Η παρούσα πρόταση εντάσσεται στο πλαίσιο της φορολογικής μεταρρύθμισης και στον εκσυγχρονισμό και περαιτέρω απλούστευση του φορολογικού πλαισίου που διέπει την απόκτηση, κατοχή και εκποίηση ακίνητης ιδιοκτησίας.
Η εν λόγω μεταρρύθμιση του υπό αναφορά πλαισίου εστιάζεται στη μείωση του φορολογικού βάρους των νοικοκυριών και επιχειρήσεων στα μέτρα των δημοσιονομικών δυνατοτήτων του κράτους διασφαλίζοντας ένα ικανοποιητικό επίπεδο εσόδων, έτσι ώστε να μην διακινδυνεύσει η πορεία των δημόσιων οικονομικών και ο στόχος για σταδιακή και σταθερή μείωση του δημόσιου χρέους. Επιχειρείται ταυτόχρονα η συμμόρφωση με το Ευρωπαϊκό κεκτημένο.
Συγκεκριμένα, η όλη φιλοσοφία του προτεινόμενου πλαισίου μεταρρύθμισης της φορολόγησης της ακίνητης ιδιοκτησίας περιστρέφεται γύρω από τον καθορισμό μιας μόνο φορολογίας με χαμηλό ενιαίο φορολογικό συντελεστή που θα διασφαλίζει ταυτόχρονα την καθιέρωση ενός λιγότερου στρεβλωτικού, απλοποιημένου και πιο αναπτυξιακού συστήματος φορολογίας της ακίνητης περιουσίας, και την ενθάρρυνση της φορολογικής συμμόρφωσης.
Με γνώμονα τα πιο πάνω και σε συνέχεια του τι είχε προταθεί και αποφασισθεί στο Υπουργικό Συμβούλιο στη 1η Ιουλίου 2015 ετοιμάσθηκε η παρούσα πρόταση στην οποία προτείνονται οι ακόλουθες ρυθμίσεις:
• Επιβολή του Φόρου Ακίνητης Ιδιοκτησίας στη βάση ενιαίου συντελεστή φορολόγησης της τάξης του 0.5‰, αντί 1.0‰ που είχε αρχικά προταθεί, επί των τιμών της τελευταίας γενικής εκτίμησης που διενεργείται σύμφωνα με τον περί Ακίνητης Ιδιοκτησίας (Διακατοχή, Εγγραφή και Εκτίμηση) Νόμο.
• Διατήρηση των ποσοστών έκπτωσης ύψους 20% για έγκαιρη ηλεκτρονική πληρωμή του Φόρου Ακίνητης Ιδιοκτησίας μέσω διαδικτύου ή μέσω πιστωτικών ιδρυμάτων και έκπτωση ύψους 17.5% για έγκαιρη πληρωμή στα ταμεία του Τμήματος Φορολογίας.
• Φορολογίες ύψους μέχρι €25 ανά ιδιοκτήτη που προκύπτουν από την ενιαία φορολόγηση, δεν θα απαιτούνται ούτε θα καταβάλλονται. Η συγκεκριμένη ρύθμιση απαλλάσσει πλήρως περίπου το 19% των ιδιοκτητών.
• Πλήρης κατάργηση του Δημοτικού και Κοινοτικού Τέλους που επιβάλλεται σε επίπεδο Αρχών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ως είχε αρχικά προταθεί.
• Μείωση των μεταβιβαστικών τελών στο 50% για όλες τις πωλήσεις ακινήτων. Πρόκειται για μονιμοποίηση της ρύθμισης που είχε εφαρμοστεί με προσωρινή ισχύ μέχρι 31/12/2016 και η οποία αναμένεται να συνεχίσει να συμβάλει στη μείωση του όγκου των μη εκδομένων τίτλων από τους ιδιοκτήτες, καθώς και του όγκου των συσσωρευμένων τίτλων που δεν έχουν παραληφθεί από τους αγοραστές ακίνητης περιουσίας.
• Επιβολή ΦΠΑ με συντελεστή ύψους 19% στις αγοραπωλησίες «γηπέδων προς οικοδόμηση».
