Δηλώσεις του Υπουργού Οικονομικών για το 15ετές ομόλογο και για άλλα οικονομικά θέματα τρεχούσης φύσεως
Για το 15ετές ομόλογο, καθώς και για άλλα τρεχούσης φύσεως οικονομικά θέματα, ο Υπουργός Οικονομικών κ. Χάρης Γεωργιάδης προέβη την Τετάρτη 20 Φεβρουαρίου 2019 σε δηλώσεις στο «Πρωινό Δρομολόγιο» του Τρίτου Προγράμματος Ραδιοφώνου του ΡΙΚ.
Το πλήρες κείμενο των ερωτοαπαντήσεων έχει ως ακολούθως:
«Ερώτηση: Πώς σχολιάζετε τις διάφορες δηλώσεις για το 15ετές ομόλογο οι οποίες μιλούν για σταθερότητα της οικονομίας μας;
Απάντηση: Αυτές δεν είναι δηλώσεις που εκφράζονται από εμάς τους ίδιους στο εσωτερικό, από την Κυβέρνηση, τη συμπολίτευση, την αντιπολίτευση. Μιλούν οι αγορές. Με αυτό τον τρόπο εκφράζεται εμπράκτως η άποψη/εκτίμηση της διεθνούς επενδυτικής κοινότητας. Ξέρω πως είναι λίγο δύσκολο για τον συμπολίτη μας να αντιληφθεί το άμεσο όφελος από μια τέτοια εξέλιξη. Είναι γεγονός ότι το όφελος είναι έμμεσο και όχι άμεσο. Δηλαδή, δεν θα αλλάξει κάτι σήμερα για τα οικονομικά δεδομένα των κυπριακών νοικοκυριών, των επιχειρήσεων και της οικονομίας μας γενικότερα. Έμμεσα όμως είναι μια εξαιρετικά σημαντική εξέλιξη την οποία μπορούμε πιο εύκολα ν’ αντιληφθούμε στην απουσία της. Περάσαμε περιόδους που δεν είχαμε αυτή τη δυνατότητα, όχι μόνο για 15 χρόνια να αντλούμε δανεισμό τόσο μακράς διάρκειας, αλλά ούτε και βραχυπρόθεσμο. Συσσωρεύονταν μεγάλες υποχρεώσεις, διαταρασσόταν ο οικονομικός σχεδιασμός και ,τελικά, ακυρωνόταν η δυνατότητα κράτους και οικονομίας να λειτουργήσουν με τη διολίσθηση σε μια ύφεση. Είναι λοιπόν πιο εύκολο ν’ αντιληφθούμε τη σημασία όταν δεν υπάρχει αυτή η πρόσβαση στις αγορές. Το όφελος είναι μακροπρόθεσμο και στρατηγικής σημασίας. Υπάρχει και μια πρακτική πτυχή: το ότι σπρώχνουμε τις λήξεις χρέους πλέον σε βάθος χρόνου για να μπορούμε με πολύ μεγαλύτερη άνεση και οικονομική να τις διαχειριστούμε. Πρακτικό όφελος και σημαντικό μάλιστα θεωρώ το ότι μπαίνουμε στον χάρτη, στο ραντάρ, ενός πολύ σημαντικού αριθμού επενδυτών, π.χ. επενδυτικών ταμείων.
