Παρακολουθήσεως Σχεδίων Αναπτύξεως και Ελέγχου Δημοσίων Δαπανών
Αγαπητέ Πρόεδρε,
μέλη της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Ελέγχου,
Το υπό συζήτηση θέμα [η Μονάδα ΟΕΔΑ Λάρνακας/Αμμοχώστου
(περιοχή Κόσιης)] έχει δύο πτυχές. Η μια πτυχή είναι η πτυχή της καταγγελίας από
πλευράς του Γενικού Ελεγκτή στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Ελέγχου της Βουλής των
Αντιπροσώπων της τροποποίησης της Σύμβασης Λειτουργίας της Μονάδας Ολοκληρωμένων
Εγκαταστάσεων Διαχείρισης Στερεών Απορριμμάτων (ΟΕΔΑ) Λάρνακας /Αμμοχώστου, με
πρόθεση την ανατροπή της, την οποία θα σας αναλύσω πιο κάτω.
Η δεύτερη πτυχή αφορά στις εξουσίες και αρμοδιότητες του
Γενικού Ελεγκτή της Δημοκρατίας. Στο σημείο αυτό να αναφέρω ότι, με την ευκαιρία
άλλης καταγγελίας που έκανε ο Γενικός Ελεγκτής εναντίον μου ως Υπουργού
Εσωτερικών, διά της οποίας ζητά από τον Γενικό Εισαγγελέα διερεύνηση του
ενδεχομένου διάπραξης εκ μέρους μου ποινικού αδικήματος, ζήτησα από τον Γενικό
Εισαγγελέα να μας καθορίσει κατά τρόπο σαφή, ως αρμόδιο νομικό σύμβουλο του
κράτους, ποιες είναι οι εξουσίες και αρμοδιότητες του Γενικού Ελεγκτή.
Δηλώνω κατηγορηματικά ενώπιον σας ότι ο σεβασμός μου
προς τους θεσμούς είναι απεριόριστος. Δεν έχω τίποτε προσωπικό με τον Γενικό
Ελεγκτή της Δημοκρατίας. Είναι καθαρά θεσμικό θέμα, με την έννοια του τρόπου
παρέμβασής του στα της άσκησης της εκτελεστικής εξουσίας.
Σε ό,τι αφορά στην πρώτη πτυχή να σημειώσω ότι, το
Υπουργείο Εσωτερικών έχει αναλάβει το δύσκολο έργο για υλοποίηση των Στρατηγικών
Σχεδιασμών του Κράτους, ώστε να εγκαταλειφθούν ανεπιστρεπτί οι πρακτικές
απόθεσης των απορριμμάτων σε ανεξέλεγκτους χώρους, όχι μόνο γιατί αυτό προκύπτει
από τις υποχρεώσεις της Κύπρου προς την ΕΕ, αλλά και γιατί αυτό επιτάσσει η
ανάγκη προστασίας του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας. Η επεξεργασία των
οικιακών απορριμμάτων θα πρέπει να αντιμετωπίζεται ως μια απόλυτα αναγκαία
υπηρεσία που παρέχεται στον πολίτη, έναντι του όποιου προκύπτοντος κόστους.
Στόχος του Υπουργείου Εσωτερικών είναι πάντοτε ο περιορισμός αυτού του κόστους,
όσο είναι εφικτό.
Στο πλαίσιο υλοποίησης του πιο πάνω στόχου, το Υπουργείο
Εσωτερικών, ενεργώντας εκ μέρους του Συμβουλίου Εκμετάλλευσης της Μονάδας ΟΕΔΑ
Λάρνακας/Αμμοχώστου, έκρινε αναγκαία την επαναδιαπραγμάτευση της Σύμβασης. Σε
όλα τα στάδια της επαναδιαπραγμάτευσης, το Υπουργείο Εσωτερικών κι εγώ προσωπικά
ενήργησα στο πλαίσιο της νομιμότητας, αναγνωρίζοντας τους θεσμούς, καθώς και την
ανάγκη ελέγχου.
Για να μπορέσει όμως κάποιος να κατανοήσει τους λόγους
που κατέστει επιβεβλημένη η εν λόγω επαναδιαπραγμάτευση, θα πρέπει να γίνει μια
ιστορική αναδρομή της εν λόγω Σύμβασης .
1. Υπογραφή
Σύμβασης
Στις 2/1/2006, έγινε προκήρυξη ανοικτού δημόσιου
διαγωνισμού (η προκήρυξη δημοσιεύτηκε και στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής
Ένωσης) για το έργο «Μελέτη, Κατασκευή και Λειτουργία Εγκαταστάσεων Επεξεργασίας
και Διάθεσης Απορριμμάτων Επαρχιών Λάρνακας-Αμμοχώστου» (Μονάδα Κόσιης).
