Η έκθεση «Οι Λατίνοι της Κύπρου» παρουσιάστηκε με μεγάλη επιτυχία τον Οκτώβριο του 2019 στη Λευκωσία και επαναλαμβάνεται στη Λεμεσό, στο πλαίσιο των εορτασμών για τα εξηντάχρονα της Βουλής των Αντιπροσώπων. Η επιλογή της Λεμεσού δεν έγινε τυχαία: Ο κοσμοπολίτικος χαρακτήρας της πόλης και το γεγονός ότι αποτελεί χώρο διαμονής πάρα πολλών μελών της θρησκευτικής ομάδας ανέδειξαν τη Λεμεσό ως τον πλέον κατάλληλο οικοδεσπότη για την έκθεση, η οποία έχει προγραμματιστεί να διαρκέσει μέχρι τα μέσα Οκτωβρίου. Αυτό αφενός θα διευκολύνει τα μέλη της ομάδας να επισκεφθούν την έκθεση και να ταξιδέψουν στο ιστορικό τους παρελθόν και αφετέρου θα δώσει την ευκαιρία σε ενδιαφερόμενους τουρίστες, αλλά και στα σχολεία μας να την περιδιαβάσουν και να ενημερωθούν για αυτή την ενδιαφέρουσα πτυχή της ιστορίας της Κύπρου.
Με στόχο λοιπόν την προσέλκυση σημαντικού αριθμού επισκεπτών, προνοήσαμε το υλικό να μεταφραστεί τόσο στα ιταλικά όσο και στα αγγλικά. Στο σημείο αυτό θέλω να εκφράσω τις θερμές μου ευχαριστίες στον Πρέσβη της Ιταλίας στην Κύπρο για τη μετάφραση των κειμένων στα ιταλικά, αλλά και την Αρχή Λιμένων για την ευγενή παραχώρηση της αίθουσας «Πλεύσις».
Ξεκινώντας από τις περιόδους της Φραγκοκρατίας και της Ενετοκρατίας και φτάνοντας στη συνταγματική αναγνώριση της θρησκευτικής ομάδας των Λατίνων και την εκπροσώπησή της στη νομοθετική εξουσία, η έκθεση προβάλλει την έλευση και την πορεία των Λατίνων στην Κύπρο. Βέβαια, δεν πρόκειται για μία έκθεση αμιγώς ιστορικού χαρακτήρα και ενδιαφέροντος, αφού σε αυτήν αποτυπώνονται η οικονομική και η πολιτική δράση της θρησκευτικής ομάδας των Λατίνων, η κοινωνική και φιλανθρωπική της προσφορά, καθώς και οι επιδράσεις της δυτικής κουλτούρας στον πολιτισμό του νησιού.
Η σχέση των Λατίνων της Κύπρου με το νησί ξεκινά το 1126 μ.Χ., όταν Ενετοί και Γενοβέζοι έμποροι εγκαθίστανται για πρώτη φορά στον τόπο μας. Κομβικό σημείο όμως στην ιστορία της θρησκευτικής ομάδας αποτελεί η κατάκτηση της Κύπρου από τον Ριχάρδο Α΄ τον Λεοντόκαρδο και η πώλησή της στη συνέχεια στον Γκυ ντε Λουζινιάν. Ιππότες, στρατιωτικοί, έμποροι, αλλά και πολλά ρωμαιοκαθολικά θρησκευτικά τάγματα εγκαθίστανται στην Κύπρο, αφού το νησί αποτελούσε έναν ασφαλή χριστιανικό σταθμό. Η κατάκτηση της Κύπρου από τους Τούρκους το 1571 επιβάλλει την προσχώρηση των Λατίνων, είτε στον ισλαμισμό, είτε στο ορθόδοξο χριστιανικό δόγμα και υποχρεώνει τους Ευρωπαίους ευγενείς και τους εκπροσώπους της λατινικής εκκλησίας να εγκαταλείψουν την Κύπρο.
