Ομιλία του Υπουργού Εσωτερικών κ. Νίκου Νουρή στην 37η Ετήσια Γενική Συνέλευση της Ένωσης Δήμων Κύπρου
Είναι ιδιαίτερη τιμή και χαρά για εμένα να βρίσκομαι ξανά σήμερα ανάμεσα σε φίλους και συνεργάτες και να προσφωνώ τη Γενική Συνέλευση της Ένωσης Δήμων Κύπρου. Μιας Γενικής Συνέλευσης, που όπως και στο πρόσφατο παρελθόν, καλείται για μια ακόμα φορά, να πάρει ιστορικές αποφάσεις για το μέλλον της τοπικής αυτοδιοίκησης στη χώρα μας.
Μιας τοπικής αυτοδιοίκησης που όπως και ολόκληρη η υπόλοιπη χώρα δοκιμάζεται από την πανδημία. Ο τρόπος με τον οποίο από κοινού, κεντρική κυβέρνηση και τοπική αυτοδιοίκηση δράσαμε στο πρώτο κύμα μπορεί να ήταν αποτελεσματικός, απέδειξε όμως περίτρανα, πως μια μεγαλύτερη αυτοδυναμία των Τοπικών Αρχών θα έδινε δυνατότητες για ακόμη πιο δραστικές παρεμβάσεις.
Όπως ανέφερε και ο Εξοχότατος Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας στον χαιρετισμό του, ο Περί Δήμων Νόμος του 2020 που συζητείται στην αρμόδια Κοινοβουλευτική Επιτροπή Εσωτερικών είναι σε τελικό στάδιο. Μόλις χτες είχα την ευκαιρία να συζητήσω στη Βουλή ορισμένα από τα καθοριστικά κεφάλαια του νέου νομοσχεδίου και θεωρώ ότι με καλή διάθεση και συνέχιση του συναινετικού κλίματος σε κοινοβουλευτικό επίπεδο, είναι απόλυτα εφικτό να τεθεί εντός της τρέχουσας χρονιάς το τελικό κείμενο ενώπιον της ολομέλειας για ψήφιση.
Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, οι αποφάσεις που θα ληφθούν δεν θα αλλάξουν μόνο τον πολιτικό χάρτη της χώρας, αλλά θα δημιουργήσουν μια νέα πραγματικότητα για τους πολίτες δίνοντας προοπτική στην ανάπτυξη.
Είναι αποφάσεις που αβίαστα μπορώ να ισχυριστώ ότι θα δώσουν σάρκα και οστά στην υλοποίηση ενός κοινού για όλους μας οράματος, που δεν είναι άλλο από την δημιουργία μιας ισχυρής τοπικής αυτοδιοίκησης, με εύρωστους δήμους, ικανούς να προσφέρουν ποιοτικές υπηρεσίες στους πολίτες στο χαμηλότερο δυνατό κόστος.
Άλλωστε, αν είναι κάτι που δεν αμφισβητήθηκε ποτέ και από κανένα από τους συμμετέχοντες στο δημόσιο διάλογο είναι πως κάποιοι πυλώνες της μεταρρύθμισης είναι αδιαπραγμάτευτοι:
- Η κατοχύρωση της διοικητικής αυτονομίας των δήμων.
- Η διασφάλιση της οικονομικής αυτοτέλειας.
- Η μεταβίβαση σημαντικών νέων αναπτυξιακών αρμοδιοτήτων.
- Η δημιουργία ενός νέου σύγχρονου μοντέλου διοίκησης στηριζόμενο στη διαφάνεια και τη λογοδοσία αλλά και
- ένα νέο, επίσης σύγχρονο μοντέλο λειτουργίας, για την ίδια την Ένωση Δήμων ώστε να καταστεί ακόμη πιο αποτελεσματική και υποστηρικτική για τους ίδιους τους Δήμους.
Μετά από συζητήσεις και εξαντλητικό διάλογο είμαστε πλέον μπροστά στην ώρα της μεγάλης ευθύνης. Καλούμαστε να αλλάξουμε το αυτοδιοικητικό τοπίο.
