Ομιλία τέως Προέδρου
της Κυπριακής Δημοκρατίας, Δημήτρη Χριστόφια, στην παρουσίαση του βιβλίου του
Μιχάλη Μιχαήλ, «Διμέτωπος ο Αγών, ΕΟΚΑ και Αριστερά την περίοδο 1955 -
1959»
Δημοσιογραφική Εστία,
Λευκωσία
Τρίτη, 19 Απριλίου
2016
Αρχίζω
την παρέμβασή μου εκφράζοντας θερμά συγχαρητήρια στο συγγραφέα του βιβλίου που
παρουσιάζουμε απόψε, φίλο Μιχάλη Μιχαήλ. Επιτρέψετε μου να εξάρω το όλο
ερευνητικό έργο του Μιχάλη τόσο μέσα από τις «Ιστορικές Διαδρομές», εκπομπή του
ραδιοφωνικού σταθμού ΑΣΤΡΑ, όσο και μέσα από άρθρα και μελέτες στη Χαραυγή, τη
Γνώμη, καθώς και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Οι
έρευνες του Μιχάλη έχουν ως στόχο να χυθεί άπλετο φως στις σκοτεινές πλευρές της
σύγχρονης ιστορίας της Κύπρου, με ιδιαίτερη έμφαση στις σκοτεινές πλευρές της
ΕΟΚΑ ’55 – ’59. Ο Μιχάλης στο βιβλίο του «Διμέτωπος ο αγών, ΕΟΚΑ και Αριστερά
την περίοδο 1955 - 1959» αποκαλύπτει τους πραγματικούς στόχους του αρχηγού της
ΕΟΚΑ ’55 – ’59, Γρίβα. Είναι φανερό ότι ο Γρίβας με τη φράση «Διμέτωπος είναι ο
αγών», εννοεί τους Άγγλους και βεβαίως τους κομμουνιστές. Δεν μπορώ να πω με
σιγουριά ποιος ήταν ο κύριος στόχος του Γρίβα μεταξύ των δύο. Εμποτισμένος με το
δηλητήριο του αντικομμουνισμού, το οποίο τον καθοδηγούσε κατά τη διάρκεια της
Αντίστασης κατά του χιτλεροφασισμού στο πλευρό των κατακτητών και στις
δολοφονίες κομμουνιστών, κατήλθε στην Κύπρο εξοπλισμένος με το φωτοστέφανο της
πύρρειας νίκης της δεξιάς και της ακροδεξιάς στον εμφύλιο πόλεμο της Ελλάδας.
Δεν μπορούσε να χωνέψει το γεγονός ότι στην Κύπρο συνέχιζε να υπάρχει και να
διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στις εξελίξεις ένα ισχυρό, μαζικό, κομμουνιστικό
κόμμα και ένα λαϊκό κίνημα με πολλές περγαμηνές.
Ο
Μιχάλης στο βιβλίο του πέραν από τη σχετική ανάλυση των κοινωνικο-οικονομικών
συνθηκών στην Κύπρο και στην Ελλάδα, κατά τη δεκαετία του ’40, σκιαγραφεί και το
ιδεολογικό υπόβαθρο το οποίο καλλιέργησε η Εθναρχία, σε μια προσπάθεια να ηγηθεί
του αγώνα για την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα, υποσκάπτοντας και
παραμερίζοντας την πρωτοκαθεδρία του ΑΚΕΛ και της Αριστεράς.
Ο
αντικομμουνισμός – αντιακελισμός, ιδιαίτερα μετά την ήττα της Αριστεράς στον
εμφύλιο, πήρε καινούριες διαστάσεις. Η δεξιά έκανε τη χειρότερη δυνατή επιλογή,
τον Γρίβα δηλαδή, για να ηγηθεί ενός αγώνα, ακόμα και ένοπλου, κατά των Άγγλων
αποικιστών. Βέβαια, πίσω από το κεφάλι της είχε και τον αγώνα κατά των
κομμουνιστών. Αυτό δεν το αποκρύβει ο Γρίβας μέσα από επιστολές του, μέσα από
δηλώσεις του και μέσα στα Απομνημονεύματά του. Ο Μιχάλης αποκαλύπτει ότι στα
πρώτα φυλλάδια του ΕΜΑΚ, προπομπού της ΕΟΚΑ, καλούνταν οι κομμουνιστές να μην
συμμετάσχουν στον αγώνα.
Ένα
άλλο σοβαρό κεφάλαιο ήταν η μορφή αγώνα που επέλεξε ο Γρίβας και αυτοί που
κρύβονταν πίσω του. Είναι σαφές και ο Μιχάλης το αποδεικνύει μέσα από γραπτά του
ίδιου του Γρίβα, ότι στην Κύπρο δεν υπήρχαν ένεκα γεωγραφικών συνθηκών και άλλων
τινών, (νησί, μορφολογία του εδάφους, Τουρκία, Τουρκοκύπριοι), συνθήκες
διεξαγωγής νικηφόρου ένοπλου αγώνα.