Τα έγγραφα του διαγωνισμού και οι μελέτες που αφορούν
στο πιο πάνω έργο ετοιμάστηκαν από εξειδικευμένο ιδιωτικό γραφείο Συμβούλων
( Enviroplan A.E.), το οποίο είχε υπογράψει σχετικές
συμβάσεις με το Υπουργείο Εσωτερικών από το 2003. Για τον πιο πάνω διαγωνισμό,
υπέβαλαν προσφορά 4 προσφοροδότες. Το κριτήριο ανάθεσης ήταν η πιο συμφέρουσα
από οικονομικής άποψης προσφορά. Η προσφορά που θα λάμβανε τον υψηλότερο βαθμό
μετά από αξιολόγηση του οικονομικού και τεχνικού φακέλου, θα ήταν η επιτυχούσα.
Εξ όσων γνωρίζουμε, δυο προσφορές αποκλείστηκαν για
τεχνικούς λόγους πριν καν ανοιχτεί ο οικονομικός τους φάκελος. Επιτυχόντας
προσφοροδότης κρίθηκε η Κ/Ξ Ηλέκτωρ ΑΕ-Ελληνική Τεχνοδομική ΤΕΒ Α.Ε- Cybarco
PLC (με ποσοστά
συμμετοχής 45%-20%-35% αντίστοιχα). Στις 20/12/2006, υπογράφηκε συμφωνία μεταξύ
του πιο πάνω επιτυχόντα προσφοροδότη και του Υπουργείου Εσωτερικών για υλοποίηση
του πιο πάνω έργου.
Από πλευράς Υπουργείου Εσωτερικών, η συμφωνία υπεγράφηκε
από τον τότε Γενικό Διευθυντή δρα Λάζαρο Σ. Σαββίδη. Σημειώνεται ότι η προκήρυξη
του διαγωνισμού έγινε επί Υπουργίας του κ. Ανδρέα Χρίστου, ενώ η υπογραφή της
σύμβασης επί Υπουργίας του κ. Νεοκλή Συλικιώτη. Το ποσό μελέτης και κατασκευής
καθορίστηκε ως μέγιστο όριο σε €35.076 εκατομμύρια, ενώ το ενδεικτικό ποσό για
τη δεκαετή περίοδο λειτουργίας ανερχόταν σε €99.880 εκ.
Οι αρχικές τιμές μονάδος της σύμβασης, ανά κατηγορία
αποβλήτων, είχαν ως ακολούθως:
α) σύμμεικτα απορρίμματα: €54/τόνο
β) προδιαλεγμένα ανακυκλώσιμα υλικά: €80/τόνο
γ) ογκώδη: €100/τόνο
δ) προδιαλεγμένα πράσινα/οργανικά: €46/τόνο
Οι εργασίες μελέτης και κατασκευής ολοκληρώθηκαν στις
17/3/2010 και η Μονάδα ΟΕΔΑ τέθηκε σε λειτουργία από την 1/4/2010. Η περίοδος
λειτουργίας, με βάση τη σύμβαση, είναι δεκαετής διάρκειας και τερματίζεται στις
31/3/2020. Σημειώνεται ότι, η επίβλεψη των κατασκευαστικών εργασιών γινόταν από
ιδιωτικό εξειδικευμένο οίκο, Enviroplan A.E. και παρακολουθείτο από λειτουργούς
του Υπουργείου Εσωτερικών, με Συντονιστή τον κ. Αντώνη Κουρουζίδη (πρώην
λειτουργό της Πολεοδομίας, ο οποίος έχει αφυπηρετήσει).
Το τελικό ποσό κατασκευής ανήλθε σε €39,7 εκ . Η
αύξηση που υπάρχει σε σχέση με το ποσό συμβολαίου ( €35.076 εκ.)
οφείλεται στο γεγονός ότι έγινε διαφοροποίηση στον αρχικό σχεδιασμό, όπου έγινε
μετακίνηση του Χώρου Υγειονομικής Ταφής Υπολειμμάτων (ΧΥΤΥ) και του βιολογικού
σταθμού, κατόπιν έντονων αντιδράσεων της Κοινότητας Λυμπιών. Λόγω της
μετακίνησης αυτής, υπήρξε και επηρεασμός της τιμής μονάδος των διάφορων
κατηγοριών, οι οποίες αυξήθηκαν κατά 0,80€/τόνο. Η αλλαγή αυτή έτυχε της
εγκρίσεως της Κεντρικής Επιτροπής Αλλαγών και Απαιτήσεων (ΚΕΑΑ).
Κατά την περίοδο λειτουργίας, το Υπουργείο Εσωτερικών
διατηρεί την εποπτεία του έργου, ενώ η διαχείριση της σύμβασης λειτουργίας
εκχωρήθηκε στο Συμβούλιο Εκμετάλλευσης Χώρου Διάθεσης ή Αξιοποίησης Οικιακών
Αποβλήτων Επαρχιών Λάρνακας /Αμμοχώστου που εγκαθιδρύθηκε με Απόφαση Υπουργικού
Συμβουλίου και απαρτίζεται από 4 Δημάρχους, 4 Κοινοτάρχες των επαρχιών
Λάρνακας/Αμμοχώστου και 1 εκπρόσωπο του Υπουργείου Εσωτερικών.
