωπαϊκών δικτύων ενέργειας που αποτελούν έργα κοινού ενδιαφέροντος. Μέσα από την πρόταση Κανονισμού σχετικά με τις κατευθυντήριες γραμμές για τις διευρωπαϊκές ενεργειακές υποδομές, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποσκοπεί στην επιλογή αριθμού «έργων κοινού ενδιαφέροντος», τα οποία είναι σημαντικά ως προς την επίτευξη των στόχων της ΕΕ για τις κλιματικές αλλαγές και την ενέργεια.
Τα έργα κοινού ενδιαφέροντος που θα επιλεγούν αναμένεται ότι θα είναι έργα θετικής κοινωνικοοικονομικής αξίας, η οποία θα υποδεικνύεται μέσα από σχετική μελέτη κόστους-οφέλους. Αυτά θα ενισχύουν κυρίως την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού, θα επιτρέπουν την ολοκλήρωση της εσωτερικής αγοράς ενέργειας και την ενίσχυση του ανταγωνισμού και, τέλος, θα διασφαλίζουν την ευελιξία του συστήματος. Τέτοια έργα θα μπορούν ενδεχομένως να λαμβάνουν χρηματοδότηση και θα τυγχάνουν ειδικής μεταχείρισης σε θέματα αδειοδότησης και ρύθμισης.
Η υπό αναφορά πρόταση Κανονισμού καθορίζει ένα περιορισμένο αριθμό διευρωπαϊκών διαδρόμων και ζωνών προτεραιότητας, που αφορούν τα δίκτυα ηλεκτρισμού και αερίου, καθώς επίσης και τις υποδομές μεταφοράς πετρελαίου και διοξειδίου του άνθρακα, για τις οποίες δικαιολογείται σε μεγαλύτερο βαθμό η ανάληψη δράσης εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Πιο συγκεκριμένα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εντόπισε δώδεκα στρατηγικής σημασίας προτεραιότητες για τις διευρωπαϊκές ενεργειακές υποδομές, η υλοποίηση των οποίων μέχρι το 2020 είναι απαραίτητη για την επίτευξη των στόχων της πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συμπεριλαμβανομένης της ενεργειακής ασφάλειας.
Οι προτεραιότητες αυτές αφορούν διάφορες γεωγραφικές περιοχές ή θεματικά πεδία στον τομέα της μεταφοράς και αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας, των υποδομών μεταφοράς και αποθήκευσης αερίου και υγροποιημένου ή συμπιεσμένου φυσικού αερίου, της μεταφοράς διοξειδίου του άνθρακα και των υποδομών πετρελαίου. Η Κύπρος συμπεριλαμβάνεται, μαζί με άλλα κράτη μέλη, σε δύο διαδρόμους για το φυσικό αέριο και σε ένα διάδρομο για τον ηλεκτρισμό. Παράλληλα, συμμετέχει και στις αντίστοιχες Περιφερειακές Ομάδες που έχουν ως στόχο να εντοπίσουν και να υποβάλουν προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή έργα που θα μπορούσαν να συμπεριληφθούν στον τελικό κατάλογο των έργων κοινού ενδιαφέροντος.