Όπως
παραδέχεται ένας από τους ιστορικούς ηγέτες της δεξιάς, ο Γλαύκος Κληρίδης, ο
ένοπλος αγώνας της ΕΟΚΑ ήταν λάθος. Είναι σαφές ότι το ΑΚΕΛ δικαιώνεται πλήρως
μέσα από ενδελεχή ανάλυση των συνθηκών της περιόδου εκείνης, ότι ο κυπριακός
λαός θα μπορούσε να πετύχει τους στόχους του μέσω μαζικοπολιτικού αγώνα και όχι
ένοπλου. Η έκβαση του ένοπλου αγώνα απέδειξε επί του εδάφους την αποτυχία του. Ο
στόχος της ένωσης μετεξελίχθηκε στο στόχο του εφικτού, και αυτοί με τους οποίους
οι Κύπριοι ήθελαν να ενώσουν το νησί τους, οι ταγοί δηλαδή της Ελλάδας, μετά τον
εμφύλιο, δεν στάθηκαν στο πλευρό των Κυπρίων για να πετύχουν την ένωση, για τον
απλό λόγο ότι ήταν ένοχοι της υποταγής της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ και στον
αγγλο-αμερικάνικο ιμπεριαλισμό. Χαρακτηριστική είναι η δήλωση του Γεώργιου
Παπανδρέου τον Ιούνιο του 1950, στη συνάντηση που είχε με τον Δήμαρχο Λευκωσίας,
Θεμιστοκλή Δέρβη, πως: «Η Ελλάδα αναπνέει με δυο πνεύμονες, τον μεν αγγλικόν,
τον δε αμερικάνικον, και δι’ αυτό δεν ημπορεί να πάθει ασφυξίαν λόγω του
Κυπριακού».
Ένεκα
της υποταγής της Ελλάδας στον αγλλοαμερικάνικο ιμπεριαλισμό, ένεκα του
τυχοδιωκτισμού του Γρίβα και της εμμονής του σε ένοπλο αγώνα, παρόλο που δεν
υπήρχαν ευνοϊκές συνθήκες, ένεκα της εμπλοκής Τουρκοκυπρίων, από τους Άγγλους,
μέσα από το επικουρικό λεγόμενο σώμα, και της διεξαγωγής ουσιαστικά τριμέτωπου
αγώνα από τον Γρίβα, ο αγώνας της ΕΟΚΑ δεν θα μπορούσε να ευοδωθεί. Ο Γρίβας
(σελίδα 110 του βιβλίου) έγραφε: «… Ετοιμάζομαι δυναμικά να αντιμετωπίσω και
τους τρεις αντιπάλους», εννοώντας τους Άγγλους, τους κομμουνιστές και τους
Τουρκοκύπριους. Είναι γνωστά τα γεγονότα των διακοινοτικών συγκρούσεων εκείνης
της εποχής, καθώς και το πογκρόμ της Κωνσταντινούπολης και της εκδίωξης χιλιάδων
Ελλήνων από την πόλη. Το αποτέλεσμα ήταν τα μεγάλα λόγια για την ένωση να
μείνουν λόγια και να καταλήξουμε σε μια ακρωτηριασμένη ανεξαρτησία, όπως τη
χαρακτήρισε το ΑΚΕΛ, μετά από τις συμφωνίες Ζυρίχης – Λονδίνου.
Η
αντικομμουνιστική μανία του Γρίβα, ενός πολιτικά αναλφάβητου που προσπαθούσε να
κορέσει τη δίψα του με αδελφοκτόνο αίμα, οδήγησε στη δολοφονία δεκάδων αριστερών
και στον τραυματισμό πάνω από εκατό, μέσα από ξυλοδαρμούς και ανεπιτυχείς
δολοφονικές απόπειρες. Η «δικαιολογία»; Ότι όλοι αυτοί ήταν - κατά τον Γρίβα -
δήθεν προδότες.
Από
τότε μέχρι σήμερα οι Σύνδεσμοι των Αγωνιστών της ΕΟΚΑ κολυμπούν στο ψέμα και τη
διαστρέβλωση γεγονότων. Προκλήθηκαν πολλάκις από το ΑΚΕΛ και την Αριστερά να
δώσουν τα όποια αποδεικτικά στοιχεία. Τίποτα δεν κατόρθωσαν να δώσουν, γιατί
πολύ απλά αυτά δεν υπάρχουν.
