Ομιλία του Προέδρου της Δημοκρατίας κ. Νίκου Χριστοδουλίδη στην τιμητική εκδήλωση για τους Ομνύσαντες τον Όρκο των Αθηνών της 7ης Μαρτίου του 1953
Αμφιθέατρο «Ιωάννης Καποδίστριας» Πολεμικό Μουσείο Αθηνών
Καταρχάς θα ήθελα να εκφράσω ξανά τον συγκλονισμό και τη βαθύτατη θλίψη μου για την τραγωδία των Τεμπών με τη σύγκρουση των αμαξοστοιχιών που είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο δεκάδων ανθρώπων, κυρίως νέων αλλά και να μεταφέρω εκ μέρους του κυπριακού λαού τα ειλικρινή μας συλλυπητήρια προς τις οικογένειες των θυμάτων, τον ελληνικό λαό και την Κυβέρνηση της χώρας. Ευθύνη όλων εμάς που βρισκόμαστε σε θέσεις εξουσίας, αλλά και αν θέλετε το καλύτερο μνημόσυνο για όλους αυτούς που αδίκως έχασαν τη ζωή τους, είναι να πράττουμε ό,τι είναι αναγκαίο για να μη βιώσουμε ξανά τέτοιου είδους τραγωδίες.
Είναι με αισθήματα ιδιαίτερης χαράς και τιμής που συμμετέχω στην αποψινή εκδήλωση απόδοσης τιμής σε μία λαμπρή, αλλά και συνάμα εν πολλοίς άγνωστη προς το ευρύ κοινό ιστορική στιγμή της Κύπρου μας και του Ελληνισμού ευρύτερα.
Με την ευκαιρία της εδώ παρουσίας μου και ως ένδειξη της εκτίμησης της κυπριακής πολιτείας για τη φιλοξενία από το Πολεμικό Μουσείο πολλών εκδηλώσεων κυπριακού ενδιαφέροντος, η Πολιτεία θα αναβαθμίσει και θα αναδείξει την αίθουσα Κύπρου που βρίσκεται εδώ.
Ως ιστορικός, είμαι διαχρονικά θιασώτης της άποψης ότι οι λαοί που δεν γνωρίζουν καλά και δεν τιμούν την ιστορία τους, δεν μπορούν να έχουν ευοίωνο μέλλον. Και η ανάγκη αυτή δημιουργεί τεράστιες ευθύνες για όλους μας, καθώς η ιστορία του Ελληνισμού είναι πλούσια σε μεγάλες στιγμές, όπως αυτήν που τιμούμε σήμερα.
Επιτρέψτε μου, λοιπόν, προτού όποιας άλλης αναφοράς, να ευχαριστήσω θερμά για την πρόσκληση τους διοργανωτές της εκδήλωσης, το Συμβούλιο Ιστορικής Μνήμης Αγώνα Ε.Ο.Κ.Α., τους Συνδέσμους Αγωνιστών Ε.Ο.Κ.Α., το Ίδρυμα Απελευθερωτικού Αγώνα Ε.Ο.Κ.Α., το Μέλαθρο Αγωνιστών Ε.Ο.Κ.Α., το Ίδρυμα Στρατηγού Γεώργιου Γρίβα Διγενή στην Αθήνα και το Σπίτι της Κύπρου.
Όπως αναφέρει και ο τίτλος της ομιλίας του φίλου Δημήτρη Ταλιαδώρου που θα ακολουθήσει, στις 7 Μαρτίου 1953 δεν δόθηκε απλά ο όρκος των 12 αλλά ουσιαστικά είναι η γενέθλια ημέρα, η άτυπη ληξιαρχική πράξη γέννησης της ΕΟΚΑ. Ήταν τότε, που εδώ στο κέντρο της Αθήνας, στην οδό Ασκληπιού, δώδεκα διακεκριμένες προσωπικότητες, από την Ελλάδα και την Κύπρο, έδωσαν όρκο διεκδίκησης της απελευθέρωσης της Κύπρου από τον βρετανικό ζυγό και της πολυπόθητης, από το σύνολο του Κυπριακού Ελληνισμού τότε, Ένωσης με την Ελλάδα. Διεκδικούσαν, δηλαδή, την ελευθερία τους, αλλά και το δικαίωμα αυτοδιάθεσης, να καθορίζουν δηλαδή τη μοίρα τους, όπως επίτασσε, εξάλλου, το διεθνές κλίμα της εποχής, λίγα χρόνια μετά το τέλος της ανθρωποσφαγής του Δευτέρου Παγκοσμίου πολέμου, που ευνοούσε την αποαποικιοποίηση και αυτοδιάθεση των λαών.