Στο πλαίσιο της διαχείρισης του δημόσιου χρέους έχουμε πολύ βραχυπρόθεσμο δανεισμό του ενός μηνός, ο οποίος αντλείται κατά κύριο λόγο στο εσωτερικό από τράπεζες και κάποια ταμεία πρόνοιας στο εσωτερικό για τα οποία δεν πληρώνουμε τίποτα. Υπάρχει ένα οριακά αρνητικό επιτόκιο, δηλαδή παίρνουμε για να δανείσουμε. Όσο όμως πιο μακροπρόθεσμη είναι η διάρκεια του χρέους, προφανώς τόσο μεγαλύτερο είναι το δυνητικό ρίσκο και αυξάνεται το επιτόκιο. Ένα κράτος δεν πρέπει να έχει μόνο βραχυπρόθεσμο δανεισμό, ούτε μόνο μεσοπρόθεσμο δανεισμό. Για να έχει μια όσο γίνεται πιο αξιόπιστη διαχείριση του χρέους του πρέπει να επεκτείνεται και σε μακροπρόθεσμο δανεισμό. Στην ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας πρώτη φορά εκδόθηκε τόσο μακράς διάρκειας ομόλογο (15 χρόνια). Αυτό έχει τη σημασία του: δείχνει ότι και η μακροπρόθεσμη εκτίμηση για την κυπριακή οικονομία είναι θετική. Λέω ότι είναι θετικές οι προσδοκίες και οι εκτιμήσεις των επενδυτών, αλλά είναι στο χέρι μας να επιβεβαιώσουμε αυτές τις προσδοκίες και να τις ενισχύσουμε συνεχίζοντας μια οικονομική πολιτική που σταδιακά φέρνει αποτελέσματα.
Ερώτηση: Στην Ευρωζώνη το 15ετές ομόλογο είναι το πιο μακροπρόθεσμο;
Απάντηση: Όχι. Έχω την εντύπωση ότι υπάρχουν και ομόλογα πολλών δεκαετιών. Υπάρχουν και πολύ πιο μακροπρόθεσμες προθεσμίες στο δημόσιο χρέος, αν και δεν είναι πρακτική εισήγηση. Το μέτρο σύγκρισης είναι το δεκαετές και πάνω σ’ αυτό γίνονται και οι συγκρίσεις μεταξύ των κρατών ή μάλλον καλύτερα συγκρίσεις ανάμεσα στα κράτη και στη Γερμανία, που θεωρείται παγκοσμίως το πιο σταθερό και ασφαλές ομόλογο. Οι συγκρίσεις λοιπόν γίνονται με το γερμανικό δεκαετές. Το κυπριακό δεκαετές κινείται περίπου γύρω στο 2%. Εκεί είναι οι αποδόσεις σήμερα, εξαιρετικά θετικές. Το 15ετές ήταν πολύ λογικό να είναι γύρω στο 2.75%, δηλαδή κάπως πιο πάνω.
Θα ήθελα να αναγνωρίσω το έργο του Γραφείου Διαχείρισης Δημόσιου Χρέους του Υπουργείου Οικονομικών, το οποίο είναι σε συνεχή επαφή με τις αγορές και την επενδυτική κοινότητα. Συνεργαζόμαστε σε κάθε έκδοση με μεγάλες επενδυτικές τράπεζες, άρα τρεις μεγάλες διεθνείς επενδυτικές τράπεζες ενήργησαν και αυτή τη φορά ως οι ανάδοχοι της έκδοσης. Την περασμένη εβδομάδα είχαν διεξαχθεί επισκέψεις μεικτών κλιμακίων του Υπουργείου Οικονομικών μαζί με τους συμβούλους μας σε ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, άρα η επαφή μας με τις αγορές είναι συνεχής και προφανώς όταν επιχειρούμε ένα βήμα βασιζόμαστε σε θετικές ενδείξεις. Ξέραμε λοιπόν ότι η υποδοχή θα ήταν θετική. Ομολογώ ότι τα 8 δις. ευρώ για 15ετές ομόλογο είναι εξαιρετικά θετική ένδειξη για μια οικονομία που έχει μέγεθος 20 δις. ευρώ.