Κατά
τη διάρκεια της προεδρίας μας κάλεσα στο προεδρικό δυο, τρεις φορές εκπροσώπους
των Συνδέσμων Αγωνιστών και με παρρησία τους υπέβαλα ότι οι δολοφονίες μέσω της
μάσκας ανθρώπων της Αριστεράς ήταν δολοφονίες και όχι εκτελέσεις, όπως
ισχυρίζονταν και ότι θα έπρεπε να βρουν τη δύναμη να το παραδεχτούν. Ο Μιχάλης
αποδεικνύει μέσα από το βιβλίο τα ψέματα που κατά καιρούς αποτυπώθηκαν από τους
Συνδέσμους των Αγωνιστών. Θα ήταν παλληκαρήσιο και απόδοση τιμής στα μέλη και τα
στελέχη της ΕΟΚΑ που πάλεψαν και έπεσαν ηρωικά γιατί πίστεψαν πως η θυσία τους
θα οδηγούσε την Κύπρο στην ελευθερία και στην ένωση της με την Ελλάδα. Θα ήταν
τιμή στη μνήμη των μελών και στελεχών της ΕΟΚΑ που στάθηκαν αγέρωχοι μπροστά στο
ικρίωμα, αλλά δεν λύγισαν. Θα ήταν απόδοση τιμής στον Γρηγόρη Αυξεντίου, στον
Κυριάκο Μάτση, που είχαν τη δύναμη να πουν «Μολών λαβέ» στους κατακτητές και να
προσφέρουν τον εαυτό τους θυσία στο βωμό της ελευθερίας. Και με αυτή την
ευκαιρία κλίνουμε ευλαβικά το γόνυ στη θυσία των αγωνιστών με όραμα. Την ίδια
ώρα καταδικάζουμε με βδελυγμία τις δολοφονίες αριστερών και άλλων αθώων ανθρώπων
από τους μασκοφόρους του Γρίβα, με διαταγές του Γρίβα, κολλώντας τους τη
ρετσινιά του προδότη. Οι Σύνδεσμοι των αγωνιστών αρνήθηκαν και απέρριψαν την
πρόταση του ΑΚΕΛ να συσταθεί Διερευνητική επιτροπή για τις δολοφονίες αριστερών,
αλλά και ευρύτερα.
Το
1988 εξελέγη νέα ηγεσία του ΑΚΕΛ. Ένας από τους στόχους που θέσαμε μπροστά μας
ήταν η δικαίωση των ανθρώπων μας που αδίκως δολοφονήθηκαν από τους μασκοφόρους
του Γρίβα. Θα δώσω μερικές μαρτυρίες που σχετίζονται με αυτή την προσπάθεια. Σε
συνάντηση που είχα με την αείμνηστη Ουρανία Κοκκίνου, η Ουρανία Κοκκίνου μου
είπε χαρακτηριστικά: «Δεν υπάρχουν προδότες από το χώρο της Αριστεράς. Προδότες
υπήρξαν, αλλά από το δικό μας χώρο, το χώρο της Δεξιάς.» Πήρα μέρος σε μνημόσυνα
που διοργανώθηκαν από το Λαϊκό Κίνημα στην Πάφο, του Νεόφυτου Κλεάνθους, στον
Κάτω Πύργο, του Ανδρέα Μιχαηλίδη, στα Πέρα Ορεινής, του Ανδρέα Σακκά, και αλλού.
Το Λαϊκό Κίνημα, ιδιαίτερα εκείνο της Αμμοχώστου και της Λάρνακας, οργάνωσαν
μαζικές συγκεντρώσεις στηλιτεύοντας τις δολοφονίες των μασκοφόρων και απαιτώντας
τη δικαίωση των ανθρώπων της Αριστεράς. Ο Δήμαρχος της Λύσης, Ανδρέας Ττοφιάς,
ευαισθητοποιήθηκε και με διαβήματα του Πέτρου Πέτρου, γιου του Μιχάλη Πέτρου, με
απαίτηση των μελών του Δημοτικού Συμβουλίου που προέρχονταν από την Αριστερά,
καθώς και με τη δική μας διαμεσολάβηση και παρέμβαση, έγινε προσπάθεια δημόσιας
δικαίωσης του Μιχάλη Πέτρου. Δυστυχώς, η προσπάθεια ναυάγησε ένεκα κάποιων
λεπτομερειών. Εν πάση περιπτώσει ο Ττοφιάς παραδέχτηκε ότι ο Μιχάλης Πέτρου
αδίκως δολοφονήθηκε. Θέλω στο σημείο αυτό να πλέξω το εγκώμιο στον Αντρέα Ττοφιά
που προέρχεται από τη δεξιά.