Η Κυβέρνηση δηλώνει παρούσα και απαντά στην πρόκληση καταφατικά.
Έχουμε τηρήσει όλες μας τις δεσμεύσεις και μέσα από τον διάλογο με την Ένωση Δήμων ικανοποιήσαμε την συντριπτική πλειοψηφία των εισηγήσεων και αιτημάτων.
Η διοικητική αυτοτέλεια, η οικονομική αυτονομία, αλλά και οι αρμοδιότητες δεν είναι για μας συνθήματα. Τους δώσαμε υπόσταση και απέκτησαν περιεχόμενο με τις γενναίες αποφάσεις της Κυβέρνησης μας.
Η διοικητική αυτονομία γίνεται πράξη με την αναγνώριση της αναγκαίας ευελιξίας των Δήμων και τον τερματισμό της κρατικής παρέμβασης ακόμα και στη διαδικασία ετοιμασίας των προϋπολογισμών.
Μια από τις πλέον ριζοσπαστικές προσεγγίσεις της μεταρρύθμισης, είναι η διασφάλιση της οικονομικής αυτονομίας με την αλλαγή του τρόπου χρηματοδότησης των Δήμων. Κατοχυρώνεται πλέον σαν ίδιο έσοδο, τα τέλη κυκλοφορίας των αυτοκινήτων, γεγονός που αυξάνει τα ετήσια έσοδα κατά σχεδόν 50 % σε σχέση με την υφιστάμενη κρατική χορηγία, ενώ δεν μπορεί να μην αναφερθούν και οι σημαντικές εξοικονομήσεις ύψους σχεδόν 40 εκατομμυρίων ευρώ που θα προκύψουν από τις οικονομίες κλίμακας.
Εισάγονται ακόμα ασφαλιστικές δικλείδες ώστε να αποτρέπονται φαινόμενα αυθαιρεσίας και αδιαφάνειας. Οι Δήμοι θα πρέπει πλέον:
- να έχουν ισοσκελισμένους ή πλεονασματικούς προϋπολογισμούς.
- να δημοσιοποιούν στο διαδίκτυο όλες τις αποφάσεις των δημοτικών συμβουλίων, τους προϋπολογισμούς τους αλλά και κάθε δαπάνη πέραν των 5,000 ευρώ.
- να δημιουργούνται Επιτροπές Ελέγχου, αλλά και Μονάδες Εσωτερικού Ελέγχου
- ενώ τίθενται οροφές στις δαπάνες προσωπικού με μέγιστο το 45 % επί του συνόλου των εξόδων του προϋπολογισμού.
Οι οργανισμοί με τέτοια διοικητική αυτοδυναμία και ανάλογη οικονομική επιφάνεια και μπορούν και θα προικοδοτηθούν με σειρά αρμοδιοτήτων ώστε ο μεγάλος ωφελημένος να είναι ο ίδιος ο πολίτης.
Εμμένουμε στη θέση μας για μια Ενιαία Αρχή Ανάπτυξης με τις προϋποθέσεις που το νομοσχέδιο θέτει, ώστε τόσο η πολεοδομική όσο και η οικοδομική άδεια να εκδίδονται από την ίδια αρχή θέτοντας τέλος στον σημερινό κατακερματισμό και στην ταλαιπωρία των πολιτών.
Ήδη από την 1η Οκτωβρίου με την ενεργό συμμετοχή των Τοπικών Αρχών ζούμε και βιώνουμε την εφαρμογή του νέου πλαισίου αδειοδότησης για τις απλές κατοικίες οι άδειες των οποίων εκδίδονται κατά μέγιστο σε 20 μέρες. Ξέρουμε όλοι μας τους χρόνους που μέχρι σήμερα χρειάζονταν για την έκδοση μιας τέτοιας άδειας που έφτανε σε ορισμένες περιπτώσεις ακόμα και τους 18 μήνες. Με την συνεργασία των ιδιωτών μελετητών και του ΕΤΕΚ, τους οποίους θερμά θέλω να ευχαριστήσω, έγινε κατορθωτό κάτι που μέχρι σήμερα φάνταζε ακατόρθωτο.