2. Λειτουργία
Μονάδας
Από την αρχή της λειτουργίας του έργου, εκφράστηκαν
έντονα παράπονα από τις Τοπικές Αρχές των επαρχιών Λάρνακας/Αμμοχώστου που
εξυπηρετούνται από τη Μονάδα (10 Δήμοι και 50 Κοινότητες), για το υψηλό κόστος
λειτουργίας. Οι διαμαρτυρίες και τα παράπονα κορυφώθηκαν το 2012, οπότε και
Πρόεδρος του Συμβουλίου διορίστηκε ο Δήμαρχος Λάρνακας κ. Ανδρέας Λουρουτζιάτης.
Σημειώνεται ότι ο Δήμος Παραλιμνίου αρνείται να πληρώσει τις οφειλές του από το
2012. Στη συνέχεια, και ο Δήμος Αγίας Νάπας προχώρησε σε στάση πληρωμών. Επίσης,
ο Δήμος Λάρνακας, παρόλο που δεν αρνείται τις οφειλές του, έχει συσσωρεύσει
μεγάλο ποσό οφειλών.
Κατά τα πρώτα χρόνια λειτουργίας είχαν διαπιστωθεί τα
ακόλουθα προβλήματα:
(α) οι τιμές μονάδος που ισχύουν για την περίοδο
λειτουργίας, υπόκεινται σε αναθεώρηση (αυξομείωση ποσού λόγω μεταβολής δεικτών
( Variation of Price=VOP )) προσδιορισμένες με μαθηματική
σχέση που οδηγεί σε υψηλές, μη εύλογες, ετεροβαρείς αυξήσεις των τιμών
μονάδος.
(β) κατά το στάδιο των προσφορών, υπήρχε οροφή στο
κατασκευαστικό κόστος που μπορούσε να τιμολογηθεί το έργο, με αποτέλεσμα μέρος
του κατασκευαστικού κόστους να μετακυλιστεί στη λειτουργία (το θέμα αυτό
ρυθμίστηκε με Απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου όπου καταβάλλεται, για 7 χρόνια,
προς το Συμβούλιο το ποσό του €1,5 εκ./έτος, συνολικά €10,5 εκ). Η διευθέτηση
έγινε το 2013, δηλαδή στις αρχές της ανάληψης των καθηκόντων μου.
(γ) η τιμή μονάδος που ισχύει για την κατηγορία των
συμμείκτων (η οποία είναι η κύρια κατηγορία του έργου) ισχύει για εύρος
ποσοτήτων 120.000-200.000 τόνων. Σε περίπτωση που προσκομίζονται ποσότητες ανά
έτος μικρότερες των 120.000 τόνων, η τιμή μονάδος αυξάνεται κατά 15%. Η πρόνοια
αυτή δεν σχεδιάστηκε σωστά, λειτουργεί προς όφελος του αναδόχου και
αποδεικνύεται ότι τεχνικά είναι ανεφάρμοστη, αφού τεχνικά η Μονάδα δεν μπορεί να
επεξεργαστεί ποσότητες πέραν των 200 χιλ. τόνων.
(δ) Οι υπόλοιπες τιμές μονάδος που ισχύουν για τις άλλες
κατηγορίες (πλην των συμμείκτων) είναι αρκετά υψηλές και χρήζουν
εξορθολογισμού.
3. Απόφαση
για διερεύνηση της Σύμβασης
Όπως έχει ήδη αναφερθεί πιο πάνω, μετά την έναρξη
λειτουργίας του έργου τον Απρίλιο του 2010 άρχισαν οι αντιδράσεις των Τοπικών
Αρχών των Επαρχιών Λάρνακας-Αμμοχώστου για το ψηλό κόστος που επωμίζονταν.
Συνεπεία αυτού, το θέμα εγγράφηκε στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Ελέγχου της
Βουλής και συζητήθηκε, για πρώτη φορά, στις 29/5/2012. Στη συζήτηση, το
Υπουργείο Εσωτερικών παραδέχθηκε ότι η σύμβαση παρουσίαζε κάποιες αδυναμίες, οι
οποίες θα έπρεπε να καταβληθεί προσπάθεια να διορθωθούν.
Το Υπουργείο Εσωτερικών σε συνεννόηση με το Συμβούλιο
Εκμετάλλευσης άρχισε τις πιέσεις προς τον ανάδοχο για να συζητηθούν κάποιες
πρόνοιες της σύμβασης με στόχο τον εξορθολογισμό τους. Ακολούθως, και επειδή
συνεχίζονταν οι διαμαρτυρίες των Τοπικών Αρχών για την τιμή των συμμείκτων, το
θέμα εξετάστηκε από την Κοινοβουλευτική Επιτροπή Ελέγχου στις 21/5/2013. Στην εν
λόγω συνεδρία, δεσμεύτηκα να προχωρήσω σε έρευνα για τη σύμβαση του έργου. Έτσι,
ακολούθησε διορισμός ερευνώντα λειτουργού από τη Διεύθυνση Ελέγχου του
Υπουργείου Συγκοινωνιών και Έργων. Ο διορισμός αυτός έγινε κατόπιν συνεννόησής
μου με τον Διευθυντή Τμήματος Ελέγχου Υπουργείου Συγκοινωνιών και Έργων και νυν
Γενικό Ελεγκτή της.