Ερώτηση: Τι γίνεται με το ρωσικό δάνειο;
Απάντηση: Έχουμε ήδη αρχίσει να το αποπληρώνουμε. Δεν ήταν αρκετά ακριβό στην αρχή. Στο πλαίσιο της διαβούλευσης όμως με τη Ρωσική Κυβέρνηση μειώθηκε το επιτόκιο. Δεν θα το χαρακτήριζα ακριβώς κακό δάνειο. Είναι όμως ασυνήθιστο για ένα κράτος-μέλος της Ευρωζώνης να δανείζεται από άλλο κράτος. Τα κράτη δανείζονται από τις αγορές και όχι από άλλα κράτη. Είναι λοιπόν ένα ασυνήθιστο δάνειο. Το ¼ έχει ήδη εξοφληθεί και ακολουθούμε τον προγραμματισμό εξόφλησης. Σίγουρα το 15ετές ομόλογο δεν θα χρησιμοποιηθεί για να καλυφθούν ελλείμματα, διότι δεν λειτουργούμε με ελλειμματικό ,αλλά με ισοσκελισμένο προϋπολογισμό. Κατ’ ακρίβεια έχουμε θετικό πρόσημο, έχουμε κάποια πλεονάσματα κάθε χρόνο. Επομένως, αυτές οι πράξεις δανεισμού δεν είναι «για να κλείσουν τρύπες». Υπενθυμίζω ότι το ρωσικό δάνειο έκλεισε πιεστικές ανάγκες. Άρα δεν έχουμε τέτοια άμεση ανάγκη. Είναι στο πλαίσιο της συνήθους διαχείρισης του παλαιότερου χρέους που πρέπει σιγά σιγά να μειωθεί, αλλά ασφαλώς και με πράξεις αναχρηματοδότησης, δηλαδή σπρώχνοντάς το παρακάτω ούτως ώστε η εξόφλησή του να μην γίνει δια μιας (καθώς αυτό σημαίνει ότι θα έπρεπε μερικά δις. ευρώ τον χρόνο να διατίθενται για καθαρές αποπληρωμές σε έναν προϋπολογισμό των 6 περίπου δις. ευρώ που έχουμε). Μειώνουμε το χρέος όχι μόνο ως ποσοστό του ΑΕΠ, αλλά και με πραγματικούς αριθμούς, αλλά βεβαίως χρειαζόμαστε και καινούριο δανεισμό για αναχρηματοδότηση για να κάνουμε αυτή τη διαχείριση και την εξόφλησή του πιο διαχειρίσιμη και σε βάθος χρόνου.
Ερώτηση: Σας ανησυχούν οι αποφάσεις των δικαστηρίων για τα ωφελήματα των δημόσιων υπαλλήλων;
Απάντηση: Ανάλογα με το τι θα αποφασίσουν τα δικαστήρια, θα δούμε πώς υλοποιούμε τις αποφάσεις τους. Αλλά, δεν θεωρώ σωστό να σχολιάζω εν εξελίξει δικαστικές διαδικασίες. Το δικαστήριο δεν έχει αποφασίσει ακόμη τι θα γίνει με τις αποκοπές που έγιναν στους δημόσιους υπαλλήλους το 2011-2012, συνεπώς δεν θα μπορούσα και δεν θα ήταν καθόλου σωστό να σχολιάζω με τρόπο που μπορεί να θεωρηθεί ότι παρεμβαίνω σε μια διαδικασία. Αυτό που μπορώ να πω είναι πως είναι καταγεγραμμένος ως ένας σοβαρότατος δυνητικός κίνδυνος. Δηλαδή, στις ετήσιες εκθέσεις που συνοδεύουν πλέον τον προϋπολογισμό και τον δημοσιονομικό μας σχεδιασμό καταγράφεται ως ένας σοβαρότατος κίνδυνος και για να το πω πολύ απλά ανησυχώ γι’ αυτές τις διαδικασίες. Από την άλλη, για να δείξουμε και εμπράκτως ανταπόκριση (πάντοτε όμως στο μέτρο των οικονομικών δυνατοτήτων για να μην υπάρξει διατάραξη αυτής της σταθερής θετικής προοπτικής) έχουμε ήδη προτείνει (και η Βουλή έχει ήδη εγκρίνει με νομοθεσία) τη σταδιακή άρση των αποκοπών μέχρι την 1η Ιανουαρίου 2023, όταν (βάσει της καινούριας νομοθεσίας που ψηφίστηκε πέρυσι) θα έχουν αρθεί πλήρως οι αποκοπές. Αυτό που σχολιάζω δεν είναι οι επικείμενες αποφάσεις του δικαστηρίου. Εξηγώ την οικονομική λογική. Αν πάμε (όπως έχουμε προτείνει και όπως έχει εγκρίνει η Βουλή) σε μια σταδιακή άρση των αποκοπών μέχρι την 1η Ιανουαρίου του 2023 (που δεν θα υπάρχουν), είναι οικονομικά διαχειρίσιμο. Δεν θα προκύψει οικονομικό πρόβλημα. Αν πάμε σε πλήρη και άμεση αποκατάσταση των αποκοπών, τότε (χωρίς να θέλω να προβαίνω σε σχόλια που μπορεί να θεωρηθούν παρέμβαση σε μια δικαστική διαδικασία) αυτό το ενδεχόμενο είναι ήδη καταγεγραμμένο ως ένας σοβαρός δυνητικός κίνδυνος για την οικονομία μας.
