Ομιλία του Επιτρόπου Προεδρίας στην κηδεία
του
πεσόντα κατά την τουρκική εισβολή του 1974
Θεοτή
Χρύσανθου του Στυλιανού
Είναι βαθειά και σήμερα η συγκίνησή μας αποχαιρετώντας έναν ακόμη ήρωά
μας του 1974. Τον Χρύσανθο Θεοτή που ανταποκρίθηκε αμέσως στο κάλεσμα της
πατρίδας για απόκρουση του βάρβαρου εισβολέα. Που άφησε τη σύζυγο και τα δυο του
παιδιά στο σπίτι τους, στον Άγιο Γεώργιο της Κερύνειας, για να αντιπαραταχθεί με
τις δυνάμεις του Αττίλα, λίγο πιο πέρα στις ακτές της Κερύνειας.
Με το πρώτο μήνυμα της επιστράτευσης, και ενώ ήταν σε εξέλιξη η τουρκική
εισβολή, ο Χρύσανθος κατατάγηκε ως έφεδρος στο 251 Τάγμα Πεζικού που είχε ως
έδρα του την Γλυκιώτισσα στην Κερύνεια.
Από τα χαράματα της αποφράδας εκείνης μέρας, το 251 Τάγμα Πεζικού ήταν
στο επίκεντρο των σφοδρών επιθέσεων που διενεργούσαν τα τουρκικά αεροπλάνα,
καθώς τα πλοία είχαν προσεγγίσει τις ακτές της Κερύνειας για την αποβίβαση
χιλιάδων στρατιωτών και σύγχρονου πολεμικού υλικού.
Επί
τη βάση σχεδίου, οι έφεδροι που είχαν καταταγεί άφησαν το στρατόπεδο του
τάγματος και ο κάθε λόχος μετέβηκε στο χώρο διασποράς του. Μέσα στο στρατόπεδο
παρέμεινε μικρή δύναμη, 15 περίπου στρατιωτών, για ανεφοδιασμό των λόχων από τις
αποθήκες του.
Ο
Χρύσανθος, μαζί με τους υπόλοιπους άνδρες του λόχου του, ενίσχυσαν τις δυνάμεις
της Εθνικής Φρουράς στην περιοχή του Αγίου Γεωργίου Κερύνειας για αναχαίτιση της
προέλασης των τουρκικών στρατευμάτων, τα οποία είχαν αποβιβαστεί ήδη στην ακτή
της Κερύνειας, στην περιοχή του Πέντε Μίλι.
Στις 22 Ιουλίου, οι τουρκικές δυνάμεις επιτέθηκαν με σφοδρότητα κατά των
θέσεων της Εθνικής Φρουράς στην περιοχή του Αγίου Γεωργίου, χρησιμοποιώντας όλες
τις δυνάμεις που διέθεταν: αεροπορία, ναυτικό, μεγάλο αριθμό αρμάτων μάχης, άλλα
βαρέα όπλα και ισχυρά στρατιωτικά τμήματα.
Λίγο πριν το μεσημέρι της ίδιας μέρας, και μετά από σκληρές, αλλά άνισες
μάχες, διατάχθηκε οπισθοχώρηση των ανδρών της Εθνικής Φρουράς και ανασυγκρότησή
τους στο Πέλλα Πάϊς. Εκεί κατόρθωσε να φθάσει και ο Χρύσανθος μαζί με άλλους
στρατιώτες, τόσο του 251 Τάγματος Πεζικού, όσο και άλλων μονάδων. Όλοι μαζί
επάνδρωσαν θέσεις στα γύρω υψώματα του Πέλλα Πάϊς.
Στις 24 Ιουλίου, δηλαδή μετά από δυο μέρες, άνδρες των Ηνωμένων Εθνών
ενημέρωσαν τους κατοίκους ότι τα τουρκικά στρατεύματα ετοίμαζαν επίθεση κατά της
περιοχής και θα έθεταν το Πέλλα Πάϊς υπό τον έλεγχό τους, χωρίς οι ίδιοι να
είναι σε θέση να παράσχουν οποιαδήποτε προστασία. Οι εθνοφρουροί που είχαν
συγκεντρωθεί εκεί, ζύγισαν τα πράγματα και λαμβάνοντας υπόψη τη συντριπτική
υπεροπλία του εχθρού, άρχισαν να αποχωρούν κατευθυνόμενοι άλλοι προς την περιοχή
Βουνού-Συγχαρί- Δικώμου και άλλοι προς την περιοχή Καζαφανίου. Το απόγευμα
αναχώρησε από το Πέλλα Πάϊς και ο Χρύσανθος, μαζί με δυο ακόμη στρατιώτες, με
σκοπό να φθάσουν στην Κυθρέα.