Η συγκεκριμένη πρόταση Κανονισμού αποτελεί μια από τις κύριες προτεραιότητες της Κυπριακής Προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ. Στόχος μας θα είναι η επιτυχής κατάληξη των διαπραγματεύσεων, τόσο μεταξύ των κρατών μελών στο Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και μεταξύ του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Μέσω της πρότασης αυτής θα προσπαθήσουμε να επιτύχουμε συμβιβαστικές προτάσεις για μια σειρά θεμάτων, όπως τον εξορθολογισμό των διαδικασιών χορήγησης αδειών σε ό,τι αφορά την υλοποίηση των έργων αυτών, μειώνοντας τη διάρκεια του χρόνου εξασφάλισής τους και αυξάνοντας τη συμμετοχή και αποδοχή του κοινού. Επιπλέον, θα προσπαθήσουμε να εξασφαλίσουμε συναίνεση σε ό,τι αφορά τη ρυθμιστική μεταχείριση των έργων κοινού ενδιαφέροντος που αφορούν την ηλεκτρική ενέργεια και το αέριο, επιμερίζοντας το κόστος ανάλογα με τα παρεχόμενα οφέλη και διασφαλίζοντας ότι η απόδοση συνάδει με το επενδυτικό ρίσκο που θα αναληφθεί. Τέλος, η Κυπριακή Προεδρία, στο πλαίσιο του Νέου Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου 2014-2020, θα προσπαθήσει να εξασφαλίσει μια συμβιβαστική πρόταση σε ό,τι αφορά τη χρηματοδοτική στήριξη των έργων αυτών, μέσω της διευκόλυνσης «Συνδέοντας την Ευρώπη», που αποτελεί αντικείμενο ξεχωριστής νομοθετικής πρότασης.
Τα οφέλη που προκύπτουν για την Κύπρο μέσω της υιοθέτησης και εφαρμογής του εν λόγω Κανονισμού συμπίπτουν με αυτά που θα προκύψουν για ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Κύπρος, αλλά και ο ευρύτερος χώρος της νοτιοανατολικής Μεσογείου, φιλοδοξεί να καταστεί εναλλακτική πηγή τροφοδότησης των ενεργειακών αναγκών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ως εκ τούτου, στην περιοχή θα πρέπει να αναπτυχθούν οι αναγκαίες ενεργειακές υποδομές που θα καταστήσουν τεχνικά εφικτό τον στόχο αυτόν. Επιπλέον, η Κύπρος αλλά και άλλα κράτη που είναι προς το παρόν απομονωμένα από τα διευρωπαϊκά δίκτυα ενέργειας, μέσω αυτών των υποδομών θα καταφέρουν να άρουν σε μεγάλο βαθμό τα πρακτικά εμπόδια για πραγματική συμμετοχή τους στην ενιαία αγορά ενέργειας. Η ενεργός συμμετοχή μας στην ενιαία αγορά θα επιφέρει σημαντικά οφέλη για τους καταναλωτές, καθώς και τις επιχειρήσεις, οι οποίες μέσω του χαμηλότερου κόστους ενέργειας και μιας ανταγωνιστικής αγοράς στον τομέα αυτόν θα μπορέσουν να αυξήσουν την ανταγωνιστικότητα τους.
Επίσης, μέσω της συμμετοχής μας στην ενιαία αγορά, θα μπορέσουμε να δημιουργήσουμε περισσότερες ευκαιρίες εργοδότησης, καταπολεμώντας έτσι και το μεγάλο κοινωνικό πρόβλημα της ανεργίας. Στοχεύοντας στην ενδυνάμωση της ασφάλειας του ενεργειακού εφοδιασμού, στην ενίσχυση της ενεργειακής αυτάρκειας, καθώς και στη θωράκιση του γεωστρατηγικού ρόλου της χώρας, η Κυπριακή Δημοκρατία αναπτύσσει, τα τελευταία χρόνια, συστηματικά δράσεις σε διάφορους τομείς της ενέργειας.
Ακολουθώντας το παράδειγμα που εφαρμόζουν εδώ και αρκετές δεκαετίες οι γειτονικές μας χώρες όσον αφορά τις δραστηριότητες υδρογονανθράκων, η Κύπρος επέλεξε και αυτή με τη σειρά της να ξεκινήσει τις δικές της δραστηριότητες έρευνας υδρογονανθράκων εντός της Αποκλειστικής Οικονομικής της Ζώνης.
Στο πλαίσιο της έρευνας, αξιολόγησης και αξιοποίησης του ορυκτού ενεργειακού δυναμικού εντός της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης της, η Κύπρος το 2007 προχώρησε με τον πρώτο γύρο αδειοδότησης που είχε ως αποτέλεσμα τη χορήγηση στην αμερικανικών συμφερόντων εταιρεία Noble Energy International Ltd μιας Άδειας Έρευνας Υδρογονανθράκων στο ερευνητικό τεμάχιο αρ.12.