Ευελπιστούμε ότι σύντομα θα μεταρρυθμιστεί και ο τομέας αδειοδότησης των μεγάλων αναπτύξεων με την ψήφιση του σχετικού νομοσχεδίου ώστε και αυτές να αδειοδοτούνται κατά μέγιστο σε διάστημα 12 μηνών. Με αυτό τον τρόπο θα ολοκληρωθεί ο εκσυγχρονισμός της διαδικασίας αδειοδότησης διευκολύνοντας κατ’ αυτό τον τρόπο τον απλό πολίτη, τους επαγγελματίες αλλά και τους επενδυτές.
Πρόσθετα, μια από τις πλέον σημαντικές αρμοδιότητες που αποδίδεται στους νέους Δήμους, είναι η δυνατότητα ίδρυσης Δημοτικής Αστυνομίας ενώ μεγάλο βήμα για την αναπτυξιακή δραστηριότητα τους αποτελεί η δυνατότητα να είναι αναθέτουσες αρχές έργων. Ήδη αυτή η αρμοδιότητα σας αποδίδεται εδώ και ένα σχεδόν χρόνο από το Υπουργείο Εσωτερικών σε μια προσπάθεια μεγιστοποίησης της απορρόφησης των αναπτυξιακών δαπανών και της υλοποίησης νέων έργων.
Μεταφέρουμε ακόμα στους νέους Δήμους το σύνολο των αδειοδοτικών αρμοδιοτήτων που σήμερα εκδίδονται από τις Επαρχιακές Διοικήσεις, όπως άδειες μουσικής και ποτού, ενώ ενδυναμώνεται ο ρόλος σας στην κοινωνική πολιτική με τη λειτουργία κοινωνικών στεγών, νηπιαγωγείων, και γηροκομείων.
Αναλαμβάνετε ακόμα την αξιοποίηση και συντήρηση πάρκων και χώρων πρασίνου, ενώ ξεχωριστής σημασίας, ιδιαίτερα για τους παραθαλάσσιους Δήμους είναι η απόδοση αρμοδιοτήτων στη διαχείριση των παραλιών.
Τέλος, με μεταβατικές διατάξεις πενταετίας ώστε να μην προκληθούν προβλήματα προσαρμογής, οι σχολικές εφορείες μεταφέρονται στην εποπτεία των τοπικών αρχών.
Φίλες και φίλοι που υπηρετείτε την Τοπική Αυτοδιοίκηση,
Η μεταφορά αυτών των αρμοδιοτήτων στους Δήμους είναι αδιαμφισβήτητα η πιο σημαντική που έχει γίνει μέχρι τώρα από ιδρύσεως της Κυπριακής Δημοκρατίας. Αυτή η πρόταση δεν είναι αποτέλεσμα μιας μονομερούς ενέργειας της Κυβέρνησης. Είναι αποτέλεσμα μελετών, συζήτησης, διαβούλευσης, συλλογικής δουλειάς και συναίνεσης.
Σας καλώ λοιπόν να στηρίξετε αυτή την πρόταση που από κοινού συνδιαμορφώσαμε.
Σας καλώ ακόμα να στηρίξετε, τη μετατροπή της Ένωσης Δήμων σε ένα σύγχρονο, ισχυρό συλλογικό νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου που θα έχει την ικανότητα να προωθεί τα συμφέροντα και τις ανάγκες των τοπικών κοινωνιών, αλλά και των ιδίων των Δήμων.
Ξέραμε και ξέρουμε όλοι, ότι για να προχωρήσουν αυτές οι μεταρρυθμίσεις, πρέπει ταυτόχρονα να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα του κατακερματισμού της επικράτειας με τον μεγάλο αριθμό μικρών σε μέγεθος δήμων και κοινοτήτων.
