Ομιλία της Επιτρόπου Λήδας Κουρσουμπά, κατά την επίδοση
της Ετήσιας Έκθεσης 2014 στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, χθες
Έχοντας
πλήρη επίγνωση του θεσμικού μου καθήκοντος σας παραδίδω την Ετήσια Έκθεση της
Επιτρόπου Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού που αφορά το 2014.
Όταν
το 2008 αναλάμβανα καθήκοντα, ως η πρώτη Επίτροπος Προστασίας των Δικαιωμάτων
του Παιδιού, κατέθεσα, ενώπιον του Προέδρου της Δημοκρατίας, το όραμά μου να
γίνει πραγματικότητα, για κάθε παιδί που ζει στην Κύπρο, η ουσιαστική απόλαυση
των δικαιωμάτων του. Το όραμα αυτό παραμένει σταθερή αναφορά και οδηγός μου, στο
πλαίσιο άσκησης των καθηκόντων μου.
Στην
πορεία των τελευταίων έξι χρόνων, μπορώ με βεβαιότητα να πω ότι έχει σημειωθεί
σημαντική πρόοδος σε ό,τι αφορά στην εμβάθυνση του παιδοκεντρικού
προσανατολισμού της κυπριακής κοινωνίας και σημαντικά βήματα προόδου έχουν γίνει
σε ό,τι αφορά στην αναγνώριση, την προώθηση και τον σεβασμό των δικαιωμάτων του
παιδιού.
Αν
και ο πειρασμός να αναφερθώ σε όλα όσα έχουμε καταφέρει να κατακτήσουμε, ως
κοινωνία, στον χώρο των δικαιωμάτων του παιδιού, σεβόμενη τον πολύτιμό σας
χρόνο, περιορίζομαι επιγραμματικά σε τέσσερις σημαντικές εξελίξεις, οι οποίες
καταγράφονται στην Έκθεση που σήμερα σας παραδίδω, που είναι απόρροια εισηγήσεών
μου που προωθήθηκαν από την Κυβέρνηση.
(1) Η
πρώτη, αφορά στην ψήφιση του περί της
Πρόληψης και Καταπολέμησης της Σεξουαλικής Κακοποίησης, της Σεξουαλικής
Εκμετάλλευσης Παιδιών και της Παιδικής Πορνογραφίας Νόμου του 2014. Με την
υιοθέτηση του Νόμου, μια μακρόχρονη προσπάθεια άσκησης πίεσης από μέρους της
Επιτρόπου προς την Πολιτεία για την ενίσχυση του θεσμικού πλαισίου προστασίας
των παιδιών και την πρόληψη και καταπολέμηση της σεξουαλικής κακοποίησης και
εκμετάλλευσης, φθάνει σε θετική κατάληξη. Οι διατάξεις και οι δομές που
δημιουργεί, ο συγκεκριμένος Νόμος επιτρέπουν την αποτελεσματική εφαρμογή της
Σύμβασης Lanzarote, την
οποία έχει κυρώσει η Κυπριακή Δημοκρατία, καθώς και των σχετικών Οδηγιών της ΕΕ.
· Είναι
με ιδιαίτερη χαρά και που ενημερώθηκα, για την Απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου
ημερομηνίας 12/7/2015, για σύσταση ad-hoc Υπουργικής Επιτροπής, για την ετοιμασία εθνικής στρατηγικής για
την προστασία των παιδιών από τη σεξουαλική κακοποίηση και τη σεξουαλική
εκμετάλλευση , όπως είχα
εισηγηθεί, με τη συμμετοχή των
Υπουργών Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, Παιδείας και Πολιτισμού,
Υγείας, Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως. Η πρόσφατη δε απόφαση για τη δημιουργία
του Σπιτιού του Παιδιού , για τα κακοποιημένα παιδιά,
σύμφωνα με εισήγησή μου, είναι μια ακόμη θετική εξέλιξη που υπηρετεί το στόχο
αυτό.