Οι προτεινόμενες ρυθμίσεις και ειδικά η κατάργηση του Δημοτικού και Κοινοτικού Τέλους που επιβάλλεται σε επίπεδο Αρχών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, καθώς και η μονιμοποίηση της μείωσης των μεταβιβαστικών τελών στο 50% αποσκοπούν στην ελάφρυνση του φορολογικού βάρους επί των συναλλαγών και κατοχής ακίνητης ιδιοκτησίας, αλλά και της απλοποίησης του όλου πλαισίου εφόσον αποσκοπεί στη μείωση του διοικητικού άχθους και του κόστους συμμόρφωσης των πολιτών.
Η επιβολή ενός ενιαίου φορολογικού συντελεστή για το φόρο ακίνητης ιδιοκτησίας, επίσης προκρίνεται στα πλαίσια της ελάφρυνσης και απλοποίησης του όλου συστήματος αλλά και λόγω του ότι θεωρείται πιο δίκαιος και περιορίζει τις στρεβλώσεις. Οι κλιμακωτοί φορολογικοί συντελεστές στα ακίνητα αυξάνουν την πιθανότητα να δημιουργηθούν κίνητρα για φόρο-αποφυγή και αντικίνητρα για επενδύσεις.
Όσον αφορά την πρόταση για επιβολή ΦΠΑ με συντελεστή ύψους 19% αυτό προκύπτει λόγω εναρμόνισης μας με το κοινοτικό κεκτημένο. Συγκεκριμένα, η επιβολή ΦΠΑ σε αγοραπωλησίες οικοδομήσιμης γης θα έπρεπε να τίθεντο σε ισχύ από την 1η Ιανουαρίου 2008. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή με σειρά επιστολών προειδοποίησε τις Κυπριακές Αρχές ότι θα πρέπει να προχωρήσουν άμεσα με συμμόρφωση με το κοινοτικό κεκτημένο. Επεξήγηση του νομικού πλαισίου της επιβολής ΦΠΑ στις αγοραπωλησίες «γηπέδων προς οικοδόμηση» επισυνάπτεται στο Παράρτημα Ι.
Παράλληλα η προτεινόμενη φορολογική μεταρρύθμιση της ακίνητης περιουσίας περιστρέφεται γύρω από τους πιο κάτω πυλώνες:
• Ενοποίηση της φορολόγησης ακίνητης ιδιοκτησίας που επιβάλλεται σε επίπεδο αρχών τοπικής αυτοδιοίκησης, με αυτή που επιβάλλεται σε επίπεδο κεντρικής κυβέρνησης, διευρύνοντας τη φορολογική βάση επιτρέποντας έτσι την εισαγωγή ενός μειωμένου ενιαίου Συντελεστή (flat rate) φορολόγησης της τάξης του 0.5‰ επί των τιμών της εκάστοτε τελευταίας γενικής εκτίμησης που διενεργείται σύμφωνα με τον περί Ακινήτου Ιδιοκτησίας (Διακατοχή, Εγγραφή και Εκτίμηση) Νόμου δηλαδή την 1.1.2013.
• Την ανάθεση του ενιαίου μηχανισμού επιβολής/είσπραξης της φορολογίας στο Τμήμα Φορολογίας. Η επιλογή αυτή έχει εξεταστεί και φαίνεται να παρουσιάζει σημαντικά συγκριτικά πλεονεκτήματα, όπως μεγαλύτερη ευκολία υλοποίησης, χαμηλότερο κόστος υλοποίησης, αμεσότερη κάλυψη ανάγκης είσπραξης κοινοτικών τελών και εμπειρία Τμήματος Φορολογίας στην είσπραξη σημαντικών οφειλών.
• Από τις συνολικές εισπράξεις που προκύπτουν από την επιβολή του φόρου ακίνητης περιουσίας, θα μεταφέρεται προς όφελος των Αρχών Τοπικής Αυτοδιοίκησης μέσω της Ένωσης Δήμων και Κοινοτήτων, ποσό με σκοπό την πλήρη κάλυψη της απώλειας των εσόδων από το Δημοτικό και Κοινοτικό Τέλος.