Το προηγούμενο καλοκαίρι, η Noble προχώρησε στην πρώτη ερευνητική γεώτρηση στο τεμάχιο αυτό, και στις 28 Δεκεμβρίου 2011 ανακοίνωσε την ανακάλυψη κοιτάσματος φυσικού αερίου σε όγκο που εκτιμάται ότι κυμαίνεται μεταξύ των πέντε και οκτώ τρισεκατομμυρίων κυβικών ποδών, με μέσο όρο τα εφτά τρισεκατομμύρια κυβικά.
Αναμφίβολα η πρόσφατη ανακάλυψη μεγάλης ποσότητας φυσικού αερίου εντός της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης της Κύπρου δημιουργεί νέες προοπτικές και νέα δυναμική όσον αφορά τον ρόλο της Κύπρου στο ευρύτερο πολιτικό και ενεργειακό γίγνεσθαι της ανατολικής Μεσογείου. Παράλληλα, όμως, σηματοδοτεί για την Κυπριακή Δημοκρατία ευοίωνη προοπτική για μεγάλη και μακρόχρονη οικονομική ανάπτυξη, όπως άρχισε ήδη να διαπιστώνεται μετά και την προσέλκυση νέων επενδύσεων σε διάφορους τομείς της οικονομίας μας.
Πέραν της ανακάλυψης στο τεμάχιο 12 από την εταιρεία Noble Energy International, εξίσου πολύ καλές προοπτικές αναμένουμε και από τα υπόλοιπα ερευνητικά τεμάχια της Αποκλειστικής μας Οικονομικής Ζώνης, για τα οποία θα υποβληθούν αιτήσεις από ενδιαφερόμενους φορείς στο πλαίσιο του δεύτερου γύρου αδειοδότησης που ανακοινώθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2012 και λήγει στις 11 Μαΐου 2012. Ήδη, το ενδιαφέρον που εκδηλώνεται από πετρελαϊκές εταιρείες για συμμετοχή τους στη διαδικασία αδειοδότησης είναι αρκετά μεγάλο. Αντιλαμβάνεστε, λοιπόν, ότι οι επιβεβαιωμένες, μαζί με τις νέες ανακαλύψεις κοιτασμάτων υδρογονανθράκων στο θαλάσσιο χώρο της νοτιοανατολικής Μεσογείου, είναι δυνατό να καταστήσουν την περιοχή έναν αξιόπιστο ενεργειακό τροφοδότη για την Ευρώπη.
Η Κυβέρνηση μας έχει καθορίσει ως σαφή στρατηγικό στόχο τη μετατροπή της χώρας μας σε περιφερειακό ενεργειακό κέντρο για συγκέντρωση, επεξεργασία, διέλευση ή και διαμετακόμιση ενεργειακών πόρων από τη γύρω περιοχή στις ευρωπαϊκές και τις διεθνείς αγορές. Κάτι τέτοιο βέβαια προϋποθέτει τη δημιουργία των αναγκαίων υποδομών, όπως είναι η κατασκευή υποθαλάσσιων αγωγών μεταφοράς υδρογονανθράκων, η κατασκευή στην Κύπρο τερματικού υγροποίησης του φυσικού αερίου, αλλά και τερματικών αποθήκευσης πετρελαιοειδών. Γι’ αυτό το τελευταίο που μόλις έχω αναφέρει, όπως έχει ήδη ανακοινωθεί, πολύ σύντομα αρχίζει η κατασκευή στο Βασιλικό του τερματικού πετρελαιοειδών της εταιρείας VTTI, ενώ παράλληλα προχωρούμε και με τις διαδικασίες για την κατασκευή του κρατικού τερματικού πετρελαιοειδών.