Η διοικητική έρευνα που διεξήχθη κατέδειξε λάθη και
παραλείψεις τόσο στις πρόνοιες των εγγράφων, όσο και στις διαδικασίες της
προσφοροδότησης. Επιπρόσθετα, η διοικητική έρευνα σημείωσε ότι τα θέματα που
αφορούσαν στο έργο, τύγχαναν πρωτίστως χειρισμού από τον κ. Γιώργο Κουλλαπή
(Υγειονομικό Μηχανικό 1 ης τάξης) και κ. Κώστα Παπαμιχαήλ (Πρώτο
Διοικητικό Λειτουργό). Αμφότεροι έχουν αφυπηρετήσει από τη Δημόσια Υπηρεσία (ο
2 ος δε έχει αποβιώσει) και, ως εκ τούτου, ουδεμία πειθαρχική έρευνα
είναι δυνατό να ασκηθεί εναντίον τους.
Τέλος, η διοικητική έρευνα εισηγείτο όπως το θέμα
παραπεμφθεί στον Γενικό Εισαγγελέα προς διερεύνηση του ενδεχομένου διάπραξης
τυχόν ποινικών αδικημάτων. Επιπρόσθετα, η διοικητική έρευνα εισηγείτο όπως το
θέμα παραπεμφθεί στον Έφορο Ελέγχου Κρατικών Ενισχύσεων προς διερεύνηση κατά
πόσο υπάρχει για το υπό εξέταση συμβόλαιο θέμα παράνομων κρατικών ενισχύσεων
προς τον ανάδοχο.
Ο Γενικός Εισαγγελέας παρέπεμψε το θέμα στην Αστυνομία,
ώστε να τύχει διερεύνησης κατά πόσο σημειώθηκαν ποινικά αδικήματα. Στο πλαίσιο
της έρευνας, το Υπουργείο Εσωτερικών παρείχε κάθε δυνατή βοήθεια στην ανακριτική
ομάδα (επικεφαλής τέθηκε ο Λοχίας κ. Ανδρέας Μίτας). Ωστόσο, πρόσφατα η
Αστυνομία μας επέστρεψε τους φακέλους και το υλικό που τους παραδόθηκε,
αναφέροντας ότι δεν μπορεί να στοιχειοθετηθεί η διάπραξη ποινικών αδικημάτων.
5. Ανάγκη
επαναδιαπραγμάτευση της Σύμβασης
Ο κ. Ανδρέας Λουρουτζιάτης, όπως αναφέρθηκε πιο πάνω,
διορίστηκε Πρόεδρος του Συμβουλίου Εκμετάλλευσης περί τον Μάρτιο του 2012
(αμέσως μετά τη διενέργεια Δημοτικών/Κοινοτικών Εκλογών του 2011). Στο διάστημα
αυτό, η Μονάδα ΟΕΔΑ λειτουργούσε ήδη για 2 χρόνια, όπου και διαπιστώθηκε ότι το
κόστος λειτουργίας ήταν αρκετά ψηλό και ότι υπήρχαν πρόνοιες ετεροβαρείς προς
όφελος του αναδόχου.
Με αυτά τα δεδομένα, το Συμβούλιο Εκμετάλλευσης έθεσε ως
πρωταρχικό στόχο τη μείωση του λειτουργικού κόστους, με απώτερο στόχο τη μείωση
του κόστους που επωμίζεται ο πολίτης. Προς την κατεύθυνση αυτή, το Υπουργείο
Εσωτερικών κατέβαλε κάθε δυνατή προσπάθεια εξορθολογισμού της σύμβασης σε
συνεννόηση με το Συμβούλιο.
Στις 15/10/2012, το Υπουργείο Εσωτερικών κατόρθωσε όπως
υπογραφεί συμπληρωματική συμφωνία μεταξύ Συμβουλίου και αναδόχου, με την οποία
οι τιμές μονάδος όλων των κατηγοριών (εκτός από αυτή των συμμείκτων που είναι
και η επίμαχη) εξορθολογίστηκαν και μειώθηκαν σημαντικά. Παρά τις βελτιώσεις που
επήλθαν, η ανάγκη για εξορθολογισμό της τιμής μονάδος των συμμείκτων (είναι η
βασική κατηγορία και βάση αυτής προκύπτει το σημαντικότερο μέρος του κόστους),
ήταν επιτακτική.
Το Συμβούλιο επιθυμούσε από τις αρχές του 2013 όπως
επαναδιαπραγματευτεί τη σύμβαση, ώστε να επιτύχει μείωση και αυτής της τιμής
μονάδος. Ο ανάδοχος έθεσε ως προϋπόθεση για τη διεξαγωγή διαπραγμάτευσης προς
μείωση της τιμής μονάδος των συμμείκτων, τη χρονική επέκταση της σύμβασης κατά
10 έτη. Σημειώνεται ότι η δυνατότητα χρονικής επέκτασης της σύμβασης κατά δέκα
έτη προνοείτο στους όρους του Συμβολαίου και στα έγγραφα προκήρυξης, σε 4
διαφορετικά σημεία.
Το Συμβούλιο εξασφάλισε νομική γνωμάτευση από ιδιώτη
νομικό σύμβουλο ότι τέτοια επέκταση ήταν νόμιμη και άρχισε διαπραγματεύσεις με
τον ανάδοχο.