Ερώτηση: Για τη πρόσφατη απόφαση σχετικά με τα εφάπαξ, έχετε συνεννοηθεί πώς θα το χειριστείτε; Θα εφεσιβληθεί και αυτή η απόφαση;
Απάντηση: Όχι, δεν έχει αποφασιστεί ακόμα κάτι. Περιμένω ανάλυση για τις συνέπειες. Υποψιάζομαι ότι θα είναι ένα ενδεχόμενο που θα εξετάσουμε με τη Νομική Υπηρεσία, όπως έχει ήδη γίνει για την περίπτωση των συντάξεων των δημόσιων υπαλλήλων.
Ερώτηση: Είναι υπ’ αριθμόν 1 κίνδυνος αυτό;
Απάντηση: Όσον αφορά δικαστικές αποφάσεις, ναι, είναι. Έχουμε αντιμετωπίσει επιτυχώς κάποιες άλλες που σχετίζονται με τραπεζικά ζητήματα και διεθνείς επιδιαιτησίες που ήταν εξίσου μεγάλης εμβέλειας και δυνητικού κινδύνου. Αυτές έχουν αντιμετωπιστεί θετικά. Ήταν εξάλλου πολύ στέρεα η υπόθεση της Δημοκρατίας. Αυτό δεν είναι κάτι καινούριο. Είναι καταγεγραμμένο στις εκθέσεις που αποτυπώνουν τους δυνητικούς κινδύνους που κατατίθενται και στο Υπουργικό και στη Βουλή. Είναι ένας σοβαρός κίνδυνος.
Ερώτηση: Έχει ’κολλήσει’ κάπου σε διαδικαστικά ζητήματα το σχέδιο ΕΣΤΙΑ;
Απάντηση: Όχι. Δεν θεωρώ ότι έχει’ κολλήσει’. Είμαστε σχεδόν έτοιμοι. Έχουν εξασφαλιστεί όλες οι εγκρίσεις. Θυμίζω ότι και από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και από τη Βουλή έχει αποδεσμευτεί το κονδύλι. Τα έγγραφα είναι έτοιμα. Το νομικό/συμφωνητικό έγγραφο που θα υπογραφτεί μεταξύ κράτους και τραπεζών είναι στη Νομική Υπηρεσία. Μόλις το ελέγξει η Νομική Υπηρεσία, θα το υπογράψουν οι τράπεζες και θα τεθεί σε τροχιά εφαρμογής.
Ερώτηση: Έχουν τεθεί ζητήματα προσωπικών δεδομένων;
Απάντηση: Έχει υπάρξει συνεννόηση με την Επίτροπο Προσωπικών Δεδομένων, δεν γνωρίζω αν προκύπτει κάτι νεότερο. Το τελικό σχέδιο με όλα τα έγγραφα όπως έχουν διαμορφωθεί θα ξαναπεράσει τυπικά από το Υπουργικό Συμβούλιο. Είναι λογικό να αναμένει κάποιος ότι εντός Μαρτίου το σχέδιο θ’ αρχίσει να λειτουργεί.