Όλες οι μελέτες έχουν διαχρονικά καταδείξει ότι μια χώρα του δικού μας μεγέθους, δεν μπορεί να έχει ένα τόσο μεγάλο αριθμό δήμων και κοινοτήτων.
Είπαμε και το επαναλαμβάνουμε και σήμερα εδώ. Για την Κυβέρνηση οι συνενώσεις δήμων δεν ήταν ποτέ αυτοσκοπός, αλλά η αναγκαία προϋπόθεση και το μέσο για να καταστήσουμε εύρωστη την τοπική αυτοδιοίκηση στη χώρα μας.
Και είναι με ιδιαίτερη χαρά που χαιρετίσαμε την απόφασή της Γενικής σας Συνέλευσης να μην προχωρήσουμε σε δημοψηφίσματα. Όχι γιατί δεν υιοθετούμε αυτή τη δημοκρατική διαδικασία αλλά γιατί θεωρούμε, όπως και η γνωμάτευση τόσο του Συμβουλίου της Ευρώπης όσο και της Νομικής Υπηρεσίας της Δημοκρατίας, ότι η απόφαση για συνενώσεις είναι πλήρως τεκμηριωμένη και αιτιολογημένη, λόγω του εξαντλητικού και πολύχρονου διαλόγου που προηγήθηκε μεταξύ των καθ’ ύλην αρμοδίων οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Αγαπητά μέλη της Ένωσης, πρέπει να είστε περήφανοι γι’ αυτή την υπεύθυνη στάση και απόφασή σας, αφού είναι με γνώμονα τα κριτήρια που διαμορφώθηκαν μέσα από τις μελέτες που καταλήξαμε στις συγκεκριμένες προτάσεις.
Οι εισηγήσεις που έχετε σήμερα ενώπιον σας, προνοούν τη δημιουργία 17 νέων δήμων προσαρμοσμένων στη γεωγραφία της χώρας, με οικονομικές και κοινωνικές δυνατότητες που τους επιτρέπουν την μετάβαση στην επόμενη μέρα με ασφάλεια, αφού οι νέοι δήμοι πληρούν όλα τα κριτήρια.
Παράλληλα, με το νέο μοντέλο διοίκησης των δήμων διασφαλίζουμε ότι οι γειτονιές και τα χωριά μας που συνενώνονται, όχι μόνο δεν θα εξαφανιστούν όπως κάποιοι έσπευσαν να ισχυριστούν, αλλά θα είναι ισχυρότερα από πριν, με δική τους αντιπροσώπευση στα νέα δημοτικά συμβούλια. Η ονομασία τους διατηρείται, ενώ θα έχουν δικό τους εκτελεστικό όργανο – τον αντιδήμαρχο τους – καθώς επίσης και μικρό προϋπολογισμό για έργα τοπικού ενδιαφέροντος.
Ποτέ άλλοτε δεν είχαν ωριμάσει τόσο οι συνθήκες για να ολοκληρώσουμε αυτό που ξεκίνησε πριν 10 χρόνια.
Ποτέ δεν βρεθήκαμε τόσο κοντά σε μια τόσο ριζοσπαστική αλλά κυρίως επωφελή για τους πολίτες μεταρρύθμιση.
Ποτέ άλλοτε η κοινωνική απαίτηση για μεταρρύθμιση δεν ήταν τόσο έντονη, αλλά και ποτέ άλλοτε τα κοινοβουλευτικά κόμματα δεν βρέθηκαν τόσο κοντά σε μια κοινά αποδεκτή πρόταση.
Η προσπάθεια που ξεκίνησε από την Κυβέρνηση σε συνεργασία με την Ένωση Δήμων, πρέπει να ολοκληρωθεί με τη ψήφιση του νομοσχεδίου, ώστε να περάσουμε στην επόμενη μέρα.