Τον Ιούλιο του 2013, το Συμβούλιο Εκμετάλλευσης προέβηκε
σε δική του διαπραγμάτευση με τον ανάδοχο, όπου κατέληξε σε συμφωνία για μείωση
της τιμής κατά €10 (από €75 περίπου σε €65 περίπου), με αντάλλαγμα την
παραχώρηση της πρόσθετης 10ετούς επέκτασης της σύμβασης λειτουργίας που ζητούσε
ο ανάδοχος.
Το Υπουργείο Εσωτερικών, παρεμβαίνοντας, ζήτησε από το
Συμβούλιο Εκμετάλλευσης να μην οριστικοποιήσει τη συμφωνία αυτή, πιστεύοντας ότι
χρήζει περαιτέρω βελτίωσης και ότι θα αναλάμβανε την ευθύνη περαιτέρω
διαπραγμάτευσης. Επειδή το Συμβούλιο Διαχείρισης αντιδρούσε έντονα, θέτοντας
θέμα κόπωσης των πολιτών και ενδεχόμενης δυναμικής αντίδρασής τους, το Υπουργείο
Εσωτερικών, στο πλαίσιο συμβιβασμού, αποδέχθηκε να ισχύσει η συμφωνία αυτή από
τον Ιούλιο του 2013, ως κατ’ αρχήν, με την προϋπόθεση ότι αυτή θα αναθεωρηθεί
όταν το Υπουργείο Εσωτερικών καταλήξει με τη δική του επαναδιαπραγμάτευση με τον
ανάδοχο.
6. Διορισμός
διαπραγματευτικής ομάδας
Το Υπουργείο Εσωτερικών ενημέρωσε το Υπουργικό Συμβούλιο
τον Οκτώβριο του 2013, όπου, με σχετική πρόταση, ζητήθηκε η έγκριση του
Υπουργικού Συμβουλίου για την επαναδιαπραγμάτευση της σύμβασης με τον ανάδοχο,
με στόχο τον εξορθολογισμό των όρων της σύμβασης και άρση όλων των ετεροβαρών
προνοιών. Παράλληλα, με την πρόταση, το Υπουργείο Εσωτερικών ζητούσε
εξουσιοδότηση από το Υπουργικό Συμβούλιο για διορισμό Επιτροπής
Διαπραγμάτευσης.
Στις 7/1/2014, ο Υπουργός Εσωτερικών διόρισε
τεχνοκρατική επιτροπή διαπραγμάτευσης, η οποία απαρτιζόταν από τους:
-
κ.
Οδυσσέα Μιχαηλίδη, τότε Διευθυντή Ελέγχου, Υπουργείου Συγκοινωνιών και
Έργων,
-
κ.
Κωνσταντίνο Κοτζιάπασιη, Ανώτερο Λειτουργό Ελέγχου, Υπουργείου Εσωτερικών,
και
-
κ.
Ελευθέριο Ελευθερίου, Εκτελεστικό Μηχανικό, Τμήματος Δημοσίων Έργων.
Ο Γενικός Ελεγκτής συμμετείχε με εκπρόσωπο του (κ. Α.
Χασαπόπουλο) ως παρατηρητής στην Επιτροπή Διαπραγμάτευσης που διορίστηκε
(7/1/2014) από τον Υπουργό Εσωτερικών. Σημειώνεται ότι οι συναντήσεις της
Επιτροπής Διαπραγμάτευσης έγιναν το 2014 (Ιανουάριος μέχρι Ιούλιο). Έγιναν
συναντήσεις στις 30/1/2014 και 20/6/2014 (παρουσία του Γενικού Ελεγκτή). Στην
Επιτροπή Διαπραγμάτευσης συμμετείχε και ο νυν Γενικός Ελεγκτής ως μέλος της
Επιτροπής Διαπραγμάτευσης. Μετά τον διορισμό του ως Γενικός Ελεγκτής,
αντικαταστάθηκε με την Ελένη Παύλου στις 29/4/2014.
Οι διαπραγματεύσεις που έλαβαν χώρα μεταξύ
αναδόχου-επιτροπής, δεν καρποφόρησαν, καθότι ο ανάδοχος αρνείτο να συνεργαστεί
και να παρουσιάσει πραγματικά οικονομικά στοιχεία, επικαλούμενος θέματα
εμπιστευτικότητας εν όψει του διαγωνισμού για τη Μονάδα ΟΕΔΑ Λεμεσού, που ήταν
σε εξέλιξη. Η Επιτροπή ενημέρωσε για την πιο πάνω εξέλιξη τον Υπουργό
Εσωτερικών, ο οποίος ήταν ο Συντονιστής της, και από τον Αύγουστο του 2014 οι
διαπραγματεύσεις συνεχίστηκαν από το Υπουργείο Εσωτερικών σε συνεννόηση με τον
Γενικό Ελεγκτή.