Το πάθος για λευτεριά μετά από σκλαβιά αιώνων ήταν ασίγαστο μεταξύ των Ελλήνων της Κύπρου. Και αφού το πανανθρώπινο αίτημά τους για ελευθερία δεν ικανοποιούνταν από την αποικιακή Αυτοκρατορία, και αφού εξάντλησαν όλους τους ειρηνικούς τρόπους διεκδίκησης, είχε αρχίσει πια να διαφαίνεται ως αναπόφευκτη επιλογή, η προσφυγή στα όπλα για αποτίναξη του βρετανικού ζυγού. Η συνάντηση της 7ης Μαρτίου 1953 και ο όρκος των 12, σήμαναν, όπως και η δημιουργία της Φιλικής Εταιρείας στην Οδησσό για την Ελληνική Επανάσταση του 1821, την επιλογή του ένοπλου εθνικο-απελευθερωτικού αγώνα και την μετέπειτα σύσταση της ΕΟΚΑ.
Ανάμεσα στους δώδεκα, περιλαμβάνονταν Κύπριοι εξόριστοι των Βρετανών και ο αντισυνταγματάρχης Γεώργιος Γρίβας, ο κατοπινός Διγενής της ΕΟΚΑ, Ελλαδίτες πολιτικοί, στρατιωτικοί και καθηγητές του Πανεπιστημίου Αθηνών, όπως φυσικά και ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος ο οποίος ανέγνωσε τον όρκο, τον οποίο επανέλαβαν, φράση με φράση, οι παριστάμενοι.
Ο τετραετής απελευθερωτικός αγώνας της ΕΟΚΑ, Κυρίες και Κύριοι, που νομοτελειακά ακολούθησε την 1η Απριλίου 1955, μπορεί να μην οδήγησε στον διακηρυγμένο στόχο της Ένωσης με την Ελλάδα, αλλά έφερε το τέλος της Αποικιοκρατίας, την ανεξαρτησία της Κύπρου, και τη σύσταση της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Η σημερινή, ανεξάρτητη, δημοκρατική Κύπρος, κράτος μέλος των Ηνωμένων Εθνών και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είναι ένα επίτευγμα που οφείλεται στους αγώνες όλων αυτών των προγόνων μας, που με αυτοθυσία και αυταπάρνηση, χωρίς να στοχεύουν να εξυπηρετήσουν το οποιοδήποτε προσωπικό συμφέρον, θυσίασαν και την ίδια τη ζωή τους για να είμαστε σήμερα ελεύθεροι, δυστυχώς, όμως, από το 1974 σε μια ημικατεχόμενη πατρίδα.
Αναφερόμενος στο Κυπριακό, θέλω να καταστήσω σαφές με τον πλέον ξεκάθαρο τρόπο ότι δεν μπορούμε να συμβιβαστούμε σε καμία περίπτωση με την κατοχή και τη διχοτόμηση, με το σημερινό απαράδεκτο στάτους κβο. Εβδομήντα χρόνια, λοιπόν, από το ιστορικό γεγονός που τιμούμε απόψε, καλούμαστε και εμείς σήμερα να αναλάβουμε τις δικές μας ευθύνες. Την υποχρέωση προσήλωσης στην προσπάθεια απελευθέρωσης και επανένωσης της πατρίδας μας, μέσω μίας βιώσιμης και λειτουργικής λύσης του Κυπριακού προβλήματος στη βάση των σχετικών προνοιών των ψηφισμάτων των Ηνωμένων Εθνών και του ευρωπαϊκού δικαίου. Μίας διευθέτησης η οποία θα σέβεται τα δικαιώματα και τις ανησυχίες όλων των νόμιμων κατοίκων της Κύπρου ενώ ταυτόχρονα θα διασφαλίζει τη συνύπαρξή τους σε κλίμα ειρήνης και συνεργασίας.