Ερώτηση: Τι γίνεται με τα περιουσιακά στοιχεία της πρώην Συνεργατικής;
Απάντηση: Το Υπουργικό Συμβούλιο έλαβε ήδη πλήρη ενημέρωση και απόφαση πριν 2 εβδομάδες και έχει διαβιβαστεί και στη Βουλή. Τα περιουσιακά αυτά στοιχεία δεν ανήκουν στο κράτος. Ανήκαν στο Συνεργατισμό. Ο Συνεργατισμός τον περασμένο Σεπτέμβριο κατέθεσε την τραπεζική άδεια που είχε και έλαβε άδεια φορέα διαχείρισης δανείων από την Κεντρική Τράπεζα. Δεν αλλάζει τίποτα όσον αφορά τη νομική οντότητα, ούτε όσον αφορά τα περιουσιακά στοιχεία αυτής της νομικής οντότητας που μέχρι πέρυσι είχε τραπεζική άδεια ενώ τώρα είναι αδειοδοτημένος φορέας. Αυτό που άλλαξε είναι ότι αυτή η εταιρία (παρόλο που είναι κρατική) χρωστά λεφτά στο κράτος, δηλαδή την περυσινή κρατική ενίσχυση. Μας ενδιαφέρει πολύ το ενδεχόμενο (και αυτό ανακοίνωσε και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας) ένα μέρος αυτής της οφειλής προς το κράτος να μην την εισπράξουμε σε χρήμα (μέσα από την πώληση των ακινήτων) αλλά να την εισπράξουμε σε είδος (σε ακίνητα). Έγινε πλήρης καταγραφή ακίνητο με ακίνητο. 2,850 ακίνητα έχουν καταγραφεί. Τα 2/3 είναι οικόπεδα και χωράφια. Αυτά δεν μας ενδιαφέρουν. Αυτά που μας ενδιαφέρουν είναι κάποια υποστατικά που μπορούν να αξιοποιηθούν για ανάγκες κάποιων Υπουργείων, κάποιων Υπηρεσιών και κάποιων Υπηρεσιών της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Το κράτος έχει πρόθεση να τα αποκτήσει. Η μεταβίβαση δεν θα είναι δωρεάν. Θα είναι με όρους αγοράς. Αντί όμως να πληρώσουμε, θα αφαιρεθεί από αυτά που οφείλονται στο κράτος. Έχει ήδη ληφθεί Απόφαση από το Υπουργικό Συμβούλιο. Έχει οριστεί επιτροπή αποτελούμενη από τρεις Γενικούς Διευθυντές Υπουργείων ή εκπροσώπους τους, οι οποίοι θα συλλέξουν τα αιτήματα, θα αξιολογήσουν την κάθε περίπτωση ξεχωριστά (αξία του ακινήτου, για ποιό σκοπό τα χρειάζεται ο Δήμος/η Κοινότητα/το Υπουργείο κ.ά.), θα υποβληθεί ολοκληρωμένη πρόταση στο Υπουργικό Συμβούλιο και όταν τα αποκτήσει το κράτος, θα έχει την ευχέρεια να τα παραχωρήσει για χρήση εκεί όπου χρειάζεται. Αυτή η διαδικασία βρίσκεται σε εξέλιξη, άρα αυτό που χρειάζεται είναι να υποβάλουν οι ενδιαφερόμενοι –όσοι δεν το έχουν πράξει- ένα αιτιολογημένο αίτημα ότι το τάδε ακίνητο στην τάδε κοινότητα θα χρησιμοποιηθεί για τον τάδε σκοπό. Όχι επειδή είναι εντός μιας κοινότητας να το αποκτήσει χωρίς να ξέρει τι να το κάνει. Στο κάτω-κάτω αυτά τα ακίνητα έχουν αξία. Αν όμως υπάρχει καλός σκοπός, η πρόθεση του κράτους –όπως δήλωσε και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας- είναι δεδομένη. Αυτό θα πράξουμε. Είναι μια ευκαιρία να ικανοποιήσουμε κάποιες στεγαστικές ανάγκες μέσα από αυτή τη διαδικασία που έχω περιγράψει.»