Συγκεκριμένα, έγιναν δύο συναντήσεις με τον Γενικό
Ελεγκτή: τον Σεπτέμβριο και τον Νοέμβριο 2014, όπου και υπήρξε συνεννόηση τι θα
απαιτούσαμε από τον ανάδοχο. Συμφωνήθηκε να τεθεί ως τιμή μονάδος των συμμείκτων
κάτω από τα €40/τονο και επέκταση της σύμβασης λειτουργίας μέχρι 5 χρόνια. Ο
Γενικός Ελεγκτής ζητούσε επίσης το θέμα να σταλεί στην ΕΕ για έγκριση, προτού
υιοθετηθεί η συμφωνία.
7. Αποτέλεσμα
επαναδιαπραγμάτευσης
Μετά από τις πιέσεις που του ασκήθηκαν, ο ανάδοχος, περί
τον Αύγουστο του 2014, υπέβαλε την πρόταση προς διευθέτηση του θέματος υπό μορφή
non
paper. Η πρότασή
του κρίθηκε ανεπαρκής, μη λογική και γι’ αυτό κλήθηκε όπως υποβάλει νέα πρόταση,
στην οποία η τιμή μονάδος των συμμείκτων να μην υπερβαίνει τα €40/τόνο. Σε
αντίθετη περίπτωση, το θέμα θα παραπέμπετο στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή προς
διερεύνηση κατά πόσο οι πληρωμές του έργου είναι συμβατές με το νομικό πλαίσιο
που διέπει τις κρατικές ενισχύσεις. Περί τον Φεβρουάριο του 2015, ο ανάδοχος
συνεργάστηκε και υπέβαλε λογική πρόταση, η οποία βελτιώθηκε τον Μάιο του 2015.
Οι βελτιωμένες προτάσεις αποτέλεσαν το εφαλτήριο για τη συμφωνία που
επιτεύχθηκε, αφού προηγουμένως ασκήθηκαν περαιτέρω πιέσεις προς τον ανάδοχο για
περαιτέρω βελτίωση.
Η συμφωνία που επιτεύχθηκε περιλαμβάνει:
(α) μείωση της
τιμής μονάδος των συμμείκτων σε €39,90/τόνο,
(β) κατάργηση
της πρόνοιας για προσαύξηση της τιμής μονάδος των συμμείκτων κατά 15%, εφόσον οι
ετήσιες ποσότητες είναι μικρότερες από 120.000 τόνους,
(γ)
αντικατάσταση της μαθηματικής σχέσης προσδιορισμού της αυξομείωσης ποσού,
λόγω μεταβολής δεικτών τιμών (
VOP) με τη σχέση που υπάρχει στη σύμβαση της Μονάδας ΟΕΔΑ Λεμεσού (η νέα
σχέση οδηγεί σε λογικές αυξομειώσεις),
(δ) χρονική
επέκταση της περιόδου λειτουργίας για 7 πρόσθετα έτη,
(ε) προσκόμιση
προς τη Μονάδα πρόσθετων ποσοτήτων 30.000 τόνων/έτος, από την επαρχία Λευκωσίας
με σκοπό την αύξηση της παραγωγικότητας της Μονάδας ΟΕΔΑ Κόσιης και την
εκμετάλλευση οικονομίας κλίμακας,
(στ) άμεση
καταβολή των οφειλόμενων ποσών που εκκρεμούν από τη μέχρι σήμερα λειτουργία του
έργου,
(ζ) στο εξής
έγκαιρη καταβολή των δεδουλευμένων.
Το Υπουργείο Εσωτερικών υπέβαλε σχετική πρόταση προς το
Υπουργικό Συμβούλιο για την έγκριση της κατ’ αρχήν συμφωνίας που επιτεύχθηκε. Το
Υπουργικό Συμβούλιο σε συνεδρία του, στις 22/7/2015, ενέκρινε την πρόταση, όπου
εξουσιοδοτεί τον Υπουργό Εσωτερικών για ετοιμασία ολοκληρωμένης συμπληρωματικής
συμφωνίας και, αφού την εγκρίνει, να εξουσιοδοτήσει το Συμβούλιο Εκμετάλλευσης
να προβεί σε υπογραφή της με τον ανάδοχο.
Στο σημείο αυτό, θα πρέπει να αναφερθεί ότι η συμφωνία
όπως έχει καταλήξει διαφέρει από τις θέσεις του Γενικού Ελεγκτή στα
ακόλουθα:
i)
ο Γενικός Ελεγκτής δέχθηκε
την επέκταση της σύμβασης για περίοδο μέχρι 5 χρόνια και όχι 7, και
ii)
ζητούσε όπως η όποια
συμφωνία, προτού υπογραφεί, σταλεί στην ΕΕ για έγκριση.
8. Νομικό
υπόβαθρο
Τον Φεβρουάριο 2014 –στο αρχικό δηλαδή στάδιο της
επαναδιαπραγμάτευσης- ζητήθηκε από το Υπουργείο Εσωτερικών, η γνωμάτευση του
Γενικού Εισαγγελέα για το κατά πόσο επιτρέπεται η επέκταση της σύμβασης. Τον
Μάιο 2014, η Γενική Εισαγγελία ουσιαστικά στη γνωμάτευσή της αναγνωρίζει ότι
υπάρχει η πρόνοια για επέκταση της σύμβασης λειτουργίας για ακόμη 10 έτη.