Με
την ευκαιρία της παρουσίασης του βιβλίου του Μιχάλη Μιχαήλ, ας μου επιτραπεί να
αποδώσω εύσημα από καρδιάς σε έναν άλλο Μιχάλη, τον σύντροφο Μιχάλη Πουμπουρή,
βετεράνο του Κόμματος, που ήταν τότε Επαρχιακός Γραμματέας του ΑΚΕΛ Αμμοχώστου,
μέλος του Πολιτικού Γραφείου και ηγετική φυσιογνωμία του ΑΚΕΛ, για την τόλμη του
να συγγράψει βιβλία, τα οποία αναφέρονται στις στυγερές δολοφονίες των συντρόφων
μας. Ο Μιχάλης είναι 96 χρόνων και ακόμα γράφει. Η δουλειά του Μιχάλη Μιχαήλ
και οι αναλύσεις του, προσθέτουν στις έρευνες και τις αναλύσεις του Μιχάλη
Πουμπουρή.
Φρονώ,
είναι προσωπική μου άποψη, ότι το βιβλίο του φίλου Μιχάλη Μιχαήλ θα ήταν ακόμα
πιο ολοκληρωμένο αν ο Μιχάλης προέβαινε στην εξαγωγή και κάποιων συμπερασμάτων,
ως κατακλείδα του βιβλίου.
Κατά
τη διάρκεια της δεκαετίας του 1990 και του 2000 θέσαμε εκ μέρους του Κόμματος
την απαίτηση δικαίωσης των ανθρώπων μας στον Γλαύκο Κληρίδη, καθώς και στον
Τάσσο Παπαδόπουλο. Δυστυχώς και οι δύο πρόεδροι, με διάφορα προσχήματα απέφυγαν
να προχωρήσουν. Αντίθετα, ο Γλαύκος Κληρίδης, είναι γνωστό ότι δικαίωσε τους
’62. Έπρεπε να έρθει η δική μας η προεδρία για να δικαιώσουμε τους
δολοφονηθέντες ανθρώπους της Αριστεράς. Στην απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου,
η οποία λήφθηκε ομόφωνα στις 12 Δεκεμβρίου 2012, τονίζεται:
«Με
την πάροδο περισσότερων των 50 ετών, με την ηρεμία και καθαρότητα αντίληψης που
διασφαλίζεται από τη χρονική απόσταση αλλά και από την αντικειμενική αξιολόγηση
των ιστορικών γεγονότων και από τις απαιτήσεις που επιβάλλουν οι κρίσιμες
στιγμές που περνά ο τόπος μας, ο κυπριακός λαός και η κοινωνία οφείλουν να
αποκαταστήσουν τη μνήμη όλων των προσώπων που δολοφονήθηκαν άδικα κατά την
περίοδο του 1956-1958. Αυτή η ενέργεια οφείλεται στις οικογένειες, τα παιδιά και
τα εγγόνια όσων χάθηκαν, ως δείγμα αλληλεγγύης και συμπαράστασης της κοινωνίας
και του κράτους προς αυτούς. Αποτελεί χρέος και οφειλή όλων προς την ιστορική
αλήθεια.
Η
αποκατάσταση αυτή αποτελεί ενέργεια που προάγει την ενότητα και χειρονομία
συναίνεσης και είναι απαλλαγμένη από κάθε διάθεση στιγματισμού και ενοχοποίησης
οποιουδήποτε αλλά και αναμόχλευσης παθών. Η πράξη της αποκατάστασης της μνήμης
των αδίκως δολοφονηθέντων ικανοποιεί το αίσθημα δικαίου, συμβάλλει ουσιαστικά
στην επούλωση πληγών και επενεργεί ως μοχλός αυτογνωσίας για τον λαό. Η ενέργεια
αυτή πρέπει να θεωρηθεί από την κυπριακή κοινωνία ως πράξη εθνικής συμφιλίωσης
και μόνον ως τέτοια.»
Ακόμα
και μετά από την απόφαση του Υπουργικού Συμβούλιου οι ενώσεις των αγωνιστών δεν
βρήκαν τη δύναμη να παραδεχθούν το αυτονόητο και να απολογηθούν στους συγγενείς
των δολοφονηθέντων.
Θα
τελειώσω λέγοντας ότι δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι η δεξιά κι η ακροδεξιά δεν
μπορούσαν να ανεχθούν το ΑΚΕΛ στην εξουσία. Γι’ αυτό και ακολούθησαν την
πολιτική της υπόσκαψης, της αποδόμησης και της κάλυψης του εγκλήματος της
ληστείας των τραπεζών, θέτοντας για μιαν ακόμα φορά τις προσωπικές και
παραταξιακές φιλοδοξίες πάνω από το συμφέρον και την υπόθεση της λύτρωσης του
λαού μας.
Εύχομαι
να είναι καλοτάξιδο το βιβλίο του Μιχάλη.