Καθόσον αφορά στην προοπτική για την κατασκευή τερματικού υγροποίησης φυσικού αερίου, η θέση μας είναι γνωστή: εμείς επιδιώκουμε μια πολυμερή συνεργασία στην οποία θα μπορούν να εμπλακούν άλλα κράτη ή και εταιρίες κολοσσοί στον τομέα της ενέργειας, ενώ και το κράτος μας θα συμμετέχει με υπολογίσιμα ποσοστά σε αυτό το έργο. Βέβαια για μιας τέτοιας εμβέλειας ενεργειακή υποδομή, που ενδεχομένως θα συμβάλει στη διαφοροποίηση των πηγών εφοδιασμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης, θα πρέπει κατά την άποψή μας να αναφέρεται ως ένα περιφερειακό έργο για την Ευρώπη, εφόσον μέσω της διασύνδεσης της Κύπρου με τα τεράστια κοιτάσματα φυσικού αερίου στη Μεσόγειο θάλασσα, θα προσφέρεται μια εναλλακτική οδός για προμήθεια της Ευρώπης με φυσικό αέριο. Εξίσου σημαντικά είναι, όμως, τα έργα και οι ενέργειες που κάνουμε στους τομείς των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και της Εξοικονόμησης Ενέργειας.
Η Κύπρος, με την ορθολογιστική πολιτική στον τομέα των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και με την Εφαρμογή του Εθνικού Σχεδίου Δράσης, πέτυχε μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα να αυξήσει τη συνεισφορά στην τελική κατανάλωση ενέργειας των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας.
Ο στόχος που τέθηκε για το 2020 για συνεισφορά 13% των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στην τελική κατανάλωση, σε σχέση με το μεγάλο ηλιακό δυναμικό που διαθέτει η χώρα μας, αναμένεται ότι θα ξεπεραστεί. Παράλληλα, βέβαια, οι νέες ενεργειακές υποδομές που τροχοδρομούνται θα βοηθήσουν στην περαιτέρω διείσδυση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, τόσο στην Κύπρο όσο και στην Ευρώπη.
Με την ενεργειακή διασύνδεση της Κύπρου με άλλες χώρες, καθώς και με την εισαγωγή των έξυπνων δικτύων, θα ανοίξει ο δρόμος για τη διασύνδεση περισσότερων Αιολικών Συστημάτων, τα οποία μέχρι σήμερα έχουν περιοριστεί λόγω ασφάλειας του δικτύου στα 300ΜW μέχρι το 2020.
Μια ακόμη κύρια και σημαντική δράση στην Ενεργειακή Πολιτική της Κύπρου είναι αυτή της εξοικονόμησης ενέργειας, τόσο σε πρωτογενή μορφή όσο και στην τελική χρήση. Στον τομέα αυτόν προωθούνται, παράλληλα, δράσεις που αφορούν στην ενεργειακή αποδοτικότητα, τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτηρίων και, τέλος, στη συμπαραγωγή ηλεκτρισμού και θερμότητας. Η Κύπρος ετοίμασε και υπέβαλε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή το Δεύτερο Σχέδιο Δράσης για την ενεργειακή απόδοση, μέσω του οποίου διαφαίνεται ότι η χώρα κατάφερε να επιτύχει και να ξεπεράσει τον ενδιάμεσο στόχο που είχε θέσει για 3% Εξοικονόμηση Ενέργειας το 2010. Ταυτόχρονα έθεσε τις βάσεις για επίτευξη του στόχου για το 2016 με τη λειτουργία των σχεδίων χορηγιών για εξοικονόμηση ενέργειας, καθώς και την εφαρμογή της νομοθεσίας για τη ρύθμιση της ενεργειακής απόδοσης των κτηρίων.
Είμαι βέβαιος ότι οι ενδιαφέρουσες και αξιόλογες ομιλίες και παρουσιάσεις που θα ακολουθήσουν θα αναπτύξουν τα θέματα αυτά ακόμη περισσότερο και θα εμπλουτίσουν τις γνώσεις μας για τον πολυσύνθετο, πολυδιάστατο και πολυσήμαντο τομέα της ενεργειακής ασφάλειας.
Εύχομαι κάθε επιτυχία στις εργασίες του Συνεδρίου σας.