Δημοσιονομικές Επιπτώσεις
Η μείωση των εσόδων από την επιβολή του ενιαίου φορολογικού συντελεστή για τον φόρο ακίνητης ιδιοκτησίας ύψους 0.5‰ σε περιουσίες με αξίες του 1.1.2013 και την κατάργηση του Δημοτικού και Κοινοτικού Τέλους ανέρχεται στα €58 εκ. (€45 αντί €103 εκ.).
Η επιβολή ΦΠΑ στις αγοραπωλησίες «γηπέδων προς οικοδόμηση» υπολογίζεται να αυξήσει τα έσοδα κατά € 24 εκ.
Συνεπώς οι δημοσιονομικές επιπτώσεις από τις πιο πάνω προτεινόμενες μεταρρυθμίσεις θα είναι αρνητικές και υπολογίζονται στα € 34 εκ. ή ως ποσοστό του ΑΕΠ στο 0.2%.
Ο Υπουργός Οικονομικών που θα είναι ο εισηγητής της παρούσας Πρότασης, αφού ενημερώσει το Υπουργικό Συμβούλιο για το προτεινόμενο πλαίσιο, θα καλέσει το Συμβούλιο να:
(α) εξουσιοδοτήσει τον Υπουργό Οικονομικών όπως αποσύρει το Νομοσχέδιο που εκκρεμεί στην Βουλή των Αντιπροσώπων και προνοεί για την Επιβολή Φορολογίας επί της Ακίνητης Περιουσίας,
(β) επιβεβαιώσει την απόφαση του ημερομηνίας 1 Ιουλίου, 2015 όσον αφορά την πλήρη κατάργηση του Δημοτικού και Κοινοτικού Τέλους.
(γ) εγκρίνει το συνημμένο στην Πρόταση νομοσχέδιο που προνοεί για την Επιβολή Φορολογίας επί της Ακίνητης Περιουσίας (Παράρτημα ΙΙ της Πρότασης),
(δ) εγκρίνει το συνημμένο στην Πρόταση νομοσχέδιο που τιτλοφορείται ο περί Κτηματολογίου και Χωρομετρικού Τμήματος (Τέλη και Δικαιώματα) Τροποποιητικός Νόμος (Κεφ. 219) (Παράρτημα ΙΙΙ της Πρότασης),
(ε) εγκρίνει το συνημμένο στην Πρόταση νομοσχέδιο που τιτλοφορείται ο περί Φόρου Προστιθέμενης Αξίας Τροποποιητικός Νόμος (Παράρτημα ΙV της Πρότασης),
(στ) εξουσιοδοτήσει τον Υπουργό Οικονομικών να καταθέσει στη Βουλή των Αντιπροσώπων τα προτεινόμενα νομοσχέδια συνοδευόμενα από τις Αιτιολογικές Εκθέσεις του Γενικού Εισαγγελέα και τα Ερωτηματολόγια Ανάλυσης του Αντίκτυπου, για ψήφιση τους σε Νόμο και να δημοσιεύσει την Απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας.
Παράρτημα Ι
Σύμφωνα με το κοινοτικό κεκτημένο (Οδηγία 2006/112/ΕΚ) τα κράτη μέλη υποχρεούνται να φορολογούν με ΦΠΑ τα «γήπεδα προς οικοδόμηση» που παραδίδονται στο πλαίσιο άσκησης οικονομικής δραστηριότητας, με τον εκάστοτε σε ισχύ κανονικό συντελεστή ΦΠΑ, ο οποίος ανέρχεται στο 19%. Ως «οικονομική δραστηριότητα» με βάση το κοινοτικό κεκτημένο, θεωρείται κάθε δραστηριότητα του παραγωγού, του εμπόρου ή του παρέχοντος υπηρεσίες, περιλαμβανομένων και των δραστηριοτήτων εξόρυξης, αγροτικών δραστηριοτήτων καθώς και των δραστηριοτήτων των ελεύθερων επαγγελμάτων. Ως οικονομική δραστηριότητα θεωρείται, επίσης, η εκμετάλλευση ενσώματου ή άυλου αγαθού, με σκοπό ιδίως την άντληση εσόδων διαρκούς χαρακτήρα.