Κατά τη διαδρομή ενώθηκαν με άλλες μικρές ομάδες στρατιωτών και όλοι μαζί
διανυκτέρευσαν στο βουνό. Το πρωί της επόμενης μέρας συνέχισαν την πορεία τους
προς την Κυθρέα. Φθάνοντας στο στρατόπεδο της Εθνικής Φρουράς, έξω από το
Συγχαρί, άκουσαν ομιλίες στα ελληνικά και πλησίασαν περισσότερο. Διασχίζοντας το
στρατόπεδο, δέχθηκαν οργανωμένη επίθεση από Τούρκους και Τουρκοκύπριους που τους
είχαν κυκλώσει. Όσοι από την ομάδα του Χρύσανθου είχαν οπλισμό ανταπέδωσαν τα
πυρά και ο καθένας από τους εθνοφρουρούς προσπάθησε να απομακρυνθεί από το μέρος
της ενέδρας, ακολουθώντας πορεία κατά βούληση.
Τέσσερεις
εθνοφρουροί κατόρθωσαν να απομακρυνθούν και να διασωθούν. Όλοι οι άλλοι,
περιλαμβανομένου του Χρύσανθου, δεν έδωσαν από την στιγμή της ενέδρας σημεία
ζωής.
Μέρος των λειψάνων του εντοπίστηκε το 2012 σε περιοχή μεταξύ των χωριών
Συγχαρί και Βουνό, στα πλαίσια του προγράμματος εκταφών, αναγνώρισης λειψάνων
και ταυτοποίησης τους, της Διερευνητικής Επιτροπής που λειτουργεί υπό την αιγίδα
των Ηνωμένων Εθνών.
Και σήμερα, 41 και πλέον χρόνια μετά, τον κηδεύουμε προσευχόμενοι στον
Ύψιστο για την αιώνια ανάπαυση της ψυχής του. Οι γονείς του, Στέλιος και Μαρία,
δεν είναι δυστυχώς μαζί μας. Όπως και το ένα από τα παιδιά του, ο Παναγιώτης. Η
σύζυγος του Ολυμπία και το άλλο του παιδί ο Χαράλαμπος είναι εδώ με άλλους
συγγενείς, φίλους και εκτιμητές της μεγάλης προσφοράς του Χρύσανθου προς την
πατρίδα. Οι γονείς του και ο μεγαλύτερος γιός του ο Παναγιώτης έφυγαν από τη ζωή
χωρίς να μάθουν για την τύχη του αγαπημένου τους.
Παρόμοια είναι η μοίρα πολλών συγγενών αγνοουμένων, οι οποίοι
ολοκληρώνουν τον κύκλο της ζωής τους και φεύγουν με ανοικτές ακόμη τις πληγές
από τον πόνο και την αγωνία της εξαφάνισης των αγαπημένων τους προσώπων. Αυτός
είναι και ένας από τους πιο βασικούς λόγους που επειγόμαστε εξαιρετικά, να
επιλυθεί το ανθρωπιστικό αυτό πρόβλημα της Κύπρου. Δεν είναι δυνατό μετά από
τόσα χρόνια να είναι ακόμα σε εκκρεμότητα το θέμα των αγνοουμένων και όσοι
συγγενείς τους βρίσκονται εν ζωή να αγωνιούν καθημερινά για την τύχη τους.
Είναι τεράστιες οι ευθύνες της τουρκικής πλευράς. Μόλις προ διμήνου η
Τουρκία αποφάσισε, μετά από 41 και πλέον χρόνια, να επιτρέψει το άνοιγμα των
λεγόμενων στρατιωτικών ζωνών σε 30 σημεία για να διενεργηθούν ανασκαφές για
πιθανούς χώρους ταφής συμπατριωτών μας, τα ονόματα των οποίων περιλαμβάνονται
στον μακρύ κατάλογο των αγνοουμένων. Και το έκανε αυτό η Τουρκία κρυβόμενη πίσω
από την τουρκοκυπριακή πλευρά, ως η ίδια να μην έχει καμία ευθύνη. Ως να μην
διατηρεί στρατεύματα στην Κύπρο και να μην ασκεί έλεγχο στο κατεχόμενο από την
ίδια τμήμα της πατρίδας μας.
Αλλά,
επειδή οι σκοπιμότητες αυτές είναι δύσκολο να εξυπηρετηθούν
και οι εντυπώσεις είναι εκεί και μένουν, η Τουρκία έσπευσε τις τελευταίες μέρες
να απευθυνθεί εγγράφως στην Επιτροπή Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης για να
ζητήσει αυτή από την ελληνοκυπριακή πλευρά, όπως χαρακτήρισε την Κυπριακή
Δημοκρατία, να επιτρέψει την πρόσβαση σε στρατιωτικές ζώνες που βρίσκονται υπό
τον έλεγχο τους για να διεξαχθούν έρευνες προς εντοπισμό αγνοουμένων. Και αυτό
χωρίς ποτέ μέχρι σήμερα να προκύψει τέτοιο θέμα, χωρίς ποτέ να υπήρξε παρόμοια
πληροφορία σε σχέση με Τουρκοκύπριους αγνοουμένους. Αντίθετα, αναφορές για
Ελληνοκύπριους των οποίων η τύχη αγνοείται και πιθανότατα να έχουν ταφεί σε
σημεία εντός των στρατιωτικών ζωνών στα κατεχόμενα, υπάρχουν εδώ και δεκαετίες
σε σωρεία διεθνών εγγράφων, με τα οποία καλούσαν την Τουρκία να επιτρέψει την
πρόσβαση σε συνεργεία εκταφών.