Γνωρίζω πολύ καλά ότι ο στόχος αυτός μόνο εύκολος δεν είναι, ιδιαίτερα στην παρούσα συγκυρία με την εντεινόμενη αδιαλλαξία και τις απαράδεκτες αξιώσεις που προβάλλει η τουρκική πλευρά. Αυτό όμως δεν σημαίνει σε καμία απολύτως περίπτωση ότι πρέπει να πάψουμε να εργαζόμαστε προς αυτή την κατεύθυνση. Τουναντίον, αντλώντας έμπνευση από λαμπρές σελίδες της ιστορίας μας, όπως αυτή που τιμούμε σήμερα, οφείλουμε με επιμονή και αγωνιστικότητα, με ξεκάθαρο πλάνο και σχεδιασμό να κάνουμε ό,τι περνά από το χέρι μας για να σπάσουμε το αδιέξοδο και να ανατρέψουμε το απαράδεκτο στάτους κβο.
Η περίοδος που διάγουμε είναι ίσως από τις κρισιμότερες για τον κυπριακό Ελληνισμό. Η πάροδος του χρόνου δημιουργεί νέα τετελεσμένα και απομακρύνει το ενδεχόμενο μιας αποδεκτής λύσης για το Κυπριακό. Σε τέτοιες δύσκολες στιγμές είναι πιο επάναγκες από ποτέ να ανατρέχουμε στην ιστορία μας για άντληση έμπνευσης όπως έχω πει και πιο πριν αλλά κυρίως για την άντληση των σωστών μηνυμάτων και διδαγμάτων, ώστε να σταθούμε απέναντι στα γεγονότα με προβληματισμό και να αναλογιστούμε την ιστορική μας ευθύνη και πορεία. Μόνο έτσι θα μπορούμε να ατενίζουμε το μέλλον του τόπου μας με περισσότερη αισιοδοξία, πράττοντας ό,τι είναι δυνατόν για να πετύχουμε την υπ’ αριθμό ένα προτεραιότητά μας που δεν είναι τίποτα άλλο από την απελευθέρωση και επανένωση της πατρίδας μας.
Η ιστορία μας διδάσκει ότι όταν όλες οι δυνάμεις ενός λαού είναι ενωμένες προς μία κατεύθυνση, προς ένα κοινό στόχο, μπορούν καλύτερα και πιο αποτελεσματικά να επιτύχουν τους στόχους τους. Αντιθέτως, όταν επικρατεί η διχόνοια επέρχεται όλεθρος και εθνικές καταστροφές.
Έτσι λοιπόν και σήμερα πρέπει να σταθούμε αντάξιοι των περιστάσεων, των προκλήσεων και των κρίσιμων στιγμών που διανύουμε. Με απόλυτο σεβασμό στις όποιες διαφορετικές προσεγγίσεις και μακριά από ακραίες εξάρσεις που καμιά σχέση δεν έχουν με τον αγνό πατριωτισμό οφείλουμε να συνεχίσουμε τον αγώνα μας και σήμερα.
Με το βλέμμα στραμμένο στον στόχο απελευθέρωσης και επανένωσης της πατρίδας μας, εργαζόμαστε, πάντοτε σε πλήρη συντονισμό με την Ελληνική κυβέρνηση για την άρση του αδιεξόδου και επανέναρξη των συνομιλιών για επίτευξη λύσης του Κυπριακού. Μιας λύσης βιώσιμης, η οποία θα διασφαλίζει ειρήνη, ασφάλεια, πρόοδο και ευημερία για όλους τους Κυπρίους, μια λύση που θα διασφαλίζει την μετεξέλιξη της Κυπριακής Δημοκρατίας, Κράτους Μέλους της ΕΕ.
Αυτή θα είναι και η δικιά μας παρακαταθήκη αλλά και η πιο έμπρακτη
απόδοση τιμών στους 12 ομνύσαντες τον όρκο των Αθηνών αλλά και σε όσους
αγωνίστηκαν και θυσιάστηκαν με αυταπάρνηση για τη λευτεριά.