Η γνωμάτευση, όμως, σημειώνει ότι η Νομική Υπηρεσία έχει
επιφυλάξεις κατά πόσο οι αναφορές για επέκταση της σύμβασης λειτουργίας ήταν
ακριβείς και σαφείς, και είναι της άποψης όπως αποφευχθεί η επέκταση της
σύμβασης.
Η άποψη του Υπουργείου Εσωτερικών είναι ότι οι τέσσερις
αναφορές που υπάρχουν στα έγγραφα, βρίσκονται ανάμεσα σε σημαντικούς όρους που
αφορούν στη λειτουργία του έργου (ειδικοί όροι) και στην προκήρυξη και, συνεπώς,
θα έπρεπε να έχουν γίνει αντιληπτοί από όλους τους ενδιαφερόμενους.
Σύμφωνα με το δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κατά το
στάδιο εκτέλεσης μιας δημόσιας σύμβασης ή μιας σύμβασης παραχώρησης, οι αρχές
της διαφάνειας και της ίσης μεταχείρισης των διαγωνιζομένων δεν επιτρέπουν,
χωρίς τη διενέργεια νέας διαγωνιστικής διαδικασίας, τροποποιήσεις ουσιωδών όρων
της σύμβασης, οι οποίες λειτουργούν προς όφελος του αναδόχου, χωρίς να
επιβάλλονται από αντικειμενικώς απρόβλεπτες περιστάσεις ή να προβλέπονται, κατά
τρόπο σαφή, ρητό και ακριβή, στην οικεία προκήρυξη.
Αντίθετα, επιτρέπονται ακόμη και ουσιώδεις τροποποιήσεις
που προβλέπονται, κατά τρόπο σαφή, ρητό και ακριβή, στην οικεία προκήρυξη ή που
επιβάλλονται από αντικειμενικώς απρόβλεπτες περιστάσεις ή δεν λειτουργούν προς
όφελος του αναδόχου.
Στο άρθρο 72 της Οδηγίας 2014/24/ΕΕ σχετικά με τις
δημόσιες προμήθειες και την κατάργηση της Οδηγίας 2004/18/ΕΚ, προβλέπεται,
μεταξύ άλλων, ότι οι παραπάνω συμβάσεις μπορούν να τροποποιούνται χωρίς νέα
διαδικασία όταν:
1)
οι τροποποιήσεις, ανεξαρτήτως
της χρηματικής αξίας τους, προβλέπονται στα έγγραφα της αρχικής προμήθειας με τη
μορφή σαφών, ακριβών και ρητών ρητρών αναθεώρησης, οι οποίες δεν προβλέπουν
τροποποιήσεις που θα μπορούσαν να μεταβάλουν τη συνολική φύση της σύμβασης,
2)
πληρούνται οι ακόλουθες
σωρευτικές προϋποθέσεις:
i)
η ανάγκη τροποποίησης
προέκυψε λόγω περιστάσεων που δεν ήταν δυνατό να προβλεφθούν από μια επιμελή
αναθέτουσα αρχή,
ii)
η τροποποίηση δεν μεταβάλλει
τη συνολική φύση της σύμβασης,
iii)
η όποια αύξηση της τιμής δεν
υπερβαίνει το 50% της αξίας της αρχικής σύμβασης.
3)
οι τροποποιήσεις, ανεξαρτήτως
χρηματικής αξίας τους, δεν είναι ουσιώδεις, όπως συμβαίνει όταν δεν αλλάζουν την
οικονομική ισορροπία της σύμβασης υπέρ του υφιστάμενου αναδόχου.
Η δυνατότητα επέκτασης της υφιστάμενης σύμβασης κατά 10
έτη προβλέπεται κατά τρόπο ρητό και σαφή στην προκήρυξη του διαγωνισμού που
προηγήθηκε της υφιστάμενης σύμβασης. Συνεπώς, είναι, κατά τα προαναφερθέντα,
νόμιμη οποιαδήποτε επέκτασή της που δεν υπερβαίνει τα δέκα έτη, ιδίως εφόσον η
επέκταση αυτή και η εν γένει προτεινόμενες τροποποιήσεις της δεν λειτουργούν
προς όφελος του αναδόχου. Την ίδια στιγμή, οι εν λόγω τροποποιήσεις ούτε
μεταβάλλουν τη συνολική φύση της σύμβασης, ούτε οδηγούν σε αύξηση της τιμής όπου
υπερβαίνει το 50% της αξίας της.
Θα ήθελα να τονίσω στο σημείο αυτό ότι, στη γνωμάτευση,
δεν εξετάστηκε ούτε η περίπτωση επέκτασης της σύμβασης λόγω αντικειμενικώς
απρόβλεπτων περιστάσεων, ούτε η περίπτωση επέκτασης της σύμβασης υπό
συγκεκριμένους όρους που συστηματικώς διερμηνευόμενοι και συγκρινόμενοι με τους
υφιστάμενους συμβατικούς όρους, δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι τροποποιούν την
οικονομία της σύμβασης προς όφελος του αναδόχου.
9. Κεντρική
Επιτροπή Αλλαγών και Απαιτήσεων
Στην επιστολή του Γενικού Ελεγκτή ημερομηνίας 23 Ιουλίου
2015, ζητείτε όπως το θέμα της τροποποίησης της Σύμβασης παραπεμφθεί στην ΚΕΑΑ.