(2) Η
δεύτερη σημαντική εξέλιξη που σημειώθηκε εντός του 2014 αφορά στην κατάρτιση υπό
τη διπλή ιδιότητά μου ως Επίτροπος Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού, και
παράλληλα ως Επίτροπος Νομοθεσίας, προσχεδίου νομοσχεδίου με τίτλο: «Νόμος που εγκαθιδρύει ένα σύστημα ποινικής
δικαιοσύνης φιλικής προς τα παιδιά που βρίσκονται σε σύγκρουση με το Νόμο και
ρυθμίζει θέματα αναφορικά με την πρόληψη και αντιμετώπιση της παραβατικότητας
των παιδιών στο πλαίσιο του συστήματος ποινικής δικαιοσύνης» . Το
νομοσχέδιο, έχει στόχο την πρόληψη και αντιμετώπιση της νεανικής
παραβατικότητας, μέσα από την εγκαθίδρυση ειδικών δομών και θεσμών, σε όλα τα
στάδια των διαδικασιών, τόσο σε σχέση με παιδιά που ενεργούν χωρίς καταλογισμό,
όσο και σε σχέση με παιδιά που είναι ποινικά υπεύθυνα, σύμφωνα με τις βασικές
αρχές που καθορίζονται από τις σχετικές διεθνείς και ευρωπαϊκές δεσμευτικές
Πράξεις και Κατευθυντήριες Γραμμές. Αυτό διαβίβασα στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας
και τους αρμόδιους Υπουργούς.
· Σημειώνω
με ιδιαίτερη ικανοποίηση ότι, εντός του 2015, σε σειρά συναντήσεων που είχα με
τον Υπουργό Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως, έχουμε διεξέλθει το κείμενο του
νομοσχεδίου και ευελπιστώ ότι, σύντομα, θα τεθεί ενώπιον του Υπουργικού
Συμβουλίου για έγκριση.
(3) Σημαντική εξέλιξη, η οποία επίσης συνοψίζει το αποτέλεσμα πολλών χρόνων
προσπάθειας και ενεργειών του θεσμού, στα θέματα διαμεσολάβησης σε οικογενειακές
υποθέσεις, ήταν η προώθηση στη Βουλή του εκσυγχρονιστικού νομοσχεδίου με τίτλο:
«Ο περί Διαμεσολάβησης σε Οικογενειακές
Υποθέσεις Νόμος του 2014» , το οποίο ετοίμασα ως Επίτροπος Προστασίας των
Δικαιωμάτων του Παιδιού, στη βάση ευρωπαϊκών προτύπων, μετά από σχετική
παράκληση της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Νομικών.
(4) Μια
από τις σημαντικότερες εξελίξεις που έλαβαν χώρα το 2014 είναι η νομική κατοχύρωση της Ομάδας Εφήβων Συμβούλων της Επιτρόπου
(ΟΕΣ) . Ένα πετυχημένο
πρόγραμμα επικοινωνίας και διαβούλευσης με παιδιά και, ταυτόχρονα, ένα σημαντικό
εργαλείο για τον θεσμό. Τούτο, επιτεύχθηκε με την ψήφιση του περί Επιτρόπου
Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού (Τροποποιητικού) Νόμου του 2014
[44(Ι)/2014] που καταρτίστηκε από την Επίτροπο και προωθήθηκε από την Υπουργό
Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Η θεσμοθέτηση της ΟΕΣ σηματοδοτεί
ένα σημαντικό βήμα για την εμπέδωση του δικαιώματος συμμετοχής των παιδιών και
ανοίγει την προοπτική για θεσμοθέτησή της και σε άλλα επίπεδα και πλαίσια.