Θα το επαναλάβω. Η πρόσφατη εμπειρία της πανδημίας απέδειξε περίτρανα ότι το υφιστάμενο αυτοδιοικητικό μοντέλο έκλεισε τον κύκλο του αναδεικνύοντας με εμφαντικό τρόπο τις αδυναμίες του συστήματος, το οποίο χωρίς την κρατική στήριξη θα οδηγείτο με μαθηματική ακρίβεια σε οικονομική κατάρρευση. Αυτό θα συνέβαινε εάν μεσούσης της κρίσης η Κυβέρνηση και το Υπουργείο Εσωτερικών δεν ενίσχυαν τη ρευστότητα των Δήμων, καταβάλλοντας πολύ ενωρίτερα την κρατική χορηγία, αναστέλλοντας την καταβολή των διαφόρων δόσεων προς το κράτος, την αποπληρωμή δόσεων προς τραπεζικά ιδρύματα, ακόμα και την καταβολή των τελών για τον οδικό φωτισμό προς την ΑΗΚ.
Δεν είναι όμως αυτούς τους Δήμους που οι πολίτες ζητούν.
Για να φτάσουμε στο σήμερα, η μεταρρύθμιση πέρασε από χίλια μύρια κύματα. Θα ήμουν λοιπόν αγνώμων εάν άφηνα ασχολίαστη την υπευθυνότητα με την οποία η ηγεσία της Ένωσης Δήμων συζήτησε και συνεργάστηκε μαζί μας. Θέλω να εξάρω, επίσης, την εξαιρετικά γόνιμη όσο και επωφελή συνεργασία με το νομικό σύμβουλο της Ένωσης Δήμων, τον αγαπητό Χρηστάκη Χριστοφίδη για τις πολύτιμές συμβουλές και νουθεσίες του.
Ευχαριστώ όμως και τους προκατόχους μου Υπουργούς, τον Σωκράτη Χάσικο που πρώτος τόλμησε και παρουσίασε ένα ρηξικέλευθο νομοσχέδιο, αλλά και τον Κωνσταντίνο Πετρίδη που τροχοδρόμησε τη διαδικασία.
Θα ήμουν, επίσης, άδικος εάν παρέλειπα να ευχαριστήσω, τόσο την ηγεσία της Ένωσης Κοινοτήτων προεξάρχοντος του Προέδρου Ανδρέα Κιτρομηλίδη, όσο και των λειτουργών του Υπουργείου Εσωτερικών και ιδιαίτερα του Αν. Διοικητικού Λειτουργού κ. Αντώνη Οικονομίδη.
Αυτή την ώρα όμως, πρωταγωνιστές είναι οι φίλοι βουλευτές και τα κοινοβουλευτικά κόμματα που καλούνται να πάρουν την καθοριστική απόφαση.
Και νομίζω πως εκφράζω όλες και όλους, λέγοντας πως έξω από αυτή την αίθουσα οι πολίτες, αδιαφορώντας για την κομματική ταυτότητα όλων μας, περιμένουν να ακούσουν τα ευχάριστα νέα μέσα από μια κοινή τοποθέτηση.
Θα είναι τεράστια νίκη για την χώρα μας, φίλες και φίλοι, η καθολική στήριξη της μεταρρύθμισης.
Θα συζητήσουμε και τις επόμενες βδομάδες στην Βουλή. Είμαστε πραγματικά πολύ κοντά.
Ενδεχόμενη ψήφιση του Νομοσχεδίου δεν είναι νίκη της Κυβέρνησης αλλά νίκη των πολίτων.
Φίλοι αρχηγοί και εκπρόσωποι των κοινοβουλευτικών κομμάτων, αφουγκραστείτε τους πολίτες.
Μην αφήσετε τις μικροδιαφορές να γίνουν εμπόδιο. Πρέπει να δούμε μπροστά. Η κοινωνία το απαιτεί. Αυτό περιμένει από εμάς.
Ένα καλύτερο κράτος, με μια εκσυγχρονισμένη τοπική αυτοδιοίκηση που θα σέβεται τον πολίτη και θα τον στηρίζει όταν αυτός το χρειάζεται.
Είμαι σίγουρος ότι όλοι μαζί μπορούμε να το πετύχουμε.
Εύχομαι κάθε καλό στις εργασίες της Γενικής σας Συνέλευσης. Σας ευχαριστώ.