Είναι προφανείς οι λόγοι της ενέργειας αυτής της τουρκικής πλευράς, όπως
προφανείς είναι και οι λόγοι της προβολής για τόσα πολλά χρόνια εμποδίων στην
επίλυση του ανθρωπιστικού προβλήματος της Κύπρου. Η αλήθεια όμως δεν μπορεί να
αποκρυβεί και η Τουρκία θα πρέπει να επιδείξει πραγματική βούληση, αφήνοντας
κατά μέρος τα πολιτικά παιγνίδια και τις σκοπιμότητες, ώστε επιτέλους να δοθούν
πειστικές και τεκμηριωμένες απαντήσεις για όλες τις περιπτώσεις των αγνοουμένων
μας.
Και
δεν είναι μόνο το άνοιγμα περιοχών σε στρατιωτικές ζώνες υπό τον έλεγχο των
κατοχικών στρατευμάτων. Είναι και η άλλη υποχρέωση της τουρκικής πλευράς
να επιτρέψει την πρόσβαση στα αρχεία του τουρκικού στρατού όπου υπάρχουν
πληροφορίες για τις πλείστες περιπτώσεις αγνοουμένων, αν όχι για όλες. Όπως
επίσης να υποδείξει τους μαζικούς χώρους που τάφηκαν οι νεκροί μας μετά από τις
περισυλλογές που έγιναν από τα πεδία των μαχών. Είναι, ακόμα, και οι πληροφορίες
που επιβάλλεται να δώσει για την σκόπιμη μετακίνηση οστών από τους αρχικούς
χώρους ταφής σε άλλους χώρους, οι οποίοι εξακολουθούν να παραμένουν άγνωστοι.
Δεν μπορεί να παραδίδονται στους συγγενείς, αφού ταυτοποιηθούν, απλώς κάποια
οστά από τα λείψανα των αγαπημένων τους προσώπων. Αυτό είναι εντελώς απαράδεκτο.
Είναι απάνθρωπο. Είναι ένα δεύτερο έγκλημα εις βάρος τους.
Κυρίες και κύριοι,
Η Κυβέρνηση προβαίνει σε όλες τις δέουσες ενέργειες καταβάλλοντας κάθε
δυνατή προσπάθεια για την επίλυση του προβλήματος των αγνοουμένων. Επιτεύχθηκε
πρόοδος τα τελευταία χρόνια. Δεν το παραγνωρίζουμε. Αλλά οι περισσότερες
περιπτώσεις των Ελληνοκυπρίων αγνοουμένων εξακολουθούν να είναι αδιερεύνητες.
Θέλουμε να ελπίζουμε πως θα επιτευχθεί σύντομα περαιτέρω πρόοδος, φτάνει όμως να
υπάρχει βούληση και κατανόηση από την τουρκική πλευρά.
Σήμερα
απευθύνουμε τον ύστατο χαιρετισμό σε έναν ακόμη ήρωα μας. Ο Χρύσανθος Θεοτής
υπερασπίστηκε με ηρωισμό και σθένος την ελευθερία και την ακεραιότητα της
πατρίδας. Αντιστάθηκε στον εισβολέα και μέχρι την τελευταία στιγμή δεν λύγισε. Η
πατρίδα αναγνωρίζει την προσφορά του και τον αποχαιρετά σήμερα με τιμές, όπως
του αξίζει.
Η θυσία του παραμένει όμως αδικαίωτη. Και για να δικαιωθεί θα πρέπει να
πνεύσει άνεμος ελευθερίας και δικαιοσύνης απ’ άκρου εις άκρον της πατρίδας μας.
Θα πρέπει να τερματιστεί η κατοχή και ο εποικισμός. Θα πρέπει να διασφαλιστούν
και να εφαρμοστούν οι βασικές ελευθερίες και τα ανθρώπινα δικαιώματα για όλους
τους Κυπρίους. Θα πρέπει να εξευρεθεί μια βιώσιμη και διαρκής λύση που να
επανενώνει την πατρίδα μας και να την μετατρέπει σε τόπο ειρήνης, ασφάλειας και
ευημερίας για όλους ανεξαίρετα.
Αυτός είναι και ο στόχος της πλευράς μας στις διεξαγόμενες συνομιλίες. Θα
πρέπει να εργαστούμε όλοι ενωμένοι και υπεύθυνα προσβλέποντας σε ένα καλύτερο
μέλλον για τις σημερινές και τις αυριανές γενιές. Σε μια νέα εποχή που να
υπόσχεται πολύ περισσότερα σε όλους. Έτσι θα δικαιωθεί και η θυσία του Χρύσανθου
Θεοτή και όλων των άλλων ηρώων και μαρτύρων μας.
Αιωνία του η μνήμη.