Οι
πιο πάνω εξελίξεις και πολλές άλλες που περιλαμβάνονται στην παρούσα Έκθεση,
ενισχύουν σημαντικά τον παιδοκεντρικό χαρακτήρα της κοινωνίας μας. Υπάρχουν,
ωστόσο, πολλά ακόμη που μπορούν να γίνουν προς αυτή την κατεύθυνση. Στην Έκθεση
της Επιτρόπου για το 2014 καταθέτω αριθμό παρατηρήσεων, ενστάσεων και
εισηγήσεων, που σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με τη διασφάλιση των δικαιωμάτων του
παιδιού στη χώρα σε ένα ευρύτατο φάσμα θεμάτων: το έλλειμμα που διαπιστώνεται σε
περιπτώσεις όπου ο χειρισμός θεμάτων επιβάλλει το συντονισμό διαφόρων Υπηρεσιών
για διεπιστημονική αντιμετώπιση, η επιδοματική πολιτική σε μονογονεϊκές
οικογένειες, ο διορισμός ψυχολόγων κατά την εξέταση υποθέσεων Γονικής Μέριμνας,
το θέμα της σεξουαλικής αγωγής στο πλαίσιο του επίσημου αναλυτικού προγράμματος
και πώς αυτή εφαρμόζεται στην πράξη, η αντιμετώπιση κενών και αδυναμιών σε ό,τι
αφορά στη διερεύνηση σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών από πλευράς Αστυνομίας, ο
εκσυγχρονισμός της νομοθεσίας που αφορά τις διαδικασίες υιοθεσίας, η συμμετοχή
των παιδιών στο σχολικό πλαίσιο, η νομική υποστήριξη και ευρύτερα ο τρόπος
υποδοχής και φιλοξενίας των ασυνόδευτων ανηλίκων, είναι μόνο μερικά από αυτά. Οι
παρατηρήσεις, οι ενστάσεις και εισηγήσεις μου έχουν μεταβιβαστεί γραπτώς με
παρεμβάσεις μου στους, κατά το θέμα, αρμόδιους Υπουργούς ή/και στις αρμόδιες
Αρχές και Υπηρεσίες. Μετά τις παρεμβάσεις συνεχίζω να παρακολουθώ τα θέματα,
αξιολογώντας τον βαθμό και τον τρόπο ανταπόκρισης σε αυτές.
Κύριε Πρόεδρε,
Έχοντας
αυτό κατά νου και επικεντρώνοντας στο ότι η διασφάλιση και η προώθηση των
ανθρωπίνων δικαιωμάτων, γενικά, και των δικαιωμάτων του παιδιού, ειδικά,
παραμένει μια ανοιχτή πρόκληση, για κάθε δημοκρατικά συγκροτημένη πολιτεία,
ανέλαβα, με πλήρη επίγνωση της τιμής που μου έχει γίνει, αλλά και της τεράστιας
ευθύνης που αυτό συνεπάγεται, να υπηρετήσω τον Θεσμό για δεύτερη συνεχόμενη
θητεία, συμπληρώνοντας τη μέγιστη χρονική διάρκεια που επιτρέπει ο Νόμος.
Επαναδιατυπώνω
εδώ τις ευχαριστίες και την ευγνωμοσύνη μου προς εσάς, για την εμπιστοσύνη που
δείξατε στο πρόσωπό μου, αλλά και την ουσιαστική στήριξη με την οποία, σταθερά,
περιβάλλετε τον Θεσμό.
Επαναλαμβάνω
εδώ τη δέσμευση που ανέλαβα κατά την Τελετή Διαβεβαίωσης, ότι το Γραφείο της
Επιτρόπου και εγώ προσωπικά θα εξακολουθήσουμε να εργαζόμαστε σκληρά,
συστηματικά, με αφοσίωση και επιμονή, προκειμένου να προωθηθεί και να εμπεδωθεί
στον τόπο μας, μια κουλτούρα σεβασμού των δικαιωμάτων του παιδιού. Μια κουλτούρα
που θα επιτρέπει σε όλα τα παιδιά που ζουν στην Κύπρο, χωρίς καμιά διάκριση, να
απολαμβάνουν τα δικαιώματά τους και να διασφαλίζεται η εκπροσώπηση των
συμφερόντων τους, σε όλα τα επίπεδα.
Παράλληλα,
διαβεβαιώνω όλα τα παιδιά που ζουν στην Κύπρο ότι θα παραμείνω σε συνεχή
διαβούλευση μαζί τους, αποζητώντας τη δική τους θέση και άποψη, για όλα τα
θέματα που τα αφορούν και ενδιαφέρουν, προκειμένου, από τη μια, να τη μεταφέρω
εκεί και όπου χρειάζεται και, από την άλλη, να τη λάβω υπόψη στη διαμόρφωση των
δικών μου θέσεων και προτάσεων, με στόχο πάντα τη διασφάλιση του συμφέροντος των
παιδιών.