Σύμφωνα με το κοινοτικό κεκτημένο τα κράτη μέλη, μπορούν να υπαγάγουν στο ΦΠΑ και τις πωλήσεις γηπέδων προς οικοδόμηση που γίνονται ευκαιριακά. Η ένταξη των ευκαιριακών συναλλαγών στο ΦΠΑ, προσθέτει πολυπλοκότητα στο σύστημα του ΦΠΑ, υπερβολικό άχθος στους ιδιώτες για ευκαιριακές εκμεταλλεύσεις της περιουσίας τους που πιθανόν να απέκτησαν και κληρονομικά. Επιπρόσθετα, δημιουργείται διοικητικό κόστος στο Τμήμα Φορολογίας για τον καταρτισμό Μητρώου, απόδοσης ΦΠΑ από ιδιώτες, λήψη μέτρων συμμόρφωσης σε περίπτωση μη απόδοσης του φόρου (περιλαμβανομένων και ποινικών μέτρων). Γενικά δεν αποτελεί εύκολο και αποδεκτό μέτρο και ούτε έχει ασκηθεί μέχρι σήμερα, η ένταξη ευκαιριακών συναλλαγών στο πλαίσιο επιβολής ΦΠΑ. Συνεπώς, η υποχρέωση αυτή, για υπαγωγή των ευκαιριακών πωλήσεων στο ΦΠΑ δεν έχει περιληφθεί στο νομοσχέδιο που ετοιμάσθηκε.
Περιλαμβάνεται, επίσης, η υποχρέωση για φορολόγηση των μετοχών εταιρειών, όταν με την πώλησή τους μεταβιβάζεται «γήπεδο προς οικοδόμηση» ή ακίνητο το οποίο υπόκειται σε ΦΠΑ με βάση τις διατάξεις του περί ΦΠΑ Νόμου. Η υποχρέωση αυτή έχει περιληφθεί με το παρόν νομοσχέδιο και αποσκοπεί στην ίση μεταχείριση των συναλλαγών, της ουδετερότητας του φόρου και αντιμετώπιση της φοροαποφυγής.
Βάσει του τροποποιητικού νομοσχεδίου δεν θα υπόκεινται σε ΦΠΑ οι παραδόσεις γης που έχουν μεταβιβαστεί:
(α) με βάση τους περί Μεταβιβάσεως και Υποθηκεύσεως Ακινήτων Νόμους του 1965 μέχρι 1981 πριν από συγκεκριμένη ημερομηνία (που θα πρέπει να είναι η ημερομηνία που θα τεθεί ο περί ΦΠΑ Νόμος σε ισχύ) ή
(β) για τις οποίες έχει κατατεθεί σύμβαση πώλησης στην αρμόδια αρχή για σκοπούς του περί Πωλήσεως Γης (Ειδικής Εκτέλεση) Νόμου ή στον Έφορο Φορολογίας πριν από συγκεκριμένη ημερομηνία (που είναι η ημερομηνία που θα τεθεί σε ισχύ ο Νόμος).
Σύμφωνα με το τροποποιητικό νομοσχέδιο, θα υπόκεινται σε ΦΠΑ με κανονικό συντελεστή 19%:
(α) η παράδοση, μεταβίβαση της πλήρους κυριότητας της κατοχής, μεταβίβαση οποιουδήποτε εξ’ αδιαίρετου ιδανικής μερίδας, μεταβίβαση κατοχής δυνάμει συμφωνίας πώλησης, ή δυνάμει συμφωνιών που προβλέπουν ότι η κυριότητα θα μεταβιβαστεί και αυτή σε κάποιο στάδιο στο μέλλον, ή δυνάμει μίσθωσης με δικαίωμα εξαγοράς γης που βρίσκεται στις πολεοδομικές ζώνες που καθορίζονται πιο κάτω.
(β) η πώληση μεριδίων ή μετοχών, η κατοχή των οποίων εξασφαλίζει νομικά ή πραγματικά, την περιέλευση κατά κυριότητα ή κατ’ επικαρπία, ακίνητου όπως προβλέπεται στις παραγράφους (i), (ii) και (iii) της παραγράφου 1(β) του Όγδοου Παραρτήματος του περί Φόρου Προστιθέμενης Αξίας Νόμου Ν95(Ι)/2000.
______________