Τέτοιο αίτημα ουδέποτε είχε τεθεί προηγουμένως από το Γενικό Ελεγκτή παρά μόνο
μετά την Απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου στις 22 Ιουλίου 2015.
Το Υπουργείο Εσωτερικών, ως Αναθέτουσα Αρχή, προκήρυξε
τον διαγωνισμό και υλοποίησε το έργο. Μετά την ολοκλήρωση της κατασκευής του
έργου και έναρξης λειτουργίας του, το Υπουργείο Εσωτερικών εκχώρησε τη σύμβαση
λειτουργίας του έργου στο Συμβούλιο Εκμετάλλευσης για να διαχειρίζεται τη
λειτουργία του έργου. Η ιδιοκτησία των υποδομών παραμένει στο Υπουργείο
Εσωτερικών. Το Συμβούλιο δεν επιτρέπεται να προβεί σε οποιαδήποτε τροποποίηση ή
αλλαγή του έργου ή της σύμβασης λειτουργίας χωρίς την έγκριση του Υπουργείου
Εσωτερικών, το οποίο παραμένει και εγγυητής.
Συνεπώς, με βάση τα πιο πάνω, έχω την άποψη ότι η
σύμβαση λειτουργίας τυγχάνει πλέον διαχείρισης από το Συμβούλιο και όχι από το
Υπουργείο Εσωτερικών. Με βάση τις διαδικασίες, το Συμβούλιο δεν έχει υποχρέωση
να υποβάλει προς έγκριση στην ΚΕΑΑ οποιαδήποτε αλλαγή ή τροποποίηση στη σύμβαση
λειτουργίας.
10. Η
συμπληρωματική συμφωνία λειτουργεί προς όφελος του δημόσιου συμφέροντος
Σε ό,τι αφορά στον ισχυρισμό ότι η εν λόγω τροποποίηση
δεν λειτουργεί προς όφελος του δημόσιου συμφέροντος, θα ήθελα να σημειώσω τα
ακόλουθα:
Μετά από συγκριτική οικονομική ανάλυση των δύο
ρεαλιστικών σεναρίων, δηλαδή τη συνέχιση της υφιστάμενης σύμβασης ως έχει μέχρι
το 2020 και, στη συνέχεια, νέα σύμβαση με διαγωνισμό μέχρι το 2027 και της
εφαρμογής της συμφωνίας για 7ετή επέκταση, διαφαίνεται καθαρά ότι η δεύτερη
επιλογή υπερτερεί, από οικονομικής άποψης, κατά πολύ από την πρώτη. Ειδικότερα,
προκύπτει όφελος πέραν των €20 εκατ.
11. Σύγκριση με
το συμβόλαιο ΟΕΔΑ Λεμεσού
Σε ό,τι αφορά στη σύγκριση των τιμών λειτουργίας μεταξύ
των Μονάδων ΟΕΔΑ Λεμεσού και ΟΕΔΑ Λάρνακας/Αμμοχώστου, θα ήθελα να σημειώσω ότι
μια τέτοια σύγκριση οδηγεί σε παραπλανητικά συμπεράσματα για τους ακόλουθους
λόγους:
-
Η
τιμή μονάδος των συμμείκτων που συμφωνήθηκε με τον ανάδοχο δεν πρέπει να
συγκρίνεται με την αντίστοιχη τιμή μονάδος της Μονάδας ΟΕΔΑ Λεμεσού, καθότι οι
Μονάδες δεν είναι απόλυτα όμοιες, έστω και αν η φιλοσοφία των έργων είναι
παρόμοια.
-
Η
μέθοδος λειτουργίας/επεξεργασίας διαφέρει ουσιαστικά. Στη Μονάδα της Λεμεσού, ο
ανάδοχος θα προβεί σε παραγωγή και εκμετάλλευση βιοαερίου για παραγωγή
ηλεκτρισμού, γεγονός που του μειώνει σημαντικά το κόστος λειτουργίας.
-
Η
σύγκριση μπορεί να γίνει σε σχέση μόνο με την τιμή που υπέβαλε ο ίδιος ο
ανάδοχος για τη Μονάδα της Λεμεσού (€35/τόνο), η οποία είναι απόλυτα συγκρίσιμη
με την τιμή της νέας συμφωνίας (€39,90/τόνο). Η μικρή διαφορά έγκειται στο
γεγονός ότι η Μονάδα στην Κόσιη είναι περισσότερο δαπανηρή και ενεργοβόρα σε
σχέση με μια νέα Μονάδα και με ψηλότερο εργατικό κόστος, αφού έχει υπαλλήλους
που προσλήφθηκαν πριν 5 χρόνια (εποχή με ψηλούς μισθούς).
-
Επιπλέον,
υπάρχει το θέμα του επενδυτικού κόστους που έχει κάνει ο ανάδοχος με δικό του
κεφάλαιο στη Μονάδα της Κόσιης, λόγω της οροφής που υπήρχε στο κατασκευαστικό
κόστος κατά το διαγωνισμό και το οποίο έχει μετακυλιστεί στη λειτουργία.
______________