Με την αποκατάσταση των σχέσεων της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας με τους Οθωμανούς το 1573, Ευρωπαίοι ρωμαιοκαθολικοί, έμποροι και στελέχη προξενείων, εγκαθίστανται στο νησί και η θρησκευτική ομάδα των Λατίνων αρχίζει να μεγαλώνει ξανά. Παράλληλα, ρωμαιοκαθολικά μοναχικά τάγματα επιστρέφουν στην Κύπρο και ιδρύουν μοναστήρια και εκπαιδευτήρια. Κατά την περίοδο της Αγγλοκρατίας οι συνθήκες καθίστανται πλέον ευνοϊκές για την ελεύθερη εγκατάσταση στην Κύπρο ρωμαιοκαθολικών από διάφορα ευρωπαϊκά έθνη, οι οποίοι αποτέλεσαν τον πυρήνα της σημερινής θρησκευτικής ομάδας.
Στο Σύνταγμα της Κυπριακής Δημοκρατίας οι Λατίνοι της Κύπρου αναγνωρίστηκαν ως θρησκευτική ομάδα, όπως και οι Αρμένιοι και οι Μαρωνίτες, με δικαίωμα επιλογής της κοινότητας, στην οποία επιθυμούσαν να ενταχθούν. Μετά από δημοψήφισμα τον Νοέμβριο του 1960 η θρησκευτική ομάδα των Λατίνων εντάχθηκε στην ελληνική κοινότητα με αντιπρόσωπο στην Ελληνική Κοινοτική Συνέλευση, ο οποίος μετά τη διάλυσή της, τον Μάρτιο του 1965, μετακινήθηκε στη Βουλή των Αντιπροσώπων. Το 1970 ψηφίστηκε ο περί Θρησκευτικών Ομάδων (Εκπροσώπησις) Νόμος για την οριστική ρύθμιση της εκπροσώπησης των τριών θρησκευτικών ομάδων. Έκτοτε οι τρεις αντιπρόσωποι των θρησκευτικών ομάδων εκλέγονται, όπως και τα μέλη της Βουλής, κάθε πενταετία, μετέχουν στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Παιδείας και Πολιτισμού, παρευρίσκονται στις συνεδριάσεις της ολομέλειας του σώματος και εκφράζουν τις απόψεις τους για θέματα που αφορούν την ομάδα τους. Τα μέλη της θρησκευτικής ομάδας έχουν ταυτόχρονα το δικαίωμα να κατέρχονται στις βουλευτικές εκλογές για τις 56 έδρες του κοινοβουλίου.
Η έκθεση φωτογραφίας και αντικειμένων που εγκαινιάζουμε απόψε αποτυπώνει την εγκατάσταση και την πορεία της λατινικής εκκλησίας στην Κύπρο, την ανέγερση οχυρωματικών έργων, τις λατινικές επιρροές στην ορθόδοξη εκκλησιαστική αρχιτεκτονική, καθώς και την επίδραση της παρουσίας των Λατίνων στο κυπριακό γλωσσικό ιδίωμα και στα τοπωνύμια του νησιού μας. Ένα μεγάλο μέρος της έκθεσης αφιερώνεται στην προσφορά των Λατίνων στον τομέα της εκπαίδευσης, αφού τα σχολεία που ιδρύθηκαν από τάγματα ρωμαιοκαθολικών μοναχών αποτέλεσαν πυρήνες μόρφωσης για όλα τα παιδιά της Κύπρου, ανεξαρτήτως καταγωγής, εθνικότητας ή θρησκεύματος. Τέλος, στην έκθεση παρουσιάζονται εξέχουσες προσωπικότητες των Λατίνων, καθώς και οι αντιπρόσωποι της θρησκευτικής τους ομάδας στη Βουλή των Αντιπροσώπων.
Στο σημείο αυτό θα ήθελα να ευχαριστήσω την αντιπρόσωπο της θρησκευτικής ομάδας των Λατίνων στη Βουλή κ. Αντωνέλλα Μαντοβάνη, που είχε την πρωτοβουλία για την πραγματοποίηση αυτής της έκθεσης, καθώς και αρχεία και ιδιωτικές συλλογές που προσέφεραν πολύτιμο υλικό για την ετοιμασία και την παρουσίαση της έκθεσης τόσο στη Λευκωσία όσο και στη Λεμεσό. Τέλος, θα ήθελα να ευχαριστήσω όλους εσάς για την παρουσία σας απόψε.
